1
00:00:07,170 --> 00:00:13,219
Hiếm những cá nhân đã ảnh hưởng tới
thế giới và trí thức ngày nay như Plato.

2
00:00:13,219 --> 00:00:15,799
Một nhà triết học thế kỉ 20 thậm chí đã

3
00:00:15,799 --> 00:00:22,129
coi toàn bộ triết học phương Tây như
một loạt chú thích so với Plato.

4
00:00:22,129 --> 00:00:24,390
Ông thành lập trường đại học
phương Tây đầu tiên

5
00:00:24,390 --> 00:00:27,330
và giảng dạy những bộ óc
vĩ đại nhất của Hi Lạp cổ đại,

6
00:00:27,330 --> 00:00:29,129
bao gồm cả Aristotle.

7
00:00:29,129 --> 00:00:32,731
Nhưng ngay cả một trong những người tìm
ra triết học cũng không hoàn hảo.

8
00:00:32,731 --> 00:00:34,249
Ngoài những ý kiến xuất sắc,

9
00:00:34,249 --> 00:00:38,640
còn có một số tư tưởng của Plato không
hoàn toàn đứng vững qua thời gian.

10
00:00:38,640 --> 00:00:44,359
Đây là sơ lược về một vài ý tưởng xuất sắc
nhất và tồi tệ nhất của ông.

11
00:00:44,359 --> 00:00:47,829
Plato cho rằng bên ngoài thế giới
không hoàn hảo của chúng ta

12
00:00:47,829 --> 00:00:52,049
là một thế giới hoàn hảo vĩnh hằng
của các Hình mẫu.

13
00:00:52,049 --> 00:00:57,556
Hình mẫu là những phiên bản lí tưởng của
các sự vật và khái niệm xung quanh ta.

14
00:00:57,556 --> 00:01:01,761
Chúng phục vụ như một loại hướng dẫn
sử dụng cho thế giới của chúng ta.

15
00:01:01,761 --> 00:01:05,581
Trong thế giới của các Hình mẫu là
cái cây lí tưởng,

16
00:01:05,581 --> 00:01:07,581
và kênh YouTube lí tưởng,

17
00:01:07,581 --> 00:01:09,391
và thậm chí cả sự công bằng lí tưởng,

18
00:01:09,391 --> 00:01:11,742
hay tình yêu lí tưởng.

19
00:01:11,742 --> 00:01:17,471
Thực tại chúng ta được tạo nên bởi những 
bản sao không hoàn hảo của các Hình mẫu.

20
00:01:17,471 --> 00:01:20,941
Plato cho rằng các nhà triết học nên
cố gắng chiêm nghiệm

21
00:01:20,941 --> 00:01:23,810
và hiểu về những Hình mẫu hoàn hảo đó

22
00:01:23,810 --> 00:01:28,090
để có thể định hướng tốt hơn cho
thực tại đang lạc lối của chúng ta.

23
00:01:28,090 --> 00:01:29,570
Mặc dù nghe có vẻ ngu xuẩn,

24
00:01:29,570 --> 00:01:32,069
sự tách biệt giữa vẻ bề ngoài của thế giới

25
00:01:32,069 --> 00:01:34,211
và sự thật lớn hơn ẩn sau nó

26
00:01:34,211 --> 00:01:37,432
là một trong những vấn đề đau đầu
nhất trong triết học.

27
00:01:37,432 --> 00:01:40,741
Nó là chủ đề của hàng ngàn trang luận
của các nhà lý luận học,

28
00:01:40,741 --> 00:01:41,932
triết học,

29
00:01:41,932 --> 00:01:44,212
và biên kịch phim.

30
00:01:44,212 --> 00:01:48,201
Nó đặt ra những câu hỏi như chúng ta có
nên dùng những giác quan để tìm ra sự thật

31
00:01:48,201 --> 00:01:50,401
hay dùng lý lẽ của chúng ta?

32
00:01:50,401 --> 00:01:52,892
Với Plato, câu trả lời là lý lẽ.

33
00:01:52,892 --> 00:01:57,753
Chỉ mình nó đã cho chúng ta khả năng
để chiêm nghiệm về các Hình mẫu.

34
00:01:57,753 --> 00:02:01,364
Nhưng lý lẽ không phải lúc nào cũng
hiệu quả với chính Plato.

35
00:02:01,364 --> 00:02:04,522
Khi ông cố gắng đặt con người
giữa các loài động vật,

36
00:02:04,522 --> 00:02:07,752
ông nhóm chúng ta với loài chim.

37
00:02:07,752 --> 00:02:11,603
"Loài vật đi bằng hai chân không có 
lông vũ" là cái tên ông đặt chính thức.

38
00:02:11,603 --> 00:02:14,682
Diogenes Người hoài nghi, khó
chịu với định nghĩa này,

39
00:02:14,682 --> 00:02:17,992
đã xông vào lớp của Plato với một
con gà bị vặt lông,

40
00:02:17,992 --> 00:02:22,303
tuyên bố rằng, "Hãy nhìn đây.
Con người của Plato."

41
00:02:22,303 --> 00:02:24,423
Nhưng trở lại với một vài phát kiến tốt.

42
00:02:24,423 --> 00:02:27,614
Plato là một trong những triết gia
chính trị sớm nhất được ghi nhận,

43
00:02:27,614 --> 00:02:32,425
cùng với Aristotle được coi là một trong
những người tạo ra khoa học chính trị.

44
00:02:32,425 --> 00:02:36,478
Ông lí luận rằng làm nguyên thủ
không khác gì làm các nghề nghiệp khác,

45
00:02:36,478 --> 00:02:38,614
như thợ gốm hay bác sĩ,

46
00:02:38,614 --> 00:02:42,827
và chỉ những người thành thạo việc đó
mới phù hợp để lãnh đạo.

47
00:02:42,827 --> 00:02:46,414
Cai trị là công việc chiêm nghiệm
các Hình mẫu.

48
00:02:46,414 --> 00:02:52,343
Trong 'Cộng hòa', Plato tưởng tượng ra một
xã hội lí tưởng nơi công lý là mục đích cao nhất.

49
00:02:52,343 --> 00:02:57,185
Thành phố lí tưởng của ông hướng tới một
sự hòa hợp giữa những phần tử riêng lẻ

50
00:02:57,185 --> 00:02:59,864
và sự cai trị của một vị vua hiền triết.

51
00:02:59,864 --> 00:03:01,855
Hàng thiên niên kỉ trước
thời của ông,

52
00:03:01,855 --> 00:03:07,643
Plato còn cho rằng phụ nữ cũng có năng
lực tương tự để cai trị thành phố này.

53
00:03:07,643 --> 00:03:11,275
Thật không may là Plato lại không nhất
quán về phụ nữ,

54
00:03:11,275 --> 00:03:13,634
đâu đó còn hạ thấp trẻ em so với họ.

55
00:03:13,634 --> 00:03:16,923
Ông còn tin rằng dạ con của người phụ nữ
là một động vật sống

56
00:03:16,923 --> 00:03:21,014
có thể lang thang quanh cơ thể cô ấy và
gây ra bệnh tật.

57
00:03:21,014 --> 00:03:25,017
Ý kiến tồi tệ này, được ủng hộ
bởi những người đương thời,

58
00:03:25,017 --> 00:03:29,898
đáng buồn thay đã ảnh hưởng đến y học
châu Âu hàng trăm năm sau.

59
00:03:29,898 --> 00:03:34,226
Hơn nữa, ông nghĩ rằng xã hội nên được
chia ra thành 3 nhóm người:

60
00:03:34,226 --> 00:03:35,250
những người lao động,

61
00:03:35,250 --> 00:03:36,360
quân nhân,

62
00:03:36,360 --> 00:03:37,652
và tầng lớp cai trị,

63
00:03:37,652 --> 00:03:42,997
và một lời nói dối cao thượng vĩ đại nên
khiến cho mọi người tuân theo trật tự này.

64
00:03:42,997 --> 00:03:44,775
Lời nói dối cao thượng ông đề xuất

65
00:03:44,775 --> 00:03:50,246
là chúng ta đều được sinh ra với vàng, bạc
hay một hỗn hợp giữa đồng và sắt

66
00:03:50,246 --> 00:03:51,825
trong tâm hồn chúng ta,

67
00:03:51,825 --> 00:03:54,464
thứ quyết định vai trò của
chúng ta trong cuộc sống.

68
00:03:54,464 --> 00:03:58,027
Một số trí thức còn cho khái niệm
lời nói dối cao thượng

69
00:03:58,027 --> 00:04:01,506
như một nguyên mẫu của tuyên truyền
chính trị thế kỉ 20,

70
00:04:01,506 --> 00:04:06,786
và vị vua hiền triết như một cảm hứng cho
các nhà độc tài sử dụng nó.

71
00:04:06,786 --> 00:04:07,917
Vậy những ý kiến tồi tệ

72
00:04:07,917 --> 00:04:11,817
có nên hạ thấp vị trí của Plato như một
trong những triết gia vĩ đại nhất lịch sử?

73
00:04:11,817 --> 00:04:12,987
Không!

74
00:04:12,987 --> 00:04:17,266
Plato đã cho những nhà lãnh đạo và trí
thức sau ông một điểm khởi đầu.

75
00:04:17,266 --> 00:04:18,406
Qua nhiều thế kỉ,

76
00:04:18,406 --> 00:04:22,336
chúng ta đã có cơ hội kiểm nghiệm những ý
kiến đó qua văn chương và trải nghiệm,

77
00:04:22,336 --> 00:04:25,646
và đã chấp nhận một số chúng trong
khi đào thải một số khác.

78
00:04:25,646 --> 00:04:29,816
Chúng ta sẽ tiếp tục chắt lọc, cải tiến
và chỉnh sửa những ý kiến của ông,

79
00:04:29,816 --> 00:04:33,056
thứ đã trở thành nền tảng của
thế giới hiện đại.