Hoeveel ben je bereid te betalen voor een bosje tulpen? Een paar euro? Honderd euro? Wat zou je zeggen van een miljoen euro? Waarschijnlijk niet. Hoeveel ben je bereid voor dit huis te betalen of voor een aandeel in een website die huisdierartikelen verkoopt? Op verschillende punten in de geschiedenis zijn tulpen, onroerend goed en aandelen in huisdier.nl voor veel meer verkocht dan wat ze werkelijk waard waren. In elk van die gevallen bleef de prijs alsmaar stijgen, tot ze plots instortte. Economen spreken hierbij van een 'zeepbel'. Wat gebeurt er precies in zo'n zeepbel? Laten we de tulpen als voorbeeld nemen. In de 17e eeuw beleefden de Nederlanden haar Gouden Eeuw. In de jaren 1630 was Amsterdam belangrijk als haven en als handelscentrum. Nederlandse schepen importeerden grote hoeveelheden kruiden vanuit Azië om in Europa grote winsten te behalen. Hierdoor woelde het in Amsterdam van rijke, kundige kooplieden en handelaren, die hun welvaart toonden met hun grote herenhuizen omringd door bloemperken. Er was in het bijzonder grote vraag naar één bloemsoort: de tulp. De tulp werd door handelsschepen naar Europa gebracht die vanuit het Oosten waren vertrokken. Zodoende werd de tulp als exotische bloem beschouwd die nog lastig groeide ook, omdat het jaren kon duren voordat een bloembol een bloem zou voortbrengen. In de jaren 1630 zorgde de uitbraak van een tulpenvirus ervoor dat bepaalde bloemen nog mooier werden door de bloemblaadjes van kleurrijke en vlammige contouren te voorzien. Een dergelijke tulp was schaarser dan een normale tulp en de prijzen van deze tulpen begonnen als gevolg hiervan te stijgen en hiermee ook de populariteit van de tulp. Het duurde niet lang voordat de tulp een nationale sensatie werd en de tulpengekte was begonnen. Een manie doet zich voor bij opwaartse prijstrends in combinatie met de bereidheid grote sommen geld te betalen voor iets dat een veel lagere intrinsieke waarde heeft. Een recentelijk voorbeeld is de dotcomgekte van de jaren 90. Aandelen in nieuwe, veelbelovende websites waren als de tulpen van de 17e eeuw. Iedereen wilde ze. Des te meer mensen de tulp wilden, des te hoger de prijs. Op een bepaald moment werd één enkele tulpenbol verkocht voor meer dan 10 keer het jaarsalaris van een kundig handwerker. Op de aandelenmarkt is de prijs van een aandeel gebaseerd op de vraag en het aanbod van beleggers. De prijs van een aandeel stijgt vaak wanneer het erop lijkt dat een bedrijf in de toekomst meer gaat verdienen. Beleggers kopen dan meer van die aandelen, waardoor de prijs van het aandeel verder toeneemt als gevolg van gestegen vraag. Dit kan resulteren in een vicieuze cirkel waar beleggers in verstrikt raken en ervoor zorgen dat prijzen ver boven de intrinsieke waarde stijgen. Op deze manier vormen zij de zeepbel. Het enige wat nodig is om een einde aan de gekte en de zeepbel te maken, is het gemeenschappelijk besef dat de prijs van het aandeel of de tulp ver boven de werkelijke waarde ligt. Dit gebeurde in het geval van beide gektes. Plotseling stagneerde de vraag. De prijzen stortten naar beneden en plop! De zeepbellen spatten uit elkaar en de markten stortten ineen. Vandaag de dag proberen geleerden ijverig de oorzaak van een zeepbel te voorspellen opdat ze vermeden kunnen worden. De tulpengekte is een doeltreffend voorbeeld van de onderliggende mechanismen in een zeepbel en kan ons helpen meer recente voorbeelden te begrijpen zoals de vastgoedzeepbel in het vorige decennium. De economie zal zich altijd door fases bewegen van hoog- en laagconjunctuur. Dus terwijl je wacht op de volgende gekte, de volgende zeepbel om uiteen te spatten, doe jezelf dan een bosje bloemen cadeau en wees blij dat het geen financiële aderlating was.