1
00:00:07,384 --> 00:00:12,824
Robisz około 17 000 wdechów dziennie.

2
00:00:12,824 --> 00:00:15,024
To proces, o którym rzadko się myśli,

3
00:00:15,024 --> 00:00:20,252
a za którego kulisami ma miejsce
ogromny, skoordynowany wysiłek.

4
00:00:20,252 --> 00:00:21,653
Kluczowe narządy,

5
00:00:21,653 --> 00:00:22,513
jelita,

6
00:00:22,513 --> 00:00:23,233
mózg,

7
00:00:23,233 --> 00:00:24,033
kości,

8
00:00:24,033 --> 00:00:24,863
płuca,

9
00:00:24,863 --> 00:00:25,585
krew

10
00:00:25,585 --> 00:00:26,538
oraz serce

11
00:00:26,538 --> 00:00:28,785
wspólną pracą podtrzymują życie,

12
00:00:28,785 --> 00:00:32,943
przez dostarczanie tlenu
do tkanek w całym ciele.

13
00:00:32,943 --> 00:00:34,783
Większość komórek potrzebuje tlenu,

14
00:00:34,783 --> 00:00:39,214
bo to jeden z głównych składników
oddychania komórkowego.

15
00:00:39,214 --> 00:00:43,422
To proces, w wyniku którego tworzy się
związek nazywany ATP,

16
00:00:43,422 --> 00:00:47,557
używany przez komórki do zasilania
wielu niesamowitych funkcji.

17
00:00:47,557 --> 00:00:53,065
Ale zdobywanie tlenu przez ciało
to zaskakująco trudne zadanie.

18
00:00:53,065 --> 00:00:57,255
Gaz dostaje się do komórek
przez dyfuzję z otoczenia,

19
00:00:57,255 --> 00:01:01,866
a to uda tylko wtedy,
gdy odległość jest bardzo mała.

20
00:01:01,866 --> 00:01:04,885
Żeby dotrzeć do komórek,

21
00:01:04,885 --> 00:01:07,605
tlen potrzebuje systemu transportującego.

22
00:01:07,605 --> 00:01:11,905
Tu do akcji wkracza
20 bilionów czerwonych krwinek.

23
00:01:11,905 --> 00:01:18,444
Każda zawiera około 270 milionów
cząsteczek wiążącej tlen hemoglobiny,

24
00:01:18,444 --> 00:01:21,974
która nadaje krwi jej czerwony kolor.

25
00:01:21,974 --> 00:01:25,018
Do wytworzenia tych komórek
ciało używa surowych materiałów,

26
00:01:25,018 --> 00:01:28,395
pobieranych ze spożywanego pokarmu.

27
00:01:28,395 --> 00:01:32,275
Można powiedzieć,
że podróż tlenu przez ciało

28
00:01:32,275 --> 00:01:34,917
zaczyna się w jelitach.

29
00:01:34,917 --> 00:01:38,891
To tutaj, podczas niesamowitego procesu
chemicznego i mechanicznego trawienia,

30
00:01:38,891 --> 00:01:42,496
jedzenie zostaje rozbite
na mniejsze elementy,

31
00:01:42,496 --> 00:01:45,917
takie jak żelazo, 
główny składnik hemoglobiny.

32
00:01:45,917 --> 00:01:48,636
Żelazo jest niesione
przez system sercowo-naczyniowy

33
00:01:48,636 --> 00:01:51,776
do tkanki krwiotwórczej.

34
00:01:51,776 --> 00:01:54,926
Ta tkanka jest miejscem
narodzin czerwonych krwinek.

35
00:01:54,926 --> 00:01:59,146
Można ją znaleźć w szpiku kostnym.

36
00:01:59,146 --> 00:02:01,748
Nerki regulują poziom czerwonych krwinek

37
00:02:01,748 --> 00:02:04,488
przez uwalnianie erytropoetyny,

38
00:02:04,488 --> 00:02:08,527
hormonu, który sprawia, że szpik kostny
zwiększa produkcję krwinek.

39
00:02:08,564 --> 00:02:13,677
Ciało tworzy około 2,5 miliona
czerwonych krwinek na sekundę;

40
00:02:13,677 --> 00:02:17,796
to liczba równa całej populacji Paryża.

41
00:02:17,796 --> 00:02:22,628
Dzięki temu tlen docierający do płuc
będzie miał dużo przewoźników.

42
00:02:22,628 --> 00:02:25,247
Ale zanim tlen dotrze do płuc,

43
00:02:25,247 --> 00:02:27,398
trzeba zaangażować mózg.

44
00:02:27,398 --> 00:02:29,414
Pień mózgu inicjuje proces oddychania,

45
00:02:29,414 --> 00:02:31,998
wysyłając informację przez system nerwowy,

46
00:02:31,998 --> 00:02:35,568
aż do mięśni przepony i żeber.

47
00:02:35,568 --> 00:02:37,719
To powoduje ich ruch,

48
00:02:37,719 --> 00:02:40,828
a w rezultacie zwiększanie przestrzeni
wewnątrz klatki piersiowej,

49
00:02:40,828 --> 00:02:43,717
co pozwala rozszerzyć się płucom.

50
00:02:43,717 --> 00:02:46,958
To rozszerzanie zmniejsza
ciśnienie powietrza wewnątrz płuc,

51
00:02:46,958 --> 00:02:49,418
pozwalając powietrzu wejść do środka.

52
00:02:49,418 --> 00:02:52,569
Można by pomyśleć,
że płuca to dwa duże balony,

53
00:02:52,569 --> 00:02:55,928
ale są w rzeczywistości
znacznie bardziej skomplikowane.

54
00:02:55,928 --> 00:02:57,098
Oto dlaczego.

55
00:02:57,098 --> 00:02:59,638
Czerwone krwinki wewnątrz naczyń w płucach

56
00:02:59,638 --> 00:03:04,583
mogą zabrać jedynie te cząstki tlenu,
które znajdują się bardzo blisko.

57
00:03:04,583 --> 00:03:06,678
Gdyby płuca przypominały balon,

58
00:03:06,678 --> 00:03:10,629
powietrze nie stykające się
z wewnętrzną powierzchnią balonów

59
00:03:10,629 --> 00:03:13,669
nie mogłoby się przedostać.

60
00:03:13,669 --> 00:03:19,759
Na szczęście dzięki budowie płuc
niewiele tlenu się marnuje.

61
00:03:19,759 --> 00:03:22,421
Są podzielone na setki milionów

62
00:03:22,421 --> 00:03:26,338
malutkich baloników 
nazywanych pęcherzykami płucnymi,

63
00:03:26,338 --> 00:03:28,750
które znacznie zwiększają
powierzchnię kontaktową,

64
00:03:28,750 --> 00:03:33,270
aż do około 100 metrów kwadratowych.

65
00:03:33,270 --> 00:03:37,450
Ściany pęcherzyków zbudowane są
z bardzo cienkich, płaskich komórek,

66
00:03:37,450 --> 00:03:40,471
otoczonych naczynkami włosowatymi.

67
00:03:40,471 --> 00:03:45,591
Ściany pęcherzykowe i naczynka
tworzą wspólnie podwójną membranę,

68
00:03:45,591 --> 00:03:49,980
która przenosi krew i tlen na tyle blisko,
aby umożliwić dyfuzję.

69
00:03:49,980 --> 00:03:53,305
Te bogate w tlen komórki
są następnie przenoszone z płuc,

70
00:03:53,305 --> 00:03:55,710
przez sieć sercowo-naczyniową,

71
00:03:55,710 --> 00:04:00,340
ogromny zbiór żył docierających
do każdej komórki ciała.

72
00:04:00,340 --> 00:04:03,710
Gdyby rozłożyć ten system w prostej linii,

73
00:04:03,710 --> 00:04:07,841
żyły otoczyłyby Ziemię kilkukrotnie.

74
00:04:07,841 --> 00:04:11,170
Pchanie czerwonych krwinek 
przez ten rozbudowany system

75
00:04:11,170 --> 00:04:13,712
wymaga bardzo mocnej pompy.

76
00:04:13,712 --> 00:04:16,142
Właśnie tę rolę pełni serce.

77
00:04:16,142 --> 00:04:20,971
Ludzkie serce bije średnio
100 000 razy dziennie

78
00:04:20,971 --> 00:04:25,811
i dzięki niemu tlen trafia
tam, gdzie trzeba,

79
00:04:25,811 --> 00:04:28,712
wieńcząc zespołowy wysiłek ciała.

80
00:04:28,712 --> 00:04:31,542
Tylko pomyśl - ten cały złożony system

81
00:04:31,542 --> 00:04:36,292
zbudowany jest wokół transportu
malutkich cząstek tlenu.

82
00:04:36,292 --> 00:04:40,101
Awaria choćby jednej części
doprowadziłaby do awarii całego ciała.

83
00:04:40,101 --> 00:04:41,293
Wdech.

84
00:04:41,293 --> 00:04:44,573
Jelita, mózg, kości, płuca, krew i serce

85
00:04:44,573 --> 00:04:49,993
w cudowny sposób ciągną współpracę,
która utrzymuje cię przy życiu.

86
00:04:49,993 --> 00:04:51,653
Wydech.