Làm thế nào chúng ta xây dựng một xã hội không cần nhiên liệu hóa thạch? Nó là một thách thức rất phức tạp, và tôi tin những nước đang phát triển có thể đi đầu trong sự chuyển đổi này. Và tôi biết rằng đây là một tuyên bố gây tranh cãi, nhưng thực tế là có quá nhiều thứ đang bị đe dọa ở các nước của chúng ta nếu chúng ta để nhiên liệu hóa thạch là trung tâm cho sự phát triển của mình. Chúng ta có thể làm khác đi. Và đã đến lúc, thật sự đến lúc, để vạch trần chuyện hoang đường rằng một đất nước phải lựa chọn giữa một bên là phát triển và một bên là bảo vệ môi trường, các loại năng lượng tái tạo, chất lượng cuộc sống. Tôi đến từ Costa Rica, một nước đang phát triển. Chúng tôi có gần 5 triệu dân, và chúng tôi sống ở ngay giữa châu Mỹ, vì thế rất dễ dàng để nhớ chúng tôi sống ở đâu. Gần 100% điện của chúng tôi là từ các nguồn năng lượng tái tạo, 5 trong số đó. (Tiếng vỗ tay) Thủy lợi, địa nhiệt, năng lượng gió, mặt trời, sinh khối. Quý vị có biết rằng năm ngoái trong 299 ngày, chúng tôi đã không dùng bất cứ năng lượng hóa thạch nào để tạo ra tất cả nguồn điện cho mình không? Đó là một thành tựu tuyệt vời, tuy vậy nó lại che giấu một nghịch lý, đó là gần 70% sự tiêu thụ năng lượng của chúng tôi là dầu. Tại sao vậy? Vì hệ thống giao thống của chúng tôi hoàn toàn dựa vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch, cũng giống như hầu hết các nước khác. Vì thế nếu ta ví chuyển đổi năng lượng như một cuộc đua marathon, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để chúng ta đến được vạch đích, làm thế nào chúng ta khử được carbon cho phần còn lại của nền kinh tế? Và công bằng mà nói nếu chúng ta không thành công thì ai sẽ thành công nữa? Vì thế đó là lý do tôi muốn nói về Costa Rica với quý vị, vì tôi tin chúng tôi là một ứng viên tuyệt vời trong việc đi đầu về tầm nhìn cho sự phát triển không cần nhiên liệu hóa thạch. Quý vị có thể đã biết một điều về đất nước chúng tôi, đó là chúng tôi không có quân đội. Vì thế tôi sẽ đưa quý vị trở lại năm 1948. Năm đó, nước tôi đang kết thúc cuộc nội chiến. Hàng nghìn người Costa Rica đã chết, và những gia đình bị chia cắt đau đớn. Tuy vậy, một ý tưởng đáng kinh ngạc đã chiến thắng những trái tim và khối óc: chúng tôi sẽ phục hồi lại đất nước, và nền Cộng hòa thứ hai sẽ không có quân đội. Vì thế chúng tôi đã giải tán quân đội. Và tổng thống đương nhiệm lúc đó, José Figueres, đã tìm ra cách có tác động mạnh mẽ, đó là đập đổ các bức tường của 1 căn cứ quân sự. Năm tiếp theo, 1949, chúng tôi đã đưa quyết định đó vĩnh viễn vào hiến pháp mới, và đó là lý do vì sao tôi có thể kể cho quý vị về câu chuyện đó gần 70 năm sau. Và tôi rất vui mừng. Tôi mừng vì họ đã đưa ra quyết định đó trước khi tôi ra đời, vì nó cho phép tôi và hàng triệu người khác sống trong một đất nước rất yên ổn. Và quý vị có thể nghĩ đó là do may mắn, nhưng không phải như vậy. Đó là một hình mẫu cho những lựa chọn thận trọng. Trong những năm 40, người Costa Rica được hưởng nền giáo dục và y tế miễn phí. Chúng tôi gọi đó là những phúc lợi xã hội. Bằng cách giải tán quân đội, chúng tôi có thể chuyển chi phí quân đội thành chi tiêu xã hội, và đó là bánh dẫn cho sự ổn định. Trong những năm 50 -- (Vỗ tay) Trong những năm 50, chúng tôi bắt đầu đầu tư vào thủy điện, và điều đó đã giúp chúng tôi tránh xa khỏi cạm bẫy sử dụng nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện, đó là việc mà thế giới ngày nay đang phải chiến đấu. Trong những năm 70 chúng tôi đầu tư vào các công viên quốc gia, và nó đã giúp chúng tôi tránh xa khỏi logic đầy vết rạn nứt: phát triển, phát triển, phát triển bằng mọi giá mà chúng ta thấy mọi nước khác ôm khư khư, đặc biệt là các nước đang phát triển. Trong thập niên 90, chúng tôi tiên phong trong việc đóng phí cho dịch vụ sinh thái và nó giúp chúng tôi đẩy lùi nạn phá rừng và thúc đẩy du lịch sinh thái - động lực chính cho sự phát triển ngày nay Vì vậy đầu tư vào bảo vệ môi trường không hề gây tổn hại cho nền kinh tế chúng tôi Khá ngược ngạo. Và nó không có nghĩa là chúng tôi hoàn hảo cũng không có nghĩa chúng tôi không có sự mâu thuẫn Nó không phải điểm chính. Điểm chính là, nhờ vào những lựa chọn của bản thân mình, chúng tôi đã phát triển khả năng phục hồi trong việc đối mặt với các vấn đề tăng trưởng. Ngoài ra, nếu quý vị xem xét một đất nước như của chúng tôi, chỉ số GPD bình quân đầu người là khoảng 11.000 dollar, phụ thuộc vào cách quý vị tính toán. Nhưng theo chỉ số tăng trưởng xã hội, Chúng tôi tuyệt đối đứng bên ngoài khi nói đến chuyển chỉ số GPD thành tăng trưởng xã hội. Giải tán quân đội, đầu tư vào tự nhiên và con người, cũng đã làm nhiều thứ trở nên mạnh mẽ. Nó làm nên một câu chuyện, câu chuyện về một đất nước nhỏ bé với một ý tưởng lớn lao, và nó được trao quyền để được lớn lên cùng với câu chuyện đó. Vậy, câu hỏi đặt ra là, ý tưởng lớn nào dành cho thế hệ ngày nay? Và tôi tin những gì tiếp theo đây là dành cho thế hệ này để ngưng sử dụng nhiên liệu hóa thạch mãi mãi, tương tự việc chúng tôi đã làm với quân đội. Nhiên liệu hóa thạch tạo ra biến đổi khí hậu. Chúng ta biết điều đó, và chúng ta biết chúng ta dễ bị tổn thương trước ảnh hưởng của biến đội khí hậu. Là một nước đang phát triển, nó là mối quan tâm hàng đầu của chúng tôi để phát triển mà không cần đến nhiên liệu hóa thạch gây tác hại tới người dân ở vị trí đầu tiên của chúng tôi. Bởi vì tại sao chúng tôi tiếp tục nhập khẩu dầu cho phương tiện giao thông khi chúng tôi có thể sử dụng điện thay vào đó? Hãy nhớ là, đây là đất nước nơi điện được sản xuất từ nước của các con sông, nhiệt lượng của những ngọn núi lửa, những tua bin gió, các tấm năng lượng mặt trời, chất thải sinh học. Loại bỏ nhiên liệu hóa thạch nghĩ là phá vỡ hệ thống giao thông của chúng tôi để chúng tôi có thể cung cấp năng lượng cho xe hơi, xe bus, tàu lửa bằng điện thay vì bằng năng lượng không tái tạo được. Và để tôi nói cho quý vị biết, giao thông vận tải đã trở thành vấn đề sống còn cho người Costa Rica chúng tôi bởi vì mô hình chúng tôi đang có không hoạt động cho chúng tôi. Nó đang gây hại cho mọi người, gây hại cho các công ty, và gây hại cho sức khỏe của chúng tôi. Bởi vì một khi các chính sách và cơ sở hạ tầng thất bại, đây sẽ là những gì xảy ra thường xuyên mỗi ngày. 2 tiếng vào buổi sáng, 2 tiếng vào buổi tối. Tôi không hiểu được tại sao chúng ta lại chấp nhận chuyện này như lẽ thường tình. Nó vô cùng tồi tệ khi buộc phải lãng phí thời gian của chúng ta cho việc này mỗi ngày. Và đường cao tốc này thực sự khá tốt so với những gì quý vị thấy ở các nước khác nơi mà giao thông đang bùng nổ. Quý vị cũng biết, người Costa Rica được gọi là "presa." Presa nghĩa là "bị cầm tù." Và mọi người đang chuyển sang bạo lực ở đất nước mà đáng lẽ ra phải hạnh phúc trong cuộc sống yên bình (pura diva). Nó đang xảy ra. Cho nên nhiều thứ đang bị đe dọa. Tin mừng là khi chúng ta nói về việc làm sạch giao thông vận tải và cách di chuyển khác, thì chúng ta không nói về những điều không tưởng xa xôi ngoài kia. Chúng ta đang nói về di chuyển bằng điện, điều đang xảy ra ngày nay. Đến năm 2022, xe ô tô điện và ô tô thường được hy vọng sẽ đồng giá với nhau, và các thành phố cũng đã áp dụng thử xe buýt chạy bằng điện. Và những phương tiện rất tuyệt vời này đang tiết kiệm tiền, và chúng còn giảm thiểu sự ô nhiễm. Vậy nếu chúng ta muốn loại bỏ giao thông vận tải chạy bằng dầu, chúng ta có thể, vì bây giờ chúng ta có nhiều lựa chọn mà trước kia chúng ta không có. Điều đó thật tuyệt vời. Nhưng tất nhiên, một vài người sẽ cảm thấy khó chịu với ý tưởng này, và họ sẽ đến và nói với quý vị rằng thế giới này dính chặt với dầu, Costa Rica cũng vậy, đó là sự thật. Đó là điều họ nói với qúy vị. Và quý vị biết câu trả lời cho lý lẻ này là gì không? Năm 1948, chúng tôi đã không nói rằng thế giới bị dính chặt với quân đội nên chúng ta cũng hãy giữ lại quân đội. Không, chúng tôi đã đưa ra một lựa chọn rất dũng cảm, và lựa chọn đó đã làm nên một sự khác biệt hoàn toàn. Vì vậy đã đến lúc thế hệ này trở nên dũng cảm thêm một lần nữa và loại bỏ nhiên liệu hóa thạch mãi mãi. Và tôi sẽ cho quý vị 3 nguyên nhân tại sao chúng ta phải làm điều này. Thứ nhất, mô hình giao thông vận tải và đô thị hóa của chúng ta đã bị hỏng, vì vậy đây là thời điểm tốt để xác lập lại đô thị và vận tải tương lai của chúng ta. Chúng ta không muốn các thành phố được dựng lên cho xe cộ. Chúng ta muốn những thành phố dành cho con người nơi chúng ta có thể đi bộ và sử dụng xe đạp. Và chúng ta muốn phương tiện giao thông công cộng, phải thật nhiều, những phương tiện công cộng sạch sẽ và tiện lợi. Vì nếu chúng ta cứ tiếp tục thêm vào những đoàn xe hơi thông thường, các thành phố của chúng ta sẽ trở nên không chịu nổi. Thứ hai, chúng ta phải thay đổi, nhưng thay đổi từ từ sẽ không đủ. Chúng ta cần sự thay đổi mang tính biến đổi. Và có một vài dự án thay đổi từng bước ở nước của tôi, và tôi sẽ là người đầu tiên tán dương họ. Nhưng đừng tự đùa bản thân mình. Chúng ta không nói về một cái kết với những chiếc xe điện đẹp đẽ ở đây và vài chiếc xe buýt điện ở kia trong khi chúng ta tiếp tục đầu tư vào cùng một kiểu cơ sở hạ tầng, thêm nhiều xe hơi, nhiều con đường, thêm nhiều dầu. Chúng ta đang nói về cách thoát khỏi xăng dầu, và chúng ta không thể đạt được điều đó bằng phương pháp từ từ. Thứ ba, và quý vị đều biết điều này, thế giới đang thèm khát nguồn cảm hứng. Nó muốn những câu chuyện về sự thành công trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Nên tôi tin Costa Rica có thể trở thành nguồn cảm hứng cho các nước khác, như khi chúng thôi đã tiết lộ vào năm ngoái rằng chúng tôi đã không sử dụng bất kì nhiên liệu hóa thạch nào trong nhiều ngày để sản xuất ra toàn bộ điện của mình. Tin tức này lan truyền trên khắp thế giới. Và nó cũng làm tôi vô cùng tự hào, một người phụ nữ Costa Rica, Christiana Figueres, đã giữ vai trò quyết định trong các cuộc đàm phán về thỏa thuận khí hậu Paris. Vì vậy chúng tôi phải bảo vệ tài sản kế thừa này và phải làm gương. Vậy tiếp theo sẽ là gì? Người dân. Làm sao chúng ta để người dân sở hữu được điều này? Làm sao chúng ta khiến người dân tin rằng nó hoàn toàn khả thi để xây dựng một xã hội không có nhiên liệu hóa thạch? Rất nhiều công việc cần được thực hiện ngay từ lúc mới bắt đầu. Đó là lí do vì sao trong năm 2014 chúng tôi tạo ra Costa Rica Limpia. "Limpia" nghĩa là "sạch", vì chúng tôi cần thêm sức mạnh cũng như tạo động lực cho người dân. Nếu người dân không bị thu hút, thì các quyết định về hệ thống giao thông sạch sẽ sa lầy bởi vô tận, ý của tôi là những cuộc thảo luận vô tận về kĩ thuật, và bởi các cuộc vận động hành lang dồn dập của nhiều nhóm lợi ích chung khác nhau. Ham muốn trở thành một đất nước xanh sử dụng nguồn năng lượng tái tao đã trở thành một phần câu chuyện của chúng tôi. Chúng tôi không thể để bất cứ ai lấy đi điều đó từ mình. Năm ngoái, chúng tôi đưa người dân từ bảy tỉnh thành của mình đến nói chuyện về việc thay đổi khí hậu đã ảnh hưởng tới họ, và năm nay chúng tôi cũng đưa tới một nhóm người Costa Rica khác để nói về năng lượng tái tạo được. Và quý vị biết không Những người này bất đồng với nhau gần như mọi thứ chỉ trừ năng lượng tái tạo được giao thông sạch và không khí sạch. Nó mang mọi người tới gần nhau. Và chìa khóa cho sự tham gia này là giúp mọi người cảm thấy mình không nhỏ bé. Mọi người cảm thấy bất lực, và họ mệt mỏi vì không được lắng nghe. Cho nên việc chúng tôi làm là những điều cụ thể, và chúng tôi dịch những vấn đề kỹ thuật sang ngôn ngữ toàn dân để cho người dân thấy họ có vai trò và có thể thực hiện nó cùng nhau. Lần đầu tiên, chúng tôi dõi theo những lời hứa mà mình đã thực hiện về hệ thống giao thông sạch, và các chính trị gia biết họ phải thực hiện nó, nhưng điểm bùng phát sẽ đến khi chúng ta thiết lập các liên minh người dân, các doanh nghiệp, những người ủng hộ cho phương tiện giao thông công cộng điều đó sẽ làm cho giao thông bằng điện trở nên bình thường, đặc biệt là ở một nước đang phát triển. Cho đến khi cuộc bầu cử tiếp theo diễn ra, tôi tin các ứng cử viên sẽ phải đưa ra vị thế của mình trên việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Bởi vì câu hỏi này phải nằm trong xu hướng chính trị chủ đạo của chúng tôi. Và tôi nói với quý vị rằng, đây không phải là câu hỏi về chính sách khí hậu hay nghị sự về môi trường. Nó nói về một đất nước mà chúng tôi muốn và về những thành phố chúng tôi có những thành phố chúng tôi muốn và ai là người đưa ra sự lựa chọn. Bởi vì cuối cùng, điều chúng tôi muốn nói chính là sự phát triển cùng với nguồn năng lượng tái tạo hoàn toàn tốt cho người dân, cho người Costa Rica đang tồn tại ngày nay và đặc biệt cho thế hệ chưa được sinh ra của chúng ta. Đây là bảo tàng quốc gia của chúng tôi. Nó tươi sáng là yên bình, Và khi quý vị đứng trước nó, thật khó tin khi đây từng là những doanh trại quân đội vào cuối thập niên 40. Chúng tôi bắt đầu cuộc sống mới không có quân đội ở nơi này, và đây là nơi việc loại bỏ các loại nhiên liệu hóa thạch sẽ được công bố một ngày không xa. Và chúng tôi sẽ làm nên lịch sử một lần nữa. Cảm ơn quý vị. (Vỗ tay)