WEBVTT

00:00:00.790 --> 00:00:03.395
Dwadzieścia trzy lata temu,

00:00:03.395 --> 00:00:06.150
gdy miałem 19 lat,

00:00:06.150 --> 00:00:09.451
postrzeliłem i zabiłem mężczyznę.

00:00:09.451 --> 00:00:11.594
Byłem młodym handlarzem narkotyków,

00:00:11.594 --> 00:00:13.963
miałem wybuchowy charakter

00:00:13.963 --> 00:00:18.018
i półautomatyczny pistolet.

NOTE Paragraph

00:00:18.018 --> 00:00:20.789
To jednak nie koniec mojej historii,

00:00:20.789 --> 00:00:24.930
tylko właściwie jej początek.

00:00:24.930 --> 00:00:27.105
Dwadzieścia trzy lata później

00:00:27.105 --> 00:00:30.827
jest to historia o przyznaniu się do winy,

00:00:30.827 --> 00:00:34.310
przeprosinach i pokucie.

00:00:34.310 --> 00:00:35.733
Nie wydarzyło się to tak,

00:00:35.733 --> 00:00:39.027
jak wam może się wydawać.

00:00:39.027 --> 00:00:40.485
Do tych wydarzeń w moim życiu

00:00:40.485 --> 00:00:42.628
doszło jakby z zaskoczenia,

00:00:42.628 --> 00:00:44.403
były zaskakujące zwłaszcza dla mnie.

NOTE Paragraph

00:00:44.403 --> 00:00:47.404
Tak jak wielu z was,

00:00:47.404 --> 00:00:49.978
dorastając, byłem jednym 
z najlepszych uczniów,

00:00:49.978 --> 00:00:51.321
dostawałem stypendium,

00:00:51.321 --> 00:00:53.925
chciałem być lekarzem.

00:00:53.925 --> 00:00:56.556
Jednak sprawy potoczyły się dramatycznie,

00:00:56.556 --> 00:00:58.730
gdy moi rodzice się rozeszli

00:00:58.730 --> 00:01:02.567
i w końcu rozwiedli.

NOTE Paragraph

00:01:02.567 --> 00:01:05.417
Fakty są całkiem jasne.

00:01:05.417 --> 00:01:07.865
Gdy miałem 17 lat,

00:01:07.865 --> 00:01:09.510
zostałem trzy razy postrzelony,

00:01:09.510 --> 00:01:14.135
gdy stałem na rogu ulicy w Detroit.

00:01:14.135 --> 00:01:16.830
Mój przyjaciel szybko 
zawiózł mnie do szpitala.

00:01:16.830 --> 00:01:20.054
Lekarze wyjęli kule,

00:01:20.054 --> 00:01:21.845
zaszyli rany, wysłali mnie z powrotem

00:01:21.845 --> 00:01:26.216
do tej samej dzielnicy,
gdzie mnie postrzelono.

00:01:26.216 --> 00:01:28.971
W tych strasznych chwilach

00:01:28.971 --> 00:01:31.031
nikt mnie nie przytulił,

00:01:31.031 --> 00:01:33.401
nikt mi nie doradził, co robić,

00:01:33.401 --> 00:01:36.341
nikt nie powiedział mi, że będzie dobrze.

00:01:36.341 --> 00:01:39.265
Nikt nie powiedział mi,
że będę żył w strachu,

00:01:39.265 --> 00:01:41.878
że będę paranoikiem,

00:01:41.878 --> 00:01:44.871
że zareaguję tak agresywnie na fakt,

00:01:44.871 --> 00:01:47.249
że mnie postrzelono.

00:01:47.249 --> 00:01:50.070
Nikt nie powiedział mi, że pewnego dnia

00:01:50.070 --> 00:01:54.127
to ja będę trzymał palec na spuście.

00:01:54.127 --> 00:01:56.801
Czternaście miesięcy później,

00:01:56.801 --> 00:01:59.411
o drugiej w nocy

00:01:59.411 --> 00:02:01.047
oddałem strzały,

00:02:01.047 --> 00:02:04.900
które spowodowały śmierć mężczyzny.

NOTE Paragraph

00:02:04.900 --> 00:02:06.810
Kiedy poszedłem do więzienia,

00:02:06.810 --> 00:02:12.317
byłem rozgoryczony,
zły i czułem się pokrzywdzony.

00:02:12.317 --> 00:02:15.287
Nie chciałem poczuć się
do odpowiedzialności.

00:02:15.287 --> 00:02:17.339
Winiłem wszystkich, moich rodziców,

00:02:17.339 --> 00:02:20.312
winiłem system.

00:02:20.312 --> 00:02:22.524
Usprawiedliwiałem oddanie strzału tym,

00:02:22.524 --> 00:02:24.963
że w mojej dzielnicy

00:02:24.963 --> 00:02:26.589
lepiej jest być strzelającym

00:02:26.589 --> 00:02:29.901
niż tym, do kogo się strzela.

00:02:29.901 --> 00:02:33.223
Gdy siedziałem w zimnej celi,

00:02:33.223 --> 00:02:34.870
czułem się bezradny,

00:02:34.870 --> 00:02:38.257
niekochany i porzucony.

00:02:38.257 --> 00:02:42.135
Czułem, że nikt się mną nie przejmuje

00:02:42.135 --> 00:02:44.154
i wrogo odnosiłem się do więzienia,

00:02:44.154 --> 00:02:47.165
które było moją karą.

00:02:47.165 --> 00:02:48.303
Zauważyłem,

00:02:48.303 --> 00:02:50.618
że popadam w coraz większe tarapaty.

00:02:50.618 --> 00:02:53.398
Prowadziłem sklep na czarnym rynku,

00:02:53.398 --> 00:02:56.117
pożyczałem pieniądze na wysoki procent,

00:02:56.117 --> 00:02:58.183
sprzedawałem narkotyki,

00:02:58.183 --> 00:03:00.044
szmuglowałem je do więzienia.

00:03:00.044 --> 00:03:01.614
Właściwie stałem się kimś,

00:03:01.614 --> 00:03:04.295
kogo przełożony zakładu 
poprawczego Michigan nazywałby

00:03:04.295 --> 00:03:07.132
"najgorszym z najgorszych".

00:03:07.132 --> 00:03:09.457
Z powodu mojej działalności

00:03:09.457 --> 00:03:12.149
wylądowałem w więziennej izolatce.

00:03:12.149 --> 00:03:14.578
W czasie całego pobytu w więzieniu

00:03:14.578 --> 00:03:17.790
spędziłem tam siedem i pół roku.

NOTE Paragraph

00:03:17.790 --> 00:03:19.459
Izolatka jest jednym

00:03:19.459 --> 00:03:21.399
z najbardziej niehumanitarnych miejsc,

00:03:21.399 --> 00:03:24.298
do których można trafić,

00:03:24.298 --> 00:03:27.189
ale ja odnalazłem tam siebie.

00:03:27.189 --> 00:03:30.700
Pewnego dnia przemierzałem celę,

00:03:30.700 --> 00:03:35.217
kiedy przyszedł strażnik
i przyniósł mi pocztę.

00:03:35.217 --> 00:03:36.954
Spojrzałem na kilka listów,

00:03:36.954 --> 00:03:38.868
zanim znalazłem ten,

00:03:38.868 --> 00:03:41.930
na którym znajdowało się
falujące pismo mojego syna.

00:03:41.930 --> 00:03:43.367
Listy od niego

00:03:43.367 --> 00:03:45.272
były jak promień słońca

00:03:45.272 --> 00:03:48.029
w najciemniejszym miejscu,
jakie możecie sobie wyobrazić.

00:03:48.029 --> 00:03:51.844
Tego dnia otworzyłem list,

00:03:51.844 --> 00:03:54.950
w którym syn zapisał drukowanymi literami:

00:03:54.950 --> 00:03:58.205
"Mama powiedziała mi,
dlaczego jesteś w więzieniu:

00:03:58.205 --> 00:04:00.899
za zabójstwo".

00:04:00.899 --> 00:04:02.818
Napisał: "Tato, nie zabijaj.

00:04:02.818 --> 00:04:08.265
Jezus patrzy na to, co robisz.
Módl się do Niego".

NOTE Paragraph

00:04:08.265 --> 00:04:10.100
Nie byłem wtedy religijny,

00:04:10.100 --> 00:04:11.807
teraz też nie jestem,

00:04:11.807 --> 00:04:14.291
jednak w słowach mojego syna

00:04:14.291 --> 00:04:17.053
było coś głębokiego.

00:04:17.063 --> 00:04:18.685
Przyjrzałem się mojemu życiu,

00:04:18.685 --> 00:04:20.621
nie robiłem tego wcześniej.

00:04:20.621 --> 00:04:22.557
To był pierwszy raz,

00:04:22.557 --> 00:04:24.529
kiedy pomyślałem,

00:04:24.529 --> 00:04:28.195
że mój syn będzie widział 
we mnie mordercę.

00:04:28.195 --> 00:04:30.249
Usiadłem na pryczy

00:04:30.249 --> 00:04:32.268
i rozmyślałem nad słowami,

00:04:32.268 --> 00:04:34.865
które znalazłem w książce Platona,

00:04:34.865 --> 00:04:36.840
w "Obronie Sokratesa".

00:04:36.840 --> 00:04:41.111
"Bezmyślnym życiem
żyć człowiekowi nie warto".

NOTE Paragraph

00:04:41.111 --> 00:04:46.943
W tym momencie zaczęła się przemiana.

00:04:46.943 --> 00:04:49.863
Nie przyszła jednak łatwo.

00:04:51.920 --> 00:04:53.764
Uświadomiłem sobie rzecz,

00:04:53.764 --> 00:04:55.921
która była częścią przemiany,

00:04:55.921 --> 00:04:59.663
że są cztery kluczowe sprawy.

00:04:59.663 --> 00:05:01.970
Pierwszą rzeczą było to,

00:05:01.970 --> 00:05:04.283
że miałem wspaniałych mentorów.

00:05:04.283 --> 00:05:06.159
Wiem, że niektórzy z was myślą sobie:

00:05:06.159 --> 00:05:09.328
"Jak znalazłeś wspaniałych 
mentorów w więzieniu?".

00:05:09.328 --> 00:05:12.193
Jednak w moim przypadku

00:05:12.193 --> 00:05:13.423
niektórzy mentorzy,

00:05:13.423 --> 00:05:15.300
którzy odsiadywali wyroki dożywocia,

00:05:15.300 --> 00:05:18.009
byli jednymi z najlepszych ludzi, 
jakich spotkałem,

00:05:18.009 --> 00:05:21.273
ponieważ zmusili mnie, żebym 
spojrzał szczerze na swoje życie

00:05:21.273 --> 00:05:23.098
oraz żebym podejmował wyzwania

00:05:23.098 --> 00:05:25.613
związane z podejmowaniem decyzji.

NOTE Paragraph

00:05:25.613 --> 00:05:29.867
Drugą rzeczą była literatura.

00:05:29.867 --> 00:05:31.610
Przed pójściem do więzienia

00:05:31.610 --> 00:05:33.607
nie wiedziałem,

00:05:33.607 --> 00:05:36.888
że jest tylu genialnych
czarnoskórych poetów, autorów i filozofów.

00:05:36.888 --> 00:05:39.907
Wtedy przypadkowo

00:05:39.907 --> 00:05:44.074
natknąłem się na autobiografię Malcolma X,

00:05:44.074 --> 00:05:48.621
która obaliła każdy stereotyp,
jaki miałem na swój temat.

NOTE Paragraph

00:05:48.621 --> 00:05:51.062
Trzecią rzeczą była rodzina.

00:05:51.062 --> 00:05:55.738
Przez 19 lat mój ojciec wspierał mnie.

00:05:55.738 --> 00:05:58.167
Jego wiara była niezachwiana,

00:05:58.167 --> 00:05:59.831
ponieważ wierzył,

00:05:59.831 --> 00:06:02.125
że mogę zmienić swoje życie na lepsze.

00:06:02.125 --> 00:06:05.018
Poznałem również niesamowitą kobietę,

00:06:05.018 --> 00:06:08.452
która teraz jest matką 
mojego dwuletniego syna Sekou

00:06:08.452 --> 00:06:10.680
i która nauczyła mnie,

00:06:10.680 --> 00:06:14.958
jak kochać siebie w zdrowy sposób.

NOTE Paragraph

00:06:14.958 --> 00:06:17.654
Ostatnią rzeczą było pisanie.

00:06:17.654 --> 00:06:19.068
Po otrzymaniu listu od syna

00:06:19.068 --> 00:06:21.278
zacząłem pisać dziennik o rzeczach,

00:06:21.278 --> 00:06:24.079
których doświadczyłem w dzieciństwie

00:06:24.079 --> 00:06:26.872
i w więzieniu.

00:06:26.872 --> 00:06:30.138
Otworzyło to mój umysł

00:06:30.138 --> 00:06:33.106
na pojęcie pokuty.

00:06:33.106 --> 00:06:35.188
Wcześniej, w trakcie pobytu w więzieniu,

00:06:35.188 --> 00:06:38.995
otrzymałem list
od jednej z krewnych mojej ofiary.

00:06:38.995 --> 00:06:41.840
Napisała w liście,

00:06:41.840 --> 00:06:43.685
że mi wybacza,

00:06:43.685 --> 00:06:45.634
ponieważ byłem dzieckiem,

00:06:45.634 --> 00:06:46.971
które maltretowano,

00:06:46.971 --> 00:06:48.763
miało ciężkie doświadczenia życiowe

00:06:48.763 --> 00:06:51.501
i podjęło szereg złych decyzji.

00:06:51.501 --> 00:06:53.972
Po raz pierwszy w życiu

00:06:53.972 --> 00:07:01.701
poczułem się gotowy, by sobie wybaczyć.

NOTE Paragraph

00:07:01.701 --> 00:07:02.945
Po tym doświadczeniu

00:07:02.945 --> 00:07:05.268
nastąpiło kolejne.

00:07:05.268 --> 00:07:07.156
Pomyślałem o mężczyznach,

00:07:07.156 --> 00:07:08.968
z którymi dzieliłem celę.

00:07:08.968 --> 00:07:11.890
Chciałem im wszystko opowiedzieć.

00:07:11.890 --> 00:07:13.644
Zacząłem z nimi rozmawiać

00:07:13.644 --> 00:07:15.571
o ich doświadczeniach.

00:07:15.571 --> 00:07:17.053
Załamało mnie to,

00:07:17.053 --> 00:07:20.431
że większość z nich pochodziła 
z równie złych środowisk.

00:07:20.431 --> 00:07:23.970
Większość z nich chciała pomocy 
i zmiany życia na lepsze,

00:07:23.970 --> 00:07:25.710
ale niestety system,

00:07:25.710 --> 00:07:28.928
który przetrzymuje obecnie 
2,5 miliona ludzi w więzieniach,

00:07:28.928 --> 00:07:31.128
jest przeznaczony do magazynowania

00:07:31.128 --> 00:07:35.420
zamiast do resocjalizacji
czy zmiany więźniów na lepsze.

00:07:35.420 --> 00:07:37.311
Wymyśliłem więc,

00:07:37.311 --> 00:07:39.065
że jeśli zwolnią mnie z więzienia,

00:07:39.065 --> 00:07:41.522
to zrobię wszystko, co w mojej mocy,

00:07:41.522 --> 00:07:45.223
aby to zmienić.

NOTE Paragraph

00:07:45.223 --> 00:07:47.989
W 2010 roku wyszedłem z więzienia,

00:07:47.989 --> 00:07:51.067
po raz pierwszy od 20 lat.

00:07:51.067 --> 00:07:52.655
Wyobraźcie sobie

00:07:52.655 --> 00:07:55.237
Freda Flinstone'a wchodzącego

00:07:55.237 --> 00:07:57.620
do jednego z odcinków "Jetsonów".

00:07:57.620 --> 00:08:00.555
Tak mniej więcej wyglądało moje życie.

00:08:00.555 --> 00:08:03.870
Po raz pierwszy
zetknąłem się z Internetem,

00:08:03.870 --> 00:08:05.606
mediami społecznościowymi,

00:08:05.606 --> 00:08:09.743
samochodami, które mówią jak
KITT z serialu "Nieustraszony".

00:08:09.743 --> 00:08:11.527
Jednak najbardziej fascynująca

00:08:11.527 --> 00:08:13.180
była technologia telefonów.

00:08:13.180 --> 00:08:14.582
Kiedy trafiłem do więzienia,

00:08:14.582 --> 00:08:16.357
telefony w autach były tak wielkie,

00:08:16.357 --> 00:08:18.958
że dwie osoby musiały je nieść.

00:08:18.958 --> 00:08:21.046
Wyobraźcie sobie, jak pierwszy raz

00:08:21.046 --> 00:08:23.172
wziąłem do ręki mój mały Blackberry

00:08:23.172 --> 00:08:25.123
i nauczyłem się jak wysyłać SMS-y.

00:08:25.123 --> 00:08:26.790
Rzecz w tym, że ludzie dookoła mnie

00:08:26.790 --> 00:08:28.386
nie wiedzieli, że nie wiem,

00:08:28.386 --> 00:08:31.080
co znaczą skróty w SMS-ach,

00:08:31.080 --> 00:08:36.110
takie jak LOL, OMG, LMAO.

00:08:36.110 --> 00:08:37.852
Aż pewnego dnia rozmawiałem

00:08:37.852 --> 00:08:40.108
z jednym z przyjaciół przez SMS-y

00:08:40.108 --> 00:08:44.139
i poprosiłem go,
żeby coś zrobił, a on odpisał: "K".

00:08:44.139 --> 00:08:47.318
Zapytałem: "Co znaczy 'K'?"

00:08:47.318 --> 00:08:49.280
Odpowiedział: "'K' jest ok".

00:08:49.280 --> 00:08:50.279
Zastanawiałem się,

00:08:50.279 --> 00:08:53.297
co do diabła jest nie tak z "K"?

00:08:53.297 --> 00:08:55.810
Wysłałem mu znak zapytania.

00:08:55.810 --> 00:08:59.481
A on odpisał: "K=ok".

00:08:59.481 --> 00:09:04.170
Odpisałem więc "FU". (Śmiech)

00:09:04.170 --> 00:09:05.926
Zapytał mnie,

00:09:05.926 --> 00:09:07.600
dlaczego go obrażam.

00:09:07.600 --> 00:09:10.260
Napisałem: "LOL FU",

00:09:10.260 --> 00:09:11.959
aż w końcu zrozumiałem.

00:09:11.959 --> 00:09:13.996
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:09:13.996 --> 00:09:17.261
Trzy lata później

00:09:17.261 --> 00:09:19.135
radzę sobie względnie dobrze.

00:09:19.135 --> 00:09:21.813
Jestem członkiem instytucji MIT Media Lab,

00:09:21.813 --> 00:09:25.030
pracuję w wspaniałej firmie BMe,

00:09:25.030 --> 00:09:27.360
wykładam na Uniwersytecie Michigan.

00:09:27.360 --> 00:09:29.337
Była to jednak walka.

00:09:29.337 --> 00:09:30.590
Wiedziałem, że jest więcej

00:09:30.590 --> 00:09:32.435
mężczyzn i kobiet wracających do domu,

00:09:32.435 --> 00:09:35.596
którzy nie dostaną takiej szansy jak ja.

00:09:35.596 --> 00:09:37.401
Mam to szczęście,

00:09:37.401 --> 00:09:39.285
że pracuję z niesamowitymi ludźmi.

00:09:39.285 --> 00:09:41.847
Pomagamy innym włączyć się 
ponownie do społeczeństwa.

00:09:41.847 --> 00:09:46.060
Jednym z tych ludzi jest 
mój przyjaciel Calvin Evans.

00:09:46.060 --> 00:09:49.015
Siedział w więzieniu 24 lata za czyn,
którego nie popełnił.

00:09:49.015 --> 00:09:52.783
Ma 45 lat i jest teraz w college'u.

00:09:52.783 --> 00:09:54.507
Rozmawialiśmy między innymi

00:09:54.507 --> 00:09:56.219
o trzech rzeczach,

00:09:56.219 --> 00:09:57.839
które są ważne w mojej przemianie.

00:09:57.839 --> 00:09:59.778
Pierwsza to przyznanie się do winy.

00:09:59.778 --> 00:10:02.204
Przyznałem się do tego, 
że skrzywdziłem innych.

00:10:02.204 --> 00:10:05.000
Przyznałem też,
że mnie samego skrzywdzono.

00:10:05.000 --> 00:10:07.421
Drugą rzeczą są przeprosiny.

00:10:07.421 --> 00:10:09.571
Musiałem przeprosić osoby, które zraniłem.

00:10:09.571 --> 00:10:12.093
Chociaż nie oczekiwałem, 
że przyjmą moje przeprosiny,

00:10:12.093 --> 00:10:14.395
to i tak musiałem ich przeprosić,
bo tak trzeba.

00:10:14.395 --> 00:10:17.354
Jednak musiałem też 
przeprosić samego siebie.

00:10:17.354 --> 00:10:20.171
Trzecią rzeczą była pokuta.

00:10:20.171 --> 00:10:21.854
Dla mnie pokuta oznaczała

00:10:21.854 --> 00:10:23.447
powrót do społeczności

00:10:23.447 --> 00:10:24.990
i pracę z zagrożoną młodzieżą,

00:10:24.990 --> 00:10:26.790
która była na tej samej drodze co ja.

00:10:26.790 --> 00:10:30.530
Oznaczała też odnalezienie samego siebie.

NOTE Paragraph

00:10:30.530 --> 00:10:32.294
Podczas pobytu w więzieniu

00:10:32.294 --> 00:10:34.125
odkryłem,

00:10:34.125 --> 00:10:35.691
że większość mężczyzn i kobiet,

00:10:35.691 --> 00:10:39.112
którzy są w więzieniu, da się uratować.

00:10:39.112 --> 00:10:40.372
Prawdę mówiąc,

00:10:40.372 --> 00:10:42.723
90% mężczyzn i kobiet,
którzy są w więzieniu,

00:10:42.723 --> 00:10:45.411
w pewnym momencie wróci do społeczeństwa.

00:10:45.411 --> 00:10:47.326
Musimy określić,

00:10:47.326 --> 00:10:50.945
jacy będą po powrocie.

NOTE Paragraph

00:10:50.945 --> 00:10:53.556
Moim życzeniem

00:10:53.556 --> 00:10:57.209
jest to,

00:10:57.209 --> 00:10:59.358
że wypracujemy empatyczne podejście.

00:10:59.358 --> 00:11:02.578
Nauczymy się radzić sobie 
z masami ludzi w więzieniu.

00:11:02.578 --> 00:11:04.112
Chcę, by znikła mentalność typu:

00:11:04.112 --> 00:11:06.037
zamknąć ich i wyrzucić klucz.

00:11:06.037 --> 00:11:09.960
Są dowody, że to tak nie działa.

NOTE Paragraph

00:11:09.960 --> 00:11:12.413
Moja podróż jest wyjątkową podróżą,

00:11:12.413 --> 00:11:15.078
ale nie musi tak być.

00:11:15.078 --> 00:11:17.484
Każdy może przejść metamorfozę,

00:11:17.484 --> 00:11:20.324
jeśli tylko pozwolimy, aby to się stało.

00:11:20.324 --> 00:11:22.086
Proszę was dziś o to,

00:11:22.086 --> 00:11:23.793
żebyście wyobrazili sobie świat,

00:11:23.793 --> 00:11:26.133
w którym mężczyźni i kobiety

00:11:26.133 --> 00:11:29.829
nie są zakładnikami swojej przeszłości,

00:11:29.829 --> 00:11:31.262
w którym złe uczynki i błędy

00:11:31.262 --> 00:11:34.030
nie determinują reszty życia.

00:11:34.030 --> 00:11:37.091
Razem możemy stworzyć taki świat.

00:11:37.091 --> 00:11:38.924
Mam nadzieję, że się ze mną zgadzacie.

NOTE Paragraph

00:11:38.924 --> 00:11:40.690
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:11:40.690 --> 00:11:43.773
(Brawa)