1
00:00:01,080 --> 00:00:03,840
‘De ruimte, de laatste grens.’

2
00:00:05,880 --> 00:00:09,336
Deze woorden hoorde ik voor het eerst 
toen ik net zes jaar oud was

3
00:00:09,360 --> 00:00:11,616
en ik was er helemaal weg van.

4
00:00:11,640 --> 00:00:14,016
Ik wilde nieuwe werelden verkennen.

5
00:00:14,040 --> 00:00:15,646
Ik wilde zoeken naar nieuw leven.

6
00:00:15,646 --> 00:00:18,760
Ik wilde alles wat 
het universum te bieden had.

7
00:00:19,840 --> 00:00:23,536
Die dromen, die woorden 
namen me mee op een reis,

8
00:00:23,560 --> 00:00:25,016
een ontdekkingsreis,

9
00:00:25,040 --> 00:00:27,216
via de school, de universiteit,

10
00:00:27,240 --> 00:00:30,680
een doctoraat, om ten slotte 
een professionele astronoom te worden.

11
00:00:31,920 --> 00:00:34,936
Ik leerde twee verbazingwekkende dingen,

12
00:00:34,960 --> 00:00:36,496
één een beetje ongelukkig,

13
00:00:36,520 --> 00:00:38,576
toen ik bezig was met mijn doctoraat.

14
00:00:38,600 --> 00:00:41,016
Ik zag in dat ik nog niet dadelijk

15
00:00:41,040 --> 00:00:44,200
een sterrenschip zou gaan besturen.

16
00:00:45,440 --> 00:00:50,056
Maar ook dat het universum vreemd, 
prachtig en uitgestrekt is,

17
00:00:50,080 --> 00:00:52,980
eigenlijk te groot om te worden 
onderzocht door ruimteschip.

18
00:00:53,720 --> 00:00:57,190
Ik kreeg interesse in de astronomie, 
in het gebruik van telescopen.

19
00:00:57,840 --> 00:01:00,616
Ik toon hier een beeld 
van de nachtelijke hemel.

20
00:01:00,640 --> 00:01:02,680
Je zou het overal ter wereld kunnen zien.

21
00:01:03,040 --> 00:01:07,000
Al deze sterren maken deel uit van ons 
lokale sterrenstelsel, de Melkweg.

22
00:01:07,560 --> 00:01:10,256
In een donkerder deel van de hemel,

23
00:01:10,280 --> 00:01:12,816
op een mooie donkere site, 
misschien in de woestijn,

24
00:01:12,840 --> 00:01:15,256
zou je het centrum 
van de Melkweg kunnen zien

25
00:01:15,280 --> 00:01:18,240
met zijn honderden miljarden sterren.

26
00:01:18,840 --> 00:01:20,416
Een heel mooi beeld.

27
00:01:20,440 --> 00:01:21,776
Kleurrijk.

28
00:01:21,800 --> 00:01:25,416
Bedenk dat dit maar een lokale 
uithoek van ons universum is.

29
00:01:25,440 --> 00:01:28,736
Je kunt zien dat er vreemd, 
donker stof overheen zit.

30
00:01:28,760 --> 00:01:30,646
Dat is lokaal stof

31
00:01:30,670 --> 00:01:32,980
dat het licht van de sterren verduistert.

32
00:01:33,010 --> 00:01:35,010
Maar toch zijn we vrij goed in staat --

33
00:01:35,040 --> 00:01:38,496
met onze ogen -- om ons kleine hoekje
van het universum te verkennen.

34
00:01:38,520 --> 00:01:39,856
Het kan echter beter.

35
00:01:39,880 --> 00:01:43,640
Je kunt prachtige telescopen zoals 
de Hubble Space Telescope gebruiken.

36
00:01:44,200 --> 00:01:46,586
Astronomen hebben 
deze afbeelding geconstrueerd:

37
00:01:46,586 --> 00:01:48,296
de Hubble Deep Field.

38
00:01:48,320 --> 00:01:52,656
Honderden uren lang hebben ze een 
miniem stukje van de hemel geobserveerd,

39
00:01:52,680 --> 00:01:55,080
niet groter dan 
een vingernagel op armslengte.

40
00:01:55,520 --> 00:01:58,240
In dit beeld zie je 
duizenden sterrenstelsels,

41
00:01:58,240 --> 00:02:01,936
en we weten dat er honderden miljoenen, 
miljarden sterrenstelsels moeten zijn

42
00:02:01,960 --> 00:02:03,336
in het hele universum,

43
00:02:03,360 --> 00:02:06,016
sommige zoals het onze, 
andere zeer verschillend.

44
00:02:06,040 --> 00:02:08,370
Dus je denkt, oké, 
deze reis kan ik voortzetten.

45
00:02:08,370 --> 00:02:11,416
Dit is makkelijk. Ik gebruik gewoon 
een zeer krachtige telescoop

46
00:02:11,440 --> 00:02:13,440
en kijk maar naar de hemel, geen probleem.

47
00:02:13,930 --> 00:02:17,976
Maar eigenlijk missen we iets 
als we enkel dat doen.

48
00:02:18,000 --> 00:02:20,736
Want alles waar ik 
tot dusver over heb gesproken

49
00:02:20,760 --> 00:02:24,656
ging over het zichtbare spectrum, 
dat wat je met je ogen kunnen zien,

50
00:02:24,680 --> 00:02:26,096
en dat is een klein,

51
00:02:26,120 --> 00:02:29,480
een heel klein stukje van wat 
het universum ons te bieden heeft.

52
00:02:30,160 --> 00:02:34,896
Er zijn ook twee belangrijke problemen 
bij het gebruik van zichtbaar licht.

53
00:02:34,920 --> 00:02:37,656
Niet alleen missen we 
alle andere processen

54
00:02:37,680 --> 00:02:40,580
die andere soorten licht uitzenden,

55
00:02:40,610 --> 00:02:42,296
maar er zijn twee problemen.

56
00:02:42,320 --> 00:02:45,696
Het eerste gaat over dat stof 
dat ik eerder noemde.

57
00:02:45,720 --> 00:02:48,656
Het stof houdt het zichtbare licht tegen.

58
00:02:48,680 --> 00:02:53,376
Hoe dieper we in het heelal kijken,
des te minder licht we zien.

59
00:02:53,400 --> 00:02:54,960
Het stof houdt het tegen.

60
00:02:55,520 --> 00:02:58,936
Maar er is een heel vreemd probleem 
met het gebruik van zichtbaar licht

61
00:02:58,960 --> 00:03:00,920
om het universum proberen verkennen.

62
00:03:01,640 --> 00:03:03,896
Neem even een pauze.

63
00:03:03,920 --> 00:03:06,600
Stel je staat op een 
drukke hoek van de straat.

64
00:03:07,080 --> 00:03:08,576
Er komen auto's voorbij.

65
00:03:08,600 --> 00:03:10,140
Een ambulance nadert.

66
00:03:10,840 --> 00:03:12,736
Ze heeft een sirene met een hoge toon.

67
00:03:12,736 --> 00:03:15,976
(Imiteert een passerende sirene)

68
00:03:16,000 --> 00:03:18,336
De sirene leek in toonhoogte te veranderen

69
00:03:18,360 --> 00:03:20,440
als ze je passeerde.

70
00:03:20,960 --> 00:03:24,840
De chauffeur van de ambulance 
veranderde de sirene niet om je te pesten.

71
00:03:26,040 --> 00:03:28,616
Het werd veroorzaakt door je waarneming.

72
00:03:28,640 --> 00:03:32,606
Toen de ambulance naderde 
werden de geluidsgolven gecomprimeerd

73
00:03:32,640 --> 00:03:34,576
en werd de toon hoger.

74
00:03:34,600 --> 00:03:37,516
Als de ambulance wegreed, 
werden de geluidsgolven uitgerekt

75
00:03:37,516 --> 00:03:39,456
en werd de toon lager.

76
00:03:39,480 --> 00:03:41,480
Hetzelfde gebeurt met licht.

77
00:03:42,040 --> 00:03:44,416
Van objecten die naar ons toe bewegen,

78
00:03:44,440 --> 00:03:47,616
zijn de lichtgolven gecomprimeerd 
en worden ze blauwer.

79
00:03:47,640 --> 00:03:49,856
Van objecten die van ons af bewegen,

80
00:03:49,880 --> 00:03:52,536
zijn de lichtgolven uitgerekt, 
ze lijken roder.

81
00:03:52,560 --> 00:03:55,440
Dit noemen we blauw- en roodverschuiving.

82
00:03:56,440 --> 00:03:59,376
Ons universum dijt uit

83
00:03:59,400 --> 00:04:03,576
dus alles gaat uit elkaar

84
00:04:03,600 --> 00:04:06,280
en daarom lijkt alles rood.

85
00:04:07,040 --> 00:04:10,776
Vreemd genoeg, hoe dieper je 
in het heelal kijkt,

86
00:04:10,800 --> 00:04:15,096
des te sneller bewegen 
de objecten van ons weg,

87
00:04:15,120 --> 00:04:16,839
zodat ze roder lijken.

88
00:04:17,560 --> 00:04:20,495
Als we nu met de Hubble Deep Field

89
00:04:20,519 --> 00:04:23,216
dieper in het heelal willen kijken

90
00:04:23,240 --> 00:04:24,776
dan zal voor de Hubble

91
00:04:24,800 --> 00:04:27,496
vanaf een bepaalde afstand

92
00:04:27,520 --> 00:04:29,120
alles rood worden

93
00:04:29,920 --> 00:04:31,896
en dat geeft een probleem.

94
00:04:31,920 --> 00:04:33,976
Uiteindelijk gaan we zo ver weg

95
00:04:34,000 --> 00:04:36,540
dat alles verschoven is naar het infrarood

96
00:04:36,560 --> 00:04:38,820
en we helemaal niets meer kunnen zien.

97
00:04:39,550 --> 00:04:41,400
Er moet een oplossing voor zijn

98
00:04:41,400 --> 00:04:43,216
anders ben ik beperkt in mijn tocht.

99
00:04:43,240 --> 00:04:45,136
Ik wilde het hele universum verkennen,

100
00:04:45,160 --> 00:04:49,080
niet alleen wat ik kan zien voordat 
roodverschuiving roet in het eten gooit.

101
00:04:50,160 --> 00:04:51,416
Er bestaat een techniek.

102
00:04:51,440 --> 00:04:52,816
Hij heet radioastronomie.

103
00:04:52,840 --> 00:04:54,860
Astronomen doen dat al decennialang.

104
00:04:54,860 --> 00:04:56,496
Het is een fantastische techniek.

105
00:04:56,520 --> 00:05:00,006
Ik toon jullie de Parkes Radio Telescoop, 
ook wel bekend als ‘The Dish’.

106
00:05:00,040 --> 00:05:01,816
Misschien zag je de film.

107
00:05:01,840 --> 00:05:03,416
Radio is echt briljant.

108
00:05:03,440 --> 00:05:05,976
Daarmee kunnen we veel dieper turen.

109
00:05:06,000 --> 00:05:08,696
Het wordt niet tegengehouden door stof,

110
00:05:08,720 --> 00:05:10,810
je kunt dus alles in het universum zien

111
00:05:10,810 --> 00:05:12,856
en roodverschuiving is minder een probleem

112
00:05:12,880 --> 00:05:16,080
omdat we ontvangers kunnen bouwen 
met een grotere bandbreedte.

113
00:05:16,600 --> 00:05:20,536
Wat ziet Parkes wanneer we hem
naar het midden van de Melkweg richten?

114
00:05:20,560 --> 00:05:22,520
We moeten iets fantastisch zien, toch?

115
00:05:23,160 --> 00:05:26,056
Nou, het is in ieder geval interessant.

116
00:05:26,080 --> 00:05:27,736
Al dat stof is weg.

117
00:05:27,760 --> 00:05:31,200
Zoals gezegd gaat radio dwars 
door dat stof, dus geen probleem.

118
00:05:31,840 --> 00:05:33,736
Maar het uitzicht is heel anders.

119
00:05:33,760 --> 00:05:37,486
We kunnen zien dat het centrum 
van de Melkweg opgloeit

120
00:05:37,510 --> 00:05:39,280
en dat is geen sterrenlicht.

121
00:05:39,960 --> 00:05:43,096
Dit licht noemen we synchrotronstraling.

122
00:05:43,120 --> 00:05:47,720
Het komt van elektronen die rond 
kosmische magneetvelden draaien.

123
00:05:48,280 --> 00:05:51,376
Het vlak gloeit op met dit licht.

124
00:05:51,400 --> 00:05:54,696
We kunnen er ook 
vreemde toefjes uit zien komen,

125
00:05:54,720 --> 00:05:57,216
en objecten die niet lijken te kloppen

126
00:05:57,240 --> 00:05:59,710
met eender wat we kunnen zien 
met onze eigen ogen.

127
00:06:00,410 --> 00:06:02,876
Maar het is moeilijk 
om dit beeld te interpreteren

128
00:06:02,876 --> 00:06:05,656
want zoals jullie kunnen zien 
is de resolutie zeer laag.

129
00:06:05,656 --> 00:06:07,656
Radiogolven hebben een lange golflengte

130
00:06:07,680 --> 00:06:09,976
en dat maakt de beeldscherpte slechter.

131
00:06:10,000 --> 00:06:12,056
Dit beeld is ook in zwart en wit,

132
00:06:12,080 --> 00:06:15,840
zodat we niet echt weten 
welke kleur dit alles heeft.

133
00:06:16,640 --> 00:06:18,036
Nu snel vooruit naar vandaag.

134
00:06:18,040 --> 00:06:19,496
We kunnen telescopen bouwen

135
00:06:19,520 --> 00:06:22,136
die deze problemen niet hebben.

136
00:06:22,160 --> 00:06:25,496
Dit is een beeld van het Murchison 
Radio Observatorium,

137
00:06:25,520 --> 00:06:28,296
een fantastische plek 
om radiotelescopen te bouwen.

138
00:06:28,320 --> 00:06:30,616
Het is er plat, droog

139
00:06:30,640 --> 00:06:33,616
en vooral is het er radiostil:

140
00:06:33,640 --> 00:06:36,736
geen mobiele telefoons, geen wifi, niets,

141
00:06:36,760 --> 00:06:39,256
gewoon heel, heel radiostil,

142
00:06:39,280 --> 00:06:42,000
dus een perfecte plek 
om een radiotelescoop te bouwen.

143
00:06:42,880 --> 00:06:45,736
De telescoop waar ik 
een paar jaar aan gewerkt heb,

144
00:06:45,760 --> 00:06:47,696
heet de Murchison Widefield Array

145
00:06:47,720 --> 00:06:50,736
en ik ga een time-lapse 
tonen van de bouw ervan.

146
00:06:50,760 --> 00:06:54,900
Dit zijn studenten 
en afgestudeerden in Perth.

147
00:06:54,900 --> 00:06:57,056
We noemen ze 'het studentenleger',

148
00:06:57,080 --> 00:06:59,896
en ze offeren hun tijd op
om een radiotelescoop te bouwen.

149
00:06:59,920 --> 00:07:02,130
Je krijgt er geen cursuskrediet voor.

150
00:07:02,320 --> 00:07:05,216
Ze zijn bezig met 
het maken van radiodipolen.

151
00:07:05,240 --> 00:07:10,200
Die ontvangen alleen bij lage frequenties, 
een beetje zoals FM-radio of televisie.

152
00:07:11,000 --> 00:07:14,096
Hier stellen we ze op in de woestijn.

153
00:07:14,120 --> 00:07:16,916
De uiteindelijke telescoop 
beslaat 10 vierkante kilometer

154
00:07:16,916 --> 00:07:18,696
van de West-Australische woestijn.

155
00:07:18,720 --> 00:07:21,696
Het interessante is 
dat er geen bewegende delen zijn.

156
00:07:21,720 --> 00:07:23,976
We zetten deze kleine antennes

157
00:07:24,000 --> 00:07:25,856
op kippendraad, in feite.

158
00:07:25,880 --> 00:07:27,296
Dat komt vrij goedkoop uit.

159
00:07:27,320 --> 00:07:29,296
Kabels nemen de signalen op

160
00:07:29,320 --> 00:07:31,376
van de antennes

161
00:07:31,400 --> 00:07:33,936
en brengen ze 
naar centrale verwerkingseenheden.

162
00:07:33,960 --> 00:07:35,736
Door de grootte van deze telescoop,

163
00:07:35,760 --> 00:07:38,416
doordat we hem over de gehele 
woestijn hebben gebouwd,

164
00:07:38,440 --> 00:07:41,240
krijgen we een betere 
resolutie dan Parkes.

165
00:07:41,880 --> 00:07:45,416
Uiteindelijk brengen 
al die kabels ze naar een eenheid

166
00:07:45,440 --> 00:07:48,976
die ze stuurt 
naar een supercomputer hier in Perth,

167
00:07:49,000 --> 00:07:50,696
en dat is waar ik ga meespelen.

168
00:07:51,320 --> 00:07:52,346
(Zucht)

169
00:07:52,360 --> 00:07:53,580
Radiodata.

170
00:07:53,580 --> 00:07:55,430
Ik heb de afgelopen vijf jaar

171
00:07:55,450 --> 00:07:58,496
gewerkt met zeer moeilijke 
en interessante gegevens

172
00:07:58,520 --> 00:08:00,566
waar niemand ooit 
eerder naar gekeken had.

173
00:08:00,566 --> 00:08:02,776
Ik was lange tijd bezig met kalibreren,

174
00:08:02,810 --> 00:08:06,376
draaide miljoenen CPU-uren
op supercomputers,

175
00:08:06,400 --> 00:08:08,800
om die gegevens 
proberen te begrijpen.

176
00:08:09,360 --> 00:08:11,296
Met deze telescoop,

177
00:08:11,320 --> 00:08:12,576
met deze gegevens,

178
00:08:12,600 --> 00:08:16,536
hebben we een overzicht van 
de gehele zuidelijke hemel uitgevoerd,

179
00:08:16,560 --> 00:08:21,656
de Galactische en Extragalactische 
All-sky MWA Survey,

180
00:08:21,680 --> 00:08:23,560
of GLEAM, zoals ik het noem.

181
00:08:24,440 --> 00:08:25,896
Ik ben er erg blij mee.

182
00:08:25,920 --> 00:08:29,301
Dit onderzoek gaat gepubliceerd worden, 
maar het is nog niet getoond,

183
00:08:29,325 --> 00:08:31,256
dus zijn jullie letterlijk de eersten

184
00:08:31,280 --> 00:08:34,080
om dit zuidelijke overzicht 
van de hele hemel te bekijken.

185
00:08:34,799 --> 00:08:38,120
Ik ben blij dat ik jullie enkele beelden 
van dit onderzoek kan tonen.

186
00:08:38,880 --> 00:08:40,775
Stel dat je in de Murchison

187
00:08:40,799 --> 00:08:42,895
onder de sterren ging kamperen

188
00:08:42,919 --> 00:08:44,536
en naar het zuiden keek.

189
00:08:44,560 --> 00:08:46,227
Je zag de zuidelijke hemelpool

190
00:08:46,251 --> 00:08:47,456
en de opkomende Melkweg.

191
00:08:47,480 --> 00:08:50,096
Als ik hier het radio-licht overheen leg

192
00:08:50,120 --> 00:08:52,776
dan is dit wat we waarnemen 
met onze onderzoek.

193
00:08:52,800 --> 00:08:56,196
Je kunt zien dat het Melkwegvlak 
niet langer verduisterd is door stof.

194
00:08:56,196 --> 00:08:58,296
Het licht op met synchrotronstraling

195
00:08:58,320 --> 00:09:00,816
en duizenden stippen 
verschijnen aan de hemel.

196
00:09:00,840 --> 00:09:04,136
De grote Magelhaense Wolk, 
onze naaste galactische buur,

197
00:09:04,160 --> 00:09:07,376
is oranje in plaats van 
het bekende blauwwit.

198
00:09:07,400 --> 00:09:10,776
Er is hier dus veel aan de hand. 
Laten we eens een kijkje nemen.

199
00:09:10,800 --> 00:09:13,216
Als we terugkijken 
naar het galactische centrum,

200
00:09:13,240 --> 00:09:16,456
waarvan ik eerder het Parkes-beeld toonde,

201
00:09:16,480 --> 00:09:18,856
in lage resolutie, zwart en wit,

202
00:09:18,880 --> 00:09:21,290
en we nu naar het GLEAM beeld overvloeien,

203
00:09:22,200 --> 00:09:26,056
kan je zien dat de resolutie 
met een factor honderd is gestegen.

204
00:09:26,080 --> 00:09:28,936
We hebben nu 
een kleurenbeeld van de hemel,

205
00:09:28,960 --> 00:09:30,296
een technicolor beeld.

206
00:09:30,320 --> 00:09:33,296
Het is geen valse-kleuren beeld.

207
00:09:33,320 --> 00:09:35,720
Dit zijn echte radiokleuren.

208
00:09:36,600 --> 00:09:39,416
Ik heb de laagste frequenties 
rood gekleurd,

209
00:09:39,440 --> 00:09:41,056
de hoogste blauw

210
00:09:41,080 --> 00:09:42,656
en de middelste groen.

211
00:09:42,680 --> 00:09:44,896
Dat geeft dit regenboogeffect.

212
00:09:44,920 --> 00:09:47,176
Dit zijn niet zomaar valse kleuren.

213
00:09:47,200 --> 00:09:49,530
De kleuren in deze afbeelding 
vertellen ons iets

214
00:09:49,530 --> 00:09:51,500
over de fysische processen in het heelal.

215
00:09:51,974 --> 00:09:54,736
Als je bijvoorbeeld kijkt 
langs het vlak van de Melkweg,

216
00:09:54,760 --> 00:09:56,856
dan licht het op in synchrotronstraling,

217
00:09:56,856 --> 00:09:58,616
die meestal oranjerood is,

218
00:09:58,640 --> 00:10:01,760
maar als we heel goed kijken, 
zien we kleine blauwe stippen.

219
00:10:02,320 --> 00:10:03,896
Als we inzoomen:

220
00:10:03,920 --> 00:10:06,456
deze blauwe stippen 
zijn geïoniseerd plasma

221
00:10:06,480 --> 00:10:08,120
rond zeer heldere sterren.

222
00:10:08,680 --> 00:10:11,170
Dat houdt het rode licht tegen

223
00:10:11,200 --> 00:10:13,230
waardoor ze blauw schijnen.

224
00:10:13,880 --> 00:10:16,816
Zij kunnen ons iets vertellen 
over de stervormingsgebieden

225
00:10:16,840 --> 00:10:18,096
in onze melkweg.

226
00:10:18,120 --> 00:10:19,736
We zien ze gewoon meteen.

227
00:10:19,760 --> 00:10:22,906
We kijken naar de Melkweg, 
en de kleur vertelt ons dat ze er zijn.

228
00:10:22,906 --> 00:10:24,416
Je kunt kleine zeepbellen zien,

229
00:10:24,440 --> 00:10:27,856
kleine cirkelvormige beelden 
rond het galactische vlak.

230
00:10:27,880 --> 00:10:29,880
Dat zijn resten van supernova’s.

231
00:10:30,600 --> 00:10:32,296
Wanneer een ster ontploft,

232
00:10:32,320 --> 00:10:34,540
wordt de buitenste schil afgeworpen

233
00:10:34,570 --> 00:10:38,096
vliegt naar buiten de ruimte in, 
neemt onderweg materiaal op,

234
00:10:38,120 --> 00:10:40,250
en dat produceert een kleine schaal.

235
00:10:40,800 --> 00:10:43,930
Het was een oud mysterie voor astronomen

236
00:10:43,960 --> 00:10:46,280
waar alle supernovaresten zaten.

237
00:10:46,960 --> 00:10:51,296
We weten dat er in het vlak een heleboel 
hoog-energetische elektronen moeten zijn

238
00:10:51,320 --> 00:10:53,950
om de waargenomen 
synchrotronstraling te produceren.

239
00:10:53,950 --> 00:10:56,576
We denken dat ze komen 
van de supernovaresten,

240
00:10:56,600 --> 00:10:58,376
maar er lijken er te weinig zijn.

241
00:10:58,400 --> 00:11:02,296
Gelukkig is GLEAM buitengewoon goed 
in het detecteren van supernovaresten.

242
00:11:02,320 --> 00:11:04,950
Dat staat hopelijk binnenkort
in onze nieuwe paper.

243
00:11:05,800 --> 00:11:07,056
Dat is allemaal prima.

244
00:11:07,080 --> 00:11:09,416
We hebben ons kleine 
lokale universum onderzocht,

245
00:11:09,440 --> 00:11:11,816
maar ik wilde dieper gaan, verder gaan.

246
00:11:11,840 --> 00:11:13,920
Ik wilde verder gaan dan de Melkweg.

247
00:11:14,520 --> 00:11:18,296
Zo kunnen we een zeer interessant 
object zien in de rechterbovenhoek.

248
00:11:18,320 --> 00:11:20,536
Dit is een lokaal radiostelsel,

249
00:11:20,560 --> 00:11:21,800
Centaurus A.

250
00:11:22,240 --> 00:11:23,496
Als we erop inzoomen,

251
00:11:23,520 --> 00:11:26,920
kunnen we zien dat er twee grote 
pluimen van uitgaan, de ruimte in.

252
00:11:27,480 --> 00:11:30,376
Als je recht in het midden 
tussen deze twee pluimen kijkt,

253
00:11:30,390 --> 00:11:32,906
zie je een sterrenstelsel 
dat lijkt op het onze.

254
00:11:32,920 --> 00:11:35,376
Het is een spiraal met een stofband.

255
00:11:35,400 --> 00:11:37,016
Het is een normaal sterrenstelsel.

256
00:11:37,040 --> 00:11:40,656
Maar deze pluimen zijn alleen 
zichtbaar in radiostraling.

257
00:11:40,680 --> 00:11:43,856
In het zichtbare spectrum 
zouden we ze niet eens zien

258
00:11:43,880 --> 00:11:47,050
en ze zijn duizenden malen groter 
dan het gastheer-sterrenstelsel.

259
00:11:47,480 --> 00:11:49,880
Wat gebeurt er? Wat maakt deze pluimen?

260
00:11:51,160 --> 00:11:54,696
In het midden van elk 
melkwegstelsel dat we kennen

261
00:11:54,720 --> 00:11:56,976
zit een superzwaar zwart gat.

262
00:11:57,000 --> 00:12:00,416
Nu zijn zwarte gaten onzichtbaar. 
Daarom heten ze zo.

263
00:12:00,440 --> 00:12:03,456
Alles wat je kunt zien, 
is de afbuiging van het licht eromheen

264
00:12:03,480 --> 00:12:07,390
en af en toe, als een ster 
of een gaswolk in hun baan komt,

265
00:12:07,440 --> 00:12:10,536
wordt die uit elkaar gescheurd 
door getijdekrachten

266
00:12:10,560 --> 00:12:13,040
en vormt zich een 'accretieschijf'.

267
00:12:13,640 --> 00:12:16,856
Deze accretieschijf licht 
helder op in x-straling

268
00:12:16,880 --> 00:12:21,296
en enorme magnetische velden 
kunnen het materiaal de ruimte in werpen

269
00:12:21,320 --> 00:12:23,040
aan bijna de lichtsnelheid.

270
00:12:23,520 --> 00:12:26,560
Deze pluimen 
zijn zichtbaar in radiostraling

271
00:12:26,590 --> 00:12:29,400
en dat is wat wij waarnemen 
bij ons onderzoek.

272
00:12:30,040 --> 00:12:34,056
Nu hebben we dus één radiosterrenstelsel 
te zien gekregen. Wat leuk is.

273
00:12:34,080 --> 00:12:35,890
Maar bovenin dat beeld

274
00:12:35,890 --> 00:12:38,016
zie je een ander radiomelkwegstelsel.

275
00:12:38,040 --> 00:12:41,280
Een beetje kleiner, 
omdat het verder weg is.

276
00:12:41,800 --> 00:12:44,456
Oké. Twee radiosterrenstelsels.

277
00:12:44,480 --> 00:12:46,056
We kunnen dit zien. Dat is goed.

278
00:12:46,080 --> 00:12:47,916
Hoe zit het met die andere punten?

279
00:12:47,916 --> 00:12:49,680
Zijn dat slechts sterren?

280
00:12:49,880 --> 00:12:51,096
Neen.

281
00:12:51,120 --> 00:12:53,020
Het zijn allemaal radiosterrenstelsels.

282
00:12:53,320 --> 00:12:56,216
Alle punten in dit beeld

283
00:12:56,240 --> 00:12:57,976
zijn melkwegstelsels

284
00:12:58,000 --> 00:13:00,856
op miljoenen 
tot miljarden lichtjaren afstand

285
00:13:00,880 --> 00:13:03,496
met een superzwaar 
zwart gat in het centrum.

286
00:13:03,520 --> 00:13:06,930
Ze duwen materiaal de ruimte in 
aan bijna de snelheid van het licht.

287
00:13:06,960 --> 00:13:08,880
Daar staat je verstand bij stil.

288
00:13:09,680 --> 00:13:13,416
En dit onderzoek is zelfs groter 
dan wat ik hier liet zien.

289
00:13:13,440 --> 00:13:16,346
Als we uitzoomen naar de volledige 
omvang van het onderzoek,

290
00:13:16,346 --> 00:13:20,096
kan je zien dat ik 300.000 
van deze radiosterrenstelsels vond.

291
00:13:20,120 --> 00:13:23,016
Echt een epische reis.

292
00:13:23,040 --> 00:13:25,696
We hebben deze sterrenstelsels 
allemaal ontdekt

293
00:13:25,720 --> 00:13:29,280
tot en met de allereerste 
superzware zwarte gaten.

294
00:13:29,960 --> 00:13:33,310
Ik ben er erg trots op en het 
zal volgende week worden gepubliceerd.

295
00:13:33,310 --> 00:13:36,096
Maar dat is niet alles.

296
00:13:36,120 --> 00:13:40,456
Ik heb met dit onderzoek de verste 
uithoeken van het heelal onderzocht,

297
00:13:40,480 --> 00:13:43,440
maar er is nog meer 
te zien in deze afbeelding.

298
00:13:44,320 --> 00:13:47,616
Ik neem jullie mee 
naar het begin van de tijd.

299
00:13:47,640 --> 00:13:51,296
Toen het heelal zich vormde, 
was er een grote klap,

300
00:13:51,320 --> 00:13:55,376
die het heelal achterliet 
als een zee van waterstof,

301
00:13:55,400 --> 00:13:56,896
neutrale waterstof.

302
00:13:56,920 --> 00:13:59,696
Dan kwamen 
de eerste sterren en sterrenstelsels,

303
00:13:59,720 --> 00:14:01,816
die die waterstof ioniseerden.

304
00:14:01,840 --> 00:14:05,280
Dus ging het universum 
van neutraal naar geïoniseerd.

305
00:14:06,160 --> 00:14:09,336
Dat veroorzaakte een signaal 
overal om ons heen.

306
00:14:09,360 --> 00:14:11,096
Overal doordringt het ons,

307
00:14:11,120 --> 00:14:12,536
zoals de Kracht.

308
00:14:12,560 --> 00:14:16,280
Omdat dat zo lang geleden gebeurde,

309
00:14:17,000 --> 00:14:18,800
is het signaal roodverschoven,

310
00:14:19,560 --> 00:14:22,856
en is nu een signaal 
met een zeer lage frequentie.

311
00:14:22,880 --> 00:14:25,336
Het is op dezelfde frequentie 
als mijn onderzoek,

312
00:14:25,360 --> 00:14:26,736
maar het is zo zwak.

313
00:14:26,760 --> 00:14:30,640
Het is een miljardste de grootte van een 
van de objecten in mijn onderzoek.

314
00:14:31,320 --> 00:14:36,216
Misschien is onze telescoop niet gevoelig 
genoeg om dit signaal te detecteren.

315
00:14:36,240 --> 00:14:38,736
Maar er komt een nieuwe radiotelescoop.

316
00:14:38,760 --> 00:14:40,416
Een sterrenschip krijg ik niet,

317
00:14:40,440 --> 00:14:41,696
maar hopelijk wel

318
00:14:41,720 --> 00:14:44,576
een van de grootste 
radiotelescopen in de wereld.

319
00:14:44,600 --> 00:14:48,216
We bouwen de Square Kilometre Array, 
een nieuwe radiotelescoop.

320
00:14:48,240 --> 00:14:50,736
Hij wordt duizend keer 
groter dan de MWA,

321
00:14:50,750 --> 00:14:53,610
duizend keer gevoeliger 
en met een nog betere resolutie.

322
00:14:53,610 --> 00:14:57,186
We zouden er tientallen miljoenen 
sterrenstelsels mee moeten vinden.

323
00:14:57,186 --> 00:14:58,816
En misschien, diep in dat signaal,

324
00:14:58,840 --> 00:15:02,830
krijg ik de eerste sterren 
en sterrenstelsels te zien

325
00:15:02,850 --> 00:15:05,400
van bij het begin van de tijd zelf.

326
00:15:05,920 --> 00:15:07,136
Dank je.

327
00:15:07,160 --> 00:15:09,920
(Applaus)