1
00:00:00,340 --> 00:00:01,854
Dzień dobry. Nazywam się Kevin.

2
00:00:02,374 --> 00:00:04,963
Jestem z Australii i służę pomocą.

3
00:00:05,513 --> 00:00:07,632
(Śmiech)

4
00:00:08,712 --> 00:00:12,196
Chciałem przedstawić
opowieść o dwóch miastach.

5
00:00:12,866 --> 00:00:17,130
Jednym jest Waszyngton, a drugim Pekin.

6
00:00:18,880 --> 00:00:23,846
Obie te stolice
kształtują swoją przyszłość,

7
00:00:24,366 --> 00:00:27,217
a przyszłość USA oraz Chin

8
00:00:27,217 --> 00:00:29,554
to nie tylko przyszłość
tych dwóch krajów,

9
00:00:29,554 --> 00:00:31,128
ale i nas wszystkich w sposób,

10
00:00:31,548 --> 00:00:34,444
z jakiego być może
nie zdajemy sobie sprawy.

11
00:00:34,634 --> 00:00:38,229
To powietrze, którym oddychamy,
woda, którą pijemy,

12
00:00:38,559 --> 00:00:41,818
ryby, które jemy,
jakość wód oceanów,

13
00:00:42,903 --> 00:00:45,325
języki, którymi będziemy mówili,

14
00:00:45,485 --> 00:00:48,675
zatrudnienie, system polityczny

15
00:00:48,679 --> 00:00:53,054
i oczywiście kwestia wojny i pokoju.

16
00:00:53,824 --> 00:00:55,264
Widzicie tego gościa?

17
00:00:55,683 --> 00:00:58,623
Był Francuzem. Nazywał się Napoleon.

18
00:00:58,743 --> 00:01:00,303
Kilkaset lat temu

19
00:01:00,303 --> 00:01:02,564
wypowiedział prorocze słowa:

20
00:01:02,794 --> 00:01:04,649
"Chiny to śpiący olbrzym.

21
00:01:04,649 --> 00:01:07,339
Kiedy się obudzi - wstrząśnie światem".

22
00:01:07,769 --> 00:01:09,685
W kilku kwestiach Napoleon się pomylił,

23
00:01:10,415 --> 00:01:12,683
ale tu trafił w sedno.

24
00:01:12,813 --> 00:01:16,557
Dziś Chiny nie tylko się obudziły,

25
00:01:17,667 --> 00:01:20,243
ale wstały i ruszyły na przód.

26
00:01:20,573 --> 00:01:22,356
Wszyscy musimy zadać sobie pytanie:

27
00:01:22,356 --> 00:01:23,829
dokąd pójdą

28
00:01:23,829 --> 00:01:28,141
i jak ten olbrzym XXI wieku
wpłynie na nasze życie.

29
00:01:31,121 --> 00:01:34,991
Liczby są uderzające.

30
00:01:34,991 --> 00:01:37,301
Przewiduje się, że Chiny,

31
00:01:37,331 --> 00:01:41,785
czy dzięki ich sile nabywczej,
czy dzięki kursowi rynkowemu,

32
00:01:41,796 --> 00:01:43,784
staną się największą gospodarką świata

33
00:01:43,784 --> 00:01:45,712
przez najbliższe 10 lat.

34
00:01:46,069 --> 00:01:48,299
Już są największym partnerem handlowym,

35
00:01:48,430 --> 00:01:50,164
największym eksporterem,

36
00:01:50,164 --> 00:01:52,111
największym producentem,

37
00:01:52,714 --> 00:01:56,224
i emiterem dwutlenku węgla na świecie.

38
00:01:56,754 --> 00:01:58,264
USA zajmuje drugie miejsce.

39
00:02:00,844 --> 00:02:04,404
Jeśli Chiny staną się
największą gospodarką świata

40
00:02:04,650 --> 00:02:06,000
przemyślcie to:

41
00:02:06,200 --> 00:02:08,275
będzie to pierwszy raz,

42
00:02:09,835 --> 00:02:13,709
odkąd ten gość
siedział na angielskim tronie.

43
00:02:13,919 --> 00:02:16,939
Jerzy III nie darzył sympatią Napoleona.

44
00:02:17,399 --> 00:02:22,605
Największą gospodarką świata

45
00:02:22,985 --> 00:02:25,023
będzie kraj nie-anglojęzyczny,

46
00:02:25,413 --> 00:02:27,130
nie zachodni,

47
00:02:27,200 --> 00:02:29,653
nie liberalno-demokratyczny.

48
00:02:29,983 --> 00:02:32,742
Jeśli sądzicie, że nie wpłynie to

49
00:02:32,742 --> 00:02:34,798
na kształt świata

50
00:02:34,798 --> 00:02:37,844
to osobiście uważam, że coś paliliście

51
00:02:38,314 --> 00:02:40,561
i niekoniecznie jesteście z Kolorado.

52
00:02:42,681 --> 00:02:45,284
A więc w skrócie: chcę postawić pytanie,

53
00:02:45,284 --> 00:02:48,537
jak rozumiemy tę ogromną zmianę,

54
00:02:48,537 --> 00:02:52,605
którą uważam za największą zmianę
pierwszej połowy XXI wieku?

55
00:02:53,635 --> 00:02:55,755
Wpłynie ona na bardzo wiele rzeczy.

56
00:02:56,405 --> 00:02:58,171
Przeniknie aż do szpiku.

57
00:02:58,171 --> 00:03:00,527
Dzieje się po cichu, ale bezustannie.

58
00:03:00,707 --> 00:03:03,310
Czasem jej nie dostrzegamy,

59
00:03:03,310 --> 00:03:05,415
zajęci tym, co dzieje się

60
00:03:05,415 --> 00:03:08,007
na Ukrainie, na Bliskim Wschodzie

61
00:03:08,007 --> 00:03:10,144
z ISIS i ISIL,

62
00:03:10,584 --> 00:03:13,098
z przyszłością naszej gospodarki.

63
00:03:13,098 --> 00:03:16,713
To powolna i cicha rewolucja.

64
00:03:17,573 --> 00:03:22,292
Za tą ogromną zmianą
idzie ogromne wyzwanie,

65
00:03:23,052 --> 00:03:24,550
które brzmi następująco:

66
00:03:24,580 --> 00:03:26,712
Czy te dwa wielkie kraje,

67
00:03:26,852 --> 00:03:29,584
Chiny i Stany Zjednoczone,

68
00:03:30,534 --> 00:03:31,353
Chiny,

69
00:03:35,353 --> 00:03:37,084
Królestwo Środka

70
00:03:37,448 --> 00:03:39,931
i Stany Zjednoczone,

71
00:03:41,911 --> 00:03:42,941
Měiguó,

72
00:03:44,881 --> 00:03:48,449
co po chińsku znaczy "piękny kraj".

73
00:03:48,689 --> 00:03:52,478
Taką nazwę Chiny nadały Stanom

74
00:03:52,478 --> 00:03:53,963
ponad sto lat temu.

75
00:03:54,053 --> 00:03:57,767
Czy te dwie wielkie cywilizacje,
dwa wielkie kraje,

76
00:03:57,767 --> 00:04:01,640
potrafią wspólnie wyrzeźbić przyszłość

77
00:04:01,640 --> 00:04:04,264
dla siebie i całego świata?

78
00:04:04,264 --> 00:04:08,804
Czy potrafimy wyrzeźbić przyszłość

79
00:04:08,804 --> 00:04:10,803
w pokoju i dobrobycie,

80
00:04:10,873 --> 00:04:12,956
czy stoi przed nami wielkie wyzwanie

81
00:04:12,956 --> 00:04:14,873
wojny i pokoju?

82
00:04:14,873 --> 00:04:18,175
Mam 15 minut,
żeby omówić kwestię wojny i pokoju.

83
00:04:18,315 --> 00:04:21,504
To trochę mniej czasu

84
00:04:21,504 --> 00:04:24,918
niż miał ten facet
na napisanie "Wojny i pokoju".

85
00:04:26,151 --> 00:04:30,379
Ludzie pytają mnie, dlaczego chłopak
wychowany na australijskiej wsi

86
00:04:30,579 --> 00:04:32,253
chciał nauczyć się chińskiego.

87
00:04:32,283 --> 00:04:33,863
Były dwa powody.

88
00:04:33,863 --> 00:04:35,046
Oto pierwszy z nich.

89
00:04:35,466 --> 00:04:37,214
Krowa Betsy.

90
00:04:38,234 --> 00:04:42,142
Betsy była jedną z mlecznych krów

91
00:04:42,142 --> 00:04:44,730
na farmie, na której się wychowałem.

92
00:04:44,740 --> 00:04:47,706
Widzicie te dłonie?
Nie nadają się do rolnictwa.

93
00:04:48,566 --> 00:04:52,395
Bardzo wcześnie odkryłem,
że praca na farmie

94
00:04:52,675 --> 00:04:55,520
nie jest dla mnie, a Chiny gwarantowały

95
00:04:55,570 --> 00:04:57,870
bezpieczny dystans od rolniczej Australii.

96
00:04:58,135 --> 00:04:59,298
Oto drugi powód.

97
00:04:59,768 --> 00:05:00,686
Moja mama.

98
00:05:00,746 --> 00:05:02,812
Słuchacie swoich mam?

99
00:05:03,522 --> 00:05:05,403
Robicie to, co wam każą?

100
00:05:06,048 --> 00:05:07,598
Ja robiłem rzadko,

101
00:05:07,928 --> 00:05:09,863
ale raz mi powiedziała...

102
00:05:10,113 --> 00:05:12,397
Pewnego dnia podała mi gazetę,

103
00:05:12,997 --> 00:05:18,047
z nagłówkiem, że doszło
do wielkiego przełomu.

104
00:05:18,287 --> 00:05:23,731
A było nim przyjęcie Chin do ONZ.

105
00:05:23,971 --> 00:05:26,751
Był rok 1971, miałem 14 lat,

106
00:05:27,151 --> 00:05:29,200
a ona wskazała mi nagłówek

107
00:05:29,900 --> 00:05:32,211
i powiedziała: "Zrozum to, zapamiętaj,

108
00:05:32,241 --> 00:05:33,994
bo wpłynie na twoją przyszłość".

109
00:05:35,004 --> 00:05:37,633
Jako że byłem dobry z historii,

110
00:05:38,353 --> 00:05:40,300
postanowiłem, że najlepiej będzie,

111
00:05:40,480 --> 00:05:42,867
jeśli nauczę się chińskiego.

112
00:05:42,907 --> 00:05:45,093
W chińskim wspaniałe jest to,

113
00:05:45,093 --> 00:05:47,501
że nauczyciel daje wam nowe imię.

114
00:05:48,421 --> 00:05:49,892
Mnie nazwali następująco:

115
00:05:51,292 --> 00:05:55,614
Kè, co oznacza pokonywać, albo podbijać,

116
00:05:56,454 --> 00:06:00,547
i Wén – co oznacza literaturę albo sztukę.

117
00:06:00,687 --> 00:06:04,408
Kè Wén – Zdobywca Klasyków.

118
00:06:05,378 --> 00:06:06,994
Ktoś z was ma na imię Kevin?

119
00:06:07,954 --> 00:06:12,325
To wielka nobilitacja dla Kevina
być nazwanym Zdobywcą Klasyków.

120
00:06:12,325 --> 00:06:13,853
(Śmiech)

121
00:06:13,853 --> 00:06:15,518
Całe życie mówiono na mnie Kevin.

122
00:06:15,518 --> 00:06:16,795
Na was też?

123
00:06:17,026 --> 00:06:19,406
Czy nie lepiej być Zdobywcami Klasyków?

124
00:06:21,616 --> 00:06:24,547
Potem dołączyłem do australijskiej
służby dyplomatycznej,

125
00:06:24,547 --> 00:06:29,369
ale przed dumą zawsze idzie upadek.

126
00:06:31,309 --> 00:06:33,607
Znalazłem się w ambasadzie w Pekinie.

127
00:06:33,627 --> 00:06:35,638
Oddelegowano mnie
do Wielkiej Hali Ludowej.

128
00:06:35,638 --> 00:06:38,746
Tam miałem tłumaczyć pierwsze wystąpienie
naszego ambasadora,

129
00:06:38,746 --> 00:06:40,732
w tej właśnie Hali.

130
00:06:41,532 --> 00:06:42,900
Tak się tam znalazłem.

131
00:06:42,900 --> 00:06:45,286
Chińskie sale zebrań mają kształt podkowy.

132
00:06:45,286 --> 00:06:47,770
Na szczycie siedzą
najważniejsi dostojnicy,

133
00:06:48,300 --> 00:06:50,976
a po bokach mniej ważni dostojnicy

134
00:06:51,396 --> 00:06:53,034
i nieopierzeni młokosi, jak ja.

135
00:06:54,144 --> 00:06:56,775
Ambasador zaczął niezgrabną sentencją:

136
00:06:57,435 --> 00:07:00,363
"Chiny i Australia cieszą się obecnie

137
00:07:00,373 --> 00:07:03,745
bezprecedensowo bliskimi relacjami".

138
00:07:04,565 --> 00:07:06,040
Pomyślałem sobie:

139
00:07:06,040 --> 00:07:09,326
"Brzmi to niezdarnie, dziwnie.

140
00:07:10,066 --> 00:07:11,590
Upiększę jego słowa".

141
00:07:12,070 --> 00:07:14,552
Na marginesie: nigdy tego nie róbcie.

142
00:07:15,202 --> 00:07:18,198
Jego słowom trzeba było nadać
bardziej elegancki, klasyczny ton,

143
00:07:18,198 --> 00:07:19,740
więc powiedziałem:

144
00:07:20,070 --> 00:07:23,148
[po chińsku]

145
00:07:25,388 --> 00:07:27,992
Po drugiej stronie sali zapadła cisza.

146
00:07:28,687 --> 00:07:32,176
Wielkim dostojnikom ze szczytu podkowy

147
00:07:32,776 --> 00:07:35,215
krew odpłynęła z twarzy,

148
00:07:35,215 --> 00:07:38,226
a młokosy z przeciwnego końca

149
00:07:38,486 --> 00:07:41,203
wybuchły niepohamowanym śmiechem.

150
00:07:41,203 --> 00:07:43,033
Chcąc upiększyć słowa

151
00:07:43,033 --> 00:07:44,968
"Australia i Chiny cieszą się obecnie

152
00:07:44,968 --> 00:07:47,147
bezprecedensowo bliskimi relacjami",

153
00:07:47,147 --> 00:07:49,524
powiedziałem, że Australia i Chiny

154
00:07:49,524 --> 00:07:52,818
doświadczają obecnie
fantastycznego orgazmu.

155
00:07:52,984 --> 00:07:55,459
(Śmiech)

156
00:07:58,751 --> 00:08:01,136
Na tym skończyła się
moja kariera tłumacza.

157
00:08:02,776 --> 00:08:04,926
Ale z tej anegdotki wypływa morał:

158
00:08:05,606 --> 00:08:09,044
Jeśli wydaje wam się, że wiecie coś
o niezwykłej cywilizacji,

159
00:08:09,044 --> 00:08:11,338
która liczy sobie 5 tysięcy lat,

160
00:08:11,338 --> 00:08:13,500
zawsze dowiecie się czegoś nowego.

161
00:08:15,200 --> 00:08:17,668
Historia nie jest po naszej stronie,

162
00:08:17,668 --> 00:08:19,302
jeśli spojrzymy na USA i Chiny

163
00:08:19,302 --> 00:08:21,318
i ich wspólną przyszłość.

164
00:08:22,278 --> 00:08:23,470
Kim jest ten facet?

165
00:08:23,470 --> 00:08:25,578
Nie jest ani Chińczykiem ani Amerykaninem.

166
00:08:25,578 --> 00:08:27,657
Jest Grekiem. Nazywał się Tukidydes.

167
00:08:27,687 --> 00:08:29,866
Opisał wojnę peloponeską,

168
00:08:30,106 --> 00:08:32,574
dokonując niezwykłej obserwacji

169
00:08:32,574 --> 00:08:34,563
odnośnie Aten i Sparty.

170
00:08:34,563 --> 00:08:38,132
"Rozwój Aten i lęk,
jaki budziły w Sparcie,

171
00:08:38,132 --> 00:08:40,176
sprawił, że wojna stała się nieunikniona".

172
00:08:40,186 --> 00:08:43,794
Stąd mówimy dziś o pułapce Tukidydesa.

173
00:08:45,224 --> 00:08:48,272
A ten gość? Nie jest Amerykaninem
ani Grekiem. Jest Chińczykiem.

174
00:08:49,002 --> 00:08:51,862
Nazywał się Sun Zi,
napisał "Sztukę wojenną",

175
00:08:52,052 --> 00:08:55,384
a jego przesłanie brzmi mniej więcej tak:

176
00:08:55,384 --> 00:08:59,211
"Atakuj, kiedy jest nieprzygotowany,
pojaw się, kiedy się nie spodziewa".

177
00:09:00,311 --> 00:09:03,403
Jak dotąd prognozy dla Chin i Ameryki
nie wyglądają obiecująco.

178
00:09:04,003 --> 00:09:07,004
Ten facet jest Amerykaninem.
Nazywa się Graham Allison.

179
00:09:07,184 --> 00:09:09,737
Jest nauczycielem w szkole
imienia Kennedy’ego

180
00:09:09,737 --> 00:09:10,914
w Bostonie.

181
00:09:10,914 --> 00:09:13,440
Aktualnie pracuje wyłącznie nad tym,

182
00:09:14,200 --> 00:09:17,129
czy pułapka Tukidydesa,
mówiąca o nieuniknionej wojnie

183
00:09:17,129 --> 00:09:20,019
między wschodzącym
a istniejącym mocarstwem,

184
00:09:20,259 --> 00:09:22,697
ma zastosowanie
w przypadku Ameryki i Chin.

185
00:09:23,147 --> 00:09:24,759
To kluczowa kwestia.

186
00:09:24,789 --> 00:09:28,480
Graham zbadał 15 przypadków z historii

187
00:09:28,781 --> 00:09:30,819
począwszy od XVI wieku,

188
00:09:31,199 --> 00:09:33,791
żeby poznać precedensy.

189
00:09:33,791 --> 00:09:35,680
11 na 15 tych przypadków,

190
00:09:36,420 --> 00:09:37,511
słuchajcie,

191
00:09:37,781 --> 00:09:40,102
zakończyło się katastrofalną wojną.

192
00:09:40,762 --> 00:09:43,522
Można powiedzieć: "Ale Kevin,

193
00:09:44,432 --> 00:09:46,318
albo: Zdobywco Klasyków,

194
00:09:47,038 --> 00:09:48,895
to była przeszłość.

195
00:09:48,895 --> 00:09:51,900
Dziś żyjemy w świecie
niepodległości i globalizacji,

196
00:09:51,900 --> 00:09:53,266
takie coś się nie powtórzy".

197
00:09:53,266 --> 00:09:54,395
Wiecie co?

198
00:09:54,615 --> 00:09:56,607
Historycy ekonomii mówią,

199
00:09:57,637 --> 00:10:01,942
że czas największej
ekonomicznej integracji i globalizacji

200
00:10:02,182 --> 00:10:03,255
miał miejsce

201
00:10:03,285 --> 00:10:05,211
w 1914 roku.

202
00:10:05,211 --> 00:10:08,471
Tuż przed wybuchem I Wojny Światowej.

203
00:10:09,231 --> 00:10:11,290
Historia wylewa na nas wiadro zimnej wody.

204
00:10:12,460 --> 00:10:15,139
Zastanówmy się więc nad tym,

205
00:10:15,879 --> 00:10:18,090
co Chiny myślą, jak czują

206
00:10:18,700 --> 00:10:21,823
i jak umiejscawiają się względem USA

207
00:10:21,839 --> 00:10:23,367
i vice versa:

208
00:10:23,367 --> 00:10:25,421
jak możemy sprawić,

209
00:10:25,421 --> 00:10:28,726
żeby te dwa kraje i te dwie cywilizacje

210
00:10:28,776 --> 00:10:30,563
współpracowały ze sobą?

211
00:10:31,894 --> 00:10:33,984
Pozwólcie, że najpierw opowiem,

212
00:10:33,984 --> 00:10:36,555
jak Chiny widzą USA i resztę Zachodu.

213
00:10:36,555 --> 00:10:38,815
Po pierwsze: Chiny uważają,

214
00:10:38,815 --> 00:10:42,031
że przez sto lat były
upokarzane przez Zachód

215
00:10:42,031 --> 00:10:44,489
począwszy od wojen opiumowych,

216
00:10:44,489 --> 00:10:47,559
w wyniku których zachodnie mocarstwa
rozczłonkowały Chiny,

217
00:10:48,009 --> 00:10:51,174
a w latach 20. i 30. na ulicach Szanghaju

218
00:10:51,174 --> 00:10:52,677
pojawiły się takie napisy.

219
00:10:52,677 --> 00:10:54,615
[Zakaz wstępu psom i Chińczykom]

220
00:10:54,615 --> 00:10:56,373
Jakbyście się czuli, jako Chińczycy

221
00:10:56,373 --> 00:10:59,174
we własnym kraju, widząc taki znak?

222
00:11:00,352 --> 00:11:03,309
Chiny wierzą także,

223
00:11:03,629 --> 00:11:07,554
że w 1919 roku w wyniku
konferencji pokojowej w Paryżu

224
00:11:07,774 --> 00:11:10,054
niemieckie kolonie zostały rozdane

225
00:11:10,054 --> 00:11:11,857
różnym krajom całego świata.

226
00:11:11,857 --> 00:11:13,747
A co z niemieckimi koloniami w Chinach?

227
00:11:13,747 --> 00:11:15,668
Zostały oddane Japonii.

228
00:11:16,578 --> 00:11:19,844
Kiedy Japonia najechała
Chiny w latach 30.,

229
00:11:20,464 --> 00:11:23,598
świat obojętnie odwrócił wzrok.

230
00:11:24,288 --> 00:11:26,966
Co więcej, Chińczycy do dziś wierzą,

231
00:11:26,966 --> 00:11:28,500
że USA i Zachód

232
00:11:28,500 --> 00:11:31,049
nie akceptują ich systemu politycznego,

233
00:11:31,049 --> 00:11:32,787
bo tak drastycznie różni się

234
00:11:32,787 --> 00:11:35,454
od demokracji liberalnych,

235
00:11:35,644 --> 00:11:37,211
i wierzą, że USA

236
00:11:37,211 --> 00:11:39,973
wciąż próbuje podważyć ich system.

237
00:11:40,483 --> 00:11:43,293
Chiny wierzą także, że są oblegane

238
00:11:43,683 --> 00:11:48,653
przez amerykańskich sprzymierzeńców
i ich strategicznych partnerów

239
00:11:48,653 --> 00:11:50,309
tuż za granicami.

240
00:11:50,949 --> 00:11:52,647
A poza tym Chińczycy

241
00:11:52,647 --> 00:11:57,055
żywią w głębi serca przekonanie,

242
00:11:57,675 --> 00:12:00,838
że my jako Zachód

243
00:12:01,168 --> 00:12:04,332
jesteśmy zbyt aroganccy.

244
00:12:05,042 --> 00:12:08,436
Czyli że nie widzimy problemów
w naszym systemie,

245
00:12:08,476 --> 00:12:10,444
w naszej polityce, w naszej gospodarce,

246
00:12:10,454 --> 00:12:12,806
że szukamy winnych gdzie indziej.

247
00:12:12,806 --> 00:12:16,388
Wierzą, że my jako Zachód

248
00:12:16,388 --> 00:12:19,985
jesteśmy winni hipokryzji.

249
00:12:20,325 --> 00:12:23,763
Oczywiście w stosunkach międzynarodowych

250
00:12:23,773 --> 00:12:27,394
zawsze jest ta druga strona.

251
00:12:27,848 --> 00:12:30,420
Tym drugim krajem jest USA.

252
00:12:30,420 --> 00:12:32,838
Jak USA odpowiada na powyższe zarzuty?

253
00:12:32,838 --> 00:12:35,101
USA ma odpowiedź na każdy z nich.

254
00:12:35,101 --> 00:12:37,730
Na pytanie, czy USA powstrzymuje Chiny,

255
00:12:37,730 --> 00:12:41,282
odpowiada: "Nie, spójrzcie na ZSRR.
To było powstrzymywanie".

256
00:12:41,282 --> 00:12:44,122
USA i Zachód przecież przyjęły Chiny

257
00:12:44,122 --> 00:12:45,978
w szeregi gospodarki światowej

258
00:12:45,978 --> 00:12:48,981
i na członka Światowej Organizacji Handlu.

259
00:12:48,981 --> 00:12:51,519
USA i Zachód twierdzą,
że Chiny nie respektują

260
00:12:51,519 --> 00:12:53,189
praw własności intelektualnej

261
00:12:53,189 --> 00:12:57,083
i prowadzą cyberataki
na amerykańskie i światowe firmy.

262
00:12:57,833 --> 00:13:01,609
Co więcej, Stany Zjednoczone twierdzą,

263
00:13:01,799 --> 00:13:04,172
że chiński system jest z założenia zły,

264
00:13:04,172 --> 00:13:07,778
bo ma fundamentalnie inne podejście

265
00:13:07,778 --> 00:13:10,117
do praw człowieka,
demokracji i rządów prawa,

266
00:13:10,117 --> 00:13:12,563
które obowiązują w USA i na Zachodzie.

267
00:13:13,633 --> 00:13:16,312
Co jeszcze mówią Stany Zjednoczone?

268
00:13:17,222 --> 00:13:21,649
Boją się, że wystarczająco silne Chiny

269
00:13:21,649 --> 00:13:25,440
ustanowią strefę wpływów
w południowo-wschodniej i wschodniej Azji,

270
00:13:25,440 --> 00:13:27,404
wykopią stamtąd USA,

271
00:13:27,404 --> 00:13:29,421
a przy pierwszej okazji

272
00:13:29,421 --> 00:13:32,399
spróbują samodzielnie
zmienić globalny porządek.

273
00:13:33,599 --> 00:13:35,666
Poza tym, w wszystko jest w porządku

274
00:13:35,896 --> 00:13:37,560
w amerykańsko-chińskich stosunkach.

275
00:13:37,560 --> 00:13:38,850
Nie ma żadnych problemów.

276
00:13:39,870 --> 00:13:44,339
Bardzo trudno jest mimo
tych głęboko zakorzenionych uczuć,

277
00:13:44,739 --> 00:13:47,491
emocji i schematów myślowych,

278
00:13:47,491 --> 00:13:50,105
na które Chińczycy mówią
"Sīwéi", sposoby myślenia,

279
00:13:50,605 --> 00:13:54,190
ukształtować wspólną przyszłość.

280
00:13:55,070 --> 00:13:56,702
Moja propozycja jest następująca:

281
00:13:56,702 --> 00:13:58,857
Możemy zrobić to na podstawie

282
00:13:58,857 --> 00:14:02,957
konstruktywnego realizmu
dla wspólnej sprawy.

283
00:14:03,817 --> 00:14:05,275
Co przez to rozumiem?

284
00:14:05,275 --> 00:14:07,476
Realizm w kwestiach spornych

285
00:14:07,476 --> 00:14:09,971
i kierować się podejściem,
które nie zezwala

286
00:14:09,971 --> 00:14:12,856
na wybuch wojny ani żadnego konfliktu,

287
00:14:12,856 --> 00:14:16,129
dopóki istnieją dyplomatyczne
sposoby ich rozwiązania.

288
00:14:16,129 --> 00:14:19,174
Konstruktywność w kwestiach
dwustronnych, regionalnych

289
00:14:19,174 --> 00:14:21,459
i globalnych zobowiązań
między mocarstwami,

290
00:14:21,459 --> 00:14:23,715
które mogą mieć wpływ na całą ludzkość.

291
00:14:23,995 --> 00:14:27,868
Budowa regionalnych instytucji
umożliwiających współpracę w Azji

292
00:14:27,868 --> 00:14:29,594
i na Pacyfiku.

293
00:14:29,594 --> 00:14:32,286
A globalnie działanie długofalowe,

294
00:14:32,286 --> 00:14:34,393
tak jak pod koniec zeszłego roku,

295
00:14:34,393 --> 00:14:37,156
kiedy walczyliśmy
ze zmianami klimatycznymi

296
00:14:37,536 --> 00:14:40,374
ramię w ramię, a nie przeciw sobie.

297
00:14:41,364 --> 00:14:44,008
Oczywiście do tego potrzeba
wspólnych mechanizmów

298
00:14:44,008 --> 00:14:45,712
i politycznej woli.

299
00:14:46,452 --> 00:14:48,081
To wykonalne.

300
00:14:49,271 --> 00:14:52,375
Pytanie, czy to wystarczy?

301
00:14:53,035 --> 00:14:55,187
Takie rozwiązania podpowiada nam głowa,

302
00:14:55,187 --> 00:14:56,710
ale co z sercem?

303
00:14:57,140 --> 00:15:00,764
Mam pewne doświadczenie z mojego kraju

304
00:15:01,144 --> 00:15:03,930
w próbie zbliżania ludzi,

305
00:15:04,250 --> 00:15:07,169
którzy nie mają ze sobą dużo wspólnego.

306
00:15:07,689 --> 00:15:10,913
Mówię o swoich przeprosinach
wobec rdzennych mieszkańców Australii.

307
00:15:11,213 --> 00:15:15,385
Był to przełomowy dzień
dla australijskiego rządu,

308
00:15:15,385 --> 00:15:17,630
australijskiego parlamentu
i Australijczyków.

309
00:15:17,630 --> 00:15:22,522
Po 200 latach bezgranicznych nadużyć
wobec rdzennych Australijczyków

310
00:15:22,712 --> 00:15:26,689
nastał czas, by biali ludzie przeprosili.

311
00:15:28,009 --> 00:15:29,519
W pamięci utkwiły mi...

312
00:15:29,519 --> 00:15:30,921
(Brawa)

313
00:15:34,441 --> 00:15:35,914
W pamięci utkwiły mi

314
00:15:35,914 --> 00:15:38,482
twarze Aborygenów,

315
00:15:39,332 --> 00:15:41,802
którzy przyszli wysłuchać przeprosin.

316
00:15:42,532 --> 00:15:45,758
Niezwykłe było spotkać

317
00:15:46,148 --> 00:15:50,160
starsze kobiety, które jako pięciolatki

318
00:15:50,160 --> 00:15:52,541
zostały dosłownie wyrwane rodzicom.

319
00:15:53,071 --> 00:15:54,720
Ta kobieta jest jedną z nich.

320
00:15:54,720 --> 00:15:58,808
Było dla mnie niezwykłe, że mogę objąć

321
00:15:58,808 --> 00:16:02,582
i pocałować starszych Aborygenów,
którzy przyszli do budynku parlamentu.

322
00:16:02,812 --> 00:16:04,198
Jedna kobieta powiedziała mi,

323
00:16:04,198 --> 00:16:06,569
że pierwszy raz
pocałował ją biały człowiek,

324
00:16:06,569 --> 00:16:08,422
a miała ponad 70 lat.

325
00:16:09,222 --> 00:16:10,440
Okropna historia.

326
00:16:11,410 --> 00:16:13,656
Pamiętam słowa jednej z rodzin:

327
00:16:14,306 --> 00:16:17,531
"Przyjechaliśmy z dalekiej północy

328
00:16:17,531 --> 00:16:19,482
do Canberry na to spotkanie,

329
00:16:19,482 --> 00:16:21,479
jechaliśmy przez głęboką prowincję.

330
00:16:21,699 --> 00:16:26,471
W drodze powrotnej, po przeprosinach,
zatrzymaliśmy się w barze".

331
00:16:29,101 --> 00:16:33,424
Weszli do baru po cichu,
niepewnie, ostrożnie,

332
00:16:33,824 --> 00:16:35,114
trochę nerwowo.

333
00:16:35,544 --> 00:16:37,187
Chyba rozumiecie, co mam na myśli.

334
00:16:38,567 --> 00:16:40,514
Ale co się stało dzień po przeprosinach?

335
00:16:42,894 --> 00:16:46,426
Wszyscy biali w barze wstali

336
00:16:46,836 --> 00:16:48,199
i bili brawo.

337
00:16:48,899 --> 00:16:52,743
W sercach Australijczyków zaszła zmiana.

338
00:16:53,363 --> 00:16:56,311
Biali ludzie oraz nasi
rdzenni bracia i siostry

339
00:16:57,041 --> 00:16:59,531
nie rozwiązali wszystkich problemów,

340
00:16:59,531 --> 00:17:02,107
ale stworzyliśmy nowy początek,

341
00:17:03,447 --> 00:17:05,353
bo działaliśmy nie tylko z głową,

342
00:17:05,353 --> 00:17:07,572
ale i z sercem.

343
00:17:08,572 --> 00:17:11,340
Jak się to ma do pytania,

344
00:17:11,340 --> 00:17:13,208
które postawiłem na początku

345
00:17:13,208 --> 00:17:15,904
o przyszłość stosunków
amerykańsko-chińskich?

346
00:17:16,784 --> 00:17:18,852
Głowa mówi, że można pójść do przodu,

347
00:17:18,852 --> 00:17:22,353
że są polityczne podstawy,
wspólne interesy

348
00:17:22,353 --> 00:17:24,360
że jest mechanizm oparty na dyplomacji,

349
00:17:24,360 --> 00:17:26,024
żeby dojść do porozumienia.

350
00:17:26,024 --> 00:17:31,623
Ale serce musi znaleźć sposób
na zrewidowanie swoich poglądów

351
00:17:31,623 --> 00:17:33,644
na stosunki amerykańsko-chińskie,

352
00:17:33,644 --> 00:17:37,201
na możliwości wynikające
z zaangażowania Chin w losy świata.

353
00:17:37,511 --> 00:17:42,765
Czasami trzeba skoczyć w ciemność,

354
00:17:43,105 --> 00:17:46,068
nie wiedząc, gdzie dokładnie wylądujemy.

355
00:17:47,498 --> 00:17:50,982
W Chinach mówi się o chińskim marzeniu.

356
00:17:52,562 --> 00:17:56,792
Wszyscy znamy pojęcie
amerykańskiego marzenia.

357
00:17:57,952 --> 00:18:00,395
Myślę, że ludzie z całego świata

358
00:18:00,407 --> 00:18:03,061
powinni pomyśleć o czymś,

359
00:18:03,061 --> 00:18:07,294
co będzie można nazwać
marzeniem ludzkości.

360
00:18:11,384 --> 00:18:13,010
Jeśli je zrealizujemy,

361
00:18:13,062 --> 00:18:15,676
może uda nam się zmienić sposób,

362
00:18:16,396 --> 00:18:20,036
w jaki myślimy o sobie nawzajem.

363
00:18:24,670 --> 00:18:26,322
[po chińsku]

364
00:18:26,912 --> 00:18:29,911
Oto moje wyzwanie dla Ameryki.
Oto moje wyzwanie dla Chin.

365
00:18:29,911 --> 00:18:31,941
Oto moje wyzwanie dla nas wszystkich,

366
00:18:32,251 --> 00:18:35,653
ale uważam, że tam,
gdzie jest wola i wyobraźnia,

367
00:18:36,133 --> 00:18:38,114
można kształtować przyszłość

368
00:18:38,114 --> 00:18:40,131
za sprawą pokoju i dobrobytu,

369
00:18:40,201 --> 00:18:42,065
zamiast znowu powtarzać

370
00:18:42,065 --> 00:18:43,962
okropieństwa wojny.

371
00:18:44,432 --> 00:18:45,456
Dziękuję.

372
00:18:45,786 --> 00:18:46,711
(Brawa)

373
00:18:51,971 --> 00:18:54,031
Chris Anderson: Dziękuję bardzo.

374
00:18:55,731 --> 00:18:59,414
Mam wrażenie, że odgrywasz rolę
w budowaniu tego mostu.

375
00:18:59,414 --> 00:19:03,622
Jesteś w wyjątkowej sytuacji,
bo możesz mówić z perspektywy obu stron.

376
00:19:03,882 --> 00:19:07,347
Kevin Rudd: My, Australijczycy,
jesteśmy najlepsi w serwowaniu drinków.

377
00:19:07,957 --> 00:19:10,896
Sadzamy ludzi w razem,
sugerujemy to i tamto

378
00:19:10,896 --> 00:19:12,073
a potem podajemy drinki.

379
00:19:12,073 --> 00:19:14,404
Ale serio: każdy, kto przyjaźni się z tymi

380
00:19:14,404 --> 00:19:16,367
wspaniałymi krajami, Ameryką i Chinami,

381
00:19:16,367 --> 00:19:17,484
może coś zrobić.

382
00:19:17,754 --> 00:19:19,617
Każdy może mieć swój wkład.

383
00:19:19,677 --> 00:19:21,711
Jeśli chodzi o was, następnym razem,

384
00:19:21,711 --> 00:19:23,833
kiedy spotkacie kogoś z Chin,

385
00:19:23,833 --> 00:19:25,122
usiądźcie i porozmawiajcie.

386
00:19:25,122 --> 00:19:28,111
Zapytajcie, skąd jest i co myśli.

387
00:19:28,111 --> 00:19:30,372
A moim wyzwaniem dla Chińczyków,

388
00:19:30,372 --> 00:19:32,277
którzy będą oglądali tę prelekcję TED,

389
00:19:32,277 --> 00:19:34,539
jest zrobić to samo.

390
00:19:35,669 --> 00:19:39,244
Dwie osoby starające się zmienić świat
mogą dużo dokonać.

391
00:19:39,244 --> 00:19:41,912
Cała reszta może mieć swój mały wkład.

392
00:19:42,272 --> 00:19:44,411
CA: Kevin, niech moc
będzie z tobą. Dziękuję.

393
00:19:44,411 --> 00:19:45,742
KR: Dziękuję. Dziękuję wam.

394
00:19:45,782 --> 00:19:47,153
(Brawa)