0:00:00.790,0:00:03.395
Cách đây 23 năm,

0:00:03.395,0:00:06.150
vào năm 19 tuổi,

0:00:06.150,0:00:09.451
Tôi đã bắn [br]và giết chết một người.

0:00:09.451,0:00:11.594
Tôi là một thanh niên [br]buôn bán ma túy

0:00:11.594,0:00:13.963
với tính khí nóng nảy

0:00:13.963,0:00:18.018
và một khẩu súng ngắn[br]bán tự động.

0:00:18.018,0:00:20.789
Nhưng đó không phải là [br]sự kết thúc của cuộc đời tôi.

0:00:20.789,0:00:24.930
Thực ra, nó là sự khởi đầu,

0:00:24.930,0:00:27.105
và 23 năm qua

0:00:27.105,0:00:30.827
là một câu chuyện [br]về sự nhận biết,

0:00:30.827,0:00:34.310
hối lỗi và sự đền tội.

0:00:34.310,0:00:35.733
Nhưng điều đó [br]không diễn ra theo cách

0:00:35.733,0:00:39.027
mà bạn tưởng tượng [br]hay nghĩ ra.

0:00:39.027,0:00:40.485
Những điều này [br]xảy ra trong đời tôi

0:00:40.485,0:00:42.628
một cách bất ngờ,

0:00:42.628,0:00:44.263
nhất là đối với tôi.

0:00:44.263,0:00:47.404
Các bạn thấy, như nhiều [br]người trong các bạn,

0:00:47.404,0:00:49.978
lớn lên, tôi là một học sinh [br]có tên trên bảng vàng,

0:00:49.978,0:00:51.321
một sinh viên lãnh học bổng,

0:00:51.321,0:00:53.925
mơ trở thành một bác sĩ.

0:00:53.925,0:00:56.556
Nhưng mọi việc đã [br]đi sai hướng một cách bất ngờ

0:00:56.556,0:00:58.730
khi cha mẹ tôi chia tay

0:00:58.730,0:01:02.567
và cuối cùng li dị.

0:01:02.567,0:01:05.417
Các sự việc thực tế khá rõ ràng.

0:01:05.417,0:01:07.865
Ở tuổi 17,

0:01:07.865,0:01:09.510
tôi đã bị bắn 3 lần

0:01:09.510,0:01:14.135
khi đứng ngay ở góc khu nhà [br]tôi ở Detroit.

0:01:14.135,0:01:16.830
Bạn của tôi vội đưa tôi [br]vào bệnh viện.

0:01:16.830,0:01:20.054
Các bác sĩ đã lấy đạn ra,

0:01:20.054,0:01:21.845
băng bó cho tôi,

0:01:21.845,0:01:26.216
và trả tôi về đúng khu ở [br]nơi tôi đã bị bắn.

0:01:26.216,0:01:28.971
Trong suốt cuộc thử thách này,

0:01:28.971,0:01:31.031
không một ai ôm tôi,

0:01:31.031,0:01:33.401
không ai khuyên răn tôi,

0:01:33.401,0:01:36.341
không ai nói với tôi rằng [br]rồi tôi sẽ ổn.

0:01:36.341,0:01:39.265
Không ai nói với tôi [br]rằng tôi sẽ sống trong sợ hãi,

0:01:39.265,0:01:41.878
rằng tôi sẽ [br]trở thành một kẻ hoang tưởng,

0:01:41.878,0:01:44.871
hoặc tôi sẽ phản ứng [br]quá mức bạo lực

0:01:44.871,0:01:47.249
với việc bị bắn.

0:01:47.249,0:01:50.070
Không ai nói với tôi rằng [br]một ngày nào đó,

0:01:50.070,0:01:54.127
tôi sẽ trở thành kẻ nổ súng.

0:01:54.127,0:01:56.801
Mười bốn tháng sau đó,

0:01:56.801,0:01:59.411
lúc 2 giờ sáng,

0:01:59.411,0:02:01.047
tôi đã nổ súng

0:02:01.047,0:02:04.900
giết chết một người đàn ông.

0:02:04.900,0:02:06.810
Khi bước vào tù,

0:02:06.810,0:02:12.317
tôi cay đắng, giận giữ, [br]bị tổn thương.

0:02:12.317,0:02:15.287
Tôi không muốn [br]nhận trách nhiệm.

0:02:15.287,0:02:17.339
Tôi đổ lỗi cho mọi người, [br]từ cha mẹ

0:02:17.339,0:02:20.312
cho đến chế độ.

0:02:20.312,0:02:22.524
Tôi bào chữa cho[br]quyết định nổ súng của mình

0:02:22.524,0:02:24.963
bởi vì trong khu tôi sống,

0:02:24.963,0:02:26.589
thà là người nổ súng

0:02:26.589,0:02:29.901
còn hơn là người bị bắn.

0:02:29.901,0:02:33.223
Khi ngồi trong xà lim lạnh lẽo,

0:02:33.223,0:02:34.870
tôi cảm thấy bất lực,

0:02:34.870,0:02:38.257
không ai yêu thương [br]và bị bỏ rơi.

0:02:38.257,0:02:42.135
Tôi cảm thấy như [br]không có ai thèm quan tâm,

0:02:42.135,0:02:44.154
và tôi đã phản ứng

0:02:44.154,0:02:47.165
một cách thù địch với sự giam cầm.

0:02:47.165,0:02:48.303
Và tôi đã thấy mình đang[br]ngày càng

0:02:48.303,0:02:50.618
dấn sâu hơn vào rắc rối.

0:02:50.618,0:02:53.398
Tôi đã mở cửa hàng chợ đen,

0:02:53.398,0:02:56.117
tôi cho vay nặng lãi,

0:02:56.117,0:02:58.183
tôi bán ma túy [br]buôn lậu bất hợp pháp

0:02:58.183,0:03:00.044
vào trong tù.

0:03:00.044,0:03:01.614
Tôi thực tế đã trở nên[br]cái mà quản giáo

0:03:01.614,0:03:04.295
Trại Cải tạo Michigan gọi là

0:03:04.295,0:03:07.132
"thằng khốn nạn nhất [br]trong những thắng khốn".

0:03:07.132,0:03:09.457
Và vì những hành vi của mình,

0:03:09.457,0:03:12.149
tôi bị đưa vào khu biệt giam

0:03:12.149,0:03:14.578
trong 7 năm rưỡi

0:03:14.578,0:03:17.790
trong tổng thời gian[br]chịu án phạt tù.

0:03:17.790,0:03:19.459
Giờ tôi hiểu rằng, [br]biệt giam

0:03:19.459,0:03:21.399
là một trong những nơi [br]bất nhân và dã man nhất

0:03:21.399,0:03:24.298
bạn có thể rơi vào,

0:03:24.298,0:03:27.189
nhưng ở đó tôi đã tìm thấy [br]chính mình.

0:03:27.189,0:03:30.700
Ngày nọ, tôi đang [br]đi tới đi lui trong xà lim,

0:03:30.700,0:03:35.217
thì một sĩ quan đến giao thư.

0:03:35.217,0:03:36.954
Tôi xem qua một vài bức

0:03:36.954,0:03:38.868
trước khi tôi xem bức

0:03:38.868,0:03:41.930
có nét chữ nguệch ngoạc [br]của con trai mình.

0:03:41.930,0:03:43.367
Và mỗi khi nhận [br]thư con trai,

0:03:43.367,0:03:45.272
nó giống như là một tia sáng

0:03:45.272,0:03:48.029
chiếu rọi vào nơi [br]tăm tối nhất.

0:03:48.029,0:03:51.844
Trong ngày đặc biệt đó, [br]tôi mở bức thư,

0:03:51.844,0:03:54.950
với những chữ vết hoa,[br]nó viết,

0:03:54.950,0:03:58.205
"Mẹ nói với con [br]tại sao bố vào tù:

0:03:58.205,0:04:00.899
giết người."

0:04:00.899,0:04:02.818
Nó viết tiếp, [br]"Bố, đừng giết người.

0:04:02.818,0:04:08.265
Chúa Giêsu biết bố làm gì. [br]Hãy cầu nguyện với Ngài."

0:04:08.265,0:04:10.100
Tôi lúc đó không mộ đạo,

0:04:10.100,0:04:11.807
bây giờ cũng không,

0:04:11.807,0:04:14.291
nhưng có cái gì đó thật sâu sắc

0:04:14.291,0:04:17.053
trong những lời của con trai tôi.

0:04:17.063,0:04:18.685
Chúng làm tôi phải xem lại [br]những điều trong đời tôi

0:04:18.685,0:04:20.621
mà tôi không hề xét tới.

0:04:20.621,0:04:22.557
Đó là lần đầu tiên[br]trong cuộc đời

0:04:22.557,0:04:24.529
tôi đã thật sự [br]suy nghĩ về việc

0:04:24.529,0:04:28.195
con trai tôi sẽ xem tôi [br]như là một kẻ giết người.

0:04:28.195,0:04:30.249
Tôi ngồi thụt vào giường

0:04:30.249,0:04:32.268
và tôi ngẫm nghĩ về [br]một số điều đã từng đọc

0:04:32.268,0:04:34.865
ở Plato,

0:04:34.865,0:04:36.840
chỗ Scocrates phát biểu [br]trong cuốn "Apology"

0:04:36.840,0:04:41.111
rằng sống không tự tra xét [br]thì không đáng sống.

0:04:41.111,0:04:46.943
Ngay tại thời điểm đó [br]sự biến chuyển bắt đầu.

0:04:46.943,0:04:49.863
Nhưng nó không đến dễ dàng.

0:04:51.920,0:04:53.764
Một trong những điều tôi nhận ra,

0:04:53.764,0:04:55.921
là một phần của sự biến đổi,

0:04:55.921,0:04:59.663
đó là có 4 điều chính yếu.

0:04:59.663,0:05:01.970
Điều thứ 1 là,

0:05:01.970,0:05:04.283
tôi có những người thầy tuyệt vời.

0:05:04.283,0:05:06.159
Các bạn đây chắc sẽ nghĩ rằng,

0:05:06.159,0:05:09.328
Sao tìm được [br]một ông thầy lớn ở trong tù chứ?

0:05:09.328,0:05:12.193
Nhưng trong trường hợp của tôi,

0:05:12.193,0:05:13.423
một số người thầy của tôi

0:05:13.423,0:05:15.300
những người đang chấp hành án chung thân

0:05:15.300,0:05:18.009
là trong những người tuyệt vời nhất[br]đã đến trong đời tôi,

0:05:18.009,0:05:21.273
họ buộc tôi nhìn lại đời mình [br]một cách chân thành,

0:05:21.273,0:05:23.098
và họ buộc tôi [br]thử thách chính mình

0:05:23.098,0:05:25.613
về những quyết định của mình.

0:05:25.613,0:05:29.867
Điều thứ 2 là văn chương.

0:05:29.867,0:05:31.610
Trước khi vào tù,

0:05:31.610,0:05:33.607
tôi không biết rằng [br]có nhiều những

0:05:33.607,0:05:36.888
thi sĩ, tác giả và triết gia [br]da màu xuất sắc,

0:05:36.888,0:05:39.907
sau đó tôi có một cơ hội tuyệt vời

0:05:39.907,0:05:44.074
bắt gặp cuốn tự truyện của Malcolm X,

0:05:44.074,0:05:48.621
và nó phá vỡ mọi khuôn mẫu [br]của tôi về chính mình.

0:05:48.621,0:05:51.062
Điều thứ 3 là gia đình.

0:05:51.062,0:05:55.738
Trong suốt 19 năm, [br]cha tôi luôn ở bên tôi

0:05:55.738,0:05:58.167
với một niềm tin mãnh liệt,

0:05:58.167,0:05:59.831
bởi vì ông tin rằng[br]tôi có những thứ để

0:05:59.831,0:06:02.125
thay đổi hoàn toàn [br]cuộc sống của mình.

0:06:02.125,0:06:05.018
Tôi cũng đã gặp [br]một người phụ nữ tuyệt vời

0:06:05.018,0:06:08.452
người hiện giờ là mẹ của[br]đứa con trai 2 tuổi của tôi Sekou,

0:06:08.452,0:06:10.680
và cô ta dạy tôi biết cách [br]yêu thương bản thân

0:06:10.680,0:06:14.958
theo cách lành mạnh.

0:06:14.958,0:06:17.654
Điều cuối cùng là viết lách.

0:06:17.654,0:06:19.068
Khi tôi nhận lá thư đó [br]từ con trai tôi,

0:06:19.068,0:06:21.278
tôi đã bắt đầu ghi lại hồi tưởng

0:06:21.278,0:06:24.079
về những vệc tôi đã [br]trải qua trong thời thơ ấu

0:06:24.079,0:06:26.872
và trong tù,

0:06:26.872,0:06:30.138
và những gì tôi làm [br]đã mở tâm trí tôi ra với ý nghĩ

0:06:30.138,0:06:33.106
về sự đền tội.

0:06:33.106,0:06:35.188
Lúc mới ngồi tù, [br]tôi có nhận được

0:06:35.188,0:06:38.995
một bức thư từ một người thân [br]của nạn nhân của tôi,

0:06:38.995,0:06:41.840
trong bức thư đó,

0:06:41.840,0:06:43.685
bà ta nói là [br]bà ta tha thứ cho tôi,

0:06:43.685,0:06:45.634
bởi vì bà nhận thấy [br]tôi chỉ là một đứa trẻ

0:06:45.634,0:06:46.971
bị lạm dụng

0:06:46.971,0:06:48.763
và đã phải chịu[br]nhiều đau khổ

0:06:48.763,0:06:51.501
đã ra các quyết định nông nổi.

0:06:51.501,0:06:53.972
Đó là lần đầu tiên[br]trong cuộc đời

0:06:53.972,0:07:01.701
tôi tự mở lòng ra [br]để tha thứ chính mình.

0:07:01.701,0:07:02.945
Một điều đã xảy ra

0:07:02.945,0:07:05.268
sau những trải nghiệm đó là

0:07:05.268,0:07:07.156
tôi nghĩ về những người khác [br]đã bị bỏ tù

0:07:07.156,0:07:08.968
ngay sát bên tôi,

0:07:08.968,0:07:11.890
và mong muốn được [br]chia sẻ cảm xúc với họ.

0:07:11.890,0:07:13.644
Và như thế tôi bắt đầu [br]nói chuyện với họ về

0:07:13.644,0:07:15.571
các trải nghiệm của họ,

0:07:15.571,0:07:17.053
và tôi đau đớn nhận ra

0:07:17.053,0:07:20.431
phần lớn họ đều[br]bị lạm dụng giống nhau,

0:07:20.431,0:07:23.970
Đa số họ muốn được giúp đỡ[br]và muốn thay đổi cuộc sống,

0:07:23.970,0:07:25.710
nhưng thật không may hệ thống

0:07:25.710,0:07:28.928
hiện giam cầm 2.5 triệu người trong tù

0:07:28.928,0:07:31.128
được thiết kế như một cái kho

0:07:31.128,0:07:35.420
trái ngược với phục hồi và thay đổi.

0:07:35.420,0:07:37.311
Tôi đã tự hứa với mình

0:07:37.311,0:07:39.065
rằng nếu tôi được ra tù

0:07:39.065,0:07:41.522
tôi sẽ làm mọi việc [br]trong khả năng của mình

0:07:41.522,0:07:45.223
để giúp thay đổi điều đó.

0:07:45.223,0:07:47.989
Năm 2010, tôi bước ra khỏi tù

0:07:47.989,0:07:51.067
lần đầu tiên sau 2 thập kỉ.

0:07:51.067,0:07:52.655
Hãy thử tưởng tượng nhé, [br]nếu bạn vui lòng,

0:07:52.655,0:07:55.237
nhân vật Fred Flintstone [br]bước vào một tập

0:07:55.237,0:07:57.620
của bộ phim hoạt hình [br]"The Jetsons."

0:07:57.620,0:08:00.555
Nó khá giống cuộc đời tôi.

0:08:00.555,0:08:03.870
Lần đầu tiên, [br]tôi được biết đến Internet,

0:08:03.870,0:08:05.606
mạng xã hội,

0:08:05.606,0:08:09.743
chiếc xe biết nói [br]như KITT trong "Knight Rider."

0:08:09.743,0:08:11.527
Nhưng điều làm tôi mê nhất

0:08:11.527,0:08:13.310
là công nghệ điện thoại.

0:08:13.310,0:08:14.582
Khi tôi vào tù,

0:08:14.582,0:08:16.357
cái điện thoại di động bự cỡ này

0:08:16.357,0:08:18.958
cần đến 2 người khiêng.

0:08:18.958,0:08:21.046
Thử tưởng tượng [br]lần đầu tiên tôi cầm

0:08:21.046,0:08:23.172
cái Blackberry nhỏ nhắn

0:08:23.172,0:08:25.123
và bắt đầu học nhắn tin.

0:08:25.123,0:08:26.790
Nhưng vấn đề là, [br]mọi người quanh tôi,

0:08:26.790,0:08:28.386
họ không nhận ra [br]tôi không có khái niệm nào

0:08:28.386,0:08:31.080
về những từ viết tắt

0:08:31.080,0:08:36.110
như là LOL, OMG, LMAO,

0:08:36.110,0:08:37.852
đến một ngày tôi có [br]một cuộc trò chuyện

0:08:37.852,0:08:40.108
với một người bạn [br]bằng tin nhắn,

0:08:40.108,0:08:44.139
tôi nhờ anh ta một số việc,[br]anh ta trả lời, "K."

0:08:44.139,0:08:47.318
Và tôi hỏi, "K là gì?"

0:08:47.318,0:08:49.280
Và anh ta nhắn vầy, "K is okay."

0:08:49.280,0:08:50.279
Trong đâu tôi lúc đó, tôi nghĩ,

0:08:50.279,0:08:53.297
"Có chuyện gì không ổn với K vậy?"

0:08:53.297,0:08:55.810
Và tôi đã nhắn một dấu hỏi.

0:08:55.810,0:08:59.481
Và anh ta trả lời, "K = okay."

0:08:59.481,0:09:04.170
Và tôi nhắn lại, "FU." ( Cười)

0:09:04.170,0:09:05.926
Sau đó anh ta nhắn lại, [br]và hỏi tôi

0:09:05.926,0:09:07.600
sao tôi lại chửi anh ta.

0:09:07.600,0:09:10.260
Và tôi nhắn, "LOL FU,"

0:09:10.260,0:09:11.959
tôi cuối cùng cũng nắm được.

0:09:11.959,0:09:13.996
(Cười)

0:09:13.996,0:09:17.261
3 năm trôi rất nhanh,

0:09:17.261,0:09:19.135
tôi làm việc khá tốt.

0:09:19.135,0:09:21.813
Tôi có một học bổng [br]tại MIT Media Lab,

0:09:21.813,0:09:25.030
tôi làm cho một [br]công ty tuyệt vời là BMe,

0:09:25.030,0:09:27.360
tôi dạy tại đại học Mechigan,

0:09:27.360,0:09:29.337
nhưng đó là một sự đấu tranh

0:09:29.337,0:09:30.800
bởi vì tôi nhận ra rằng có nhiều

0:09:30.800,0:09:32.435
đàn ông và phụ nữ khi về nhà

0:09:32.435,0:09:35.596
không được hưởng[br]những cơ hội đó.

0:09:35.596,0:09:37.401
Tôi đã được ơn [br]làm việc với môt vài

0:09:37.401,0:09:40.085
đàn ông và phụ nữ tuyệt vời,

0:09:40.085,0:09:41.847
giúp những người khác [br]tái hòa nhập xã hội,

0:09:41.847,0:09:46.060
một trong số họ[br]là bạn tôi Calvin Evans.

0:09:46.060,0:09:49.015
Anh bị giam 24 năm [br]cho một tội anh không phạm.

0:09:49.015,0:09:52.783
Anh ta 45 tuổi, hiện ghi danh [br]vào một trường đại học.

0:09:52.783,0:09:54.507
Một trong những điều [br]mà chúng tôi nói đến

0:09:54.507,0:09:56.219
là 3 điều mà tôi thấy quan trọng

0:09:56.219,0:09:57.839
trong sự biến đổi cá nhân của mình,

0:09:57.839,0:09:59.778
điều đầu tiên là sự thừa nhận.

0:09:59.778,0:10:02.204
Tôi phải nhận [br]đã làm tổn thương người khác.

0:10:02.204,0:10:05.000
Tôi cũng phải thừa nhận [br]rằng tôi cũng đau khổ.

0:10:05.000,0:10:07.421
Điều thứ 2 là việc xin lỗi.

0:10:07.421,0:10:09.571
Tôi đã phải xin lỗi [br]người mà tôi làm tổn thương.

0:10:09.571,0:10:11.643
Thậm chí không dám mong rằng[br]họ chấp nhận lời xin lỗi đó,

0:10:11.643,0:10:14.395
điều đó rất quan trọng [br]vì đó là điều đúng đắn.

0:10:14.395,0:10:17.354
Nhưng tôi cũng phải [br]xin lỗi chính mình.

0:10:17.354,0:10:20.171
Điều thứ 3 là chuộc lỗi.

0:10:20.171,0:10:21.854
Đối với tôi, [br]việc chuộc lỗi nghĩa là

0:10:21.854,0:10:23.447
trở lại với cộng đồng của tôi

0:10:23.447,0:10:24.990
làm việc với các bạn trẻ [br]đang gặp nguy hiểm

0:10:24.990,0:10:26.790
những người đang [br]trên cùng con đường,

0:10:26.790,0:10:30.530
nhưng cũng đang [br]trở nên ủng hộ tôi.

0:10:30.530,0:10:32.294
Qua kinh nghiệm [br]của tôi trong tù,

0:10:32.294,0:10:34.475
một điều tôi[br]khám phá ra là:

0:10:34.475,0:10:35.691
phần lớn những người [br]đàn ông và phụ nữ

0:10:35.691,0:10:39.112
bị giam giữ này [br]đều có thể cứu chữa được,

0:10:39.112,0:10:40.372
và thực tế là,

0:10:40.372,0:10:42.723
90% những người đàn ông [br]và phụ nữ bị đi tù

0:10:42.723,0:10:45.411
sẽ một lúc nào đó [br]quay trở lại với cộng đồng,

0:10:45.411,0:10:47.326
và chúng ta có vai trò định hướng [br]họ là loại người nào

0:10:47.326,0:10:50.945
khi quay trở lại [br]với cộng đồng chúng ta.

0:10:50.945,0:10:53.556
Ước nguyện của tôi hiện nay

0:10:53.556,0:10:57.209
là chúng ta sẽ nhận lấy

0:10:57.209,0:10:59.358
cách tiếp cận đồng cảm hơn

0:10:59.358,0:11:02.578
làm sao để giải quyết [br]việc bỏ tù hàng loạt,

0:11:02.578,0:11:03.722
để chấm dứt lối nghĩ

0:11:03.722,0:11:06.037
nhốt-chúng-lại[br]-quẳng-chìa-khóa-đi,

0:11:06.037,0:11:09.960
vì điều đó được chứng minh [br]là không hiệu quả.

0:11:09.960,0:11:12.413
Hành trình của tôi [br]là hành trình độc đáo,

0:11:12.413,0:11:15.078
không nhất thiết phải theo cách đó.

0:11:15.078,0:11:17.484
Bất cứ ai cũng có thể biến đổi

0:11:17.484,0:11:20.324
nếu ta tạo điều kiện [br]cho nó xảy ra.

0:11:20.324,0:11:22.086
Những gì tôi đề nghị hôm nay

0:11:22.086,0:11:23.793
là các bạn hãy hình dung

0:11:23.793,0:11:26.133
một thế giới [br]mọi đàn ông và phụ nữ

0:11:26.133,0:11:29.829
không còn khư khư [br]ôm lấy quá khứ,

0:11:29.829,0:11:31.262
nơi những lầm lỗi và thiếu sót

0:11:31.262,0:11:34.030
không định nghĩa con người[br]trong suốt cuộc đời.

0:11:34.030,0:11:37.221
Cùng nhau, chúng ta có thể [br]tạo ra được thực tế đó,

0:11:37.221,0:11:38.924
và tôi hy vọng các bạn [br]cũng có thể làm được.

0:11:38.924,0:11:40.690
Xin cám ơn.

0:11:40.690,0:11:43.773
(Vỗ tay)