1
00:00:07,799 --> 00:00:10,474
Ponad sto lat po tym jak się pojawił

2
00:00:10,474 --> 00:00:14,500
w mglistym, oświetlonym latarniami,
wiktoriańskim Londynie,

3
00:00:14,500 --> 00:00:18,231
Sherlock Holmes jest
ogólnie rozpoznawalny.

4
00:00:18,231 --> 00:00:21,483
Nawet jego garderoba
i akcesoria są kultowe,

5
00:00:21,483 --> 00:00:22,998
jak peleryna,

6
00:00:22,998 --> 00:00:24,445
czapka myśliwska,

7
00:00:24,445 --> 00:00:26,250
fajka z tykwy,

8
00:00:26,250 --> 00:00:29,725
a postacie, jak jego najlepszy przyjaciel
i współlokator doktor Watson,

9
00:00:29,725 --> 00:00:31,785
największy wróg Moriarty

10
00:00:31,785 --> 00:00:33,974
i gosposia pani Hudson

11
00:00:33,974 --> 00:00:37,161
funkcjonują w powszechnej świadomości,

12
00:00:37,161 --> 00:00:40,860
tak jak jego niezwykłe
i niezawodne zdolności dedukcyjne

13
00:00:40,860 --> 00:00:42,959
stosowane w imieniu prawa,

14
00:00:42,959 --> 00:00:44,660
osławiony pociąg do używek

15
00:00:44,660 --> 00:00:49,230
oraz jego ulubione powiedzonko:
"To proste, mój drogi Watsonie.".

16
00:00:49,230 --> 00:00:52,420
Jednakże wiele z najbardziej
rozpoznawalnych cech Holmesa

17
00:00:52,420 --> 00:00:56,155
nie pojawia się w powieściach
Arthura Conana Doyle'a.

18
00:00:56,155 --> 00:01:00,499
Doyle'owski superdetektyw rozwiązuje
zagadki kryminalne wszelkimi metodami,

19
00:01:00,499 --> 00:01:02,240
nie tylko za pomocą dedukcji.

20
00:01:02,240 --> 00:01:08,162
Spekuluje, czasem wręcz zgaduje,
a jego przypuszczenia często są błędne.

21
00:01:08,162 --> 00:01:10,901
Postać pani Hudson jest epizodyczna,

22
00:01:10,901 --> 00:01:13,823
Holmes wcale nie mawia: 
"To proste, mój drogi Watsonie.",

23
00:01:13,823 --> 00:01:18,208
a detektyw i jego pomocnik mieszkają
przez większość czasu osobno.

24
00:01:18,208 --> 00:01:21,707
Czarny charakter Moriarty
występuje w dwóch opowiadaniach,

25
00:01:21,707 --> 00:01:25,508
detektyw sporadycznie korzysta z używek,
poza dwiema pierwszymi powieściami,

26
00:01:25,508 --> 00:01:29,309
rzadko zachwyca się 
angielskim systemem prawnym

27
00:01:29,309 --> 00:01:32,944
i woli stosować
własną formę sprawiedliwości

28
00:01:32,944 --> 00:01:35,261
niż trzymać się litery prawa.

29
00:01:35,261 --> 00:01:38,607
Wielu kultowych przedmiotów
z historii o Holmesie

30
00:01:38,607 --> 00:01:40,444
również nie wymyślił Doyle.

31
00:01:40,444 --> 00:01:44,500
Myśliwską czapkę i pelerynę
wykreował Sidney Paget,

32
00:01:44,500 --> 00:01:47,042
pierwszy ilustrator opowieści,

33
00:01:47,042 --> 00:01:51,195
a zakrzywioną fajkę wprowadził
amerykański aktor William Gillette,

34
00:01:51,195 --> 00:01:55,094
żeby widzowie lepiej widzieli
jego twarz na scenie.

35
00:01:55,094 --> 00:01:57,605
Słowa: "To proste mój drogi Watsonie"

36
00:01:57,605 --> 00:02:01,722
ukuł pisarz i satyryk P.G. Wodehouse.

37
00:02:01,722 --> 00:02:04,487
Kim więc jest Sherlock Holmes?

38
00:02:04,487 --> 00:02:07,771
Kto tak naprawdę jest wielkim detektywem
i gdzie możemy go znaleźć?

39
00:02:07,771 --> 00:02:10,356
Puryści odpowiedzą, że Sherlock wzorowany

40
00:02:10,356 --> 00:02:15,593
na postaci dr. Josepha Bella,
uniwersyteckiego mentora Doyle'a,

41
00:02:15,593 --> 00:02:17,011
jest tym prawdziwym.

42
00:02:17,011 --> 00:02:21,768
W rzeczywistości ta wersja
pozostaje w cieniu

43
00:02:21,768 --> 00:02:24,477
niezwykle licznych interpretacji,

44
00:02:24,477 --> 00:02:28,048
przez co trudno rozpoznać
Doyle'owskiego detektywa.

45
00:02:28,048 --> 00:02:29,958
Pozostaje więc bardziej złożona,

46
00:02:29,958 --> 00:02:33,169
ale może też i satysfakcjonująca
odpowiedź na to pytanie,

47
00:02:33,169 --> 00:02:37,353
ale najpierw musimy przyjrzeć się
ogromowi interpretacji

48
00:02:37,353 --> 00:02:39,159
postaci wielkiego detektywa.

49
00:02:39,159 --> 00:02:42,537
Od czasu pierwszej powieści
Conana Doyle'a z 1887 roku

50
00:02:42,537 --> 00:02:45,825
ukazały się tysiące
adaptacji historii Holmesa

51
00:02:45,825 --> 00:02:50,939
i jest ona prawdopodobnie jedną
z najczęściej adaptowanych na świecie.

52
00:02:50,939 --> 00:02:54,319
Zaczęło się od wiktoriańskich inscenizacji

53
00:02:54,319 --> 00:02:57,083
a nabrało rozpędu z pojawieniem się filmu.

54
00:02:57,083 --> 00:03:00,303
Ponad 100 filmowych adaptacji powstało

55
00:03:00,303 --> 00:03:03,784
w dwóch pierwszych dekadach XX wieku.

56
00:03:03,784 --> 00:03:07,097
Od tamtej pory tysiące adaptacji
ukazało się drukiem,

57
00:03:07,097 --> 00:03:08,190
na ekranach kin,

58
00:03:08,190 --> 00:03:09,063
telewizorów,

59
00:03:09,063 --> 00:03:09,842
w teatrach

60
00:03:09,842 --> 00:03:10,997
i w radiu.

61
00:03:10,997 --> 00:03:13,727
Holmesa interpretowano na całym świecie,

62
00:03:13,727 --> 00:03:17,203
na zupełnie inne
i często sprzeczne sposoby.

63
00:03:17,203 --> 00:03:20,587
Te adaptacje pokazują popularność Holmesa

64
00:03:20,587 --> 00:03:22,746
i jego plastyczność.

65
00:03:22,746 --> 00:03:27,569
Pojawił się w wielu alianckich
filmach antynazistowskich

66
00:03:27,569 --> 00:03:29,311
podczas II wojny światowej.

67
00:03:29,311 --> 00:03:32,074
Winston Churchill
i Franklin Delano Roosevelt

68
00:03:32,074 --> 00:03:34,134
byli jego wielkimi fanami,

69
00:03:34,134 --> 00:03:37,586
a ten drugi nawet wstąpił
do Baker Street Irregulars,

70
00:03:37,586 --> 00:03:39,997
towarzystwa sympatyków Holmesa,

71
00:03:39,997 --> 00:03:43,567
i nadał nazwę Baker Street
tajnej siedzibie wywiadu.

72
00:03:43,567 --> 00:03:45,397
W tym samym czasie

73
00:03:45,397 --> 00:03:49,399
Holmes pojawiał się
w niemieckojęzycznych filmach,

74
00:03:49,399 --> 00:03:54,385
a fanem niektórych z nich
był podobno Adolf Hitler.

75
00:03:54,385 --> 00:03:56,058
Wróćmy jednak do naszego pytania.

76
00:03:56,058 --> 00:03:59,185
Czy prawdziwy Sherlock Holmes
mógłby się wreszcie pokazać?

77
00:03:59,185 --> 00:04:03,910
Prawda jest taka, że świat adaptacji
przeistoczył go w palimpsest.

78
00:04:03,910 --> 00:04:06,005
Sherlock jest wytworem kultury,

79
00:04:06,005 --> 00:04:08,212
ciągle zmienianym,

80
00:04:08,212 --> 00:04:13,601
bo interpretacje nakładają się na siebie,

81
00:04:13,601 --> 00:04:16,369
co oznacza, że Sherlock ciągle ewoluuje,

82
00:04:16,369 --> 00:04:20,323
ucieleśniając idee oraz wartości,
często bardzo odmienne

83
00:04:20,323 --> 00:04:22,521
od tych występujących u Conana Doyle'a.

84
00:04:22,521 --> 00:04:26,931
Ilekroć jakaś opowieść dobiega końca,
Sherlock powstaje ponownie,

85
00:04:26,931 --> 00:04:28,760
może z drobnymi zmianami,

86
00:04:28,760 --> 00:04:32,626
jak nowa twarz, maniera
czy nowe powiedzonka,

87
00:04:32,626 --> 00:04:36,192
ale to w gruncie rzeczy
ciągle nasz Sherlock.