1
00:00:01,793 --> 00:00:06,785
Pekâlâ, insanlar ölmekten çok,
böceklerden korkar.

2
00:00:06,809 --> 00:00:08,587
(Gülüşmeler)

3
00:00:08,611 --> 00:00:13,119
En azından, bugünkü İnternet'te gördüğünüz
en iyi, en kötü, en komik listelerinden

4
00:00:13,143 --> 00:00:20,143
önce çıkan, 1973 tarihli "Book of Lists" 
(Liste Kitabı) araştırmasına göre.

5
00:00:20,167 --> 00:00:23,805
Korku kaynağı olarak, sadece yükseklik ve


6
00:00:23,829 --> 00:00:27,365
topluluk önünde konuşma
bu altı ayaklıları geçebildi.

7
00:00:27,884 --> 00:00:31,436
Ve bana soracak olursanız
örümcekleri de dâhil ederseniz,

8
00:00:31,460 --> 00:00:35,989
böcek ve örümcek kombinasyonu
tablonun tepesine otururdu.

9
00:00:36,736 --> 00:00:38,839
Ben bu tür insanlardan değilim.

10
00:00:38,863 --> 00:00:41,009
Böcekleri gerçekten seviyorum.

11
00:00:41,033 --> 00:00:45,084
Bence çok ilginç ve güzeller

12
00:00:45,108 --> 00:00:46,596
hatta bazen şirinler bile.

13
00:00:46,620 --> 00:00:48,087
(Gülüşmeler)

14
00:00:48,111 --> 00:00:49,479
Ve yalnız değilim.

15
00:00:49,503 --> 00:00:53,209
Yüzyıllardır, Charles Darwin'den
E.O. Wilson'a

16
00:00:53,233 --> 00:00:56,245
kadar bilimdeki bazı dehalar,

17
00:00:56,269 --> 00:01:01,550
dünyadaki bu en küçük zihinlerle 
çalışarak ilham almışlar.

18
00:01:02,661 --> 00:01:04,362
Peki, neden böyle?

19
00:01:04,386 --> 00:01:07,431
Bizi böceklere geri getirip duran şey ne?

20
00:01:08,055 --> 00:01:12,654
Tabii ki bazıları için onlar hakkında
neredeyse her şeyin büyüklüğü.

21
00:01:12,678 --> 00:01:15,665
Diğer bütün hayvan türlerinden
sayıca fazlalar.

22
00:01:15,689 --> 00:01:18,513
Hâlen kaç tane böcek türü 
olduğunu bilmiyoruz,

23
00:01:18,537 --> 00:01:21,254
çünkü sürekli yenileri keşfediliyor.

24
00:01:21,278 --> 00:01:24,903
En az bir milyon belki de
10 milyon kadarlar.

25
00:01:25,221 --> 00:01:29,485
Bunun anlamı, eğer ayın böceği
takvimimiz olsaydı,

26
00:01:29,509 --> 00:01:33,494
aynı türe gelmemiz
80.000 yıldan fazla sürerdi.

27
00:01:33,518 --> 00:01:36,418
(Gülüşmeler)

28
00:01:36,442 --> 00:01:38,660
Alın bakalım pandalar ve kedicikler!

29
00:01:38,660 --> 00:01:40,482
(Gülüşmeler)

30
00:01:40,506 --> 00:01:43,974
Daha ciddi olursak,
böcekler çok önemliler.

31
00:01:43,998 --> 00:01:45,445
Onlara ihtiyacımız var.

32
00:01:45,469 --> 00:01:48,869
Tahmini olarak yediğimiz
gıdaların 3'te 1'i

33
00:01:48,893 --> 00:01:51,567
tozlayıcılar sayesinde üretilebiliyor.

34
00:01:52,972 --> 00:01:56,199
Bilim insanları sinir sistemimizin
yapısından, genlerimizin

35
00:01:56,223 --> 00:01:59,124
ve DNA'mızın nasıl çalıştığına
kadar temel keşifleri

36
00:01:59,148 --> 00:02:01,296
yapmak için böcekleri kullanıyor.

37
00:02:02,388 --> 00:02:04,266
Ama benim böcekler
hakkında en sevdiğim

38
00:02:04,290 --> 00:02:07,071
ise kendi davranışlarımız
hakkında bize anlatabildikleri.

39
00:02:07,539 --> 00:02:10,596
Böcekler insanların yaptığı
her şeyi yapıyormuş gibi görünüyor.

40
00:02:10,620 --> 00:02:14,159
Tanışıyorlar, eş buluyorlar,
kavga ediyorlar, ayrılıyorlar.

41
00:02:14,509 --> 00:02:18,570
Ve bu yaptıkları sevgiden ya da
düşmanlıktanmış gibi görünüyor.

42
00:02:19,665 --> 00:02:24,876
Ancak davranışlarını gerçekten
neyin yönlendirdiği bizimkinden farklı

43
00:02:24,900 --> 00:02:27,474
ve bu fark gerçekten 
aydınlatıcı olabiliyor.

44
00:02:28,234 --> 00:02:30,101
En düşkün olduğumuz güdümüze

45
00:02:30,125 --> 00:02:33,686
gelince, bunun daha gerçek
olduğu başka yer yok -- seks.

46
00:02:34,142 --> 00:02:36,975
Şimdi kanıtlayacağım ve bence bu,

47
00:02:36,999 --> 00:02:39,400
şaşırtıcı görünen sözü savunabilirim.

48
00:02:40,749 --> 00:02:44,296
Bence böceklerin cinselliği
insanlarınkinden daha ilginç.

49
00:02:44,320 --> 00:02:46,107
(Gülüşmeler)

50
00:02:46,131 --> 00:02:49,270
Ve gördüğümüz bu vahşi türün, 
erkek ve kadın

51
00:02:49,294 --> 00:02:52,207
olmanın anlamı hakkındaki bazı

52
00:02:52,231 --> 00:02:54,955
varsayımlarımızı hiçe saydığını görüyoruz.

53
00:02:55,663 --> 00:02:57,344
Tabii ki de, ilk olarak, çoğu böcek

54
00:02:57,344 --> 00:03:00,295
üreyebilmek için
seks yapmaya ihtiyaç duymuyor.

55
00:03:00,319 --> 00:03:04,749
Dişi fidanbitleri çiftleşmeden, kendi
kendine ufak, minik kopyalar yapabiliyor.

56
00:03:05,441 --> 00:03:06,914
İşte size bakireden doğma.

57
00:03:06,938 --> 00:03:08,226
Gül çalılıklarınızda.

58
00:03:08,250 --> 00:03:11,446
(Gülüşmeler)

59
00:03:11,470 --> 00:03:13,011
Seks yaptıklarında,

60
00:03:13,035 --> 00:03:16,292
spermleri bile insan sperminden 
çok daha ilginç.

61
00:03:16,316 --> 00:03:18,691
Erkeğinin kendi vücudundan daha uzun

62
00:03:18,715 --> 00:03:22,192
spermi olan bazı tür meyve sinekleri var.

63
00:03:22,216 --> 00:03:26,476
Bu önemli, çünkü erkekler spermlerini 
rekabet için kullanırlar.

64
00:03:26,873 --> 00:03:31,060
Erkek böcekler, bu kınkanatlı boynuzları 
gibi silahlarıyla rekabet ediyor.

65
00:03:31,553 --> 00:03:35,797
Ancak çiftleşmeden sonra da
spermleriyle de rekabet ediyorlar.

66
00:03:36,726 --> 00:03:41,852
Yusufçuklar ve kızböcekleri tüm bölmeleri
açılmış bir çeşit İsviçre çakısına

67
00:03:41,876 --> 00:03:43,969
benzeyen penislere sahipler.

68
00:03:43,993 --> 00:03:45,863
(Gülüşmeler)

69
00:03:45,887 --> 00:03:50,033
Kepçeye benzeyen bu korkunç aygıtları
dişinin çiftleştiği

70
00:03:50,057 --> 00:03:54,794
önceki erkeğin spermlerini
çıkarmak için kullanıyorlar.

71
00:03:54,818 --> 00:03:56,885
(Gülüşmeler)

72
00:03:56,909 --> 00:03:59,606
Peki bundan ne öğrenebiliriz?

73
00:03:59,630 --> 00:04:05,309
(Gülüşmeler)

74
00:04:05,333 --> 00:04:10,343
Pekâlâ, bu onları
taklit ettiğimiz ya da örnek alıp

75
00:04:10,367 --> 00:04:13,891
peşinden gitmeyi
öğrendiğimiz bir ders değil.

76
00:04:13,915 --> 00:04:17,241
Bu verdiğimiz örnekte dâhil.

77
00:04:17,245 --> 00:04:18,615
Bunun yanında böcekler arasında 


78
00:04:18,615 --> 00:04:20,863
seksüel yamyamlığın 
yaygınlığına değinmiş miydim?

79
00:04:20,863 --> 00:04:23,191
Yani hayır, konu bu değil.

80
00:04:23,215 --> 00:04:24,952
Ancak benim düşüncem, böcekler,

81
00:04:24,976 --> 00:04:30,965
insanların sahip olduğu cinsel roller 
hakkındaki birçok kuralı yıkıyor.

82
00:04:31,319 --> 00:04:36,848
İnsanlar şu fikre sahip, doğa kadın ve
erkeği 1950 yılındaki sitcom'larda

83
00:04:36,872 --> 00:04:38,827
olduğu gibi tanımlıyor.

84
00:04:38,851 --> 00:04:42,004
Her zaman erkekler baskın ve agresif,

85
00:04:42,028 --> 00:04:43,770
kadınlar pasif ve cilveli.

86
00:04:43,794 --> 00:04:45,744
Ancak olayın aslı bu değil.

87
00:04:46,606 --> 00:04:48,668
Örnek olarak cırcır böceği ve

88
00:04:48,692 --> 00:04:51,534
çekirgelerle akraba olan
katididleri ele alalım.

89
00:04:51,558 --> 00:04:55,035
Erkekler kiminle çiftleştikleri
konusunda oldukça seçiciler

90
00:04:55,059 --> 00:04:58,284
çünkü çiftleşme esnasında sadece 
sperm alışverişi olmuyor,

91
00:04:58,308 --> 00:05:02,774
bunun yanında dişiye çiftleşme hediyesi
olarak bilinen bir şey veriyorlar.

92
00:05:02,798 --> 00:05:06,475
Bu fotoğraflarda iki tane katididi
çiftleşirken görüyorsunuz.

93
00:05:06,499 --> 00:05:08,819
İki kısımda da erkek olan sağdaki

94
00:05:08,843 --> 00:05:12,423
ve kılıç gibi olan ikincil olansa
dişinin yumurtlama organı.

95
00:05:13,126 --> 00:05:15,653
Beyaz kütle sperm,

96
00:05:15,677 --> 00:05:19,063
yeşil kütle ise çiftleşme hediyesi

97
00:05:19,087 --> 00:05:22,453
ve erkek bunu kendi vücudundan üretiyor.

98
00:05:22,477 --> 00:05:24,655
Yapması ona oldukça pahalıya mal oluyor.

99
00:05:24,679 --> 00:05:27,387
Ağırlık olarak vücudunun
3'te 1'ine denk gelebiliyor.

100
00:05:27,985 --> 00:05:30,519
Şimdi bir anlığına duracağım ve şunu

101
00:05:30,543 --> 00:05:34,706
düşünmenizi istiyorum,
insan erkeğinin her seks yaptığında,

102
00:05:34,730 --> 00:05:40,777
20, 30, 40 kilogram kadar bir şeyi üretmek
zorunda olsaydı nasıl olurdu.

103
00:05:40,801 --> 00:05:44,408
(Gülüşmeler)

104
00:05:44,432 --> 00:05:47,671
Tamam, çok sık yapmaya uygun olmazlardı.

105
00:05:47,695 --> 00:05:49,192
(Gülüşmeler)

106
00:05:49,216 --> 00:05:51,617
Aslında katididler de öyleler.

107
00:05:52,343 --> 00:05:54,255
Bu şu anlama geliyor,

108
00:05:54,279 --> 00:05:58,087
katidid erkekleri bu
çiftleşme hediyesini vermek

109
00:05:58,111 --> 00:06:01,191
konusunda aşırı seçici davranıyorlar.

110
00:06:01,215 --> 00:06:03,141
Bu hediye oldukça besleyici,

111
00:06:03,165 --> 00:06:05,859
dişi çiftleşme sırasında ve
sonrasında bunu yiyor.

112
00:06:05,883 --> 00:06:08,240
Yani ne kadar büyükse
erkek için o kadar iyi,

113
00:06:08,264 --> 00:06:10,440
çünkü bu spermlerini dişinin vücuduna

114
00:06:10,464 --> 00:06:12,912
aktarmak ve döllemek için
daha fazla zaman demek.

115
00:06:13,521 --> 00:06:17,871
Ancak buradan, erkeklerin çiftleşirken
çok pasif olduğu anlamı da çıkıyor,

116
00:06:17,895 --> 00:06:21,420
halbuki dişiler bu besleyici çiftleşme
hediyesini olabildiğince

117
00:06:21,444 --> 00:06:25,760
elde etmek konusunda oldukça
agresif ve rekabetçiler.

118
00:06:25,784 --> 00:06:29,579
Yani bunlar kesinlikle,
alışıldık kurallar dizisi değiller.

119
00:06:30,974 --> 00:06:32,685
Hatta genel kanı aslında

120
00:06:32,709 --> 00:06:37,773
erkeklerin, böcek hayatında
çok da önemli olmadığıdır.

121
00:06:37,797 --> 00:06:42,226
Sosyal böceklerde --
arılar, eşek arıları, karıncalar --

122
00:06:42,250 --> 00:06:44,845
her gün bireylerini gördükleriniz --

123
00:06:44,869 --> 00:06:47,314
karıncalar, gezerler ve
şeker kâsenizden çıkarlar,

124
00:06:47,338 --> 00:06:50,347
bal arıları, çiçekten çiçeğe uçarlar --

125
00:06:50,371 --> 00:06:52,670
tüm bunların hepsi dişidir.

126
00:06:53,300 --> 00:06:57,876
İnsanlar bu fikri bin yılda
anlarken zor zamanlar geçirdi.

127
00:06:57,900 --> 00:07:02,998
Antik Yunanlar arı sınıfında, işçi
arılardan daha büyük erkek arılar olduğunu

128
00:07:03,022 --> 00:07:05,073
biliyorlardı, buna rağmen erkek arıların

129
00:07:05,097 --> 00:07:07,667
tembel oldukları kanısını benimsemediler,

130
00:07:07,691 --> 00:07:10,746
çünkü onları kovan etrafında
çiftleşme uçuşuna

131
00:07:10,770 --> 00:07:12,295
kadar boşta görebiliyorlardı --

132
00:07:12,319 --> 00:07:13,538
onlar erkekti.

133
00:07:13,562 --> 00:07:15,581
Çiftleşme uçuşuna kadar dolanıyorlar,

134
00:07:15,605 --> 00:07:18,344
ancak nektar ya da polen
toplanmasına katılmıyorlar.

135
00:07:18,368 --> 00:07:20,652
Yunanlar erkek arıların
cinsiyetini çözemediler

136
00:07:20,676 --> 00:07:25,243
ve akıl karıştıran kısım şuydu, arıların 
sokma yeteneklerinin farkındaydılar,

137
00:07:25,267 --> 00:07:28,124
ama delme görevindeki bu silahın dişi bir

138
00:07:28,148 --> 00:07:31,395
hayvana ait olabileceğine
inanmakta zorlandılar.

139
00:07:31,705 --> 00:07:34,715
Aristo da bunu açıklamaya çalıştı.

140
00:07:34,739 --> 00:07:39,327
"Pekâlâ eğer sokan bireyleri, erkekler
olacaksa..." şeklinde belirtti.

141
00:07:39,351 --> 00:07:41,817
Sonradan aklı karıştı, çünkü
bu erkek olanların

142
00:07:41,841 --> 00:07:44,570
kolonideki yavrulara
baktıkları anlamına da

143
00:07:44,594 --> 00:07:49,002
geliyordu ve o bunun tamamıyla
imkânsız olduğunu düşünüyordu.

144
00:07:49,026 --> 00:07:52,075
Daha sonra aynı bireyde belki de
iki ayrı cinsiyet organının

145
00:07:52,099 --> 00:07:53,250
olabileceği sonucuna

146
00:07:53,274 --> 00:07:55,843
vardı ki bazı hayvanlarda görürüz,
imkânsız değil

147
00:07:55,867 --> 00:07:58,120
ama hiçbir zaman buna
bir çözüm getiremedi.

148
00:07:58,744 --> 00:08:02,530
Bugün bile, öğrencilerim
gördükleri her hayvanı,

149
00:08:02,554 --> 00:08:07,245
buna böcekler de dâhil, erkek
olarak farzediyorlar.

150
00:08:07,585 --> 00:08:11,121
Onlara kolonilerini savunmak
için büyük çenelerini

151
00:08:11,145 --> 00:08:14,078
kullanan gaddar karınca 
askerlerinin tamamının

152
00:08:14,102 --> 00:08:17,204
her zaman dişi olduğunu söylüyorum ve

153
00:08:17,228 --> 00:08:19,562
bana çokta inanmış görünmüyorlar.

154
00:08:19,586 --> 00:08:20,731
(Gülüşmeler)

155
00:08:20,755 --> 00:08:25,955
Elbette tüm filmlerdeki --
Karınca Z, Arı Filmi --

156
00:08:25,979 --> 00:08:31,834
sosyal böceklerin ana karakteri
erkek olarak yansıtılıyor.

157
00:08:32,869 --> 00:08:34,673
Peki bu nasıl bir fark yaratıyor?

158
00:08:34,697 --> 00:08:36,334
Bunlar film. Bunlar kurgu.

159
00:08:36,358 --> 00:08:37,980
İçlerinde konuşan hayvanlar var.

160
00:08:38,004 --> 00:08:41,684
Sanki Jerry Seinfeld gibi 
konuşsalardı ne değişir?

161
00:08:41,708 --> 00:08:43,872
Bence bu önemli

162
00:08:43,896 --> 00:08:46,760
ve aslında tıp, sağlık ve

163
00:08:46,784 --> 00:08:50,913
hayatlarımız açısından da birçok yönden

164
00:08:50,937 --> 00:08:53,571
çıkarımları olan bir problem.

165
00:08:53,595 --> 00:08:57,088
Bilim insanları model sistemler
dediğimiz şeyi kullanıyor,

166
00:08:57,112 --> 00:09:00,473
canlıları -- beyaz fareler ya da 
meyve sinekleri gibi --

167
00:09:00,497 --> 00:09:05,051
insanlar da dâhil diğer hayvanlar için
bir çeşit dublör olarak.

168
00:09:05,075 --> 00:09:08,019
Ana fikir ise insan için doğru olan neyse

169
00:09:08,043 --> 00:09:10,454
aynı zamanda beyaz fare içinde doğru olur.

170
00:09:10,478 --> 00:09:13,458
Ve genellikle bu durum ortaya çıkıyor.

171
00:09:13,482 --> 00:09:17,243
Model sistem fikrini
çok daha öteye götürebilirsiniz.

172
00:09:17,924 --> 00:09:20,193
Yaptığımız şey tam olarak,

173
00:09:20,217 --> 00:09:25,668
her türden erkek bireyleri,
model sistemmiş gibi düşünerek kullanmak.

174
00:09:25,692 --> 00:09:26,915
Kural bu.

175
00:09:26,939 --> 00:09:29,480
Olması gereken buymuş gibi varsayılıyor.

176
00:09:29,510 --> 00:09:31,843
Dişiler ise bir çeşit varyant gibi--

177
00:09:31,843 --> 00:09:36,620
basit çalışmalardan sonra araştırılması
gereken özel bir şeymiş gibi görülüyor.

178
00:09:37,802 --> 00:09:40,485
Böceklere dönecek olursak.

179
00:09:40,509 --> 00:09:41,857
Benim fikrime göre bu

180
00:09:41,881 --> 00:09:44,700
insanların önlerinde duranı
göremedikleri anlamına geliyor.

181
00:09:44,724 --> 00:09:51,160
Çünkü dünya sahnesinin çoğunlukla
erkek oyuncuların elinde olduğunu

182
00:09:51,184 --> 00:09:55,036
ve kadınların ufak, figüran rolünün
olduğunu farzediyorlar.

183
00:09:55,626 --> 00:10:01,065
Ancak bunu yaptığımızda, doğanın özünde 
olan birçok şeyi de kaçırmış oluyoruz.

184
00:10:01,588 --> 00:10:08,587
Ve doğal olanın, yaşayan şeylerin,
insanlar da dâhil, farklı olabileceğini

185
00:10:08,611 --> 00:10:10,001
gözden kaçırabiliriz.

186
00:10:10,025 --> 00:10:15,100
Bana göre şu anda hem kadına hem de
erkeğe uygularken problem olan birçok

187
00:10:15,124 --> 00:10:17,189
tıbbi araştırmanın sonucunun

188
00:10:17,213 --> 00:10:21,610
böyle olmasının nedeni, model olarak
erkek bireylerin kullanılmış olması.

189
00:10:22,760 --> 00:10:25,287
Böcekler hakkında gerçekten 
sevdiğim son bir şey

190
00:10:25,311 --> 00:10:28,572
ki birçok insan bunu sinir bozucu buluyor.

191
00:10:28,596 --> 00:10:30,363
Normalde düşündüğümüz gibi,

192
00:10:30,387 --> 00:10:33,780
bilinç yetenekleri çok az olan, çok küçük,
minik beyinlere sahipler.

193
00:10:34,398 --> 00:10:39,074
Karmaşık davranışları var ama karmaşık
beyinlerden yoksunlar.

194
00:10:39,860 --> 00:10:45,037
Bu yüzden onları küçük insanlar
gibi algılayamıyoruz,

195
00:10:45,061 --> 00:10:48,606
çünkü işlerini bizim yaptığımız
yoldan yapmıyorlar.

196
00:10:48,630 --> 00:10:52,730
Böceklere insani özellikler yerleştirmek
zor ve bunu gerçekten seviyorum,

197
00:10:52,754 --> 00:10:56,277
onlara bakmayı ve altı bacaklı,
böcek iskeleti içindeki

198
00:10:56,301 --> 00:10:58,439
ufak insanlarmış gibi düşünmeyi --

199
00:10:58,927 --> 00:11:00,188
(Gülüşmeler)

200
00:11:00,212 --> 00:11:03,757
Bunun yerine onları gerçekten kendi 
kurallarıyla kabul etmeniz gerekiyor,

201
00:11:03,781 --> 00:11:08,914
çünkü bizi neyin normal ve 
doğal olduğunu sorgulamaya itiyorlar.

202
00:11:09,527 --> 00:11:14,160
Biliyorsunuz, insanlar paralel evrenler
hakkında kurgulayıp yazıyorlar.

203
00:11:14,184 --> 00:11:17,482
Belki de ölü ruhların aramızda
yürüdüğü gibi

204
00:11:17,506 --> 00:11:20,939
doğaüstü şeyler hakkında kafa yoruyorlar.

205
00:11:22,537 --> 00:11:25,733
İnsanların söylediği gibi başka bir

206
00:11:25,757 --> 00:11:31,911
dünyayı ilginç kılan, onlardaki 
paranormal şeylerle uğraşma isteği.

207
00:11:32,376 --> 00:11:34,665
Ama merak ettiğim, yaşayan böcekleri

208
00:11:34,689 --> 00:11:36,858
görebilirken, kimin ölü insanları

209
00:11:36,882 --> 00:11:38,560
görebilmeye ihtiyacı var ki?

210
00:11:39,262 --> 00:11:40,424
Teşekkürler.

211
00:11:40,448 --> 00:11:44,931
(Alkış)