WEBVTT

00:00:00.730 --> 00:00:03.490
Vũ trụ, biên giới cuối cùng.

NOTE Paragraph

00:00:05.880 --> 00:00:09.336
Tôi nghe những từ này lần đầu tiên 
vào năm tôi sáu tuổi,

00:00:09.360 --> 00:00:11.616
và tôi hoàn toàn bị thu hút.

00:00:11.640 --> 00:00:14.016
Tôi muốn khám phá những thế giới mới lạ.

00:00:14.040 --> 00:00:15.536
Muốn tìm sự sống chưa từng có.

00:00:15.560 --> 00:00:18.760
Tôi khao khát nhìn thấy mọi thứ 
mà vũ trụ mang đến.

00:00:19.840 --> 00:00:23.536
Những giấc mơ và lời mời gọi đó
đã khiến tôi dấn thân vào một hành trình,

00:00:23.560 --> 00:00:25.040
một hành trình khám phá,

00:00:25.040 --> 00:00:27.236
từ lúc còn là học sinh,
rồi sinh viên đại học,

00:00:27.236 --> 00:00:31.000
rồi khi là một tiến sỹ, và cuối cùng là 
một nhà thiên văn chuyên nghiệp.

00:00:31.920 --> 00:00:34.940
Tôi đã nhận ra hai điều đáng ngạc nhiên,

00:00:34.940 --> 00:00:36.500
một trong số đó hơi không may,

00:00:36.520 --> 00:00:38.576
khi tôi đang làm luận án Tiến sĩ.

00:00:38.600 --> 00:00:41.016
Tôi nhận ra rằng trên thực tế

00:00:41.040 --> 00:00:44.200
tôi sẽ không cầm lái 
một con tàu vũ trụ nào trong tương lai.

00:00:45.440 --> 00:00:49.816
Nhưng tôi cũng nhận ra 
sự kì thú và rộng lớn của vũ trụ;

00:00:50.080 --> 00:00:52.880
thực tế là vũ trụ quá lớn 
so với tầm bay của các con tàu.

00:00:53.720 --> 00:00:57.080
Vậy nên tôi chuyển hướng sang
thiên văn học, để sử dụng kính viễn vọng.

NOTE Paragraph

00:00:57.840 --> 00:01:00.616
Giờ thì tôi sẽ cho các bạn xem 
một bức ảnh bầu trời đêm.

00:01:00.640 --> 00:01:02.770
Bạn có thể thấy
ở bất kì đâu trên địa cầu.

00:01:03.040 --> 00:01:07.000
Mọi ngôi sao này đều là một phần của 
thiên hà của chúng ta - dải Ngân hà.

00:01:07.560 --> 00:01:10.256
Nếu bạn đến một nơi có bầu trời tối hơn,

00:01:10.280 --> 00:01:12.816
ở một nơi tối tăm thú vị, 
như sa mạc chẳng hạn,

00:01:12.840 --> 00:01:15.276
bạn có thể thấy phần 
trung tâm của dải Ngân hà

00:01:15.276 --> 00:01:18.240
với hàng trăm triệu vì tinh tú 
trải ra trước mắt bạn.

00:01:18.840 --> 00:01:20.416
Đó là một bức tranh tuyệt đẹp.

00:01:20.440 --> 00:01:21.776
Rất nhiều màu sắc trong đó.

00:01:21.800 --> 00:01:25.416
Xin nhắc lại rằng đây chỉ là 
một góc vũ trụ của chúng ta.

00:01:25.440 --> 00:01:28.736
Các bạn có thể thấy một vệt bụi tối 
kì lạ vắt ngang qua nó.

00:01:28.760 --> 00:01:30.736
Đó là bụi của phần vũ trụ đó

00:01:30.760 --> 00:01:33.416
đã làm mờ đi ánh sáng của các ngôi sao.

00:01:33.440 --> 00:01:35.016
Nhưng chúng ta vẫn làm khá tốt.

00:01:35.040 --> 00:01:38.496
Chỉ bằng mắt thường, chúng ta có thể 
khám phá một góc nhỏ vũ trụ.

00:01:38.520 --> 00:01:39.856
Chúng ta có thể làm hơn thế.

00:01:39.880 --> 00:01:43.640
Bạn có thể dùng kính viễn vọng tuyệt hảo
như Kính Viễn vọng Không gian Hubble.

00:01:44.200 --> 00:01:46.376
Các nhà thiên văn học đã
ghép nên bức ảnh này.

00:01:46.400 --> 00:01:48.296
Nó được gọi là Vùng sâu Hubble,

00:01:48.320 --> 00:01:52.656
và họ đã dành hàng trăm giờ 
chỉ để quan sát một khoảng trời nhỏ

00:01:52.680 --> 00:01:55.320
không lớn hơn móng tay cái
đặt cách mắt một cánh tay.

00:01:55.520 --> 00:01:56.776
Và trong bức ảnh này

00:01:56.800 --> 00:01:58.456
bạn có thể thấy hàng ngàn thiên hà

00:01:58.480 --> 00:02:01.936
và chúng ta biết rằng có hàng trăm triệu,
hàng trăm tỉ thiên hà

00:02:01.960 --> 00:02:03.336
trong toàn bộ vũ trụ,

00:02:03.360 --> 00:02:06.016
một số giống của chúng ta,
một số thì không.

00:02:06.040 --> 00:02:08.696
Rồi bạn nghĩ: "Được, ta có thể 
tiếp tục hành trình này"

00:02:08.720 --> 00:02:11.416
Dễ mà. Ta chỉ cần dùng 
một kính viễn vọng thật mạnh

00:02:11.440 --> 00:02:13.240
và nhìn lên trời, không vấn đề gì."

00:02:13.960 --> 00:02:17.976
Thật ra thì chúng ta sẽ bỏ sót nhiều thứ
nếu chỉ làm như vậy.

00:02:18.000 --> 00:02:20.736
Vì mọi thứ tôi đã đề cập
từ đầu đến giờ

00:02:20.760 --> 00:02:24.656
chỉ đều dính đến dải quang phổ khả kiến,
chỉ những thứ mắt chúng ta thấy được,

00:02:24.680 --> 00:02:26.096
và đó là một phần rất nhỏ,

00:02:26.120 --> 00:02:29.480
một phần bé tí ti của những gì 
vũ trụ cho chúng ta thấy.

00:02:30.160 --> 00:02:34.896
Có hai vấn đề rất quan trọng với 
việc dùng ánh sáng khả kiến.

00:02:34.920 --> 00:02:37.656
Không chỉ việc chúng ta bỏ sót 
mọi quá trình còn lại

00:02:37.680 --> 00:02:40.856
vốn phát ra những loại ánh sáng khác,

00:02:40.880 --> 00:02:42.296
mà có đến hai vấn đề.

NOTE Paragraph

00:02:42.320 --> 00:02:45.696
Thứ nhất là đám bụi tôi đã đề cập trước đó

00:02:45.720 --> 00:02:48.656
Bụi ngăn ánh sáng khả kiến 
đến mắt chúng ta.

00:02:48.680 --> 00:02:53.376
Nên khi ta càng nhìn sâu vào vũ trụ, 
ta càng thấy ít ánh sáng.

00:02:53.400 --> 00:02:54.960
Bụi đã cản chúng đến mắt ta.

00:02:55.520 --> 00:02:58.936
Nhưng còn một vấn đề kì cục nữa
với việc sử dụng ánh sáng khả kiến

00:02:58.960 --> 00:03:00.920
để tìm hiểu và khám phá không gian.

NOTE Paragraph

00:03:01.640 --> 00:03:03.896
Giờ chúng ta tạm dừng một chút.

00:03:03.920 --> 00:03:06.600
Giả sử bạn đang đứng ở một 
góc phố đông đúc.

00:03:07.080 --> 00:03:08.576
Xe cộ qua lại tấp nập.

00:03:08.600 --> 00:03:10.590
Một xe cứu thương lao đến rất nhanh.

00:03:10.840 --> 00:03:12.236
Còi hụ chói tai.

NOTE Paragraph

00:03:12.240 --> 00:03:15.976
(Giả tiếng xe cứu thương ngang qua)

NOTE Paragraph

00:03:16.000 --> 00:03:18.336
Tiếng còi hụ dường như thay đổi cao độ

00:03:18.360 --> 00:03:20.440
khi chiếc xe đi ngang qua bạn và xa dần.

00:03:20.960 --> 00:03:24.840
Người tài xế không hề thay đổi cao độ
còi hụ để đùa với bạn.

00:03:26.040 --> 00:03:28.616
Đó chỉ là những gì bạn cảm thấy.

00:03:28.640 --> 00:03:31.376
Sóng âm, khi xe cứu thương đến gần,

00:03:31.400 --> 00:03:32.616
bị nén lại,

00:03:32.640 --> 00:03:34.576
và cao độ tăng lên.

00:03:34.600 --> 00:03:37.376
Khi xe cứu thương đi xa dần,
sóng âm giãn ra,

00:03:37.400 --> 00:03:39.456
và cao độ giảm xuống.

00:03:39.480 --> 00:03:41.480
Điều tương tự cũng xảy ra với ánh sáng.

00:03:42.040 --> 00:03:44.416
Khi vật thể tiến gần đến chúng ta,

00:03:44.440 --> 00:03:47.616
sóng ánh sáng của chúng bị nén lại 
và trông chúng xanh hơn.

00:03:47.640 --> 00:03:49.856
Khi vật thể rời xa chúng ta,

00:03:49.880 --> 00:03:52.556
sóng ánh sáng của chúng bị kéo ra 
và chúng trông đỏ hơn.

00:03:52.560 --> 00:03:55.440
Ta có thể gọi các hiệu ứng này là 
pha xanh và pha đỏ.

NOTE Paragraph

00:03:56.440 --> 00:03:59.376
Vũ trụ của chúng ta đang rộng ra,

00:03:59.400 --> 00:04:03.576
nên mọi thứ dịch chuyển cách ra xa nhau,

00:04:03.600 --> 00:04:06.280
đồng nghĩa với việc mọi thứ 
trở nên đỏ hơn.

00:04:07.040 --> 00:04:10.776
Cũng lạ lùng như vậy, khi bạn nhìn 
sâu hơn vào vũ trụ,

00:04:10.800 --> 00:04:15.096
những thiên thể cách rất xa đang 
dịch chuyển xa dần và nhanh dần,

00:04:15.120 --> 00:04:16.839
nên chúng trở nên đỏ hơn.

00:04:17.560 --> 00:04:20.495
Vì vậy, nếu tôi quay lại với 
Vùng sâu Hubble

00:04:20.519 --> 00:04:23.216
và chúng ta tiếp tục khám phá 
vũ trụ sâu thẳm

00:04:23.240 --> 00:04:24.776
chỉ bằng Kính Hubble,

00:04:24.800 --> 00:04:27.496
khi chúng ta nhìn đến một khoảng cách 
xa nhất định,

00:04:27.520 --> 00:04:29.120
mọi thứ trở nên đỏ rực,

00:04:29.920 --> 00:04:31.896
và điều đó sẽ dẫn đến một vấn đề.

00:04:31.920 --> 00:04:33.976
Cuối cùng, chúng ta đạt khoảng cách xa

00:04:34.000 --> 00:04:36.976
đến mức mọi thứ chuyển sang
vùng hồng ngoại

00:04:37.000 --> 00:04:39.000
và chúng ta chẳng thể nhìn thấy gì.

NOTE Paragraph

00:04:39.680 --> 00:04:41.376
Cần có cách khắc phục vấn đề này.

00:04:41.400 --> 00:04:43.216
Hoặc là hành trình của tôi bị cản trở.

00:04:43.240 --> 00:04:45.136
Tôi muốn khám phá toàn bộ không gian,

00:04:45.160 --> 00:04:49.080
chứ không chỉ những thứ tôi có thể thấy,
bạn biết đấy, trước khi pha đỏ xuất hiện.

00:04:50.160 --> 00:04:51.416
Có một kĩ thuật.

00:04:51.440 --> 00:04:52.836
Đó là thiên văn vô tuyến.

00:04:52.836 --> 00:04:55.196
Giới thiên văn đã sử dụng nó
trong nhiều thập kỉ.

00:04:55.196 --> 00:04:56.496
Một kĩ thuật phi thường.

00:04:56.520 --> 00:05:00.036
Trong hình là Kính Viễn vọng 
Vô tuyến Parkes, thường gọi là "Cái Đĩa".

00:05:00.040 --> 00:05:01.816
Các bạn có lẽ đã xem qua bộ phim này.

00:05:01.840 --> 00:05:03.416
Sóng vô tuyến thật sự tuyệt vời.

00:05:03.440 --> 00:05:05.976
Nó cho phép chúng ta khám phá 
sâu hơn rất nhiều.

00:05:06.000 --> 00:05:08.696
Bụi không cản được sóng vô tuyến,

00:05:08.720 --> 00:05:10.976
nên các bạn có thể thấy mọi thứ
trong vũ trụ,

00:05:11.000 --> 00:05:12.856
và pha đỏ không còn là vấn đề

00:05:12.880 --> 00:05:16.080
vì chúng ta có thể thiết lập máy thu
nhận được qua dải tần số rộng.

NOTE Paragraph

00:05:16.600 --> 00:05:20.536
Vậy Kính Vô tuyến Parkes nhìn thấy gì khi
ta hướng nó vào trung tâm dải Ngân hà?

00:05:20.560 --> 00:05:23.160
Chúng ta hẳn phải thấy gì đó 
tuyệt diệu, đúng không?

00:05:23.160 --> 00:05:26.056
Chúng ta đúng là có nhìn thấy
một điều thú vị.

00:05:26.080 --> 00:05:27.736
Tất cả bụi đã biến mất.

00:05:27.760 --> 00:05:31.200
Như tôi đã nói, sóng vô tuyến 
xuyên qua bụi, bụi không phải là vấn đề.

00:05:31.840 --> 00:05:33.736
Nhưng cảnh tượng thật khác lạ.

00:05:33.760 --> 00:05:37.576
Chúng ta có thể thấy phần tâm 
rực sáng của dải Ngân hà,

00:05:37.600 --> 00:05:39.280
và đó không phải ánh sao.

00:05:39.960 --> 00:05:43.096
Ánh sáng đó được gọi là 
bức xạ tăng tốc điện tử,

00:05:43.120 --> 00:05:47.720
và nó được tạo nên từ các điện tử xoáy
xung quanh từ trường vũ trụ.

00:05:48.280 --> 00:05:51.376
Mặt phẳng dải Ngân hà sáng rực với 
loại ánh sáng này.

00:05:51.400 --> 00:05:54.696
Chúng ta còn có thể thấy 
những khoáng chất kì dị xuất hiện từ đó,

00:05:54.720 --> 00:05:57.216
và những thiên thể 
không xuất hiện để xếp thành hàng

00:05:57.240 --> 00:05:59.560
với bất cứ thứ gì chúng ta thấy 
bằng mắt thường.

00:06:00.520 --> 00:06:02.676
Dù vậy, rất khó để thực sự
hiểu bức ảnh này,

00:06:02.680 --> 00:06:05.456
vì như bạn có thể thấy, 
độ phân giải của nó rất thấp.

00:06:05.480 --> 00:06:07.656
Sóng vô tuyến có bước sóng dài,

00:06:07.680 --> 00:06:09.976
khiến độ phân giải kém đi.

00:06:10.000 --> 00:06:12.056
Đây còn là ảnh đen trắng,

00:06:12.080 --> 00:06:15.840
nên chúng ta không thực sự biết được 
màu sắc của mọi thứ trong ảnh.

NOTE Paragraph

00:06:16.640 --> 00:06:18.016
Chà, chuyển đến hôm nay.

00:06:18.040 --> 00:06:19.496
Ta có thể tạo kính viễn vọng

00:06:19.520 --> 00:06:22.136
có thể khắc phục những trở ngại này.

00:06:22.160 --> 00:06:25.496
Giờ tôi đang cho các bạn xem ảnh 
Đài Quan sát Vô tuyến Murchison,

00:06:25.520 --> 00:06:28.296
một nơi thích hợp để dựng nên
các kính viễn vọng vô tuyến.

00:06:28.320 --> 00:06:30.616
Bằng phẳng, khô ráo,

00:06:30.640 --> 00:06:33.616
và quan trọng nhất là 
không có sóng vô tuyến:

00:06:33.640 --> 00:06:36.736
không điện thoại di động, không Wi-Fi,
không gì cả,

00:06:36.760 --> 00:06:39.256
hoàn toàn vắng bóng sóng vô tuyến,

00:06:39.280 --> 00:06:42.000
một nơi hoàn hảo để dựng 
một kính viễn vọng vô tuyến.

00:06:42.880 --> 00:06:45.736
Chiếc kính mà tôi đang giúp dựng nên 
trong vài năm nay

00:06:45.760 --> 00:06:47.716
gọi là Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison,

00:06:47.720 --> 00:06:50.736
và tôi sắp cho các bạn thấy một chút 
quá trình dựng nên nó.

00:06:50.760 --> 00:06:54.016
Đây là một nhóm các sinh viên
và nghiên cứu sinh

00:06:54.040 --> 00:06:55.296
sinh sống ở Perth.

00:06:55.320 --> 00:06:57.056
Chúng tôi gọi là Quân đoàn Sinh viên

00:06:57.080 --> 00:06:59.896
họ tình nguyện dành thì giờ 
tạo kính viễn vọng vô tuyến.

00:06:59.920 --> 00:07:01.560
Không tín chỉ cho hoạt động này.

00:07:02.320 --> 00:07:05.216
Và họ đang lắp ráp những 
ăng-ten lưỡng cực này.

00:07:05.240 --> 00:07:10.200
Chúng chỉ nhận sóng tần số thấp, 
kiểu như đài FM hay TV của bạn.

00:07:11.000 --> 00:07:14.096
Chúng tôi triển khai chúng tại đây, 
trên khắp sa mạc.

00:07:14.120 --> 00:07:16.536
Chiếc kính cuối cùng phủ 
một diện tích 10 km vuông

00:07:16.560 --> 00:07:18.696
ở sa mạc Tây Úc.

00:07:18.720 --> 00:07:21.696
Điểm thú vị là,
không có phần nào dịch chuyển.

00:07:21.720 --> 00:07:23.976
Về cơ bản, chúng tôi chỉ lắp
những ăng-ten nhỏ

00:07:24.000 --> 00:07:25.856
trên những tấm lưới làm chuồng gà.

00:07:25.880 --> 00:07:27.296
Chúng tương đối rẻ.

00:07:27.320 --> 00:07:29.296
Dây cáp nhận tín hiệu

00:07:29.320 --> 00:07:31.376
từ các ăng-ten

00:07:31.400 --> 00:07:33.936
rồi chuyển tín hiệu 
đến các bộ xử lí trung tâm.

00:07:33.960 --> 00:07:35.736
Và đây là kích cỡ của chiếc kính này,

00:07:35.760 --> 00:07:38.416
thực tế là chúng tôi triển khai nó
trên khắp sa mạc,

00:07:38.440 --> 00:07:41.240
khiến nó có độ phân giải 
tốt hơn kính Parkes.

NOTE Paragraph

00:07:41.880 --> 00:07:45.416
Sau cùng, dây cáp 
mang tín hiệu đến bộ xử lí

00:07:45.440 --> 00:07:48.976
vốn sẽ chuyển tín hiệu 
về một siêu máy tính đặt tại Perth,

00:07:49.000 --> 00:07:51.036
và đó là nơi tôi làm việc của mình.

NOTE Paragraph

00:07:51.320 --> 00:07:52.536
(Thở dài)

NOTE Paragraph

00:07:52.560 --> 00:07:53.776
Dữ liệu vô tuyến.

00:07:53.800 --> 00:07:55.616
Tôi đã dành năm năm qua

00:07:55.640 --> 00:07:58.496
xử lí những dữ liệu rất phức tạp 
nhưng cũng cực kì thu hút

00:07:58.520 --> 00:08:00.496
mà chưa ai thực sự để mắt đến bao giờ.

00:08:00.520 --> 00:08:02.656
Tôi dành nhiều thời gian tinh chỉnh nó,

00:08:02.680 --> 00:08:06.576
tiến hành hàng triệu giờ xử lí CPU
trên siêu máy tính

00:08:06.600 --> 00:08:08.800
và thực sự cố gắng thấu hiểu 
những dữ liệu đó.

00:08:09.360 --> 00:08:11.296
Với chiếc kính này,

00:08:11.320 --> 00:08:12.576
với dữ liệu này,

00:08:12.600 --> 00:08:16.536
chúng tôi đã tiến hành khảo sát 
khắp thiên cầu nam,

00:08:16.560 --> 00:08:21.656
Khảo sát Thiên cầu trong và ngoài Ngân hà 
của Dàn Vô tuyến Diện rộng Murchison,

00:08:21.680 --> 00:08:23.560
hay GLEAM, như tôi vẫn thường gọi.

00:08:24.440 --> 00:08:25.896
Tôi cực kì phấn khích.

00:08:25.920 --> 00:08:29.301
Khảo sát này sắp được xuất bản,
nhưng nó vẫn chưa được công bố,

00:08:29.325 --> 00:08:31.276
nên các bạn là những người đầu tiên

00:08:31.280 --> 00:08:34.290
nhìn thấy bản khảo sát trên
toàn bộ thiên cầu nam này.

00:08:34.799 --> 00:08:38.120
Vì thế tôi rất vui mừng chia sẻ 
vài bức ảnh từ khảo sát với các bạn.

NOTE Paragraph

00:08:38.880 --> 00:08:40.775
Hãy tưởng tượng bạn đến Murchison,

00:08:40.799 --> 00:08:42.895
bạn cắm trại dưới bầu trời sao

00:08:42.919 --> 00:08:44.536
và dõi mắt về hướng nam.

00:08:44.560 --> 00:08:46.227
Bạn nhìn thấy thiên cực nam,

00:08:46.251 --> 00:08:47.456
dải Ngân hà xuất hiện.

00:08:47.480 --> 00:08:50.096
Nếu tôi tăng dần ánh sáng vô tuyến,

00:08:50.120 --> 00:08:52.776
đây là thứ mà ta thấy trong khảo sát.

00:08:52.800 --> 00:08:55.856
Các bạn có thể thấy mặt phẳng thiên hà 
không còn tối vì bụi.

00:08:55.880 --> 00:08:58.296
Nó sáng lên nhờ bức xạ tăng tốc điện tử,

00:08:58.320 --> 00:09:00.816
và có hàng ngàn chấm nhỏ trên bầu trời.

00:09:00.840 --> 00:09:04.136
Đám mây Magellan Lớn, thiên hà gần với 
dải Ngân hà nhất,

00:09:04.160 --> 00:09:07.376
có màu cam thay vì màu xanh trắng 
quen thuộc.

NOTE Paragraph

00:09:07.400 --> 00:09:10.776
Vậy nên có rất nhiều thứ xảy ra ở đây.
Chúng ta hãy cùng nhìn kĩ hơn.

00:09:10.800 --> 00:09:13.216
Nếu ta nhìn lại 
phần trung tâm dải Ngân hà,

00:09:13.240 --> 00:09:16.456
trong bức ảnh của kính Parkes mà 
tôi đã cho các bạn xem trước đó,

00:09:16.480 --> 00:09:18.856
bức ảnh trắng đen có độ phân giải thấp,

00:09:18.880 --> 00:09:20.960
sau đó ta chuyển qua chế độ của GLEAM,

00:09:22.200 --> 00:09:26.056
các bạn có thể thấy độ phân giải 
đã tăng lên cả trăm lần.

00:09:26.080 --> 00:09:28.936
Giờ chúng ta đã có góc nhìn 
đầy màu sắc về vũ trụ,

00:09:28.960 --> 00:09:30.316
một góc nhìn rực rỡ.

00:09:30.316 --> 00:09:33.296
Đây không phải góc nhìn có màu bị sai.

00:09:33.320 --> 00:09:35.720
Đây là những màu vô tuyến thực.

00:09:36.600 --> 00:09:39.416
Điều tôi đã làm là tô màu đỏ 
cho nhóm tần số thấp nhất,

00:09:39.440 --> 00:09:41.056
màu xanh biển cho nhóm cao nhất,

00:09:41.080 --> 00:09:42.656
và màu xanh lá cho nhóm ở giữa.

00:09:42.680 --> 00:09:44.896
Điều đó khiến chúng ta 
thấy được sắc cầu vồng.

00:09:44.920 --> 00:09:47.176
Và đó không đơn thuần là lỗi màu.

00:09:47.200 --> 00:09:50.136
Màu sắc trong những bức ảnh này 
thể hiện các quá trình vật lí

00:09:50.160 --> 00:09:51.400
diễn ra trong vũ trụ.

00:09:51.974 --> 00:09:54.736
Ví dụ, nếu các bạn nhìn
dọc theo mặt phẳng dải Ngân hà,

00:09:54.760 --> 00:09:56.216
nó sáng nhờ tăng tốc điện tử,

00:09:56.240 --> 00:09:58.616
vốn có màu cam đỏ,

00:09:58.640 --> 00:10:01.760
nhưng nếu ta nhìn kĩ hơn, 
ta sẽ thấy những chấm xanh nhỏ xíu.

00:10:02.320 --> 00:10:03.896
Bây giờ, nếu ta phóng to ảnh,

00:10:03.920 --> 00:10:06.456
những chấm xanh này là 
thể plasma bị ion hóa

00:10:06.480 --> 00:10:08.120
xung quanh những sao siêu sáng,

00:10:08.680 --> 00:10:11.456
chuyện xảy ra là 
các thể plasma này chặn ánh sáng đỏ,

00:10:11.480 --> 00:10:13.120
thành ra chúng có màu xanh.

00:10:13.880 --> 00:10:16.816
Chúng có thể cho chúng ta biết 
những vùng hình thành sao

00:10:16.840 --> 00:10:18.096
trong dải Ngân hà.

00:10:18.120 --> 00:10:19.736
Và ta thấy chúng ngay lập tức.

00:10:19.760 --> 00:10:22.816
Ta nhìn vào dải Ngân hà, 
và màu sắc cho ta biết rằng chúng ở đó.

NOTE Paragraph

00:10:22.840 --> 00:10:24.416
Bạn có thể thấy đám bong bóng nhỏ

00:10:24.440 --> 00:10:27.856
những hình tròn tí ti 
dọc mặt phẳng dải Ngân hà,

00:10:27.880 --> 00:10:29.880
chúng là tàn dư siêu tân tinh.

00:10:30.600 --> 00:10:32.296
Khi một ngôi sao phát nổ,

00:10:32.320 --> 00:10:34.776
vỏ ngoài của nó vỡ tung ra

00:10:34.800 --> 00:10:38.096
và ngôi sao sẽ di chuyển trong vũ trụ 
rồi thu hút vật chất,

00:10:38.120 --> 00:10:40.080
qua đó nó tạo nên một lớp vỏ nhỏ.

00:10:40.800 --> 00:10:44.176
Một bí ẩn có từ lâu đời 
đối với các nhà thiên văn học

00:10:44.200 --> 00:10:46.280
là các tàn dư siêu tân tinh nằm ở đâu.

00:10:46.960 --> 00:10:51.296
Chúng tôi biết rằng hẳn có rất nhiều 
điện tử nhiều năng lượng trong mặt phẳng

00:10:51.320 --> 00:10:53.976
để tạo nên bức xạ 
tăng tốc điện tử mà ta thấy,

00:10:54.000 --> 00:10:56.576
và chúng tôi nghĩ chúng 
đến từ tàn dư siêu tân tinh,

00:10:56.600 --> 00:10:58.376
nhưng như thế dường như chưa đủ.

00:10:58.400 --> 00:11:02.296
Thật may, trên thực tế thì GLEAM dò tìm 
các tàn dư siêu tân tinh rất tốt,

00:11:02.320 --> 00:11:05.300
nên chúng tôi hi vọng sẽ sớm có 
báo cáo về vấn đề đó.

NOTE Paragraph

00:11:05.800 --> 00:11:07.056
Giờ thì vậy là ổn rồi.

00:11:07.080 --> 00:11:09.416
Chúng ta đã tìm hiểu 
thiên hà của chúng ta,

00:11:09.440 --> 00:11:11.816
nhưng tôi muốn đi sâu hơn và xa hơn.

00:11:11.840 --> 00:11:13.920
Tôi muốn vươn ra ngoài dải Ngân hà.

00:11:14.520 --> 00:11:18.296
Khi đó, ta có thể thấy một 
vật thể kì thú ở góc trên bên phải,

00:11:18.320 --> 00:11:20.536
và đó là một thiên hà vô tuyến cục bộ,

00:11:20.560 --> 00:11:21.800
Centaurus A.

00:11:22.240 --> 00:11:23.496
Nếu ta phóng to lên,

00:11:23.520 --> 00:11:26.920
ta có thể thấy có hai chùm sáng lớn 
tỏa ra không gian.

NOTE Paragraph

00:11:27.600 --> 00:11:30.496
Nếu các bạn nhìn ngay 
phần chính giữa hai chùm sáng,

00:11:30.520 --> 00:11:32.916
các bạn sẽ thấy một thiên hà 
tương tự dải Ngân hà.

00:11:32.916 --> 00:11:35.376
Nó có dạng xoắn ốc. Nó có một vệt bụi.

00:11:35.400 --> 00:11:37.016
Nó là một thiên hà bình thường.

00:11:37.040 --> 00:11:40.656
Nhưng những thứ này chỉ xuất hiện 
nhờ sóng vô tuyến.

00:11:40.680 --> 00:11:43.876
Nếu dùng ánh sáng khả kiến, 
ta thậm chí còn chẳng biết chúng ở đó,

00:11:43.880 --> 00:11:46.920
và chúng lớn hơn thiên hà chủ 
hàng ngàn lần.

NOTE Paragraph

00:11:47.480 --> 00:11:49.880
Chuyện gì xảy ra vậy?
Cái gì tạo ra những thứ này?

00:11:51.160 --> 00:11:54.696
Tại tâm của mọi thiên hà 
mà chúng tôi biết đến

00:11:54.720 --> 00:11:56.976
đều có một lỗ đen siêu khối.

00:11:57.000 --> 00:12:00.416
Lỗ đen thì vô hình, vậy nên chúng 
mới được gọi là "lỗ đen".

00:12:00.440 --> 00:12:03.456
Những gì các bạn thấy là 
ánh sáng bị bẻ cong quanh chúng,

00:12:03.480 --> 00:12:07.776
và đôi lúc, khi một ngôi sao hay 
đám mây nằm trong quỹ đạo của các lỗ đen,

00:12:07.800 --> 00:12:10.536
nó sẽ bị xé tan bởi lực thủy triều,

00:12:10.560 --> 00:12:13.040
qua đó giúp hình thành
cái gọi là đĩa tích tụ.

00:12:13.640 --> 00:12:16.856
Đĩa tích tụ sáng rực dưới tia X,

00:12:16.880 --> 00:12:21.296
và từ trường khổng lồ có thể phóng 
vật chất vào không gian

00:12:21.320 --> 00:12:23.290
ở tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng.

00:12:23.520 --> 00:12:26.680
Vậy nên có thể nhìn thấy 
những thứ này nhờ sóng vô tuyến

00:12:27.240 --> 00:12:29.550
và đó là điều mà chúng tôi 
rút ra từ khảo sát.

NOTE Paragraph

00:12:30.040 --> 00:12:34.056
Vậy đấy, hay lắm, chúng ta đã nhìn thấy 
một thiên hà vô tuyến. Thật tuyệt vời.

00:12:34.080 --> 00:12:36.256
Nhưng nếu chỉ nhìn vào phía trên bức ảnh,

00:12:36.280 --> 00:12:38.016
bạn sẽ thấy thiên hà vô tuyến khác.

00:12:38.040 --> 00:12:41.280
Nhỏ hơn một chút, chỉ là vì nó nằm xa hơn.

00:12:41.800 --> 00:12:44.456
Được rồi. Hai thiên hà vô tuyến.

00:12:44.480 --> 00:12:46.056
Ta có thể thấy chúng. Hay lắm.

00:12:46.080 --> 00:12:47.816
Vậy còn những cái chấm khác?

00:12:47.840 --> 00:12:49.400
Có lẽ chúng chỉ là sao.

00:12:49.880 --> 00:12:51.096
Chúng không phải là sao.

00:12:51.120 --> 00:12:52.720
Tất cả đều là thiên hà vô tuyến.

00:12:53.320 --> 00:12:56.216
Từng chấm một trong bức ảnh này

00:12:56.240 --> 00:12:57.976
là một thiên hà cách rất xa,

00:12:58.000 --> 00:13:00.856
đến hàng triệu hàng tỉ năm ánh sáng,

00:13:00.880 --> 00:13:03.496
kèm theo một lỗ đen siêu khối 
ở vùng trung tâm

00:13:03.520 --> 00:13:07.096
phóng vật chất ra ngoài vũ trụ ở 
tốc độ gần như ánh sáng.

00:13:07.120 --> 00:13:08.880
Thật không tưởng.

00:13:09.680 --> 00:13:13.416
Bản khảo sát này còn nhiều thông tin hơn 
những gì tôi trình bày ở đây.

00:13:13.440 --> 00:13:15.976
Nếu chúng ta phóng to đến 
quy mô chuẩn của khảo sát,

00:13:16.000 --> 00:13:20.096
các bạn có thể thấy tôi phát hiện ra 
300.000 thiên hà vô tuyến.

00:13:20.120 --> 00:13:23.016
Quả thực đó là một 
hành trình cực kì ấn tượng.

00:13:23.040 --> 00:13:25.696
Chúng tôi đã tìm ra tất cả 
những thiên hà vô tuyến này

00:13:25.720 --> 00:13:29.280
cùng lúc với những 
lỗ đen siêu khối đầu tiên.

00:13:29.960 --> 00:13:33.280
Tôi rất tự hào về công trình này, 
nó sẽ được xuất bản vào tuần sau.

NOTE Paragraph

00:13:33.280 --> 00:13:36.096
Như vậy vẫn chưa hết.

00:13:36.120 --> 00:13:40.456
Tôi đã khám phá những rìa xa nhất 
của dải Ngân hà qua bản khảo sát này,

00:13:40.480 --> 00:13:43.440
nhưng có gì đó hơn thế nữa 
trong bức ảnh này.

00:13:44.320 --> 00:13:47.616
Tôi sẽ đưa các bạn trở về thuở sơ khai.

00:13:47.640 --> 00:13:51.296
Khi vũ trụ hình thành, chính vụ nổ lớn

00:13:51.320 --> 00:13:55.376
đã biến vũ trụ thành 
một đại dương khí hydro,

00:13:55.400 --> 00:13:56.896
khí hydro trung tính.

00:13:56.920 --> 00:13:59.696
Khi các ngôi sao và các thiên hà 
đầu tiên xuất hiện,

00:13:59.720 --> 00:14:01.816
chúng ion hóa khí hydro.

00:14:01.840 --> 00:14:05.280
Vì vậy mà trạng thái của vũ trụ chuyển từ 
trung tính sang ion hóa.

00:14:06.160 --> 00:14:09.336
Điều đó ghi dấu một tín hiệu xung quanh ta

00:14:09.360 --> 00:14:11.096
Nó tràn ngập quanh ta ở mọi nơi

00:14:11.120 --> 00:14:12.536
chẳng khác gì Thần Lực.

00:14:12.560 --> 00:14:16.280
Vì chuyện đó đã xảy ra từ rất rất lâu rồi,

00:14:17.000 --> 00:14:18.800
tín hiệu đã có pha đỏ,

00:14:19.560 --> 00:14:22.856
hiện tại tín hiệu đó ở tần số rất thấp.

00:14:22.880 --> 00:14:25.336
Cùng tần số như trong khảo sát của tôi,

00:14:25.360 --> 00:14:26.736
nhưng rất mờ nhạt.

00:14:26.760 --> 00:14:30.640
Nó chỉ bằng một phần tỉ tín hiệu của 
bất kì thiên thể nào trong khảo sát.

00:14:31.320 --> 00:14:36.216
Vì thế kính viễn vọng của chúng tôi có lẽ
không đủ nhạy để bắt được tín hiệu đó.

00:14:36.240 --> 00:14:38.736
Tuy nhiên, có một kính viễn vọng mới.

00:14:38.760 --> 00:14:40.436
Vậy, tôi không thể có tàu vũ trụ,

00:14:40.436 --> 00:14:41.696
nhưng mong là tôi sẽ có

00:14:41.720 --> 00:14:44.576
một trong những kính vô tuyến 
lớn nhất thế giới.

00:14:44.600 --> 00:14:48.216
Chúng tôi đang dựng Dàn Kính Cây số Vuông,
một kính viễn vọng vô tuyến mới,

00:14:48.240 --> 00:14:50.976
sẽ lớn hơn Dàn Vô tuyến 
Diện rộng Murchison cả ngàn lần,

00:14:51.000 --> 00:14:54.216
nhạy hơn cả ngàn lần, 
và có độ phân giải tốt hơn.

00:14:54.240 --> 00:14:56.456
Chúng tôi sẽ tìm ra 
hàng chục triệu thiên hà.

00:14:56.480 --> 00:14:58.816
Và có lẽ, sâu thẳm trong tín hiệu đó,

00:14:58.840 --> 00:15:03.016
tôi sẽ nhìn thấy giữa những ngôi sao 
và các thiên hà xuất hiện đầu tiên,

00:15:03.040 --> 00:15:05.400
chính là sự khởi đầu của thời gian.

NOTE Paragraph

00:15:05.920 --> 00:15:07.136
Xin cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:15:07.160 --> 00:15:09.920
(Tiếng vỗ tay)