1
00:00:00,928 --> 00:00:04,420
Als je diep in de nachtelijke hemel kijkt,

2
00:00:04,420 --> 00:00:06,036
zie je sterren,

3
00:00:06,036 --> 00:00:08,608
en als je verder kijkt, 
zie je meer sterren,

4
00:00:08,608 --> 00:00:10,767
en verder sterrenstelsels en
verder meer sterrenstelsels.

5
00:00:10,767 --> 00:00:14,640
Maar als je dan 
verder en verder blijft kijken,

6
00:00:14,640 --> 00:00:17,756
zie je een lange tijd niets,

7
00:00:17,756 --> 00:00:22,218
en dan zie je uiteindelijk een
flauw, uitdovend nagloeien.

8
00:00:22,218 --> 00:00:25,242
Dat is het nagloeien van de Oerknal.

9
00:00:25,242 --> 00:00:28,059
De Oerknal was een fase 
in het vroege heelal

10
00:00:28,059 --> 00:00:30,230
toen alles wat we zien 
in de nachtelijke hemel

11
00:00:30,230 --> 00:00:32,640
gecondenseerd was 
in een ongelooflijk kleine,

12
00:00:32,640 --> 00:00:36,966
ongelooflijk hete, 
ongelooflijk kolkende massa,

13
00:00:36,966 --> 00:00:39,658
waaruit alles wat we zien 
is voortgekomen.

14
00:00:39,658 --> 00:00:42,517
We hebben dat nagloeien

15
00:00:42,517 --> 00:00:44,196
met grote precisie in kaart gebracht.

16
00:00:44,196 --> 00:00:46,240
Als ik zeg we, 
bedoel ik andere mensen dan ikzelf.

17
00:00:46,240 --> 00:00:48,116
We hebben het nagloeien 
in kaart gebracht

18
00:00:48,116 --> 00:00:49,438
met spectaculaire precisie.

19
00:00:49,438 --> 00:00:50,986
Wat ons bijzonder verbaasde,

20
00:00:50,986 --> 00:00:53,932
is de bijna volledige uniformiteit ervan.

21
00:00:53,932 --> 00:00:55,890
14 miljard lichtjaar naar ginder

22
00:00:55,890 --> 00:00:57,750
en 14 miljard lichtjaar 
naar de andere kant,

23
00:00:57,750 --> 00:00:59,158
overal vinden we dezelfde temperatuur.

24
00:00:59,158 --> 00:01:04,248
Die Oerknal is al 13 miljard jaar geleden

25
00:01:04,290 --> 00:01:06,762
en is daardoor zwak en koud geworden.

26
00:01:06,762 --> 00:01:09,070
Hij is nu nog maar 2,7 graden 
boven het absolute nulpunt.

27
00:01:09,070 --> 00:01:11,350
Maar niet precies 2,7 graden.

28
00:01:11,350 --> 00:01:13,644
Hij varieert met ongeveer

29
00:01:13,644 --> 00:01:15,486
10 per miljoen.

30
00:01:15,486 --> 00:01:16,480
Hier is het een beetje warmer,

31
00:01:16,480 --> 00:01:18,348
en daar een beetje koeler,

32
00:01:18,348 --> 00:01:21,436
maar dat is ongelooflijk belangrijk
voor ons allemaal.

33
00:01:21,436 --> 00:01:23,160
Want waar het een beetje warmer was,

34
00:01:23,160 --> 00:01:24,856
zat er wat meer materie,

35
00:01:24,856 --> 00:01:26,423
en waar er wat meer materie zat,

36
00:01:26,423 --> 00:01:28,392
vinden we nu sterrenstelsels
en clusters van sterrenstelsels

37
00:01:28,392 --> 00:01:29,644
en superclusters,

38
00:01:29,644 --> 00:01:32,352
elke structuur die je tegenkomt in de kosmos.

39
00:01:32,352 --> 00:01:35,464
En die kleine inhomogeniteiten,

40
00:01:35,464 --> 00:01:37,746
die 20 delen op een miljoen,

41
00:01:37,746 --> 00:01:40,500
kwamen van kwantummechanisch gewiebel

42
00:01:40,500 --> 00:01:42,308
in dat vroege heelal en werden uitgerekt

43
00:01:42,308 --> 00:01:44,587
tot de grootte van de gehele kosmos.

44
00:01:44,587 --> 00:01:46,301
Dat is spectaculair,

45
00:01:46,301 --> 00:01:47,966
maar dat is niet wat ze maandag vonden.

46
00:01:47,966 --> 00:01:50,002
Wat ze maandag vonden, 
is nog veel cooler.

47
00:01:50,002 --> 00:01:52,268
Hier komt wat ze maandag vonden:

48
00:01:52,268 --> 00:01:55,771
stel je een klok voor

49
00:01:55,771 --> 00:01:57,382
waar je met een hamer op slaat.

50
00:01:57,382 --> 00:01:59,058
Wat gebeurt er? Ze galmt.

51
00:01:59,058 --> 00:02:01,266
Maar dat galmen

52
00:02:01,266 --> 00:02:02,886
vervaagt en vervaagt

53
00:02:02,886 --> 00:02:04,828
tot je het niet meer hoort.

54
00:02:04,828 --> 00:02:07,476
Het vroege heelal was ongelooflijk dicht,

55
00:02:07,476 --> 00:02:09,555
als metaal, maar dan nog veel dichter.

56
00:02:09,555 --> 00:02:11,960
Als je erop sloeg, zou het nagalmen.

57
00:02:11,960 --> 00:02:13,823
Maar wat zou galmen,

58
00:02:13,823 --> 00:02:15,911
zou de structuur 
van de ruimte-tijd zelf zijn

59
00:02:15,911 --> 00:02:18,727
en de hamer 
zou de kwantummechanica zijn.

60
00:02:18,727 --> 00:02:20,658
Maandag vonden ze

61
00:02:20,658 --> 00:02:23,020
bewijs voor de galm

62
00:02:23,020 --> 00:02:25,335
van de ruimte-tijd van het vroege heelal.

63
00:02:25,335 --> 00:02:27,440
We noemen dat gravitatiegolven

64
00:02:27,440 --> 00:02:28,960
uit het begintijdperk.

65
00:02:28,960 --> 00:02:30,935
Hier komt hoe ze het hebben gevonden.

66
00:02:30,935 --> 00:02:33,007
Die golven zijn allang vervaagd.

67
00:02:33,007 --> 00:02:34,495
Als je gaat wandelen,

68
00:02:34,495 --> 00:02:36,083
wiebel je niet.

69
00:02:36,083 --> 00:02:38,831
Die zwaartekrachtgolven 
in de structuur van de ruimte

70
00:02:38,831 --> 00:02:41,605
zijn totaal onmerkbaar 
voor alle praktische doeleinden.

71
00:02:41,605 --> 00:02:44,509
Maar in het begin, toen het heelal

72
00:02:44,509 --> 00:02:46,879
dat nagloeien veroorzaakte,

73
00:02:46,879 --> 00:02:48,437
brachten die gravitatiegolven

74
00:02:48,437 --> 00:02:51,300
kleine veranderingen aan in de structuur

75
00:02:51,300 --> 00:02:52,827
van het licht dat we zien.

76
00:02:52,827 --> 00:02:55,793
Door dieper en dieper 
de nachtelijke hemel in te kijken -

77
00:02:55,793 --> 00:02:58,431
deze jongens zaten
drie jaar op de Zuidpool

78
00:02:58,431 --> 00:03:01,020
om recht omhoog te kijken
door de koudste, helderste

79
00:03:01,020 --> 00:03:03,370
en schoonste lucht 
die ze konden vinden.

80
00:03:03,370 --> 00:03:05,799
Ze keken diep de nacht in en 
bestudeerden die gloed

81
00:03:05,799 --> 00:03:09,175
op zoek naar die zwakke veranderingen

82
00:03:09,175 --> 00:03:11,523
die het symbool, het signaal

83
00:03:11,523 --> 00:03:13,343
van gravitatiegolven zijn,

84
00:03:13,343 --> 00:03:15,684
de nagalm van het vroege heelal.

85
00:03:15,684 --> 00:03:17,471
Op maandag kondigden ze aan

86
00:03:17,471 --> 00:03:19,215
dat ze hem hadden gevonden.

87
00:03:19,215 --> 00:03:21,642
Wat het voor mij zo spectaculair maakt,

88
00:03:21,642 --> 00:03:24,390
is niet alleen de nagalm, 
al is dat al geweldig.

89
00:03:24,390 --> 00:03:25,748
Wat het verbluffend maakt,

90
00:03:25,748 --> 00:03:27,850
en de reden is dat ik hier sta,

91
00:03:27,850 --> 00:03:31,318
is wat het ons vertelt 
over het vroege heelal.

92
00:03:31,318 --> 00:03:32,982
Het vertelt ons dat wij

93
00:03:32,982 --> 00:03:34,418
en alles om ons heen

94
00:03:34,418 --> 00:03:37,372
in principe een grote bel zijn -

95
00:03:37,372 --> 00:03:39,128
dat is het idee van inflatie -

96
00:03:39,128 --> 00:03:43,020
een grote bel, omringd door iets anders.

97
00:03:43,020 --> 00:03:45,150
Dit is geen sluitend bewijs voor de inflatie,

98
00:03:45,150 --> 00:03:48,694
maar iets dat geen inflatie is 
en dit verklaart, zal er hetzelfde uitzien.

99
00:03:48,694 --> 00:03:50,286
Dit is een theorie, een idee

100
00:03:50,286 --> 00:03:51,510
dat al een tijdje opgang maakt.

101
00:03:51,510 --> 00:03:53,655
We dachten dat we het nooit zouden zien,
en met reden.

102
00:03:53,655 --> 00:03:57,343
We dachten dat we nooit een sluitend 
bewijs zouden zien, en hier is het.

103
00:03:57,343 --> 00:03:59,331
Maar het echt gekke idee

104
00:03:59,331 --> 00:04:02,363
is dat onze bel slechts één bel is

105
00:04:02,363 --> 00:04:06,989
in een veel grotere, 
kolkende pot universele materie.

106
00:04:06,989 --> 00:04:08,815
Je gaat dat buiten nooit tegenkomen,

107
00:04:08,815 --> 00:04:11,389
maar door naar de Zuidpool te gaan
en er drie jaar lang

108
00:04:11,389 --> 00:04:13,949
naar de details
van de nachtelijke hemel te kijken,

109
00:04:13,949 --> 00:04:15,805
kunnen we achterhalen

110
00:04:15,805 --> 00:04:18,895
dat we waarschijnlijk in een universum 
zitten dat er een beetje zo uitziet.

111
00:04:18,895 --> 00:04:21,317
En dat verbaast me.

112
00:04:21,317 --> 00:04:22,653
Erg bedankt.

113
00:04:22,653 --> 00:04:25,589
(Applaus)