0:00:00.790,0:00:03.395
Dwadzieścia trzy lata temu,

0:00:03.395,0:00:06.150
gdy miałem 19 lat,

0:00:06.150,0:00:09.451
postrzeliłem i zabiłem mężczyznę.

0:00:09.451,0:00:11.594
Byłem młodym handlarzem narkotyków,

0:00:11.594,0:00:13.963
miałem wybuchowy charakter

0:00:13.963,0:00:18.018
i półautomatyczny pistolet.

0:00:18.018,0:00:20.789
To jednak nie koniec mojej historii,

0:00:20.789,0:00:24.930
tylko właściwie jej początek.

0:00:24.930,0:00:27.105
Dwadzieścia trzy lata później

0:00:27.105,0:00:30.827
jest to historia o przyznaniu się do winy,

0:00:30.827,0:00:34.310
przeprosinach i pokucie.

0:00:34.310,0:00:35.733
Nie wydarzyło się to tak,

0:00:35.733,0:00:39.027
jak wam może się wydawać.

0:00:39.027,0:00:40.485
Do tych wydarzeń w moim życiu

0:00:40.485,0:00:42.628
doszło jakby z zaskoczenia,

0:00:42.628,0:00:44.403
były zaskakujące zwłaszcza dla mnie.

0:00:44.403,0:00:47.404
Tak jak wielu z was,

0:00:47.404,0:00:49.978
dorastając, byłem jednym [br]z najlepszych uczniów,

0:00:49.978,0:00:51.321
dostawałem stypendium,

0:00:51.321,0:00:53.925
chciałem być lekarzem.

0:00:53.925,0:00:56.556
Jednak sprawy potoczyły się dramatycznie,

0:00:56.556,0:00:58.730
gdy moi rodzice się rozeszli

0:00:58.730,0:01:02.567
i w końcu rozwiedli.

0:01:02.567,0:01:05.417
Fakty są całkiem jasne.

0:01:05.417,0:01:07.865
Gdy miałem 17 lat,

0:01:07.865,0:01:09.510
zostałem trzy razy postrzelony,

0:01:09.510,0:01:14.135
gdy stałem na rogu ulicy w Detroit.

0:01:14.135,0:01:16.830
Mój przyjaciel szybko [br]zawiózł mnie do szpitala.

0:01:16.830,0:01:20.054
Lekarze wyjęli kule,

0:01:20.054,0:01:21.845
zaszyli rany, wysłali mnie z powrotem

0:01:21.845,0:01:26.216
do tej samej dzielnicy,[br]gdzie mnie postrzelono.

0:01:26.216,0:01:28.971
W tych strasznych chwilach

0:01:28.971,0:01:31.031
nikt mnie nie przytulił,

0:01:31.031,0:01:33.401
nikt mi nie doradził, co robić,

0:01:33.401,0:01:36.341
nikt nie powiedział mi, że będzie dobrze.

0:01:36.341,0:01:39.265
Nikt nie powiedział mi,[br]że będę żył w strachu,

0:01:39.265,0:01:41.878
że będę paranoikiem,

0:01:41.878,0:01:44.871
że zareaguję tak agresywnie na fakt,

0:01:44.871,0:01:47.249
że mnie postrzelono.

0:01:47.249,0:01:50.070
Nikt nie powiedział mi, że pewnego dnia

0:01:50.070,0:01:54.127
to ja będę trzymał palec na spuście.

0:01:54.127,0:01:56.801
Czternaście miesięcy później,

0:01:56.801,0:01:59.411
o drugiej w nocy

0:01:59.411,0:02:01.047
oddałem strzały,

0:02:01.047,0:02:04.900
które spowodowały śmierć mężczyzny.

0:02:04.900,0:02:06.810
Kiedy poszedłem do więzienia,

0:02:06.810,0:02:12.317
byłem rozgoryczony,[br]zły i czułem się pokrzywdzony.

0:02:12.317,0:02:15.287
Nie chciałem poczuć się[br]do odpowiedzialności.

0:02:15.287,0:02:17.339
Winiłem wszystkich, moich rodziców,

0:02:17.339,0:02:20.312
winiłem system.

0:02:20.312,0:02:22.524
Usprawiedliwiałem oddanie strzału tym,

0:02:22.524,0:02:24.963
że w mojej dzielnicy

0:02:24.963,0:02:26.589
lepiej jest być strzelającym

0:02:26.589,0:02:29.901
niż tym, do kogo się strzela.

0:02:29.901,0:02:33.223
Gdy siedziałem w zimnej celi,

0:02:33.223,0:02:34.870
czułem się bezradny,

0:02:34.870,0:02:38.257
niekochany i porzucony.

0:02:38.257,0:02:42.135
Czułem, że nikt się mną nie przejmuje

0:02:42.135,0:02:44.154
i wrogo odnosiłem się do więzienia,

0:02:44.154,0:02:47.165
które było moją karą.

0:02:47.165,0:02:48.303
Zauważyłem,

0:02:48.303,0:02:50.618
że popadam w coraz większe tarapaty.

0:02:50.618,0:02:53.398
Prowadziłem sklep na czarnym rynku,

0:02:53.398,0:02:56.117
pożyczałem pieniądze na wysoki procent,

0:02:56.117,0:02:58.183
sprzedawałem narkotyki,

0:02:58.183,0:03:00.044
szmuglowałem je do więzienia.

0:03:00.044,0:03:01.614
Właściwie stałem się kimś,

0:03:01.614,0:03:04.295
kogo przełożony zakładu [br]poprawczego Michigan nazywałby

0:03:04.295,0:03:07.132
"najgorszym z najgorszych".

0:03:07.132,0:03:09.457
Z powodu mojej działalności

0:03:09.457,0:03:12.149
wylądowałem w więziennej izolatce.

0:03:12.149,0:03:14.578
W czasie całego pobytu w więzieniu

0:03:14.578,0:03:17.790
spędziłem tam siedem i pół roku.

0:03:17.790,0:03:19.459
Izolatka jest jednym

0:03:19.459,0:03:21.399
z najbardziej niehumanitarnych miejsc,

0:03:21.399,0:03:24.298
do których można trafić,

0:03:24.298,0:03:27.189
ale ja odnalazłem tam siebie.

0:03:27.189,0:03:30.700
Pewnego dnia przemierzałem celę,

0:03:30.700,0:03:35.217
kiedy przyszedł strażnik[br]i przyniósł mi pocztę.

0:03:35.217,0:03:36.954
Spojrzałem na kilka listów,

0:03:36.954,0:03:38.868
zanim znalazłem ten,

0:03:38.868,0:03:41.930
na którym znajdowało się[br]falujące pismo mojego syna.

0:03:41.930,0:03:43.367
Listy od niego

0:03:43.367,0:03:45.272
były jak promień słońca

0:03:45.272,0:03:48.029
w najciemniejszym miejscu,[br]jakie możecie sobie wyobrazić.

0:03:48.029,0:03:51.844
Tego dnia otworzyłem list,

0:03:51.844,0:03:54.950
w którym syn zapisał drukowanymi literami:

0:03:54.950,0:03:58.205
"Mama powiedziała mi,[br]dlaczego jesteś w więzieniu:

0:03:58.205,0:04:00.899
za zabójstwo".

0:04:00.899,0:04:02.818
Napisał: "Tato, nie zabijaj.

0:04:02.818,0:04:08.265
Jezus patrzy na to, co robisz.[br]Módl się do Niego".

0:04:08.265,0:04:10.100
Nie byłem wtedy religijny,

0:04:10.100,0:04:11.807
teraz też nie jestem,

0:04:11.807,0:04:14.291
jednak w słowach mojego syna

0:04:14.291,0:04:17.053
było coś głębokiego.

0:04:17.063,0:04:18.685
Przyjrzałem się mojemu życiu,

0:04:18.685,0:04:20.621
nie robiłem tego wcześniej.

0:04:20.621,0:04:22.557
To był pierwszy raz,

0:04:22.557,0:04:24.529
kiedy pomyślałem,

0:04:24.529,0:04:28.195
że mój syn będzie widział [br]we mnie mordercę.

0:04:28.195,0:04:30.249
Usiadłem na pryczy

0:04:30.249,0:04:32.268
i rozmyślałem nad słowami,

0:04:32.268,0:04:34.865
które znalazłem w książce Platona,

0:04:34.865,0:04:36.840
w "Obronie Sokratesa".

0:04:36.840,0:04:41.111
"Bezmyślnym życiem[br]żyć człowiekowi nie warto".

0:04:41.111,0:04:46.943
W tym momencie zaczęła się przemiana.

0:04:46.943,0:04:49.863
Nie przyszła jednak łatwo.

0:04:51.920,0:04:53.764
Uświadomiłem sobie rzecz,

0:04:53.764,0:04:55.921
która była częścią przemiany,

0:04:55.921,0:04:59.663
że są cztery kluczowe sprawy.

0:04:59.663,0:05:01.970
Pierwszą rzeczą było to,

0:05:01.970,0:05:04.283
że miałem wspaniałych mentorów.

0:05:04.283,0:05:06.159
Wiem, że niektórzy z was myślą sobie:

0:05:06.159,0:05:09.328
"Jak znalazłeś wspaniałych [br]mentorów w więzieniu?".

0:05:09.328,0:05:12.193
Jednak w moim przypadku

0:05:12.193,0:05:13.423
niektórzy mentorzy,

0:05:13.423,0:05:15.300
którzy odsiadywali wyroki dożywocia,

0:05:15.300,0:05:18.009
byli jednymi z najlepszych ludzi, [br]jakich spotkałem,

0:05:18.009,0:05:21.273
ponieważ zmusili mnie, żebym [br]spojrzał szczerze na swoje życie

0:05:21.273,0:05:23.098
oraz żebym podejmował wyzwania

0:05:23.098,0:05:25.613
związane z podejmowaniem decyzji.

0:05:25.613,0:05:29.867
Drugą rzeczą była literatura.

0:05:29.867,0:05:31.610
Przed pójściem do więzienia

0:05:31.610,0:05:33.607
nie wiedziałem,

0:05:33.607,0:05:36.888
że jest tylu genialnych[br]czarnoskórych poetów, autorów i filozofów.

0:05:36.888,0:05:39.907
Wtedy przypadkowo

0:05:39.907,0:05:44.074
natknąłem się na autobiografię Malcolma X,

0:05:44.074,0:05:48.621
która obaliła każdy stereotyp,[br]jaki miałem na swój temat.

0:05:48.621,0:05:51.062
Trzecią rzeczą była rodzina.

0:05:51.062,0:05:55.738
Przez 19 lat mój ojciec wspierał mnie.

0:05:55.738,0:05:58.167
Jego wiara była niezachwiana,

0:05:58.167,0:05:59.831
ponieważ wierzył,

0:05:59.831,0:06:02.125
że mogę zmienić swoje życie na lepsze.

0:06:02.125,0:06:05.018
Poznałem również niesamowitą kobietę,

0:06:05.018,0:06:08.452
która teraz jest matką [br]mojego dwuletniego syna Sekou

0:06:08.452,0:06:10.680
i która nauczyła mnie,

0:06:10.680,0:06:14.958
jak kochać siebie w zdrowy sposób.

0:06:14.958,0:06:17.654
Ostatnią rzeczą było pisanie.

0:06:17.654,0:06:19.068
Po otrzymaniu listu od syna

0:06:19.068,0:06:21.278
zacząłem pisać dziennik o rzeczach,

0:06:21.278,0:06:24.079
których doświadczyłem w dzieciństwie

0:06:24.079,0:06:26.872
i w więzieniu.

0:06:26.872,0:06:30.138
Otworzyło to mój umysł

0:06:30.138,0:06:33.106
na pojęcie pokuty.

0:06:33.106,0:06:35.188
Wcześniej, w trakcie pobytu w więzieniu,

0:06:35.188,0:06:38.995
otrzymałem list[br]od jednej z krewnych mojej ofiary.

0:06:38.995,0:06:41.840
Napisała w liście,

0:06:41.840,0:06:43.685
że mi wybacza,

0:06:43.685,0:06:45.634
ponieważ byłem dzieckiem,

0:06:45.634,0:06:46.971
które maltretowano,

0:06:46.971,0:06:48.763
miało ciężkie doświadczenia życiowe

0:06:48.763,0:06:51.501
i podjęło szereg złych decyzji.

0:06:51.501,0:06:53.972
Po raz pierwszy w życiu

0:06:53.972,0:07:01.701
poczułem się gotowy, by sobie wybaczyć.

0:07:01.701,0:07:02.945
Po tym doświadczeniu

0:07:02.945,0:07:05.268
nastąpiło kolejne.

0:07:05.268,0:07:07.156
Pomyślałem o mężczyznach,

0:07:07.156,0:07:08.968
z którymi dzieliłem celę.

0:07:08.968,0:07:11.890
Chciałem im wszystko opowiedzieć.

0:07:11.890,0:07:13.644
Zacząłem z nimi rozmawiać

0:07:13.644,0:07:15.571
o ich doświadczeniach.

0:07:15.571,0:07:17.053
Załamało mnie to,

0:07:17.053,0:07:20.431
że większość z nich pochodziła [br]z równie złych środowisk.

0:07:20.431,0:07:23.970
Większość z nich chciała pomocy [br]i zmiany życia na lepsze,

0:07:23.970,0:07:25.710
ale niestety system,

0:07:25.710,0:07:28.928
który przetrzymuje obecnie [br]2,5 miliona ludzi w więzieniach,

0:07:28.928,0:07:31.128
jest przeznaczony do magazynowania

0:07:31.128,0:07:35.420
zamiast do resocjalizacji[br]czy zmiany więźniów na lepsze.

0:07:35.420,0:07:37.311
Wymyśliłem więc,

0:07:37.311,0:07:39.065
że jeśli zwolnią mnie z więzienia,

0:07:39.065,0:07:41.522
to zrobię wszystko, co w mojej mocy,

0:07:41.522,0:07:45.223
aby to zmienić.

0:07:45.223,0:07:47.989
W 2010 roku wyszedłem z więzienia,

0:07:47.989,0:07:51.067
po raz pierwszy od 20 lat.

0:07:51.067,0:07:52.655
Wyobraźcie sobie

0:07:52.655,0:07:55.237
Freda Flinstone'a wchodzącego

0:07:55.237,0:07:57.620
do jednego z odcinków "Jetsonów".

0:07:57.620,0:08:00.555
Tak mniej więcej wyglądało moje życie.

0:08:00.555,0:08:03.870
Po raz pierwszy[br]zetknąłem się z Internetem,

0:08:03.870,0:08:05.606
mediami społecznościowymi,

0:08:05.606,0:08:09.743
samochodami, które mówią jak[br]KITT z serialu "Nieustraszony".

0:08:09.743,0:08:11.527
Jednak najbardziej fascynująca

0:08:11.527,0:08:13.180
była technologia telefonów.

0:08:13.180,0:08:14.582
Kiedy trafiłem do więzienia,

0:08:14.582,0:08:16.357
telefony w autach były tak wielkie,

0:08:16.357,0:08:18.958
że dwie osoby musiały je nieść.

0:08:18.958,0:08:21.046
Wyobraźcie sobie, jak pierwszy raz

0:08:21.046,0:08:23.172
wziąłem do ręki mój mały Blackberry

0:08:23.172,0:08:25.123
i nauczyłem się jak wysyłać SMS-y.

0:08:25.123,0:08:26.790
Rzecz w tym, że ludzie dookoła mnie

0:08:26.790,0:08:28.386
nie wiedzieli, że nie wiem,

0:08:28.386,0:08:31.080
co znaczą skróty w SMS-ach,

0:08:31.080,0:08:36.110
takie jak LOL, OMG, LMAO.

0:08:36.110,0:08:37.852
Aż pewnego dnia rozmawiałem

0:08:37.852,0:08:40.108
z jednym z przyjaciół przez SMS-y

0:08:40.108,0:08:44.139
i poprosiłem go,[br]żeby coś zrobił, a on odpisał: "K".

0:08:44.139,0:08:47.318
Zapytałem: "Co znaczy 'K'?"

0:08:47.318,0:08:49.280
Odpowiedział: "'K' jest ok".

0:08:49.280,0:08:50.279
Zastanawiałem się,

0:08:50.279,0:08:53.297
co do diabła jest nie tak z "K"?

0:08:53.297,0:08:55.810
Wysłałem mu znak zapytania.

0:08:55.810,0:08:59.481
A on odpisał: "K=ok".

0:08:59.481,0:09:04.170
Odpisałem więc "FU". (Śmiech)

0:09:04.170,0:09:05.926
Zapytał mnie,

0:09:05.926,0:09:07.600
dlaczego go obrażam.

0:09:07.600,0:09:10.260
Napisałem: "LOL FU",

0:09:10.260,0:09:11.959
aż w końcu zrozumiałem.

0:09:11.959,0:09:13.996
(Śmiech)

0:09:13.996,0:09:17.261
Trzy lata później

0:09:17.261,0:09:19.135
radzę sobie względnie dobrze.

0:09:19.135,0:09:21.813
Jestem członkiem instytucji MIT Media Lab,

0:09:21.813,0:09:25.030
pracuję w wspaniałej firmie BMe,

0:09:25.030,0:09:27.360
wykładam na Uniwersytecie Michigan.

0:09:27.360,0:09:29.337
Była to jednak walka.

0:09:29.337,0:09:30.590
Wiedziałem, że jest więcej

0:09:30.590,0:09:32.435
mężczyzn i kobiet wracających do domu,

0:09:32.435,0:09:35.596
którzy nie dostaną takiej szansy jak ja.

0:09:35.596,0:09:37.401
Mam to szczęście,

0:09:37.401,0:09:39.285
że pracuję z niesamowitymi ludźmi.

0:09:39.285,0:09:41.847
Pomagamy innym włączyć się [br]ponownie do społeczeństwa.

0:09:41.847,0:09:46.060
Jednym z tych ludzi jest [br]mój przyjaciel Calvin Evans.

0:09:46.060,0:09:49.015
Siedział w więzieniu 24 lata za czyn,[br]którego nie popełnił.

0:09:49.015,0:09:52.783
Ma 45 lat i jest teraz w college'u.

0:09:52.783,0:09:54.507
Rozmawialiśmy między innymi

0:09:54.507,0:09:56.219
o trzech rzeczach,

0:09:56.219,0:09:57.839
które są ważne w mojej przemianie.

0:09:57.839,0:09:59.778
Pierwsza to przyznanie się do winy.

0:09:59.778,0:10:02.204
Przyznałem się do tego, [br]że skrzywdziłem innych.

0:10:02.204,0:10:05.000
Przyznałem też,[br]że mnie samego skrzywdzono.

0:10:05.000,0:10:07.421
Drugą rzeczą są przeprosiny.

0:10:07.421,0:10:09.571
Musiałem przeprosić osoby, które zraniłem.

0:10:09.571,0:10:12.093
Chociaż nie oczekiwałem, [br]że przyjmą moje przeprosiny,

0:10:12.093,0:10:14.395
to i tak musiałem ich przeprosić,[br]bo tak trzeba.

0:10:14.395,0:10:17.354
Jednak musiałem też [br]przeprosić samego siebie.

0:10:17.354,0:10:20.171
Trzecią rzeczą była pokuta.

0:10:20.171,0:10:21.854
Dla mnie pokuta oznaczała

0:10:21.854,0:10:23.447
powrót do społeczności

0:10:23.447,0:10:24.990
i pracę z zagrożoną młodzieżą,

0:10:24.990,0:10:26.790
która była na tej samej drodze co ja.

0:10:26.790,0:10:30.530
Oznaczała też odnalezienie samego siebie.

0:10:30.530,0:10:32.294
Podczas pobytu w więzieniu

0:10:32.294,0:10:34.125
odkryłem,

0:10:34.125,0:10:35.691
że większość mężczyzn i kobiet,

0:10:35.691,0:10:39.112
którzy są w więzieniu, da się uratować.

0:10:39.112,0:10:40.372
Prawdę mówiąc,

0:10:40.372,0:10:42.723
90% mężczyzn i kobiet,[br]którzy są w więzieniu,

0:10:42.723,0:10:45.411
w pewnym momencie wróci do społeczeństwa.

0:10:45.411,0:10:47.326
Musimy określić,

0:10:47.326,0:10:50.945
jacy będą po powrocie.

0:10:50.945,0:10:53.556
Moim życzeniem

0:10:53.556,0:10:57.209
jest to,

0:10:57.209,0:10:59.358
że wypracujemy empatyczne podejście.

0:10:59.358,0:11:02.578
Nauczymy się radzić sobie [br]z masami ludzi w więzieniu.

0:11:02.578,0:11:04.112
Chcę, by znikła mentalność typu:

0:11:04.112,0:11:06.037
zamknąć ich i wyrzucić klucz.

0:11:06.037,0:11:09.960
Są dowody, że to tak nie działa.

0:11:09.960,0:11:12.413
Moja podróż jest wyjątkową podróżą,

0:11:12.413,0:11:15.078
ale nie musi tak być.

0:11:15.078,0:11:17.484
Każdy może przejść metamorfozę,

0:11:17.484,0:11:20.324
jeśli tylko pozwolimy, aby to się stało.

0:11:20.324,0:11:22.086
Proszę was dziś o to,

0:11:22.086,0:11:23.793
żebyście wyobrazili sobie świat,

0:11:23.793,0:11:26.133
w którym mężczyźni i kobiety

0:11:26.133,0:11:29.829
nie są zakładnikami swojej przeszłości,

0:11:29.829,0:11:31.262
w którym złe uczynki i błędy

0:11:31.262,0:11:34.030
nie determinują reszty życia.

0:11:34.030,0:11:37.091
Razem możemy stworzyć taki świat.

0:11:37.091,0:11:38.924
Mam nadzieję, że się ze mną zgadzacie.

0:11:38.924,0:11:40.690
Dziękuję.

0:11:40.690,0:11:43.773
(Brawa)