WEBVTT

00:00:00.928 --> 00:00:04.420
Als je diep in de nachtelijke hemel kijkt,

00:00:04.420 --> 00:00:06.036
zie je sterren,

00:00:06.036 --> 00:00:08.608
en als je verder kijkt, 
zie je meer sterren,

00:00:08.608 --> 00:00:10.767
en verder sterrenstelsels en
verder meer sterrenstelsels.

00:00:10.767 --> 00:00:14.640
Maar als je dan 
verder en verder blijft kijken,

00:00:14.640 --> 00:00:17.756
zie je een lange tijd niets,

00:00:17.756 --> 00:00:22.218
en dan zie je uiteindelijk een
flauw, uitdovend nagloeien.

00:00:22.218 --> 00:00:25.242
Dat is het nagloeien van de Oerknal.

00:00:25.242 --> 00:00:28.059
De Oerknal was een fase 
in het vroege heelal

00:00:28.059 --> 00:00:30.230
toen alles wat we zien 
in de nachtelijke hemel

00:00:30.230 --> 00:00:32.640
gecondenseerd was 
in een ongelooflijk kleine,

00:00:32.640 --> 00:00:36.966
ongelooflijk hete, 
ongelooflijk kolkende massa,

00:00:36.966 --> 00:00:39.658
waaruit alles wat we zien 
is voortgekomen.

00:00:39.658 --> 00:00:42.517
We hebben dat nagloeien

00:00:42.517 --> 00:00:44.196
met grote precisie in kaart gebracht.

00:00:44.196 --> 00:00:46.240
Als ik zeg we, 
bedoel ik andere mensen dan ikzelf.

00:00:46.240 --> 00:00:48.116
We hebben het nagloeien 
in kaart gebracht

00:00:48.116 --> 00:00:49.438
met spectaculaire precisie.

00:00:49.438 --> 00:00:50.986
Wat ons bijzonder verbaasde,

00:00:50.986 --> 00:00:53.932
is de bijna volledige uniformiteit ervan.

00:00:53.932 --> 00:00:55.890
14 miljard lichtjaar naar ginder

00:00:55.890 --> 00:00:57.750
en 14 miljard lichtjaar 
naar de andere kant,

00:00:57.750 --> 00:00:59.158
overal vinden we dezelfde temperatuur.

00:00:59.158 --> 00:01:04.248
Die Oerknal is al 13 miljard jaar geleden

00:01:04.290 --> 00:01:06.762
en is daardoor zwak en koud geworden.

00:01:06.762 --> 00:01:09.070
Hij is nu nog maar 2,7 graden 
boven het absolute nulpunt.

00:01:09.070 --> 00:01:11.350
Maar niet precies 2,7 graden.

00:01:11.350 --> 00:01:13.644
Hij varieert met ongeveer

00:01:13.644 --> 00:01:15.486
10 per miljoen.

00:01:15.486 --> 00:01:16.480
Hier is het een beetje warmer,

00:01:16.480 --> 00:01:18.348
en daar een beetje koeler,

00:01:18.348 --> 00:01:21.436
maar dat is ongelooflijk belangrijk
voor ons allemaal.

00:01:21.436 --> 00:01:23.160
Want waar het een beetje warmer was,

00:01:23.160 --> 00:01:24.856
zat er wat meer materie,

00:01:24.856 --> 00:01:26.423
en waar er wat meer materie zat,

00:01:26.423 --> 00:01:28.392
vinden we nu sterrenstelsels
en clusters van sterrenstelsels

00:01:28.392 --> 00:01:29.644
en superclusters,

00:01:29.644 --> 00:01:32.352
elke structuur die je tegenkomt in de kosmos.

00:01:32.352 --> 00:01:35.464
En die kleine inhomogeniteiten,

00:01:35.464 --> 00:01:37.746
die 20 delen op een miljoen,

00:01:37.746 --> 00:01:40.500
kwamen van kwantummechanisch gewiebel

00:01:40.500 --> 00:01:42.308
in dat vroege heelal en werden uitgerekt

00:01:42.308 --> 00:01:44.587
tot de grootte van de gehele kosmos.

00:01:44.587 --> 00:01:46.301
Dat is spectaculair,

00:01:46.301 --> 00:01:47.966
maar dat is niet wat ze maandag vonden.

00:01:47.966 --> 00:01:50.002
Wat ze maandag vonden, 
is nog veel cooler.

00:01:50.002 --> 00:01:52.268
Hier komt wat ze maandag vonden:

00:01:52.268 --> 00:01:55.771
stel je een klok voor

00:01:55.771 --> 00:01:57.382
waar je met een hamer op slaat.

00:01:57.382 --> 00:01:59.058
Wat gebeurt er? Ze galmt.

00:01:59.058 --> 00:02:01.266
Maar dat galmen

00:02:01.266 --> 00:02:02.886
vervaagt en vervaagt

00:02:02.886 --> 00:02:04.828
tot je het niet meer hoort.

00:02:04.828 --> 00:02:07.476
Het vroege heelal was ongelooflijk dicht,

00:02:07.476 --> 00:02:09.555
als metaal, maar dan nog veel dichter.

00:02:09.555 --> 00:02:11.960
Als je erop sloeg, zou het nagalmen.

00:02:11.960 --> 00:02:13.823
Maar wat zou galmen,

00:02:13.823 --> 00:02:15.911
zou de structuur 
van de ruimte-tijd zelf zijn

00:02:15.911 --> 00:02:18.727
en de hamer 
zou de kwantummechanica zijn.

00:02:18.727 --> 00:02:20.658
Maandag vonden ze

00:02:20.658 --> 00:02:23.020
bewijs voor de galm

00:02:23.020 --> 00:02:25.335
van de ruimte-tijd van het vroege heelal.

00:02:25.335 --> 00:02:27.440
We noemen dat gravitatiegolven

00:02:27.440 --> 00:02:28.960
uit het begintijdperk.

00:02:28.960 --> 00:02:30.935
Hier komt hoe ze het hebben gevonden.

00:02:30.935 --> 00:02:33.007
Die golven zijn allang vervaagd.

00:02:33.007 --> 00:02:34.495
Als je gaat wandelen,

00:02:34.495 --> 00:02:36.083
wiebel je niet.

00:02:36.083 --> 00:02:38.831
Die zwaartekrachtgolven 
in de structuur van de ruimte

00:02:38.831 --> 00:02:41.605
zijn totaal onmerkbaar 
voor alle praktische doeleinden.

00:02:41.605 --> 00:02:44.509
Maar in het begin, toen het heelal

00:02:44.509 --> 00:02:46.879
dat nagloeien veroorzaakte,

00:02:46.879 --> 00:02:48.437
brachten die gravitatiegolven

00:02:48.437 --> 00:02:51.300
kleine veranderingen aan in de structuur

00:02:51.300 --> 00:02:52.827
van het licht dat we zien.

00:02:52.827 --> 00:02:55.793
Door dieper en dieper 
de nachtelijke hemel in te kijken -

00:02:55.793 --> 00:02:58.431
deze jongens zaten
drie jaar op de Zuidpool

00:02:58.431 --> 00:03:01.020
om recht omhoog te kijken
door de koudste, helderste

00:03:01.020 --> 00:03:03.370
en schoonste lucht 
die ze konden vinden.

00:03:03.370 --> 00:03:05.799
Ze keken diep de nacht in en 
bestudeerden die gloed

00:03:05.799 --> 00:03:09.175
op zoek naar die zwakke veranderingen

00:03:09.175 --> 00:03:11.523
die het symbool, het signaal

00:03:11.523 --> 00:03:13.343
van gravitatiegolven zijn,

00:03:13.343 --> 00:03:15.684
de nagalm van het vroege heelal.

00:03:15.684 --> 00:03:17.471
Op maandag kondigden ze aan

00:03:17.471 --> 00:03:19.215
dat ze hem hadden gevonden.

00:03:19.215 --> 00:03:21.642
Wat het voor mij zo spectaculair maakt,

00:03:21.642 --> 00:03:24.390
is niet alleen de nagalm, 
al is dat al geweldig.

00:03:24.390 --> 00:03:25.748
Wat het verbluffend maakt,

00:03:25.748 --> 00:03:27.850
en de reden is dat ik hier sta,

00:03:27.850 --> 00:03:31.318
is wat het ons vertelt 
over het vroege heelal.

00:03:31.318 --> 00:03:32.982
Het vertelt ons dat wij

00:03:32.982 --> 00:03:34.418
en alles om ons heen

00:03:34.418 --> 00:03:37.372
in principe een grote bel zijn -

00:03:37.372 --> 00:03:39.128
dat is het idee van inflatie -

00:03:39.128 --> 00:03:43.020
een grote bel, omringd door iets anders.

00:03:43.020 --> 00:03:45.150
Dit is geen sluitend bewijs voor de inflatie,

00:03:45.150 --> 00:03:48.694
maar iets dat geen inflatie is 
en dit verklaart, zal er hetzelfde uitzien.

00:03:48.694 --> 00:03:50.286
Dit is een theorie, een idee

00:03:50.286 --> 00:03:51.510
dat al een tijdje opgang maakt.

00:03:51.510 --> 00:03:53.655
We dachten dat we het nooit zouden zien,
en met reden.

00:03:53.655 --> 00:03:57.343
We dachten dat we nooit een sluitend 
bewijs zouden zien, en hier is het.

00:03:57.343 --> 00:03:59.331
Maar het echt gekke idee

00:03:59.331 --> 00:04:02.363
is dat onze bel slechts één bel is

00:04:02.363 --> 00:04:06.989
in een veel grotere, 
kolkende pot universele materie.

00:04:06.989 --> 00:04:08.815
Je gaat dat buiten nooit tegenkomen,

00:04:08.815 --> 00:04:11.389
maar door naar de Zuidpool te gaan
en er drie jaar lang

00:04:11.389 --> 00:04:13.949
naar de details
van de nachtelijke hemel te kijken,

00:04:13.949 --> 00:04:15.805
kunnen we achterhalen

00:04:15.805 --> 00:04:18.895
dat we waarschijnlijk in een universum 
zitten dat er een beetje zo uitziet.

00:04:18.895 --> 00:04:21.317
En dat verbaast me.

00:04:21.317 --> 00:04:22.653
Erg bedankt.

00:04:22.653 --> 00:04:25.589
(Applaus)