Hoe krijgen we een samenleving
zonder fossiele brandstoffen?
Dat is een zeer complexe uitdaging
en ik denk dat ontwikkelingslanden
het voortouw zouden kunnen
nemen bij deze omschakeling.
Ik ben me ervan bewust
dat dit een omstreden standpunt is,
maar de realiteit is dat er
voor onze landen zo veel op het spel staat
als we onze ontwikkeling
blijven baseren op fossiele brandstoffen.
Het kan anders.
En het is tijd, hoog tijd,
om de mythe ontkrachten
dat een land moet kiezen
ofwel voor ontwikkeling,
ofwel voor milieubescherming,
duurzame energie en levenskwaliteit.
Ik kom uit Costa Rica,
een ontwikkelingsland.
We zijn met bijna vijf miljoen mensen
en we wonen middenin de Amerika's,
makkelijk om te onthouden.
Bijna 100 procent van onze elektriciteit
komt van hernieuwbare bronnen,
vijf in getal:
(Applaus)
waterkracht, geothermische energie,
wind, zon, biomassa.
Wisten jullie dat wij vorig jaar
299 dagen lang
geen gebruik hebben gemaakt
van fossiele brandstoffen
voor al onze elektriciteitsopwekking?
Het is een fantastische prestatie,
maar verbergt toch een paradox,
namelijk dat bijna 70 procent
van ons energieverbruik van olie komt.
Waarom?
Door ons transportsysteem,
dat volledig afhankelijk is
van fossiele brandstoffen,
zoals in de meeste landen.
Als we aan de energieomschakeling
denken als aan een marathon,
hoe geraken we dan aan de finish,
hoe kunnen we de rest
van onze economie ‘ontkolen’?
En je mag je best afvragen
dat als wij er niet in slagen,
wie dan wel?
Daarom wil ik het hebben over Costa Rica,
omdat ik vind dat we
een goede kandidaat zijn
om te pionieren met een visie
voor ontwikkeling
zónder fossiele brandstoffen.
Als je al iets over ons weet,
is het dat we geen leger hebben.
Ik ga even terug naar 1948.
Dat jaar kwamen we uit een burgeroorlog
waarin duizenden Costaricanen
waren gestorven
en families bitter verdeeld.
Toch won een verrassend idee
de harten en geesten:
we zouden het land opnieuw opstarten
en de Tweede Republiek
zou geen leger hebben.
Dus schaften we het af.
De toenmalige president,
José Figueres,
vond er een krachtige manier voor
door de muren
van een legerbasis te slopen.
Het volgende jaar, 1949,
legden we deze beslissing
vast in de nieuwe grondwet,
en daarom kan ik jullie dat verhaal
bijna 70 jaar later vertellen.
En ik ben dankbaar.
Ik ben dankbaar dat ze deze beslissing
namen voordat ik geboren werd,
want ze liet mij en miljoenen anderen
leven in een zeer stabiel land.
Je zou kunnen denken
dat het puur geluk was,
maar dat was niet.
Het was een reeks bewuste keuzes.
In de jaren 40 kregen de Costaricanen
gratis onderwijs en gezondheidszorg.
We noemden dat sociale garanties.
Door de afschaffing van het leger
konden we militaire uitgaven
omzetten in sociale uitgaven
en dat gaf stabiliteit.
In de jaren 50 --
(Applaus)
In de jaren 50 begonnen we
te investeren in waterkracht
en dat vermeed het gebruik
van fossiele brandstoffen
voor de opwekking van elektriciteit,
precies dat waar de wereld
vandaag de dag mee kampt.
In de jaren 70 investeerden we
in nationale parken
en dat hield ons weg
van de foute logica
van groei, groei, groei tegen elke prijs
die je anderen ziet aanhangen,
vooral in de ontwikkelingslanden.
In de jaren 90 startten we
met betalingen voor ecosysteemdiensten,
wat ontbossing hielp tegengaan
en ecotoerisme stimuleerde,
nu een belangrijke motor van de groei.
Investeren in bescherming van het milieu
heeft onze economie geen pijn gedaan.
Integendeel.
Dat betekent niet dat we perfect zijn
en dat we geen tegenstellingen kennen.
Dat is het punt niet.
Het punt is dat,
doordat we onze eigen keuzes maakten,
we veerkracht konden ontwikkelen
in het omgaan met ontwikkelingsproblemen.
In een land als het onze
ligt het bbp per hoofd van de bevolking
rond de 11.000 dollar,
afhankelijk van hoe je het meet.
Maar volgens de Sociale Vooruitgang Index,
zijn we een absolute uitschieter
bij het gebruiken van het bbp
voor sociale vooruitgang.
Afschaffing van het leger
en investeren in natuur en mensen
hadden eveneens een krachtig effect.
Het gaf vorm aan het verhaal,
het verhaal van een klein land
met grote ideeën,
en het was zeer bemoedigend
om in dat verhaal op te groeien.
Daarom de vraag:
wat is het volgende grote idee
voor deze generatie?
Ik geloof dat voor deze generatie
nu de tijd gekomen is
om fossiele brandstoffen
voorgoed los te laten,
net zoals eerder met het leger.
Fossiele brandstoffen
veranderen het klimaat.
Dat weten we
en we weten hoe kwetsbaar
we daarvoor zijn.
Als ontwikkelingsland is het in ons belang
ons te ontwikkelen
zonder fossiele brandstoffen
die mensen sowieso al schade toebrengen.
Waarom zouden we olie
blijven importeren
voor transport
als we in plaats daarvan
elektriciteit kunnen gebruiken?
Onthoud dat dit het land is
waar elektriciteit komt
van water in onze rivieren,
van de warmte van vulkanen,
van windturbines, van zonnepanelen
en van bioafval.
Het afschaffen van fossiele brandstoffen
betekent ons transportsysteem omgooien,
zodat we onze auto's, bussen en treinen
kunnen aandrijven met elektriciteit
in plaats van met vuile energie.
Ik zeg jullie dat transport
voor ons Costaricanen
een existentiële kwestie is geworden,
omdat het model dat we hebben
voor ons niet werkt.
Het schaadt mensen,
het schaadt bedrijven
en het schaadt onze gezondheid.
Want als beleid
en infrastructuur tekortschieten,
krijg je iedere dag dit.
Twee uur in de ochtend,
twee uur in de avond.
Ik begrijp niet waarom we dit
als normaal moeten accepteren.
Het is weerzinwekkend
dit elke dag te moeten meemaken.
En deze snelweg
is eigenlijk nog heel goed,
vergeleken met wat je ziet
in andere landen
waar het verkeer explosief groeit.
Costaricanen noemen dit 'presa'.
Presa betekent 'gevangen'.
Mensen worden gewelddadig
in een land dat verder tevreden leeft.
Het gebeurt.
Er staat dus veel op het spel.
Het goede nieuws is
dat wanneer we het hebben
over schoon vervoer
en verschillende soorten mobiliteit,
we het niet hebben
over een verre utopie,
ver weg.
We hebben het over
elektrische mobiliteit vandaag.
We verwachten dat in 2022
elektrische auto's en conventionele auto's
evenveel zullen kosten.
Steden testen al elektrische bussen uit.
En deze echt coole schepsels
besparen geld
en verminderen de vervuiling.
Als we af willen van op olie
gebaseerd vervoer dan kunnen we dat ook,
want we hebben nu mogelijkheden
die we eerder niet hadden.
Het is echt spannend.
Maar natuurlijk
zit dit idee sommigen niet lekker.
Ze zullen je vertellen
dat de wereld vastzit aan olie,
ook Costa Rica.
"Hou op met dromen."
Dat vertellen ze je.
Weet je wat het antwoord is
op dit argument?
In 1948 hebben we ook niet gezegd
dat de wereld vastzat aan legers
en dat we ons leger moesten houden.
Nee, we hebben
een zeer moedige keuze gemaakt
en die keuze maakte het hele verschil.
Nu is het voor deze generatie
ook weer tijd om dapper te zijn
en voor altijd fossiele
brandstoffen af te schaffen.
Ik geef drie redenen
waarom wij dit moeten doen.
Ten eerste,
werkt ons model van transport
en verstedelijking niet.
Nu is het beste moment om onze stedelijke
en mobiele toekomst te herdefiniëren.
We willen geen steden voor auto's.
We willen steden voor mensen,
waar we kunnen wandelen en fietsen.
We willen openbaar vervoer,
een hoop,
een openbaar vervoer
dat schoon en waardig is.
Want als we altijd maar
conventionele auto's blijven invoeren,
worden onze steden ondraaglijk.
Ten tweede, wij moeten veranderen,
maar geleidelijke verandering
zal niet voldoende zijn.
We moeten een transformatie ondergaan.
Er zijn een aantal
incrementele projecten in mijn land
en ik ben de eerste om ze te vieren.
Maar laten we onszelf niets wijsmaken.
Hier en daar wat mooie elektrische auto's
en elektrische bussen zullen niet volstaan,
als we gewoon blijven investeren
in dezelfde soort infrastructuur,
in meer auto's, meer wegen, meer olie.
We hebben het over ons vrijmaken van olie
en dat kan niet geleidelijk.
Ten derde,
en deze ken je,
deze wereld hongert naar inspiratie.
Hij hunkert naar succesverhalen
in het omgaan met complexe vraagstukken,
vooral in ontwikkelingslanden.
Ik denk dat Costa Rica
een inspiratie kan zijn voor anderen,
zoals vorig jaar toen we onthulden
dat we zoveel dagen lang
geen fossiele brandstoffen hadden gebruikt
om al onze elektriciteit op te wekken.
Het nieuws verspreidde zich
als een vuurtje over de hele wereld.
Ook, en dit maakt me enorm trots,
heeft een Costaricaanse vrouw,
Christiana Figueres,
een beslissende rol gespeeld
bij de onderhandelingen
voor het Parijse klimaatakkoord.
We moeten die erfenis beschermen
en een voorbeeld blijven.
En nu?
De mensen.
Hoe komen we zover
dat de mensen dit gaan dragen?
Hoe krijgen we mensen zover
dat ze gaan geloven
dat een samenleving
zonder fossiele brandstoffen mogelijk is?
Een groot deel van het werk
moet aan de basis gebeuren.
Dat is de reden waarom we in 2014
Costa Rica Limpia hebben opgericht.
‘Limpia’ betekent ‘schoon’,
want we willen burgers
bemoedigen en inspireren.
Als we de burgers niet meekrijgen,
zullen beslissingen over schoon vervoer
verzanden in eindeloze,
en ik bedoel eindeloze,
technische discussies
en door onophoudelijk lobbyen
door de verschillende gevestigde belangen.
Een groen land willen zijn,
aangedreven door hernieuwbare energie,
maakt al deel uit van ons verhaal.
We moeten niet toestaan
dat iemand ons dat afneemt.
Vorig jaar brachten we mensen
uit onze zeven provincies samen
om over klimaatverandering te praten
in termen die voor hen belangrijk zijn,
en ook dit jaar brachten we
een andere groep Costaricanen samen
om te praten over duurzame energie.
En weet je wat?
Deze mensen zijn het
over bijna alles oneens
behalve over hernieuwbare energie,
schoon vervoer en schone lucht.
Het brengt mensen samen.
De sleutel tot echte participatie
is om mensen te helpen
zich niet klein te voelen.
Mensen voelen zich machteloos
en ze zijn het moe niet gehoord te worden.
We doen concrete dingen
en vertalen technische problemen
naar gewonemensentaal
om aan te tonen dat burgers
een rol hebben te spelen
en het samen aankunnen.
Voor de eerste keer houden we bij
welke beloften over
schoon vervoer zijn gedaan
en politici weten dat ze
hun beloften moeten nakomen,
maar het omslagpunt zal komen
wanneer we coalities vormen --
burgers, bedrijven,
voorvechters van het openbaar vervoer --
die van elektrische mobiliteit
de nieuwe norm maken,
vooral in een ontwikkelingsland.
Tegen de volgende verkiezingen
moeten alle kandidaten duidelijk maken
wat hun standpunt is
inzake de afschaffing
van fossiele brandstoffen.
Omdat die vraag thuishoort
in onze mainstream politiek.
Dit is geen kwestie van klimaatbeleid
of milieu-agenda.
Het gaat over het land dat we willen
en de steden die we hebben
en de steden die we willen
en wie die keuze maakt.
Omdat waar het uiteindelijk om gaat,
is dat de ontwikkeling
van hernieuwbare energie
goed is voor de mensen,
voor de Costaricanen van vandaag
en vooral voor wie nog niet geboren is.
Dit is ons Nationaal Museum vandaag.
Het is helder en rustig,
en als je ervoor staat,
is het echt moeilijk om te geloven
dat dit ooit een kazerne was
aan het einde van de jaren 40.
Hier begon een nieuw leven zonder leger
en hier is het waar onze afschaffing
van fossiele brandstoffen
op een dag zal worden aangekondigd.
We zullen opnieuw geschiedenis schrijven.
Dank je.
(Applaus)