1 00:00:00,790 --> 00:00:03,395 Dwadzieścia trzy lata temu, 2 00:00:03,395 --> 00:00:06,150 gdy miałem 19 lat, 3 00:00:06,150 --> 00:00:09,451 postrzeliłem i zabiłem mężczyznę. 4 00:00:09,451 --> 00:00:11,594 Byłem młodym handlarzem narkotyków, 5 00:00:11,594 --> 00:00:13,963 miałem wybuchowy charakter 6 00:00:13,963 --> 00:00:18,018 i półautomatyczny pistolet. 7 00:00:18,018 --> 00:00:20,789 To jednak nie koniec mojej historii, 8 00:00:20,789 --> 00:00:24,930 tylko właściwie jej początek. 9 00:00:24,930 --> 00:00:27,105 Dwadzieścia trzy lata później 10 00:00:27,105 --> 00:00:30,827 jest to historia o przyznaniu się do winy, 11 00:00:30,827 --> 00:00:34,310 przeprosinach i pokucie. 12 00:00:34,310 --> 00:00:35,733 Nie wydarzyło się to tak, 13 00:00:35,733 --> 00:00:39,027 jak wam może się wydawać. 14 00:00:39,027 --> 00:00:40,485 Do tych wydarzeń w moim życiu 15 00:00:40,485 --> 00:00:42,628 doszło jakby z zaskoczenia, 16 00:00:42,628 --> 00:00:44,403 były zaskakujące zwłaszcza dla mnie. 17 00:00:44,403 --> 00:00:47,404 Tak jak wielu z was, 18 00:00:47,404 --> 00:00:49,978 dorastając, byłem jednym z najlepszych uczniów, 19 00:00:49,978 --> 00:00:51,321 dostawałem stypendium, 20 00:00:51,321 --> 00:00:53,925 chciałem być lekarzem. 21 00:00:53,925 --> 00:00:56,556 Jednak sprawy potoczyły się dramatycznie, 22 00:00:56,556 --> 00:00:58,730 gdy moi rodzice się rozeszli 23 00:00:58,730 --> 00:01:02,567 i w końcu rozwiedli. 24 00:01:02,567 --> 00:01:05,417 Fakty są całkiem jasne. 25 00:01:05,417 --> 00:01:07,865 Gdy miałem 17 lat, 26 00:01:07,865 --> 00:01:09,510 zostałem trzy razy postrzelony, 27 00:01:09,510 --> 00:01:14,135 gdy stałem na rogu ulicy w Detroit. 28 00:01:14,135 --> 00:01:16,830 Mój przyjaciel szybko zawiózł mnie do szpitala. 29 00:01:16,830 --> 00:01:20,054 Lekarze wyjęli kule, 30 00:01:20,054 --> 00:01:21,845 zaszyli rany, wysłali mnie z powrotem 31 00:01:21,845 --> 00:01:26,216 do tej samej dzielnicy, gdzie mnie postrzelono. 32 00:01:26,216 --> 00:01:28,971 W tych strasznych chwilach 33 00:01:28,971 --> 00:01:31,031 nikt mnie nie przytulił, 34 00:01:31,031 --> 00:01:33,401 nikt mi nie doradził, co robić, 35 00:01:33,401 --> 00:01:36,341 nikt nie powiedział mi, że będzie dobrze. 36 00:01:36,341 --> 00:01:39,265 Nikt nie powiedział mi, że będę żył w strachu, 37 00:01:39,265 --> 00:01:41,878 że będę paranoikiem, 38 00:01:41,878 --> 00:01:44,871 że zareaguję tak agresywnie na fakt, 39 00:01:44,871 --> 00:01:47,249 że mnie postrzelono. 40 00:01:47,249 --> 00:01:50,070 Nikt nie powiedział mi, że pewnego dnia 41 00:01:50,070 --> 00:01:54,127 to ja będę trzymał palec na spuście. 42 00:01:54,127 --> 00:01:56,801 Czternaście miesięcy później, 43 00:01:56,801 --> 00:01:59,411 o drugiej w nocy 44 00:01:59,411 --> 00:02:01,047 oddałem strzały, 45 00:02:01,047 --> 00:02:04,900 które spowodowały śmierć mężczyzny. 46 00:02:04,900 --> 00:02:06,810 Kiedy poszedłem do więzienia, 47 00:02:06,810 --> 00:02:12,317 byłem rozgoryczony, zły i czułem się pokrzywdzony. 48 00:02:12,317 --> 00:02:15,287 Nie chciałem poczuć się do odpowiedzialności. 49 00:02:15,287 --> 00:02:17,339 Winiłem wszystkich, moich rodziców, 50 00:02:17,339 --> 00:02:20,312 winiłem system. 51 00:02:20,312 --> 00:02:22,524 Usprawiedliwiałem oddanie strzału tym, 52 00:02:22,524 --> 00:02:24,963 że w mojej dzielnicy 53 00:02:24,963 --> 00:02:26,589 lepiej jest być strzelającym 54 00:02:26,589 --> 00:02:29,901 niż tym, do kogo się strzela. 55 00:02:29,901 --> 00:02:33,223 Gdy siedziałem w zimnej celi, 56 00:02:33,223 --> 00:02:34,870 czułem się bezradny, 57 00:02:34,870 --> 00:02:38,257 niekochany i porzucony. 58 00:02:38,257 --> 00:02:42,135 Czułem, że nikt się mną nie przejmuje 59 00:02:42,135 --> 00:02:44,154 i wrogo odnosiłem się do więzienia, 60 00:02:44,154 --> 00:02:47,165 które było moją karą. 61 00:02:47,165 --> 00:02:48,303 Zauważyłem, 62 00:02:48,303 --> 00:02:50,618 że popadam w coraz większe tarapaty. 63 00:02:50,618 --> 00:02:53,398 Prowadziłem sklep na czarnym rynku, 64 00:02:53,398 --> 00:02:56,117 pożyczałem pieniądze na wysoki procent, 65 00:02:56,117 --> 00:02:58,183 sprzedawałem narkotyki, 66 00:02:58,183 --> 00:03:00,044 szmuglowałem je do więzienia. 67 00:03:00,044 --> 00:03:01,614 Właściwie stałem się kimś, 68 00:03:01,614 --> 00:03:04,295 kogo przełożony zakładu poprawczego Michigan nazywałby 69 00:03:04,295 --> 00:03:07,132 "najgorszym z najgorszych". 70 00:03:07,132 --> 00:03:09,457 Z powodu mojej działalności 71 00:03:09,457 --> 00:03:12,149 wylądowałem w więziennej izolatce. 72 00:03:12,149 --> 00:03:14,578 W czasie całego pobytu w więzieniu 73 00:03:14,578 --> 00:03:17,790 spędziłem tam siedem i pół roku. 74 00:03:17,790 --> 00:03:19,459 Izolatka jest jednym 75 00:03:19,459 --> 00:03:21,399 z najbardziej niehumanitarnych miejsc, 76 00:03:21,399 --> 00:03:24,298 do których można trafić, 77 00:03:24,298 --> 00:03:27,189 ale ja odnalazłem tam siebie. 78 00:03:27,189 --> 00:03:30,700 Pewnego dnia przemierzałem celę, 79 00:03:30,700 --> 00:03:35,217 kiedy przyszedł strażnik i przyniósł mi pocztę. 80 00:03:35,217 --> 00:03:36,954 Spojrzałem na kilka listów, 81 00:03:36,954 --> 00:03:38,868 zanim znalazłem ten, 82 00:03:38,868 --> 00:03:41,930 na którym znajdowało się falujące pismo mojego syna. 83 00:03:41,930 --> 00:03:43,367 Listy od niego 84 00:03:43,367 --> 00:03:45,272 były jak promień słońca 85 00:03:45,272 --> 00:03:48,029 w najciemniejszym miejscu, jakie możecie sobie wyobrazić. 86 00:03:48,029 --> 00:03:51,844 Tego dnia otworzyłem list, 87 00:03:51,844 --> 00:03:54,950 w którym syn zapisał drukowanymi literami: 88 00:03:54,950 --> 00:03:58,205 "Mama powiedziała mi, dlaczego jesteś w więzieniu: 89 00:03:58,205 --> 00:04:00,899 za zabójstwo". 90 00:04:00,899 --> 00:04:02,818 Napisał: "Tato, nie zabijaj. 91 00:04:02,818 --> 00:04:08,265 Jezus patrzy na to, co robisz. Módl się do Niego". 92 00:04:08,265 --> 00:04:10,100 Nie byłem wtedy religijny, 93 00:04:10,100 --> 00:04:11,807 teraz też nie jestem, 94 00:04:11,807 --> 00:04:14,291 jednak w słowach mojego syna 95 00:04:14,291 --> 00:04:17,053 było coś głębokiego. 96 00:04:17,063 --> 00:04:18,685 Przyjrzałem się mojemu życiu, 97 00:04:18,685 --> 00:04:20,621 nie robiłem tego wcześniej. 98 00:04:20,621 --> 00:04:22,557 To był pierwszy raz, 99 00:04:22,557 --> 00:04:24,529 kiedy pomyślałem, 100 00:04:24,529 --> 00:04:28,195 że mój syn będzie widział we mnie mordercę. 101 00:04:28,195 --> 00:04:30,249 Usiadłem na pryczy 102 00:04:30,249 --> 00:04:32,268 i rozmyślałem nad słowami, 103 00:04:32,268 --> 00:04:34,865 które znalazłem w książce Platona, 104 00:04:34,865 --> 00:04:36,840 w "Obronie Sokratesa". 105 00:04:36,840 --> 00:04:41,111 "Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto". 106 00:04:41,111 --> 00:04:46,943 W tym momencie zaczęła się przemiana. 107 00:04:46,943 --> 00:04:49,863 Nie przyszła jednak łatwo. 108 00:04:51,920 --> 00:04:53,764 Uświadomiłem sobie rzecz, 109 00:04:53,764 --> 00:04:55,921 która była częścią przemiany, 110 00:04:55,921 --> 00:04:59,663 że są cztery kluczowe sprawy. 111 00:04:59,663 --> 00:05:01,970 Pierwszą rzeczą było to, 112 00:05:01,970 --> 00:05:04,283 że miałem wspaniałych mentorów. 113 00:05:04,283 --> 00:05:06,159 Wiem, że niektórzy z was myślą sobie: 114 00:05:06,159 --> 00:05:09,328 "Jak znalazłeś wspaniałych mentorów w więzieniu?". 115 00:05:09,328 --> 00:05:12,193 Jednak w moim przypadku 116 00:05:12,193 --> 00:05:13,423 niektórzy mentorzy, 117 00:05:13,423 --> 00:05:15,300 którzy odsiadywali wyroki dożywocia, 118 00:05:15,300 --> 00:05:18,009 byli jednymi z najlepszych ludzi, jakich spotkałem, 119 00:05:18,009 --> 00:05:21,273 ponieważ zmusili mnie, żebym spojrzał szczerze na swoje życie 120 00:05:21,273 --> 00:05:23,098 oraz żebym podejmował wyzwania 121 00:05:23,098 --> 00:05:25,613 związane z podejmowaniem decyzji. 122 00:05:25,613 --> 00:05:29,867 Drugą rzeczą była literatura. 123 00:05:29,867 --> 00:05:31,610 Przed pójściem do więzienia 124 00:05:31,610 --> 00:05:33,607 nie wiedziałem, 125 00:05:33,607 --> 00:05:36,888 że jest tylu genialnych czarnoskórych poetów, autorów i filozofów. 126 00:05:36,888 --> 00:05:39,907 Wtedy przypadkowo 127 00:05:39,907 --> 00:05:44,074 natknąłem się na autobiografię Malcolma X, 128 00:05:44,074 --> 00:05:48,621 która obaliła każdy stereotyp, jaki miałem na swój temat. 129 00:05:48,621 --> 00:05:51,062 Trzecią rzeczą była rodzina. 130 00:05:51,062 --> 00:05:55,738 Przez 19 lat mój ojciec wspierał mnie. 131 00:05:55,738 --> 00:05:58,167 Jego wiara była niezachwiana, 132 00:05:58,167 --> 00:05:59,831 ponieważ wierzył, 133 00:05:59,831 --> 00:06:02,125 że mogę zmienić swoje życie na lepsze. 134 00:06:02,125 --> 00:06:05,018 Poznałem również niesamowitą kobietę, 135 00:06:05,018 --> 00:06:08,452 która teraz jest matką mojego dwuletniego syna Sekou 136 00:06:08,452 --> 00:06:10,680 i która nauczyła mnie, 137 00:06:10,680 --> 00:06:14,958 jak kochać siebie w zdrowy sposób. 138 00:06:14,958 --> 00:06:17,654 Ostatnią rzeczą było pisanie. 139 00:06:17,654 --> 00:06:19,068 Po otrzymaniu listu od syna 140 00:06:19,068 --> 00:06:21,278 zacząłem pisać dziennik o rzeczach, 141 00:06:21,278 --> 00:06:24,079 których doświadczyłem w dzieciństwie 142 00:06:24,079 --> 00:06:26,872 i w więzieniu. 143 00:06:26,872 --> 00:06:30,138 Otworzyło to mój umysł 144 00:06:30,138 --> 00:06:33,106 na pojęcie pokuty. 145 00:06:33,106 --> 00:06:35,188 Wcześniej, w trakcie pobytu w więzieniu, 146 00:06:35,188 --> 00:06:38,995 otrzymałem list od jednej z krewnych mojej ofiary. 147 00:06:38,995 --> 00:06:41,840 Napisała w liście, 148 00:06:41,840 --> 00:06:43,685 że mi wybacza, 149 00:06:43,685 --> 00:06:45,634 ponieważ byłem dzieckiem, 150 00:06:45,634 --> 00:06:46,971 które maltretowano, 151 00:06:46,971 --> 00:06:48,763 miało ciężkie doświadczenia życiowe 152 00:06:48,763 --> 00:06:51,501 i podjęło szereg złych decyzji. 153 00:06:51,501 --> 00:06:53,972 Po raz pierwszy w życiu 154 00:06:53,972 --> 00:07:01,701 poczułem się gotowy, by sobie wybaczyć. 155 00:07:01,701 --> 00:07:02,945 Po tym doświadczeniu 156 00:07:02,945 --> 00:07:05,268 nastąpiło kolejne. 157 00:07:05,268 --> 00:07:07,156 Pomyślałem o mężczyznach, 158 00:07:07,156 --> 00:07:08,968 z którymi dzieliłem celę. 159 00:07:08,968 --> 00:07:11,890 Chciałem im wszystko opowiedzieć. 160 00:07:11,890 --> 00:07:13,644 Zacząłem z nimi rozmawiać 161 00:07:13,644 --> 00:07:15,571 o ich doświadczeniach. 162 00:07:15,571 --> 00:07:17,053 Załamało mnie to, 163 00:07:17,053 --> 00:07:20,431 że większość z nich pochodziła z równie złych środowisk. 164 00:07:20,431 --> 00:07:23,970 Większość z nich chciała pomocy i zmiany życia na lepsze, 165 00:07:23,970 --> 00:07:25,710 ale niestety system, 166 00:07:25,710 --> 00:07:28,928 który przetrzymuje obecnie 2,5 miliona ludzi w więzieniach, 167 00:07:28,928 --> 00:07:31,128 jest przeznaczony do magazynowania 168 00:07:31,128 --> 00:07:35,420 zamiast do resocjalizacji czy zmiany więźniów na lepsze. 169 00:07:35,420 --> 00:07:37,311 Wymyśliłem więc, 170 00:07:37,311 --> 00:07:39,065 że jeśli zwolnią mnie z więzienia, 171 00:07:39,065 --> 00:07:41,522 to zrobię wszystko, co w mojej mocy, 172 00:07:41,522 --> 00:07:45,223 aby to zmienić. 173 00:07:45,223 --> 00:07:47,989 W 2010 roku wyszedłem z więzienia, 174 00:07:47,989 --> 00:07:51,067 po raz pierwszy od 20 lat. 175 00:07:51,067 --> 00:07:52,655 Wyobraźcie sobie 176 00:07:52,655 --> 00:07:55,237 Freda Flinstone'a wchodzącego 177 00:07:55,237 --> 00:07:57,620 do jednego z odcinków "Jetsonów". 178 00:07:57,620 --> 00:08:00,555 Tak mniej więcej wyglądało moje życie. 179 00:08:00,555 --> 00:08:03,870 Po raz pierwszy zetknąłem się z Internetem, 180 00:08:03,870 --> 00:08:05,606 mediami społecznościowymi, 181 00:08:05,606 --> 00:08:09,743 samochodami, które mówią jak KITT z serialu "Nieustraszony". 182 00:08:09,743 --> 00:08:11,527 Jednak najbardziej fascynująca 183 00:08:11,527 --> 00:08:13,180 była technologia telefonów. 184 00:08:13,180 --> 00:08:14,582 Kiedy trafiłem do więzienia, 185 00:08:14,582 --> 00:08:16,357 telefony w autach były tak wielkie, 186 00:08:16,357 --> 00:08:18,958 że dwie osoby musiały je nieść. 187 00:08:18,958 --> 00:08:21,046 Wyobraźcie sobie, jak pierwszy raz 188 00:08:21,046 --> 00:08:23,172 wziąłem do ręki mój mały Blackberry 189 00:08:23,172 --> 00:08:25,123 i nauczyłem się jak wysyłać SMS-y. 190 00:08:25,123 --> 00:08:26,790 Rzecz w tym, że ludzie dookoła mnie 191 00:08:26,790 --> 00:08:28,386 nie wiedzieli, że nie wiem, 192 00:08:28,386 --> 00:08:31,080 co znaczą skróty w SMS-ach, 193 00:08:31,080 --> 00:08:36,110 takie jak LOL, OMG, LMAO. 194 00:08:36,110 --> 00:08:37,852 Aż pewnego dnia rozmawiałem 195 00:08:37,852 --> 00:08:40,108 z jednym z przyjaciół przez SMS-y 196 00:08:40,108 --> 00:08:44,139 i poprosiłem go, żeby coś zrobił, a on odpisał: "K". 197 00:08:44,139 --> 00:08:47,318 Zapytałem: "Co znaczy 'K'?" 198 00:08:47,318 --> 00:08:49,280 Odpowiedział: "'K' jest ok". 199 00:08:49,280 --> 00:08:50,279 Zastanawiałem się, 200 00:08:50,279 --> 00:08:53,297 co do diabła jest nie tak z "K"? 201 00:08:53,297 --> 00:08:55,810 Wysłałem mu znak zapytania. 202 00:08:55,810 --> 00:08:59,481 A on odpisał: "K=ok". 203 00:08:59,481 --> 00:09:04,170 Odpisałem więc "FU". (Śmiech) 204 00:09:04,170 --> 00:09:05,926 Zapytał mnie, 205 00:09:05,926 --> 00:09:07,600 dlaczego go obrażam. 206 00:09:07,600 --> 00:09:10,260 Napisałem: "LOL FU", 207 00:09:10,260 --> 00:09:11,959 aż w końcu zrozumiałem. 208 00:09:11,959 --> 00:09:13,996 (Śmiech) 209 00:09:13,996 --> 00:09:17,261 Trzy lata później 210 00:09:17,261 --> 00:09:19,135 radzę sobie względnie dobrze. 211 00:09:19,135 --> 00:09:21,813 Jestem członkiem instytucji MIT Media Lab, 212 00:09:21,813 --> 00:09:25,030 pracuję w wspaniałej firmie BMe, 213 00:09:25,030 --> 00:09:27,360 wykładam na Uniwersytecie Michigan. 214 00:09:27,360 --> 00:09:29,337 Była to jednak walka. 215 00:09:29,337 --> 00:09:30,590 Wiedziałem, że jest więcej 216 00:09:30,590 --> 00:09:32,435 mężczyzn i kobiet wracających do domu, 217 00:09:32,435 --> 00:09:35,596 którzy nie dostaną takiej szansy jak ja. 218 00:09:35,596 --> 00:09:37,401 Mam to szczęście, 219 00:09:37,401 --> 00:09:39,285 że pracuję z niesamowitymi ludźmi. 220 00:09:39,285 --> 00:09:41,847 Pomagamy innym włączyć się ponownie do społeczeństwa. 221 00:09:41,847 --> 00:09:46,060 Jednym z tych ludzi jest mój przyjaciel Calvin Evans. 222 00:09:46,060 --> 00:09:49,015 Siedział w więzieniu 24 lata za czyn, którego nie popełnił. 223 00:09:49,015 --> 00:09:52,783 Ma 45 lat i jest teraz w college'u. 224 00:09:52,783 --> 00:09:54,507 Rozmawialiśmy między innymi 225 00:09:54,507 --> 00:09:56,219 o trzech rzeczach, 226 00:09:56,219 --> 00:09:57,839 które są ważne w mojej przemianie. 227 00:09:57,839 --> 00:09:59,778 Pierwsza to przyznanie się do winy. 228 00:09:59,778 --> 00:10:02,204 Przyznałem się do tego, że skrzywdziłem innych. 229 00:10:02,204 --> 00:10:05,000 Przyznałem też, że mnie samego skrzywdzono. 230 00:10:05,000 --> 00:10:07,421 Drugą rzeczą są przeprosiny. 231 00:10:07,421 --> 00:10:09,571 Musiałem przeprosić osoby, które zraniłem. 232 00:10:09,571 --> 00:10:12,093 Chociaż nie oczekiwałem, że przyjmą moje przeprosiny, 233 00:10:12,093 --> 00:10:14,395 to i tak musiałem ich przeprosić, bo tak trzeba. 234 00:10:14,395 --> 00:10:17,354 Jednak musiałem też przeprosić samego siebie. 235 00:10:17,354 --> 00:10:20,171 Trzecią rzeczą była pokuta. 236 00:10:20,171 --> 00:10:21,854 Dla mnie pokuta oznaczała 237 00:10:21,854 --> 00:10:23,447 powrót do społeczności 238 00:10:23,447 --> 00:10:24,990 i pracę z zagrożoną młodzieżą, 239 00:10:24,990 --> 00:10:26,790 która była na tej samej drodze co ja. 240 00:10:26,790 --> 00:10:30,530 Oznaczała też odnalezienie samego siebie. 241 00:10:30,530 --> 00:10:32,294 Podczas pobytu w więzieniu 242 00:10:32,294 --> 00:10:34,125 odkryłem, 243 00:10:34,125 --> 00:10:35,691 że większość mężczyzn i kobiet, 244 00:10:35,691 --> 00:10:39,112 którzy są w więzieniu, da się uratować. 245 00:10:39,112 --> 00:10:40,372 Prawdę mówiąc, 246 00:10:40,372 --> 00:10:42,723 90% mężczyzn i kobiet, którzy są w więzieniu, 247 00:10:42,723 --> 00:10:45,411 w pewnym momencie wróci do społeczeństwa. 248 00:10:45,411 --> 00:10:47,326 Musimy określić, 249 00:10:47,326 --> 00:10:50,945 jacy będą po powrocie. 250 00:10:50,945 --> 00:10:53,556 Moim życzeniem 251 00:10:53,556 --> 00:10:57,209 jest to, 252 00:10:57,209 --> 00:10:59,358 że wypracujemy empatyczne podejście. 253 00:10:59,358 --> 00:11:02,578 Nauczymy się radzić sobie z masami ludzi w więzieniu. 254 00:11:02,578 --> 00:11:04,112 Chcę, by znikła mentalność typu: 255 00:11:04,112 --> 00:11:06,037 zamknąć ich i wyrzucić klucz. 256 00:11:06,037 --> 00:11:09,960 Są dowody, że to tak nie działa. 257 00:11:09,960 --> 00:11:12,413 Moja podróż jest wyjątkową podróżą, 258 00:11:12,413 --> 00:11:15,078 ale nie musi tak być. 259 00:11:15,078 --> 00:11:17,484 Każdy może przejść metamorfozę, 260 00:11:17,484 --> 00:11:20,324 jeśli tylko pozwolimy, aby to się stało. 261 00:11:20,324 --> 00:11:22,086 Proszę was dziś o to, 262 00:11:22,086 --> 00:11:23,793 żebyście wyobrazili sobie świat, 263 00:11:23,793 --> 00:11:26,133 w którym mężczyźni i kobiety 264 00:11:26,133 --> 00:11:29,829 nie są zakładnikami swojej przeszłości, 265 00:11:29,829 --> 00:11:31,262 w którym złe uczynki i błędy 266 00:11:31,262 --> 00:11:34,030 nie determinują reszty życia. 267 00:11:34,030 --> 00:11:37,091 Razem możemy stworzyć taki świat. 268 00:11:37,091 --> 00:11:38,924 Mam nadzieję, że się ze mną zgadzacie. 269 00:11:38,924 --> 00:11:40,690 Dziękuję. 270 00:11:40,690 --> 00:11:43,773 (Brawa)