WEBVTT

00:00:07.799 --> 00:00:10.474
Više od veka nakon prvog pojavljivanja

00:00:10.474 --> 00:00:14.500
na okovanim maglom, lampama osvetljenim
ulicama vikotorijanskog Londona,

00:00:14.500 --> 00:00:18.231
Šerlok Holms je univerzalno prepoznatljiv.

00:00:18.231 --> 00:00:21.483
Čak su kultni
i njegova garderoba i ukrasi:

00:00:21.483 --> 00:00:22.998
kaput sa plaštom,

00:00:22.998 --> 00:00:24.445
lovački šešir

00:00:24.445 --> 00:00:26.250
i lula od vrgovine,

00:00:26.250 --> 00:00:29.725
kao i likovi poput njegovog najboljeg
prijatelja i cimera doktora Votsona,

00:00:29.725 --> 00:00:31.785
zakletog neprijatelja Morijartija

00:00:31.785 --> 00:00:33.974
i kućepaziteljke gđe Hadson

00:00:33.974 --> 00:00:37.161
postali su deo popularne svesti,

00:00:37.161 --> 00:00:40.860
kao što je i njegova neverovatna,
nepogrešiva moć dedukcije

00:00:40.860 --> 00:00:42.959
koju koristi u ime zakona;

00:00:42.959 --> 00:00:44.660
njegova zloglasna upotreba droge

00:00:44.660 --> 00:00:49.230
i popularna krilatica:
"Elementarno, dragi moj Votsone."

00:00:49.230 --> 00:00:52.420
Pa ipak, mnoge od ovih Holmsovih
najprepoznatljivijih karakteristika

00:00:52.420 --> 00:00:56.155
se ne pojavljuju u izvornim pričama
Artura Konana Dojla.

00:00:56.155 --> 00:01:00.499
Dojlov veliki detektiv rešava
zločine na razne načine,

00:01:00.499 --> 00:01:02.240
ne samo upotrebom dedukcije.

00:01:02.240 --> 00:01:08.162
Spekuliše, a ponekad čak i nagađa
i redovno pravi pogrešne pretpostavke.

00:01:08.162 --> 00:01:10.901
Štaviše, gđa Hadson se retko pominje,

00:01:10.901 --> 00:01:13.823
niko ne kaže: "Elementarno,
dragi moj Votsone",

00:01:13.823 --> 00:01:18.208
a detektiv i njegov pomoćnik
većinu vremena žive razdvojeno.

00:01:18.208 --> 00:01:21.707
Morijarti, strašni negativac,
samo se pojavljuje u dve priče,

00:01:21.707 --> 00:01:25.508
detektiv sve ređe koristi drogu
nakon prva dva romana,

00:01:25.508 --> 00:01:29.309
a Holms je retko očaran
pravnim sistemom Engleske;

00:01:29.309 --> 00:01:32.944
više mu se sviđa sprovođenje
sopstvenog oblika prirodne pravde

00:01:32.944 --> 00:01:35.261
od pridržavanja slova zakona.

00:01:35.261 --> 00:01:38.607
Naposletku, mnogi od najkultnijih
elemenata legende o Holmsu

00:01:38.607 --> 00:01:40.444
takođe ne potiču od Dojla.

00:01:40.444 --> 00:01:44.500
Lovačku kapu i plašt
je prve izmislio Sidni Padžet,

00:01:44.500 --> 00:01:47.042
prvobitni ilustrator priče.

00:01:47.042 --> 00:01:51.195
Zakrivljenu lulu je odabrao
američki glumac Vilijam Džilet,

00:01:51.195 --> 00:01:55.094
kako bi publika jasnije videla
njegovo lice na sceni,

00:01:55.094 --> 00:01:57.605
a frazu: "Elementarno, dragi moj Votsone",

00:01:57.605 --> 00:02:01.722
je skovao pisac i komičar P. G. Vudhaus.

00:02:01.722 --> 00:02:04.487
Pa, ko je tačno Šerlok Holms?

00:02:04.487 --> 00:02:07.771
Ko je pravi veliki detektiv
i gde da ga pronađemo?

00:02:07.771 --> 00:02:10.356
Puristi bi odgovorili
da je originalni Šerlok,

00:02:10.356 --> 00:02:15.593
koji je inspirisan Artur Konan Dojlovim
univerzitetskim mentorom dr Džozefom Belom

00:02:15.593 --> 00:02:17.011
onaj pravi.

00:02:17.011 --> 00:02:21.768
Ali ostaje činjenica da je ta verzija
Šerloka umnogome pomračena

00:02:21.768 --> 00:02:24.477
čitavim nizom interpretacija,

00:02:24.477 --> 00:02:28.048
koje ostavljaju Dojlovog detektiva
uveliko neprepoznatljivim.

00:02:28.048 --> 00:02:29.958
Pa imamo drugi, složeniji,

00:02:29.958 --> 00:02:33.169
ali možda više zadovoljavajući
odgovor na to pitanje,

00:02:33.169 --> 00:02:37.353
ali da bismo stigli do njega, moramo prvo
da razmotrimo ogroman broj tumačenja

00:02:37.353 --> 00:02:39.159
velikog detektiva.

00:02:39.159 --> 00:02:42.537
Od prve priče Konana Dojla iz 1887,

00:02:42.537 --> 00:02:45.825
imali smo na hiljade adaptacija Holmsa

00:02:45.825 --> 00:02:50.939
zbog čega je on verovatno najadaptiraniji
fiktivni junak na svetu.

00:02:50.939 --> 00:02:54.319
Taj proces je počeo viktorijanskim
pozorišnim adaptacijama,

00:02:54.319 --> 00:02:57.083
a ubrzan je pojavom filma.

00:02:57.083 --> 00:03:00.303
Postoji preko 100
filmskih adaptacija Holmsa

00:03:00.303 --> 00:03:03.784
samo u prve dve decenije XX veka.

00:03:03.784 --> 00:03:07.097
A od tad, imali smo
još na hiljade u štampi,

00:03:07.097 --> 00:03:08.190
na filmu,

00:03:08.190 --> 00:03:09.063
televiziji,

00:03:09.063 --> 00:03:09.842
u pozorištu

00:03:09.842 --> 00:03:10.997
i radiju.

00:03:10.997 --> 00:03:13.727
Ljudi iznova tumače Holmsa svuda

00:03:13.727 --> 00:03:17.203
na začuđujuće različite,
i često oprečne načine.

00:03:17.203 --> 00:03:20.587
Ove adaptacije pokazuju
i Holmsovu popularnost

00:03:20.587 --> 00:03:22.746
i njegovu prilagodljivost.

00:03:22.746 --> 00:03:24.569
Na primer, pojavljivao se brojnim


00:03:24.569 --> 00:03:27.569
savezničkih antinacističkih
propagandnih filmova

00:03:27.569 --> 00:03:29.311
tokom Drugog svetskog rata.

00:03:29.311 --> 00:03:32.074
A i Vinston Čerčil
i Frenklin Delano Ruzevelt

00:03:32.074 --> 00:03:34.134
su bili njegovi strastveni obožavaoci;

00:03:34.134 --> 00:03:37.586
a Ruzvelt se čak učlanio
u Bejker Strit Iregjularse,

00:03:37.586 --> 00:03:39.997
društvo poštovalaca Holmsa

00:03:39.997 --> 00:03:43.567
i dao je nadimak Ulica Bejker
jednom skrovištu tajne službe.

00:03:43.567 --> 00:03:45.397
A istovremeno, pak,

00:03:45.397 --> 00:03:49.399
Holms se pojavljivao u više
adaptacija na nemačkom jeziku,

00:03:49.399 --> 00:03:54.385
za neke od njih tvrde da su bile
veoma dragi favoriti Adolfa Hitlera.

00:03:54.385 --> 00:03:56.058
Stoga se vratimo našem pitanju.

00:03:56.058 --> 00:03:59.185
Moli se stvarni Šerlok Holms da ustane.

00:03:59.185 --> 00:04:03.910
Istina je da ga je ovaj svet adaptacija
pretvorio u palimpsest.

00:04:03.910 --> 00:04:06.005
Šerlok je kulturološki tekst,

00:04:06.005 --> 00:04:11.382
iznova menjan tokom vremena, a svaka nova
interpretacija je postajala nadređena

00:04:11.382 --> 00:04:13.601
onima koje su joj prethodile.

00:04:13.601 --> 00:04:16.369
Ovo znači da se Šerlok neprekidno razvija,

00:04:16.369 --> 00:04:20.323
otelotvoravajući ideje i vrednosti
koje su često udaljene

00:04:20.323 --> 00:04:22.521
onima koje nalazimo kod Konana Dojla.

00:04:22.521 --> 00:04:26.931
A čim se svaka pojedinačna priča završi,
Šerlok ponovo ustaje,

00:04:26.931 --> 00:04:28.760
možda malčice izmenjen,

00:04:28.760 --> 00:04:32.626
s novim licem i svežim manirima
ili načinom govora,

00:04:32.626 --> 00:04:36.192
ali i dalje u srži Šerlok, naš Šerlok.