WEBVTT

00:00:00.340 --> 00:00:01.854
Dzień dobry. Nazywam się Kevin.

00:00:02.374 --> 00:00:04.963
Jestem z Australii i służę pomocą.

00:00:05.513 --> 00:00:07.632
(Śmiech)

00:00:08.712 --> 00:00:12.196
Chciałem przedstawić
opowieść o dwóch miastach.

00:00:12.866 --> 00:00:17.130
Jednym jest Waszyngton, a drugim Pekin.

00:00:18.880 --> 00:00:23.846
Obie te stolice
kształtują swoją przyszłość,

00:00:24.366 --> 00:00:27.217
a przyszłość USA oraz Chin

NOTE Paragraph

00:00:27.217 --> 00:00:29.554
to nie tylko przyszłość
tych dwóch krajów,

00:00:29.554 --> 00:00:31.128
ale i nas wszystkich w sposób,

00:00:31.548 --> 00:00:34.444
z jakiego być może
nie zdajemy sobie sprawy.

00:00:34.634 --> 00:00:38.229
To powietrze, którym oddychamy,
woda, którą pijemy,

00:00:38.559 --> 00:00:41.818
ryby, które jemy,
jakość wód oceanów,

00:00:42.903 --> 00:00:45.325
języki, którymi będziemy mówili,

00:00:45.485 --> 00:00:48.675
zatrudnienie, system polityczny

00:00:48.679 --> 00:00:53.054
i oczywiście kwestia wojny i pokoju.

00:00:53.824 --> 00:00:55.264
Widzicie tego gościa?

00:00:55.683 --> 00:00:58.623
Był Francuzem. Nazywał się Napoleon.

00:00:58.743 --> 00:01:00.303
Kilkaset lat temu

00:01:00.303 --> 00:01:02.564
wypowiedział prorocze słowa:

NOTE Paragraph

00:01:02.794 --> 00:01:04.649
"Chiny to śpiący olbrzym.

00:01:04.649 --> 00:01:07.339
Kiedy się obudzi - wstrząśnie światem".

00:01:07.769 --> 00:01:09.685
W kilku kwestiach Napoleon się pomylił,

00:01:10.415 --> 00:01:12.683
ale tu trafił w sedno.

00:01:12.813 --> 00:01:16.557
Dziś Chiny nie tylko się obudziły,

00:01:17.667 --> 00:01:20.243
ale wstały i ruszyły na przód.

00:01:20.573 --> 00:01:22.356
Wszyscy musimy zadać sobie pytanie:

00:01:22.356 --> 00:01:23.829
dokąd pójdą

00:01:23.829 --> 00:01:28.141
i jak ten olbrzym XXI wieku
wpłynie na nasze życie.

00:01:31.121 --> 00:01:34.991
Liczby są uderzające.

00:01:34.991 --> 00:01:37.301
Przewiduje się, że Chiny,

00:01:37.331 --> 00:01:41.785
czy dzięki ich sile nabywczej,
czy dzięki kursowi rynkowemu,

00:01:41.796 --> 00:01:43.784
staną się największą gospodarką świata

NOTE Paragraph

00:01:43.784 --> 00:01:45.712
przez najbliższe 10 lat.

00:01:46.069 --> 00:01:48.299
Już są największym partnerem handlowym,

00:01:48.430 --> 00:01:50.164
największym eksporterem,

00:01:50.164 --> 00:01:52.111
największym producentem,

00:01:52.714 --> 00:01:56.224
i emiterem dwutlenku węgla na świecie.

00:01:56.754 --> 00:01:58.264
USA zajmuje drugie miejsce.

00:02:00.844 --> 00:02:04.404
Jeśli Chiny staną się
największą gospodarką świata

00:02:04.650 --> 00:02:06.000
przemyślcie to:

00:02:06.200 --> 00:02:08.275
będzie to pierwszy raz,

00:02:09.835 --> 00:02:13.709
odkąd ten gość
siedział na angielskim tronie.

NOTE Paragraph

00:02:13.919 --> 00:02:16.939
Jerzy III nie darzył sympatią Napoleona.

00:02:17.399 --> 00:02:22.605
Największą gospodarką świata

00:02:22.985 --> 00:02:25.023
będzie kraj nie-anglojęzyczny,

00:02:25.413 --> 00:02:27.130
nie zachodni,

00:02:27.200 --> 00:02:29.653
nie liberalno-demokratyczny.

00:02:29.983 --> 00:02:32.742
Jeśli sądzicie, że nie wpłynie to

00:02:32.742 --> 00:02:34.798
na kształt świata

00:02:34.798 --> 00:02:37.844
to osobiście uważam, że coś paliliście

00:02:38.314 --> 00:02:40.561
i niekoniecznie jesteście z Kolorado.

00:02:42.681 --> 00:02:45.284
A więc w skrócie: chcę postawić pytanie,

00:02:45.284 --> 00:02:48.537
jak rozumiemy tę ogromną zmianę,

00:02:48.537 --> 00:02:52.605
którą uważam za największą zmianę
pierwszej połowy XXI wieku?

00:02:53.635 --> 00:02:55.755
Wpłynie ona na bardzo wiele rzeczy.

NOTE Paragraph

00:02:56.405 --> 00:02:58.171
Przeniknie aż do szpiku.

00:02:58.171 --> 00:03:00.527
Dzieje się po cichu, ale bezustannie.

00:03:00.707 --> 00:03:03.310
Czasem jej nie dostrzegamy,

00:03:03.310 --> 00:03:05.415
zajęci tym, co dzieje się

00:03:05.415 --> 00:03:08.007
na Ukrainie, na Bliskim Wschodzie

00:03:08.007 --> 00:03:10.144
z ISIS i ISIL,

00:03:10.584 --> 00:03:13.098
z przyszłością naszej gospodarki.

00:03:13.098 --> 00:03:16.713
To powolna i cicha rewolucja.

00:03:17.573 --> 00:03:22.292
Za tą ogromną zmianą
idzie ogromne wyzwanie,

00:03:23.052 --> 00:03:24.550
które brzmi następująco:

00:03:24.580 --> 00:03:26.712
Czy te dwa wielkie kraje,

00:03:26.852 --> 00:03:29.584
Chiny i Stany Zjednoczone,

00:03:30.534 --> 00:03:31.353
Chiny,

00:03:35.353 --> 00:03:37.084
Królestwo Środka

00:03:37.448 --> 00:03:39.931
i Stany Zjednoczone,

00:03:41.911 --> 00:03:42.941
Měiguó,

00:03:44.881 --> 00:03:48.449
co po chińsku znaczy "piękny kraj".

00:03:48.689 --> 00:03:52.478
Taką nazwę Chiny nadały Stanom

00:03:52.478 --> 00:03:53.963
ponad sto lat temu.

00:03:54.053 --> 00:03:57.767
Czy te dwie wielkie cywilizacje,
dwa wielkie kraje,

00:03:57.767 --> 00:04:01.640
potrafią wspólnie wyrzeźbić przyszłość

00:04:01.640 --> 00:04:04.264
dla siebie i całego świata?

00:04:04.264 --> 00:04:08.804
Czy potrafimy wyrzeźbić przyszłość

00:04:08.804 --> 00:04:10.803
w pokoju i dobrobycie,

00:04:10.873 --> 00:04:12.956
czy stoi przed nami wielkie wyzwanie

00:04:12.956 --> 00:04:14.873
wojny i pokoju?

00:04:14.873 --> 00:04:18.175
Mam 15 minut,
żeby omówić kwestię wojny i pokoju.

00:04:18.315 --> 00:04:21.504
To trochę mniej czasu

00:04:21.504 --> 00:04:24.918
niż miał ten facet
na napisanie "Wojny i pokoju".

00:04:26.151 --> 00:04:30.379
Ludzie pytają mnie, dlaczego chłopak
wychowany na australijskiej wsi

00:04:30.579 --> 00:04:32.253
chciał nauczyć się chińskiego.

00:04:32.283 --> 00:04:33.863
Były dwa powody.

00:04:33.863 --> 00:04:35.046
Oto pierwszy z nich.

NOTE Paragraph

00:04:35.466 --> 00:04:37.214
Krowa Betsy.

00:04:38.234 --> 00:04:42.142
Betsy była jedną z mlecznych krów

00:04:42.142 --> 00:04:44.730
na farmie, na której się wychowałem.

00:04:44.740 --> 00:04:47.706
Widzicie te dłonie?
Nie nadają się do rolnictwa.

00:04:48.566 --> 00:04:52.395
Bardzo wcześnie odkryłem,
że praca na farmie

00:04:52.675 --> 00:04:55.520
nie jest dla mnie, a Chiny gwarantowały

00:04:55.570 --> 00:04:57.870
bezpieczny dystans od rolniczej Australii.

00:04:58.135 --> 00:04:59.298
Oto drugi powód.

00:04:59.768 --> 00:05:00.686
Moja mama.

00:05:00.746 --> 00:05:02.812
Słuchacie swoich mam?

00:05:03.522 --> 00:05:05.403
Robicie to, co wam każą?

NOTE Paragraph

00:05:06.048 --> 00:05:07.598
Ja robiłem rzadko,

00:05:07.928 --> 00:05:09.863
ale raz mi powiedziała...

00:05:10.113 --> 00:05:12.397
Pewnego dnia podała mi gazetę,

00:05:12.997 --> 00:05:18.047
z nagłówkiem, że doszło
do wielkiego przełomu.

00:05:18.287 --> 00:05:23.731
A było nim przyjęcie Chin do ONZ.

00:05:23.971 --> 00:05:26.751
Był rok 1971, miałem 14 lat,

00:05:27.151 --> 00:05:29.200
a ona wskazała mi nagłówek

00:05:29.900 --> 00:05:32.211
i powiedziała: "Zrozum to, zapamiętaj,

00:05:32.241 --> 00:05:33.994
bo wpłynie na twoją przyszłość".

00:05:35.004 --> 00:05:37.633
Jako że byłem dobry z historii,

00:05:38.353 --> 00:05:40.300
postanowiłem, że najlepiej będzie,

00:05:40.480 --> 00:05:42.867
jeśli nauczę się chińskiego.

00:05:42.907 --> 00:05:45.093
W chińskim wspaniałe jest to,

NOTE Paragraph

00:05:45.093 --> 00:05:47.501
że nauczyciel daje wam nowe imię.

00:05:48.421 --> 00:05:49.892
Mnie nazwali następująco:

00:05:51.292 --> 00:05:55.614
Kè, co oznacza pokonywać, albo podbijać,

00:05:56.454 --> 00:06:00.547
i Wén – co oznacza literaturę albo sztukę.

00:06:00.687 --> 00:06:04.408
Kè Wén – Zdobywca Klasyków.

00:06:05.378 --> 00:06:06.994
Ktoś z was ma na imię Kevin?

00:06:07.954 --> 00:06:12.325
To wielka nobilitacja dla Kevina
być nazwanym Zdobywcą Klasyków.

00:06:12.325 --> 00:06:13.853
(Śmiech)

00:06:13.853 --> 00:06:15.518
Całe życie mówiono na mnie Kevin.

00:06:15.518 --> 00:06:16.795
Na was też?

00:06:17.026 --> 00:06:19.406
Czy nie lepiej być Zdobywcami Klasyków?

00:06:21.616 --> 00:06:24.547
Potem dołączyłem do australijskiej
służby dyplomatycznej,

00:06:24.547 --> 00:06:29.369
ale przed dumą zawsze idzie upadek.

00:06:31.309 --> 00:06:33.607
Znalazłem się w ambasadzie w Pekinie.

00:06:33.627 --> 00:06:35.638
Oddelegowano mnie
do Wielkiej Hali Ludowej.

NOTE Paragraph

00:06:35.638 --> 00:06:38.746
Tam miałem tłumaczyć pierwsze wystąpienie
naszego ambasadora,

00:06:38.746 --> 00:06:40.732
w tej właśnie Hali.

00:06:41.532 --> 00:06:42.900
Tak się tam znalazłem.

00:06:42.900 --> 00:06:45.286
Chińskie sale zebrań mają kształt podkowy.

00:06:45.286 --> 00:06:47.770
Na szczycie siedzą
najważniejsi dostojnicy,

00:06:48.300 --> 00:06:50.976
a po bokach mniej ważni dostojnicy

00:06:51.396 --> 00:06:53.034
i nieopierzeni młokosi, jak ja.

00:06:54.144 --> 00:06:56.775
Ambasador zaczął niezgrabną sentencją:

00:06:57.435 --> 00:07:00.363
"Chiny i Australia cieszą się obecnie

00:07:00.373 --> 00:07:03.745
bezprecedensowo bliskimi relacjami".

00:07:04.565 --> 00:07:06.040
Pomyślałem sobie:

00:07:06.040 --> 00:07:09.326
"Brzmi to niezdarnie, dziwnie.

00:07:10.066 --> 00:07:11.590
Upiększę jego słowa".

00:07:12.070 --> 00:07:14.552
Na marginesie: nigdy tego nie róbcie.

00:07:15.202 --> 00:07:18.198
Jego słowom trzeba było nadać
bardziej elegancki, klasyczny ton,

00:07:18.198 --> 00:07:19.740
więc powiedziałem:

00:07:20.070 --> 00:07:23.148
[po chińsku]

00:07:25.388 --> 00:07:27.992
Po drugiej stronie sali zapadła cisza.

00:07:28.687 --> 00:07:32.176
Wielkim dostojnikom ze szczytu podkowy

00:07:32.776 --> 00:07:35.215
krew odpłynęła z twarzy,

00:07:35.215 --> 00:07:38.226
a młokosy z przeciwnego końca

NOTE Paragraph

00:07:38.486 --> 00:07:41.203
wybuchły niepohamowanym śmiechem.

00:07:41.203 --> 00:07:43.033
Chcąc upiększyć słowa

00:07:43.033 --> 00:07:44.968
"Australia i Chiny cieszą się obecnie

00:07:44.968 --> 00:07:47.147
bezprecedensowo bliskimi relacjami",

00:07:47.147 --> 00:07:49.524
powiedziałem, że Australia i Chiny

00:07:49.524 --> 00:07:52.818
doświadczają obecnie
fantastycznego orgazmu.

00:07:52.984 --> 00:07:55.459
(Śmiech)

00:07:58.751 --> 00:08:01.136
Na tym skończyła się
moja kariera tłumacza.

00:08:02.776 --> 00:08:04.926
Ale z tej anegdotki wypływa morał:

00:08:05.606 --> 00:08:09.044
Jeśli wydaje wam się, że wiecie coś
o niezwykłej cywilizacji,

00:08:09.044 --> 00:08:11.338
która liczy sobie 5 tysięcy lat,

NOTE Paragraph

00:08:11.338 --> 00:08:13.500
zawsze dowiecie się czegoś nowego.

00:08:15.200 --> 00:08:17.668
Historia nie jest po naszej stronie,

00:08:17.668 --> 00:08:19.302
jeśli spojrzymy na USA i Chiny

00:08:19.302 --> 00:08:21.318
i ich wspólną przyszłość.

00:08:22.278 --> 00:08:23.470
Kim jest ten facet?

NOTE Paragraph

00:08:23.470 --> 00:08:25.578
Nie jest ani Chińczykiem ani Amerykaninem.

00:08:25.578 --> 00:08:27.657
Jest Grekiem. Nazywał się Tukidydes.

00:08:27.687 --> 00:08:29.866
Opisał wojnę peloponeską,

00:08:30.106 --> 00:08:32.574
dokonując niezwykłej obserwacji

00:08:32.574 --> 00:08:34.563
odnośnie Aten i Sparty.

00:08:34.563 --> 00:08:38.132
"Rozwój Aten i lęk,
jaki budziły w Sparcie,

00:08:38.132 --> 00:08:40.176
sprawił, że wojna stała się nieunikniona".

00:08:40.186 --> 00:08:43.794
Stąd mówimy dziś o pułapce Tukidydesa.

00:08:45.224 --> 00:08:48.272
A ten gość? Nie jest Amerykaninem
ani Grekiem. Jest Chińczykiem.

00:08:49.002 --> 00:08:51.862
Nazywał się Sun Zi,
napisał "Sztukę wojenną",

00:08:52.052 --> 00:08:55.384
a jego przesłanie brzmi mniej więcej tak:

00:08:55.384 --> 00:08:59.211
"Atakuj, kiedy jest nieprzygotowany,
pojaw się, kiedy się nie spodziewa".

NOTE Paragraph

00:09:00.311 --> 00:09:03.403
Jak dotąd prognozy dla Chin i Ameryki
nie wyglądają obiecująco.

00:09:04.003 --> 00:09:07.004
Ten facet jest Amerykaninem.
Nazywa się Graham Allison.

00:09:07.184 --> 00:09:09.737
Jest nauczycielem w szkole
imienia Kennedy’ego

00:09:09.737 --> 00:09:10.914
w Bostonie.

00:09:10.914 --> 00:09:13.440
Aktualnie pracuje wyłącznie nad tym,

NOTE Paragraph

00:09:14.200 --> 00:09:17.129
czy pułapka Tukidydesa,
mówiąca o nieuniknionej wojnie

00:09:17.129 --> 00:09:20.019
między wschodzącym
a istniejącym mocarstwem,

00:09:20.259 --> 00:09:22.697
ma zastosowanie
w przypadku Ameryki i Chin.

00:09:23.147 --> 00:09:24.759
To kluczowa kwestia.

00:09:24.789 --> 00:09:28.480
Graham zbadał 15 przypadków z historii

00:09:28.781 --> 00:09:30.819
począwszy od XVI wieku,

00:09:31.199 --> 00:09:33.791
żeby poznać precedensy.

00:09:33.791 --> 00:09:35.680
11 na 15 tych przypadków,

00:09:36.420 --> 00:09:37.511
słuchajcie,

00:09:37.781 --> 00:09:40.102
zakończyło się katastrofalną wojną.

00:09:40.762 --> 00:09:43.522
Można powiedzieć: "Ale Kevin,

00:09:44.432 --> 00:09:46.318
albo: Zdobywco Klasyków,

00:09:47.038 --> 00:09:48.895
to była przeszłość.

00:09:48.895 --> 00:09:51.900
Dziś żyjemy w świecie
niepodległości i globalizacji,

NOTE Paragraph

00:09:51.900 --> 00:09:53.266
takie coś się nie powtórzy".

00:09:53.266 --> 00:09:54.395
Wiecie co?

00:09:54.615 --> 00:09:56.607
Historycy ekonomii mówią,

00:09:57.637 --> 00:10:01.942
że czas największej
ekonomicznej integracji i globalizacji

00:10:02.182 --> 00:10:03.255
miał miejsce

00:10:03.285 --> 00:10:05.211
w 1914 roku.

00:10:05.211 --> 00:10:08.471
Tuż przed wybuchem I Wojny Światowej.

00:10:09.231 --> 00:10:11.290
Historia wylewa na nas wiadro zimnej wody.

00:10:12.460 --> 00:10:15.139
Zastanówmy się więc nad tym,

00:10:15.879 --> 00:10:18.090
co Chiny myślą, jak czują

00:10:18.700 --> 00:10:21.823
i jak umiejscawiają się względem USA

00:10:21.839 --> 00:10:23.367
i vice versa:

NOTE Paragraph

00:10:23.367 --> 00:10:25.421
jak możemy sprawić,

00:10:25.421 --> 00:10:28.726
żeby te dwa kraje i te dwie cywilizacje

00:10:28.776 --> 00:10:30.563
współpracowały ze sobą?

00:10:31.894 --> 00:10:33.984
Pozwólcie, że najpierw opowiem,

00:10:33.984 --> 00:10:36.555
jak Chiny widzą USA i resztę Zachodu.

00:10:36.555 --> 00:10:38.815
Po pierwsze: Chiny uważają,

00:10:38.815 --> 00:10:42.031
że przez sto lat były
upokarzane przez Zachód

NOTE Paragraph

00:10:42.031 --> 00:10:44.489
począwszy od wojen opiumowych,

00:10:44.489 --> 00:10:47.559
w wyniku których zachodnie mocarstwa
rozczłonkowały Chiny,

00:10:48.009 --> 00:10:51.174
a w latach 20. i 30. na ulicach Szanghaju

00:10:51.174 --> 00:10:52.677
pojawiły się takie napisy.

00:10:52.677 --> 00:10:54.615
[Zakaz wstępu psom i Chińczykom]

00:10:54.615 --> 00:10:56.373
Jakbyście się czuli, jako Chińczycy

00:10:56.373 --> 00:10:59.174
we własnym kraju, widząc taki znak?

00:11:00.352 --> 00:11:03.309
Chiny wierzą także,

00:11:03.629 --> 00:11:07.554
że w 1919 roku w wyniku
konferencji pokojowej w Paryżu

00:11:07.774 --> 00:11:10.054
niemieckie kolonie zostały rozdane

00:11:10.054 --> 00:11:11.857
różnym krajom całego świata.

00:11:11.857 --> 00:11:13.747
A co z niemieckimi koloniami w Chinach?

00:11:13.747 --> 00:11:15.668
Zostały oddane Japonii.

00:11:16.578 --> 00:11:19.844
Kiedy Japonia najechała
Chiny w latach 30.,

00:11:20.464 --> 00:11:23.598
świat obojętnie odwrócił wzrok.

00:11:24.288 --> 00:11:26.966
Co więcej, Chińczycy do dziś wierzą,

00:11:26.966 --> 00:11:28.500
że USA i Zachód

00:11:28.500 --> 00:11:31.049
nie akceptują ich systemu politycznego,

00:11:31.049 --> 00:11:32.787
bo tak drastycznie różni się

00:11:32.787 --> 00:11:35.454
od demokracji liberalnych,

00:11:35.644 --> 00:11:37.211
i wierzą, że USA

00:11:37.211 --> 00:11:39.973
wciąż próbuje podważyć ich system.

00:11:40.483 --> 00:11:43.293
Chiny wierzą także, że są oblegane

00:11:43.683 --> 00:11:48.653
przez amerykańskich sprzymierzeńców
i ich strategicznych partnerów

00:11:48.653 --> 00:11:50.309
tuż za granicami.

00:11:50.949 --> 00:11:52.647
A poza tym Chińczycy

00:11:52.647 --> 00:11:57.055
żywią w głębi serca przekonanie,

00:11:57.675 --> 00:12:00.838
że my jako Zachód

00:12:01.168 --> 00:12:04.332
jesteśmy zbyt aroganccy.

00:12:05.042 --> 00:12:08.436
Czyli że nie widzimy problemów
w naszym systemie,

00:12:08.476 --> 00:12:10.444
w naszej polityce, w naszej gospodarce,

00:12:10.454 --> 00:12:12.806
że szukamy winnych gdzie indziej.

00:12:12.806 --> 00:12:16.388
Wierzą, że my jako Zachód

00:12:16.388 --> 00:12:19.985
jesteśmy winni hipokryzji.

00:12:20.325 --> 00:12:23.763
Oczywiście w stosunkach międzynarodowych

00:12:23.773 --> 00:12:27.394
zawsze jest ta druga strona.

00:12:27.848 --> 00:12:30.420
Tym drugim krajem jest USA.

00:12:30.420 --> 00:12:32.838
Jak USA odpowiada na powyższe zarzuty?

NOTE Paragraph

00:12:32.838 --> 00:12:35.101
USA ma odpowiedź na każdy z nich.

00:12:35.101 --> 00:12:37.730
Na pytanie, czy USA powstrzymuje Chiny,

00:12:37.730 --> 00:12:41.282
odpowiada: "Nie, spójrzcie na ZSRR.
To było powstrzymywanie".

00:12:41.282 --> 00:12:44.122
USA i Zachód przecież przyjęły Chiny

00:12:44.122 --> 00:12:45.978
w szeregi gospodarki światowej

00:12:45.978 --> 00:12:48.981
i na członka Światowej Organizacji Handlu.

00:12:48.981 --> 00:12:51.519
USA i Zachód twierdzą,
że Chiny nie respektują

00:12:51.519 --> 00:12:53.189
praw własności intelektualnej

00:12:53.189 --> 00:12:57.083
i prowadzą cyberataki
na amerykańskie i światowe firmy.

00:12:57.833 --> 00:13:01.609
Co więcej, Stany Zjednoczone twierdzą,

00:13:01.799 --> 00:13:04.172
że chiński system jest z założenia zły,

00:13:04.172 --> 00:13:07.778
bo ma fundamentalnie inne podejście

00:13:07.778 --> 00:13:10.117
do praw człowieka,
demokracji i rządów prawa,

00:13:10.117 --> 00:13:12.563
które obowiązują w USA i na Zachodzie.

00:13:13.633 --> 00:13:16.312
Co jeszcze mówią Stany Zjednoczone?

00:13:17.222 --> 00:13:21.649
Boją się, że wystarczająco silne Chiny

00:13:21.649 --> 00:13:25.440
ustanowią strefę wpływów
w południowo-wschodniej i wschodniej Azji,

00:13:25.440 --> 00:13:27.404
wykopią stamtąd USA,

00:13:27.404 --> 00:13:29.421
a przy pierwszej okazji

00:13:29.421 --> 00:13:32.399
spróbują samodzielnie
zmienić globalny porządek.

00:13:33.599 --> 00:13:35.666
Poza tym, w wszystko jest w porządku

00:13:35.896 --> 00:13:37.560
w amerykańsko-chińskich stosunkach.

00:13:37.560 --> 00:13:38.850
Nie ma żadnych problemów.

00:13:39.870 --> 00:13:44.339
Bardzo trudno jest mimo
tych głęboko zakorzenionych uczuć,

NOTE Paragraph

00:13:44.739 --> 00:13:47.491
emocji i schematów myślowych,

00:13:47.491 --> 00:13:50.105
na które Chińczycy mówią
"Sīwéi", sposoby myślenia,

00:13:50.605 --> 00:13:54.190
ukształtować wspólną przyszłość.

00:13:55.070 --> 00:13:56.702
Moja propozycja jest następująca:

00:13:56.702 --> 00:13:58.857
Możemy zrobić to na podstawie

00:13:58.857 --> 00:14:02.957
konstruktywnego realizmu
dla wspólnej sprawy.

00:14:03.817 --> 00:14:05.275
Co przez to rozumiem?

NOTE Paragraph

00:14:05.275 --> 00:14:07.476
Realizm w kwestiach spornych

00:14:07.476 --> 00:14:09.971
i kierować się podejściem,
które nie zezwala

00:14:09.971 --> 00:14:12.856
na wybuch wojny ani żadnego konfliktu,

00:14:12.856 --> 00:14:16.129
dopóki istnieją dyplomatyczne
sposoby ich rozwiązania.

00:14:16.129 --> 00:14:19.174
Konstruktywność w kwestiach
dwustronnych, regionalnych

00:14:19.174 --> 00:14:21.459
i globalnych zobowiązań
między mocarstwami,

00:14:21.459 --> 00:14:23.715
które mogą mieć wpływ na całą ludzkość.

00:14:23.995 --> 00:14:27.868
Budowa regionalnych instytucji
umożliwiających współpracę w Azji

00:14:27.868 --> 00:14:29.594
i na Pacyfiku.

00:14:29.594 --> 00:14:32.286
A globalnie działanie długofalowe,

00:14:32.286 --> 00:14:34.393
tak jak pod koniec zeszłego roku,

00:14:34.393 --> 00:14:37.156
kiedy walczyliśmy
ze zmianami klimatycznymi

00:14:37.536 --> 00:14:40.374
ramię w ramię, a nie przeciw sobie.

00:14:41.364 --> 00:14:44.008
Oczywiście do tego potrzeba
wspólnych mechanizmów

00:14:44.008 --> 00:14:45.712
i politycznej woli.

00:14:46.452 --> 00:14:48.081
To wykonalne.

00:14:49.271 --> 00:14:52.375
Pytanie, czy to wystarczy?

NOTE Paragraph

00:14:53.035 --> 00:14:55.187
Takie rozwiązania podpowiada nam głowa,

00:14:55.187 --> 00:14:56.710
ale co z sercem?

00:14:57.140 --> 00:15:00.764
Mam pewne doświadczenie z mojego kraju

00:15:01.144 --> 00:15:03.930
w próbie zbliżania ludzi,

00:15:04.250 --> 00:15:07.169
którzy nie mają ze sobą dużo wspólnego.

00:15:07.689 --> 00:15:10.913
Mówię o swoich przeprosinach
wobec rdzennych mieszkańców Australii.

NOTE Paragraph

00:15:11.213 --> 00:15:15.385
Był to przełomowy dzień
dla australijskiego rządu,

00:15:15.385 --> 00:15:17.630
australijskiego parlamentu
i Australijczyków.

00:15:17.630 --> 00:15:22.522
Po 200 latach bezgranicznych nadużyć
wobec rdzennych Australijczyków

00:15:22.712 --> 00:15:26.689
nastał czas, by biali ludzie przeprosili.

00:15:28.009 --> 00:15:29.519
W pamięci utkwiły mi...

00:15:29.519 --> 00:15:30.921
(Brawa)

00:15:34.441 --> 00:15:35.914
W pamięci utkwiły mi

00:15:35.914 --> 00:15:38.482
twarze Aborygenów,

NOTE Paragraph

00:15:39.332 --> 00:15:41.802
którzy przyszli wysłuchać przeprosin.

00:15:42.532 --> 00:15:45.758
Niezwykłe było spotkać

NOTE Paragraph

00:15:46.148 --> 00:15:50.160
starsze kobiety, które jako pięciolatki

00:15:50.160 --> 00:15:52.541
zostały dosłownie wyrwane rodzicom.

00:15:53.071 --> 00:15:54.720
Ta kobieta jest jedną z nich.

00:15:54.720 --> 00:15:58.808
Było dla mnie niezwykłe, że mogę objąć

00:15:58.808 --> 00:16:02.582
i pocałować starszych Aborygenów,
którzy przyszli do budynku parlamentu.

00:16:02.812 --> 00:16:04.198
Jedna kobieta powiedziała mi,

00:16:04.198 --> 00:16:06.569
że pierwszy raz
pocałował ją biały człowiek,

00:16:06.569 --> 00:16:08.422
a miała ponad 70 lat.

00:16:09.222 --> 00:16:10.440
Okropna historia.

00:16:11.410 --> 00:16:13.656
Pamiętam słowa jednej z rodzin:

00:16:14.306 --> 00:16:17.531
"Przyjechaliśmy z dalekiej północy

00:16:17.531 --> 00:16:19.482
do Canberry na to spotkanie,

00:16:19.482 --> 00:16:21.479
jechaliśmy przez głęboką prowincję.

NOTE Paragraph

00:16:21.699 --> 00:16:26.471
W drodze powrotnej, po przeprosinach,
zatrzymaliśmy się w barze".

00:16:29.101 --> 00:16:33.424
Weszli do baru po cichu,
niepewnie, ostrożnie,

00:16:33.824 --> 00:16:35.114
trochę nerwowo.

00:16:35.544 --> 00:16:37.187
Chyba rozumiecie, co mam na myśli.

00:16:38.567 --> 00:16:40.514
Ale co się stało dzień po przeprosinach?

00:16:42.894 --> 00:16:46.426
Wszyscy biali w barze wstali

00:16:46.836 --> 00:16:48.199
i bili brawo.

00:16:48.899 --> 00:16:52.743
W sercach Australijczyków zaszła zmiana.

00:16:53.363 --> 00:16:56.311
Biali ludzie oraz nasi
rdzenni bracia i siostry

00:16:57.041 --> 00:16:59.531
nie rozwiązali wszystkich problemów,

00:16:59.531 --> 00:17:02.107
ale stworzyliśmy nowy początek,

00:17:03.447 --> 00:17:05.353
bo działaliśmy nie tylko z głową,

00:17:05.353 --> 00:17:07.572
ale i z sercem.

00:17:08.572 --> 00:17:11.340
Jak się to ma do pytania,

00:17:11.340 --> 00:17:13.208
które postawiłem na początku

00:17:13.208 --> 00:17:15.904
o przyszłość stosunków
amerykańsko-chińskich?

00:17:16.784 --> 00:17:18.852
Głowa mówi, że można pójść do przodu,

NOTE Paragraph

00:17:18.852 --> 00:17:22.353
że są polityczne podstawy,
wspólne interesy

00:17:22.353 --> 00:17:24.360
że jest mechanizm oparty na dyplomacji,

00:17:24.360 --> 00:17:26.024
żeby dojść do porozumienia.

00:17:26.024 --> 00:17:31.623
Ale serce musi znaleźć sposób
na zrewidowanie swoich poglądów

00:17:31.623 --> 00:17:33.644
na stosunki amerykańsko-chińskie,

00:17:33.644 --> 00:17:37.201
na możliwości wynikające
z zaangażowania Chin w losy świata.

00:17:37.511 --> 00:17:42.765
Czasami trzeba skoczyć w ciemność,

00:17:43.105 --> 00:17:46.068
nie wiedząc, gdzie dokładnie wylądujemy.

00:17:47.498 --> 00:17:50.982
W Chinach mówi się o chińskim marzeniu.

00:17:52.562 --> 00:17:56.792
Wszyscy znamy pojęcie
amerykańskiego marzenia.

00:17:57.952 --> 00:18:00.395
Myślę, że ludzie z całego świata

00:18:00.407 --> 00:18:03.061
powinni pomyśleć o czymś,

NOTE Paragraph

00:18:03.061 --> 00:18:07.294
co będzie można nazwać
marzeniem ludzkości.

00:18:11.384 --> 00:18:13.010
Jeśli je zrealizujemy,

00:18:13.062 --> 00:18:15.676
może uda nam się zmienić sposób,

00:18:16.396 --> 00:18:20.036
w jaki myślimy o sobie nawzajem.

00:18:24.670 --> 00:18:26.322
[po chińsku]

00:18:26.912 --> 00:18:29.911
Oto moje wyzwanie dla Ameryki.
Oto moje wyzwanie dla Chin.

00:18:29.911 --> 00:18:31.941
Oto moje wyzwanie dla nas wszystkich,

00:18:32.251 --> 00:18:35.653
ale uważam, że tam,
gdzie jest wola i wyobraźnia,

NOTE Paragraph

00:18:36.133 --> 00:18:38.114
można kształtować przyszłość

NOTE Paragraph

00:18:38.114 --> 00:18:40.131
za sprawą pokoju i dobrobytu,

00:18:40.201 --> 00:18:42.065
zamiast znowu powtarzać

00:18:42.065 --> 00:18:43.962
okropieństwa wojny.

00:18:44.432 --> 00:18:45.456
Dziękuję.

00:18:45.786 --> 00:18:46.711
(Brawa)

00:18:51.971 --> 00:18:54.031
Chris Anderson: Dziękuję bardzo.

00:18:55.731 --> 00:18:59.414
Mam wrażenie, że odgrywasz rolę
w budowaniu tego mostu.

NOTE Paragraph

00:18:59.414 --> 00:19:03.622
Jesteś w wyjątkowej sytuacji,
bo możesz mówić z perspektywy obu stron.

NOTE Paragraph

00:19:03.882 --> 00:19:07.347
Kevin Rudd: My, Australijczycy,
jesteśmy najlepsi w serwowaniu drinków.

NOTE Paragraph

00:19:07.957 --> 00:19:10.896
Sadzamy ludzi w razem,
sugerujemy to i tamto

00:19:10.896 --> 00:19:12.073
a potem podajemy drinki.

00:19:12.073 --> 00:19:14.404
Ale serio: każdy, kto przyjaźni się z tymi

NOTE Paragraph

00:19:14.404 --> 00:19:16.367
wspaniałymi krajami, Ameryką i Chinami,

00:19:16.367 --> 00:19:17.484
może coś zrobić.

00:19:17.754 --> 00:19:19.617
Każdy może mieć swój wkład.

00:19:19.677 --> 00:19:21.711
Jeśli chodzi o was, następnym razem,

00:19:21.711 --> 00:19:23.833
kiedy spotkacie kogoś z Chin,

00:19:23.833 --> 00:19:25.122
usiądźcie i porozmawiajcie.

00:19:25.122 --> 00:19:28.111
Zapytajcie, skąd jest i co myśli.

00:19:28.111 --> 00:19:30.372
A moim wyzwaniem dla Chińczyków,

00:19:30.372 --> 00:19:32.277
którzy będą oglądali tę prelekcję TED,

00:19:32.277 --> 00:19:34.539
jest zrobić to samo.

00:19:35.669 --> 00:19:39.244
Dwie osoby starające się zmienić świat
mogą dużo dokonać.

00:19:39.244 --> 00:19:41.912
Cała reszta może mieć swój mały wkład.

00:19:42.272 --> 00:19:44.411
CA: Kevin, niech moc
będzie z tobą. Dziękuję.

00:19:44.411 --> 00:19:45.742
KR: Dziękuję. Dziękuję wam.

00:19:45.782 --> 00:19:47.153
(Brawa)