WEBVTT

00:00:00.790 --> 00:00:03.395
Yirmi üç yıl önce

00:00:03.395 --> 00:00:06.150
ben 19 yaşındayken,

00:00:06.150 --> 00:00:09.451
bir adamı silahla öldürdüm.

00:00:09.451 --> 00:00:11.594
Ben çabuk sinirlenen ve

00:00:11.594 --> 00:00:13.963
otomatik tabancası olan

00:00:13.963 --> 00:00:18.018
bir uyuşturucu satıcısıydım.

NOTE Paragraph

00:00:18.018 --> 00:00:20.789
Ama bu benim hikayemin sonu değildi.

00:00:20.789 --> 00:00:24.930
Aslında, başlangıcıydı

00:00:24.930 --> 00:00:27.105
ve sonraki 23 yıl

00:00:27.105 --> 00:00:30.827
bir tanıma,

00:00:30.827 --> 00:00:34.310
özür ve telafi hikayesidir.

00:00:34.310 --> 00:00:35.733
Ama bu hikaye sizin hayal ettiğiniz veya düşündüğünüz

00:00:35.733 --> 00:00:39.027
şekilde olmadı.

00:00:39.027 --> 00:00:40.485
Hayatımda meydana gelen olaylar

00:00:40.485 --> 00:00:42.628
özellikle benim için şaşırtıcı

00:00:42.628 --> 00:00:44.263
bir şekilde oldu.

NOTE Paragraph

00:00:44.263 --> 00:00:47.404
Bakın, bir çoğunuz gibi,

00:00:47.404 --> 00:00:49.978
büyürken, onur listesinde,

00:00:49.978 --> 00:00:51.321
burslu,

00:00:51.321 --> 00:00:53.925
doktor olma hayalleri kuran bir öğrenciydim.

00:00:53.925 --> 00:00:56.556
Ama annem le babam ayrıldığında

00:00:56.556 --> 00:00:58.730
ve sonunda boşandığında

00:00:58.730 --> 00:01:02.567
her şey ciddi bir şekilde kötüye gitti.

NOTE Paragraph

00:01:02.567 --> 00:01:05.417
Yaşanan olaylar aslında epey açık.

00:01:05.417 --> 00:01:07.865
17 yaşındayken,

00:01:07.865 --> 00:01:09.510
Detroit'te yaşadığım binanın köşesinde dururken

00:01:09.510 --> 00:01:14.135
üç yerimden vuruldum.

00:01:14.135 --> 00:01:16.830
Arkadaşım beni hastaneye yetiştirdi.

00:01:16.830 --> 00:01:20.054
Doktorlar kurşunları çıkardı,

00:01:20.054 --> 00:01:21.845
beni derleyip toparladı

00:01:21.845 --> 00:01:26.216
ve vurulduğum aynı mahalleye geri gönderdi.

00:01:26.216 --> 00:01:28.971
Bütün bu olanlar sırasında,

00:01:28.971 --> 00:01:31.031
hiç kimse bana sarılmadı,

00:01:31.031 --> 00:01:33.401
hiç kimse öğüt vermedi,

00:01:33.401 --> 00:01:36.341
hiç kimse bana her şeyin iyi olacağını söylemedi.

00:01:36.341 --> 00:01:39.265
Hiç kimse bana korku içinde yaşayacağımı,

00:01:39.265 --> 00:01:41.878
paranoyak olacağımı

00:01:41.878 --> 00:01:44.871
ya da vurulamaya karşı aşırı şiddetli davranacağımı

00:01:44.871 --> 00:01:47.249
söylemedi.

00:01:47.249 --> 00:01:50.070
Kimse bana bir gün,

00:01:50.070 --> 00:01:54.127
tetiğin arkasındaki kişi olacağımı söylemedi.

00:01:54.127 --> 00:01:56.801
On dört ay sonra,

00:01:56.801 --> 00:01:59.411
sabaha karşı 2'de,

00:01:59.411 --> 00:02:01.047
bir adamın ölümüne yol açacak

00:02:01.047 --> 00:02:04.900
silahı ateş ettim.

NOTE Paragraph

00:02:04.900 --> 00:02:06.810
Hapse girdiğimde,

00:02:06.810 --> 00:02:12.317
sert, kızgın, incinmiştim.

00:02:12.317 --> 00:02:15.287
Sorumluluk almak istemiyordum.

00:02:15.287 --> 00:02:17.339
Ailemden sisteme kadar,

00:02:17.339 --> 00:02:20.312
herkesi suçluyordum.

00:02:20.312 --> 00:02:22.524
Ateş etme kararıma bahane buldum

00:02:22.524 --> 00:02:24.963
çünkü geldiğim mahallede,

00:02:24.963 --> 00:02:26.589
ateş edilen olmaktansa

00:02:26.589 --> 00:02:29.901
ateş eden olmak daha iyi.

00:02:29.901 --> 00:02:33.223
Soğuk hücremde otururken,

00:02:33.223 --> 00:02:34.870
kendimi çaresiz hissettim,

00:02:34.870 --> 00:02:38.257
sevilmeyen ve terk edilmiş.

00:02:38.257 --> 00:02:42.135
Hiç kimsenin umursamadığını hissediyordum,

00:02:42.135 --> 00:02:44.154
ve tutsaklığıma karşı

00:02:44.154 --> 00:02:47.165
düşmanlıkla tepki verdim.

00:02:47.165 --> 00:02:48.303
Kendimi daha da derin

00:02:48.303 --> 00:02:50.618
bir derde sürüklenirken buldum.

00:02:50.618 --> 00:02:53.398
Karaborsa dükkanları işlettim,

00:02:53.398 --> 00:02:56.117
çok yüksek faiz oranlarında borç para verdim

00:02:56.117 --> 00:02:58.183
ve hapishaneye kaçak getirilen

00:02:58.183 --> 00:03:00.044
uyuşturucuları sattım.

00:03:00.044 --> 00:03:01.614
Ben sonuç olarak

00:03:01.614 --> 00:03:04.295
Michigan Hapishanesi'ndeki gardiyanın deyimiyle

00:03:04.295 --> 00:03:07.132
"beterin beteri" olmuştum.

00:03:07.132 --> 00:03:09.457
Ve aktivitelerim yüzünden,

00:03:09.457 --> 00:03:12.149
hapsedilmemin

00:03:12.149 --> 00:03:14.578
yedi buçuk yılı boyunca,

00:03:14.578 --> 00:03:17.790
tek başıma bir hücreye kapatıldım.

NOTE Paragraph

00:03:17.790 --> 00:03:19.459
Şimdi benim açımdan, tek başına hücreye kapatılmak

00:03:19.459 --> 00:03:21.399
kendinizi içinde bulabileceğiniz

00:03:21.399 --> 00:03:24.298
en insan dışı ve barbarca yerlerden biridir,

00:03:24.298 --> 00:03:27.189
ama kendimi orada buldum.

00:03:27.189 --> 00:03:30.700
Bir gün, hücremde volta atarken,

00:03:30.700 --> 00:03:35.217
bir memur gelip postayı getirdi.

00:03:35.217 --> 00:03:36.954
Bir kaç mektuba

00:03:36.954 --> 00:03:38.868
üzerinde oğlumun kargacık burgacık el yazısı olan mektuba bakmadan

00:03:38.868 --> 00:03:41.930
önce baktım.

00:03:41.930 --> 00:03:43.367
Ne zaman oğlumdan bir mektup alsam,

00:03:43.367 --> 00:03:45.272
hayal edebileceğiniz en karanlık yerde görülen

00:03:45.272 --> 00:03:48.029
bir ışık demeti gibi geliyordu.

00:03:48.029 --> 00:03:51.844
Ve özellikle bu günde, mektubunu açtım

00:03:51.844 --> 00:03:54.950
ve içinde büyük harflerle,

00:03:54.950 --> 00:03:58.205
"Annem bana senin neden hapiste olduğunu söyledi:

00:03:58.205 --> 00:04:00.899
cinayet." yazmış.

00:04:00.899 --> 00:04:02.818
Demiş ki, "Baba, öldürme.

00:04:02.818 --> 00:04:08.265
Tanrı her yaptığını izliyor. O'na dua et."

NOTE Paragraph

00:04:08.265 --> 00:04:10.100
Şimdi, ben o sırada dindar değildim,

00:04:10.100 --> 00:04:11.807
şu an da değilim,

00:04:11.807 --> 00:04:14.291
ama oğlumun söylediklerinde

00:04:14.291 --> 00:04:17.053
bir derinlik vardı.

00:04:17.063 --> 00:04:18.685
Sözleri hayatım hakkında daha önce düşünmediğim

00:04:18.685 --> 00:04:20.621
şeyleri gözden geçirmemi sağladı.

00:04:20.621 --> 00:04:22.557
Hayatımda ilk defa

00:04:22.557 --> 00:04:24.529
oğlumun beni bir katil olarak göreceği

00:04:24.529 --> 00:04:28.195
düşüncesi geçti aklımdan.

00:04:28.195 --> 00:04:30.249
Yatağıma yattım

00:04:30.249 --> 00:04:32.268
ve [Platon]'dan

00:04:32.268 --> 00:04:34.865
okuduğum bir şey hakkında düşündüm,

00:04:34.865 --> 00:04:36.840
Sokrates'in savunmasında

00:04:36.840 --> 00:04:41.111
incelenmemiş bir hayatın yaşamaya değer olmadığını yazmıştı.

NOTE Paragraph

00:04:41.111 --> 00:04:46.943
Bu sırada da değişim süreci başladı.

00:04:46.943 --> 00:04:49.863
Ama kolay olmadı.

00:04:51.920 --> 00:04:53.764
Fark ettiğim şeylerden biri de,

00:04:53.764 --> 00:04:55.921
ki bu da değişim sürecinin bir parçasıydı,

00:04:55.921 --> 00:04:59.663
dört ana temanın bulunmasıydı.

00:04:59.663 --> 00:05:01.970
Birincisi,

00:05:01.970 --> 00:05:04.283
harika akıl hocalarım vardı.

00:05:04.283 --> 00:05:06.159
Biliyorum, bazılarınız şuan,

00:05:06.159 --> 00:05:09.328
hapiste nasıl iyi bir akıl hocası bulabildin ki? diye düşünüyor.

00:05:09.328 --> 00:05:12.193
Ama benim için,

00:05:12.193 --> 00:05:13.423
hocalarımın bazıları

00:05:13.423 --> 00:05:15.300
müebbet yatıyor

00:05:15.300 --> 00:05:18.009
ve bu insanlar hayatıma girebilecek en iyi insanlardı,

00:05:18.009 --> 00:05:21.273
çünkü beni hayatıma dürüstçe bakmama zorladılar

00:05:21.273 --> 00:05:23.098
ve kendi kendimin karar verme aşamasında

00:05:23.098 --> 00:05:25.613
meydan okumama zorladılar.

NOTE Paragraph

00:05:25.613 --> 00:05:29.867
İkincisi edebiyattı.

00:05:29.867 --> 00:05:31.610
Hapse girmeden önce,

00:05:31.610 --> 00:05:33.607
bu kadar sayıda müthiş siyahi şair, yazar ve filozof

00:05:33.607 --> 00:05:36.888
olduğunu bilmiyordum

00:05:36.888 --> 00:05:39.907
ve sonra da Malcom X'in otobiyografisiyle karşılaşma

00:05:39.907 --> 00:05:44.074
şansını ele geçirdim

00:05:44.074 --> 00:05:48.621
ve bu kitap kendim hakkındaki bütün basmakalıplarımı yıktı.

NOTE Paragraph

00:05:48.621 --> 00:05:51.062
Üçüncüsü ise aileydi.

00:05:51.062 --> 00:05:55.738
19 yıl boyunca, babam benim yanımda

00:05:55.738 --> 00:05:58.167
sarsılmaz bir inançla durdu,

00:05:58.167 --> 00:05:59.831
çünkü o, bende hayatımı geri döndürecek

00:05:59.831 --> 00:06:02.125
ışığa sahip olduğuna inandı.

00:06:02.125 --> 00:06:05.018
Ayrıca inanılmaz bir kadınla tanıştım

00:06:05.018 --> 00:06:08.452
ki o şimdi benim iki yaşındaki oğlum Sekou'nun annesi,

00:06:08.452 --> 00:06:10.680
ve o bana kendimi sağlıklı bir şekilde

00:06:10.680 --> 00:06:14.958
sevmeyi öğretti.

NOTE Paragraph

00:06:14.958 --> 00:06:17.654
Sonuncusu ise yazmaktı.

00:06:17.654 --> 00:06:19.068
Oğlumdan o mektubu aldığımda,

00:06:19.068 --> 00:06:20.738
bir günlük tutmaya başladım

00:06:22.408 --> 00:06:24.079
çocukluğumda ve hapiste yaşadığım

00:06:24.079 --> 00:06:26.872
şeyler hakkında

00:06:26.872 --> 00:06:30.138
ve bunun bana yaptığı da aklımı telafi etmek fikrine

00:06:30.138 --> 00:06:33.106
açtı.

00:06:33.106 --> 00:06:35.188
Hapis zamanımın öncelerinde,

00:06:35.188 --> 00:06:38.995
kurbanlarımdan birinin akrabalarından bir mektup aldım,

00:06:38.995 --> 00:06:41.840
ve o mektubun içinde de,

00:06:41.840 --> 00:06:43.685
onun beni affetiğini,

00:06:43.685 --> 00:06:45.634
çünkü benim şiddet görmüş

00:06:45.634 --> 00:06:46.971
ve birçok zorluktan geçmiş

00:06:46.971 --> 00:06:48.763
ve sadece birçok kötü karar vermiş

00:06:48.763 --> 00:06:51.501
genç bir çocuk olduğumu farkettiğini söyledi .

00:06:51.501 --> 00:06:53.972
Hayatımda ilk defa

00:06:53.972 --> 00:07:01.701
kendimi affetmeye açık hissetmiştim.

NOTE Paragraph

00:07:01.701 --> 00:07:02.945
O deneyimden sonra

00:07:02.945 --> 00:07:05.268
olanlardan bir tanesi de

00:07:05.268 --> 00:07:07.156
benimle beraber

00:07:07.156 --> 00:07:08.968
hapsedilen diğer adamları düşünmek

00:07:08.968 --> 00:07:11.890
ve bunu onlarla ne kadar çok paylaşmak istediğimdi.

00:07:11.890 --> 00:07:13.644
Sonuç olarak onlarla bazı deneyimleri hakkında

00:07:13.644 --> 00:07:15.571
konuşmaya başladım

00:07:15.571 --> 00:07:17.053
ve şunu fark ettiğimde yıkıldım ki,

00:07:17.053 --> 00:07:20.431
adamların bir çoğu şiddet görülen çevrelerden geliyordu,

00:07:20.431 --> 00:07:23.970
ve çoğu yardım istiyordu ve olanları düzeltmek istiyordu,

00:07:23.970 --> 00:07:25.710
ama ne yazık ki şu anda

00:07:25.710 --> 00:07:28.928
2.5 milyon insanı hapiste tutan sistem

00:07:28.928 --> 00:07:31.128
insanları rehabilite etmek veya dönüştürmek yerine

00:07:31.128 --> 00:07:35.420
depolamak için yaratılmış.

00:07:35.420 --> 00:07:37.311
O zaman kendi kendime karar verdim ki,

00:07:37.311 --> 00:07:39.065
eğer hapisten çıkabilirsem

00:07:39.065 --> 00:07:41.522
var gücümü kullanarak

00:07:41.522 --> 00:07:45.223
bu durumu değiştireceğim.

NOTE Paragraph

00:07:45.223 --> 00:07:47.989
2010 yılında, yirmi yıl sonra ilk defa

00:07:47.989 --> 00:07:51.067
hapisten çıktım.

00:07:51.067 --> 00:07:52.655
Şimdi düşünün, mesela,

00:07:52.655 --> 00:07:55.237
Fred Çakmaktaş'ın bir "Jetgiller"

00:07:55.237 --> 00:07:57.620
bölümüne girdiğini.

00:07:57.620 --> 00:08:00.555
Bu aşağı yukarı benim hayatım gibiydi.

00:08:00.555 --> 00:08:03.870
İlk defa, İnternetle,

00:08:03.870 --> 00:08:05.606
sosyal meydayla,

00:08:05.606 --> 00:08:09.743
"Knight Rider"daki KITT gibi konuşan arabalarla karşılaştım.

00:08:09.743 --> 00:08:11.527
Ama beni en çok hayran bırakan şey,

00:08:11.527 --> 00:08:13.310
telefon teknolojisiydi.

00:08:13.310 --> 00:08:14.582
Bakın, ben hapse girdiğimde,

00:08:14.582 --> 00:08:16.357
bizim araba telefonlarımız bu kadardı

00:08:16.357 --> 00:08:18.958
ve taşınması için iki kişiye ihtiyaç vardı..

00:08:18.958 --> 00:08:21.046
Yani benim küçük Blackberry'mi elime aldığım

00:08:21.046 --> 00:08:23.172
ilk anı hayal edin

00:08:23.172 --> 00:08:25.123
ve mesaj atmayı öğrenmeye başladım.

00:08:25.123 --> 00:08:26.790
Ama, etrafımdaki insanlar,

00:08:26.790 --> 00:08:28.386
benim bu kısaltılmış mesajlardan hiç bir fikrim olmadğının

00:08:28.386 --> 00:08:31.080
farkında değillerdi,

00:08:31.080 --> 00:08:36.110
LOL, OMG, LMAO gibi,

00:08:36.110 --> 00:08:37.852
ta ki bir gün

00:08:37.852 --> 00:08:40.108
bir arkadaşımla mesajlaşırken,

00:08:40.108 --> 00:08:44.139
ondan bir şey yapmasını istedim ve bana "K" ile cevap verdi.

00:08:44.139 --> 00:08:47.318
Ve ben de "K de nedir?"

00:08:47.318 --> 00:08:49.280
Ve o da "K tamamdır." dedi.

00:08:49.280 --> 00:08:50.279
Yani kafamda,

00:08:50.279 --> 00:08:53.297
"Peki K ile sorun nedir?" dedim.

00:08:53.297 --> 00:08:55.810
Ben de arkadaşıma soru işareti yolladım.

00:08:55.810 --> 00:08:59.481
Ve o da bana, "K = tamam" dedi.

00:08:59.481 --> 00:09:04.170
Ben de ona "FU." yazdım. (Gülüşme)

00:09:04.170 --> 00:09:05.926
Sonra o da bana geri mesaj attı ve

00:09:05.926 --> 00:09:07.600
ona neden küfrettiğimi sordu,

00:09:07.600 --> 00:09:10.260
ve ben de ona, "LOL SA" dedim

00:09:10.260 --> 00:09:11.959
yani sonunda anladım anlamında.

00:09:11.959 --> 00:09:13.996
(Gülüşme)

NOTE Paragraph

00:09:13.996 --> 00:09:17.261
Peki, üç yıl ileri saralım

00:09:17.261 --> 00:09:19.135
fena gitmiyorum.

00:09:19.135 --> 00:09:21.813
MIT Media Lab'da bir ortaklığım var,

00:09:21.813 --> 00:09:25.030
BMe diye inanılmaz bir şirket için çalışıyorum,

00:09:25.030 --> 00:09:27.360
Michigan Üniversitesi'nde öğretmenlik yapıyorum,

00:09:27.360 --> 00:09:29.337
ama çok mücadele ettim

00:09:29.337 --> 00:09:30.800
çünkü daha çok erkek ve kadının

00:09:30.800 --> 00:09:32.435
bu kadar olanağa sahip olamayacağını

00:09:32.435 --> 00:09:35.596
fark ettim.

00:09:35.596 --> 00:09:37.401
Bir çok inanılmaz erkek ve kadınla çalışma

00:09:37.401 --> 00:09:40.085
şansına sahip oldum,

00:09:40.085 --> 00:09:41.847
başka insanları topluma geri kazandırmaya yardımcı olduk,

00:09:41.847 --> 00:09:46.060
ve bu insanlardan bir de Calvin Evans adındaki arkadaşım.

00:09:46.060 --> 00:09:49.015
İşlemediği bir suç için 24 yıl yattı.

00:09:49.015 --> 00:09:52.783
45 yaşında. Şu anda yüksek okulda okuyor.

00:09:52.783 --> 00:09:54.507
Ve konuştuğumuz şeylerden biri de

00:09:54.507 --> 00:09:56.219
kendi dönüşümümde önemli bulduğum

00:09:56.219 --> 00:09:57.839
üç şeydi,

00:09:57.839 --> 00:09:59.778
birincisi kabullenme.

00:09:59.778 --> 00:10:02.204
Başkalarına zarar verdiğimi kabullenmeliydim.

00:10:02.204 --> 00:10:05.000
Ayrıca kendimin de zarar gördüğünü kabullenmeliydim.

00:10:05.000 --> 00:10:07.421
İkincisi ise özür dilemek.

00:10:07.421 --> 00:10:09.571
Zarar verdiğim insanlardan özür dilemeliydim.

00:10:09.571 --> 00:10:11.643
Onların kabul edeceklerinden ümidim olmadığı halde,

00:10:11.643 --> 00:10:14.395
özür dilemem önemliydi çünkü yapılacak doğru şeydi.

00:10:14.395 --> 00:10:17.354
Ama aynı zamanda kendimden de özür dilemeliydim.

00:10:17.354 --> 00:10:20.171
Üçüncüsü ise telafi etmekti.

00:10:20.171 --> 00:10:21.854
Benim için, telafi,

00:10:21.854 --> 00:10:23.447
mahalleme geri dönmek

00:10:23.447 --> 00:10:24.990
ve benimle aynı yolda ilerleyen

00:10:24.990 --> 00:10:26.790
riskli gençlikle çalışmak,

00:10:26.790 --> 00:10:30.530
ama aynı zamanda kendimle bir olmaktı.

NOTE Paragraph

00:10:30.530 --> 00:10:32.294
Kilitli kaldığım zamanki deneyimlerimle,

00:10:32.294 --> 00:10:34.475
keşfettiğim şeylerden biri de buydu:

00:10:34.475 --> 00:10:35.691
tutuklu olan ve bağışlanabilir

00:10:35.691 --> 00:10:39.112
erkek ve kadınların büyük çoğunluğu,

00:10:39.112 --> 00:10:40.372
ve kesin olan şu ki,

00:10:40.372 --> 00:10:42.723
hapis erkek ve kadınların yüzde 90'ı

00:10:42.723 --> 00:10:45.411
bir gün eski çevreye geri dönecek,

00:10:45.411 --> 00:10:47.326
ve bizim görevimiz ne çeşit erkek ve kadının

00:10:47.326 --> 00:10:50.945
çevremize geri döneceğine karar vermek.

NOTE Paragraph

00:10:50.945 --> 00:10:53.556
Bugün benim dileğim

00:10:53.556 --> 00:10:57.209
toplu hapsedilmeye karşı

00:10:57.209 --> 00:10:59.358
nasıl davrandığımıza

00:10:59.358 --> 00:11:02.578
daha fazla empatiyle yaklaşmayı benimsememiz,

00:11:02.578 --> 00:11:03.722
onları hapsedelim ve anahtarı atalım mantalitesinden

00:11:03.722 --> 00:11:06.037
vazgeçmemiz,

00:11:06.037 --> 00:11:09.960
çünkü bu yöntemin işe yaramadığı kanıtlandı.

NOTE Paragraph

00:11:09.960 --> 00:11:12.413
Benim yolculuğum eşsiz bir yolculuk,

00:11:12.413 --> 00:11:15.078
ama bu söz konusu olmayabilr.

00:11:15.078 --> 00:11:17.484
Herhangi biri bir dönüşüm geçirebilir

00:11:17.484 --> 00:11:20.324
eğer olabilmesi için bir ortam yaratırsak.

00:11:20.324 --> 00:11:22.086
Yani bugün sizden istediğim

00:11:22.086 --> 00:11:23.793
erkek ve kadınların

00:11:23.793 --> 00:11:26.133
kendi geçmişlerine tutsak olmadığı bir dünya

00:11:26.133 --> 00:11:29.829
hayal etmenizi,

00:11:29.829 --> 00:11:31.262
kötü hareketlerin ve hataların

00:11:31.262 --> 00:11:34.030
sizi hayatınızın sonuna kadar tanımlamadığı bir dünya.

00:11:34.030 --> 00:11:37.221
Bence hep birlikte, bu gerçekliği yaratabiliriz,

00:11:37.221 --> 00:11:38.924
ve umuyorum yapabilirsiniz de.

NOTE Paragraph

00:11:38.924 --> 00:11:40.690
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:11:40.690 --> 00:11:43.773
(Alkış)