0:00:01.793,0:00:06.785
Pekâlâ, insanlar ölmekten çok,[br]böceklerden korkar.

0:00:06.809,0:00:08.587
(Gülüşmeler)

0:00:08.611,0:00:13.119
En azından, bugünkü İnternet'te gördüğünüz[br]en iyi, en kötü, en komik listelerinden

0:00:13.143,0:00:20.143
önce çıkan, 1973 tarihli "Book of Lists" [br](Liste Kitabı) araştırmasına göre.

0:00:20.167,0:00:23.805
Korku kaynağı olarak, sadece yükseklik ve[br]

0:00:23.829,0:00:27.365
topluluk önünde konuşma[br]bu altı ayaklıları geçebildi.

0:00:27.884,0:00:31.436
Ve bana soracak olursanız[br]örümcekleri de dâhil ederseniz,

0:00:31.460,0:00:35.989
böcek ve örümcek kombinasyonu[br]tablonun tepesine otururdu.

0:00:36.736,0:00:38.839
Ben bu tür insanlardan değilim.

0:00:38.863,0:00:41.009
Böcekleri gerçekten seviyorum.

0:00:41.033,0:00:45.084
Bence çok ilginç ve güzeller

0:00:45.108,0:00:46.596
hatta bazen şirinler bile.

0:00:46.620,0:00:48.087
(Gülüşmeler)

0:00:48.111,0:00:49.479
Ve yalnız değilim.

0:00:49.503,0:00:53.209
Yüzyıllardır, Charles Darwin'den[br]E.O. Wilson'a

0:00:53.233,0:00:56.245
kadar bilimdeki bazı dehalar,

0:00:56.269,0:01:01.550
dünyadaki bu en küçük zihinlerle [br]çalışarak ilham almışlar.

0:01:02.661,0:01:04.362
Peki, neden böyle?

0:01:04.386,0:01:07.431
Bizi böceklere geri getirip duran şey ne?

0:01:08.055,0:01:12.654
Tabii ki bazıları için onlar hakkında[br]neredeyse her şeyin büyüklüğü.

0:01:12.678,0:01:15.665
Diğer bütün hayvan türlerinden[br]sayıca fazlalar.

0:01:15.689,0:01:18.513
Hâlen kaç tane böcek türü [br]olduğunu bilmiyoruz,

0:01:18.537,0:01:21.254
çünkü sürekli yenileri keşfediliyor.

0:01:21.278,0:01:24.903
En az bir milyon belki de[br]10 milyon kadarlar.

0:01:25.221,0:01:29.485
Bunun anlamı, eğer ayın böceği[br]takvimimiz olsaydı,

0:01:29.509,0:01:33.494
aynı türe gelmemiz[br]80.000 yıldan fazla sürerdi.

0:01:33.518,0:01:36.418
(Gülüşmeler)

0:01:36.442,0:01:38.660
Alın bakalım pandalar ve kedicikler!

0:01:38.660,0:01:40.482
(Gülüşmeler)

0:01:40.506,0:01:43.974
Daha ciddi olursak,[br]böcekler çok önemliler.

0:01:43.998,0:01:45.445
Onlara ihtiyacımız var.

0:01:45.469,0:01:48.869
Tahmini olarak yediğimiz[br]gıdaların 3'te 1'i

0:01:48.893,0:01:51.567
tozlayıcılar sayesinde üretilebiliyor.

0:01:52.972,0:01:56.199
Bilim insanları sinir sistemimizin[br]yapısından, genlerimizin

0:01:56.223,0:01:59.124
ve DNA'mızın nasıl çalıştığına[br]kadar temel keşifleri

0:01:59.148,0:02:01.296
yapmak için böcekleri kullanıyor.

0:02:02.388,0:02:04.266
Ama benim böcekler[br]hakkında en sevdiğim

0:02:04.290,0:02:07.071
ise kendi davranışlarımız[br]hakkında bize anlatabildikleri.

0:02:07.539,0:02:10.596
Böcekler insanların yaptığı[br]her şeyi yapıyormuş gibi görünüyor.

0:02:10.620,0:02:14.159
Tanışıyorlar, eş buluyorlar,[br]kavga ediyorlar, ayrılıyorlar.

0:02:14.509,0:02:18.570
Ve bu yaptıkları sevgiden ya da[br]düşmanlıktanmış gibi görünüyor.

0:02:19.665,0:02:24.876
Ancak davranışlarını gerçekten[br]neyin yönlendirdiği bizimkinden farklı

0:02:24.900,0:02:27.474
ve bu fark gerçekten [br]aydınlatıcı olabiliyor.

0:02:28.234,0:02:30.101
En düşkün olduğumuz güdümüze

0:02:30.125,0:02:33.686
gelince, bunun daha gerçek[br]olduğu başka yer yok -- seks.

0:02:34.142,0:02:36.975
Şimdi kanıtlayacağım ve bence bu,

0:02:36.999,0:02:39.400
şaşırtıcı görünen sözü savunabilirim.

0:02:40.749,0:02:44.296
Bence böceklerin cinselliği[br]insanlarınkinden daha ilginç.

0:02:44.320,0:02:46.107
(Gülüşmeler)

0:02:46.131,0:02:49.270
Ve gördüğümüz bu vahşi türün, [br]erkek ve kadın

0:02:49.294,0:02:52.207
olmanın anlamı hakkındaki bazı

0:02:52.231,0:02:54.955
varsayımlarımızı hiçe saydığını görüyoruz.

0:02:55.663,0:02:57.344
Tabii ki de, ilk olarak, çoğu böcek

0:02:57.344,0:03:00.295
üreyebilmek için[br]seks yapmaya ihtiyaç duymuyor.

0:03:00.319,0:03:04.749
Dişi fidanbitleri çiftleşmeden, kendi[br]kendine ufak, minik kopyalar yapabiliyor.

0:03:05.441,0:03:06.914
İşte size bakireden doğma.

0:03:06.938,0:03:08.226
Gül çalılıklarınızda.

0:03:08.250,0:03:11.446
(Gülüşmeler)

0:03:11.470,0:03:13.011
Seks yaptıklarında,

0:03:13.035,0:03:16.292
spermleri bile insan sperminden [br]çok daha ilginç.

0:03:16.316,0:03:18.691
Erkeğinin kendi vücudundan daha uzun

0:03:18.715,0:03:22.192
spermi olan bazı tür meyve sinekleri var.

0:03:22.216,0:03:26.476
Bu önemli, çünkü erkekler spermlerini [br]rekabet için kullanırlar.

0:03:26.873,0:03:31.060
Erkek böcekler, bu kınkanatlı boynuzları [br]gibi silahlarıyla rekabet ediyor.

0:03:31.553,0:03:35.797
Ancak çiftleşmeden sonra da[br]spermleriyle de rekabet ediyorlar.

0:03:36.726,0:03:41.852
Yusufçuklar ve kızböcekleri tüm bölmeleri[br]açılmış bir çeşit İsviçre çakısına

0:03:41.876,0:03:43.969
benzeyen penislere sahipler.

0:03:43.993,0:03:45.863
(Gülüşmeler)

0:03:45.887,0:03:50.033
Kepçeye benzeyen bu korkunç aygıtları[br]dişinin çiftleştiği

0:03:50.057,0:03:54.794
önceki erkeğin spermlerini[br]çıkarmak için kullanıyorlar.

0:03:54.818,0:03:56.885
(Gülüşmeler)

0:03:56.909,0:03:59.606
Peki bundan ne öğrenebiliriz?

0:03:59.630,0:04:05.309
(Gülüşmeler)

0:04:05.333,0:04:10.343
Pekâlâ, bu onları[br]taklit ettiğimiz ya da örnek alıp

0:04:10.367,0:04:13.891
peşinden gitmeyi[br]öğrendiğimiz bir ders değil.

0:04:13.915,0:04:17.241
Bu verdiğimiz örnekte dâhil.

0:04:17.245,0:04:18.615
Bunun yanında böcekler arasında [br]

0:04:18.615,0:04:20.863
seksüel yamyamlığın [br]yaygınlığına değinmiş miydim?

0:04:20.863,0:04:23.191
Yani hayır, konu bu değil.

0:04:23.215,0:04:24.952
Ancak benim düşüncem, böcekler,

0:04:24.976,0:04:30.965
insanların sahip olduğu cinsel roller [br]hakkındaki birçok kuralı yıkıyor.

0:04:31.319,0:04:36.848
İnsanlar şu fikre sahip, doğa kadın ve[br]erkeği 1950 yılındaki sitcom'larda

0:04:36.872,0:04:38.827
olduğu gibi tanımlıyor.

0:04:38.851,0:04:42.004
Her zaman erkekler baskın ve agresif,

0:04:42.028,0:04:43.770
kadınlar pasif ve cilveli.

0:04:43.794,0:04:45.744
Ancak olayın aslı bu değil.

0:04:46.606,0:04:48.668
Örnek olarak cırcır böceği ve

0:04:48.692,0:04:51.534
çekirgelerle akraba olan[br]katididleri ele alalım.

0:04:51.558,0:04:55.035
Erkekler kiminle çiftleştikleri[br]konusunda oldukça seçiciler

0:04:55.059,0:04:58.284
çünkü çiftleşme esnasında sadece [br]sperm alışverişi olmuyor,

0:04:58.308,0:05:02.774
bunun yanında dişiye çiftleşme hediyesi[br]olarak bilinen bir şey veriyorlar.

0:05:02.798,0:05:06.475
Bu fotoğraflarda iki tane katididi[br]çiftleşirken görüyorsunuz.

0:05:06.499,0:05:08.819
İki kısımda da erkek olan sağdaki

0:05:08.843,0:05:12.423
ve kılıç gibi olan ikincil olansa[br]dişinin yumurtlama organı.

0:05:13.126,0:05:15.653
Beyaz kütle sperm,

0:05:15.677,0:05:19.063
yeşil kütle ise çiftleşme hediyesi

0:05:19.087,0:05:22.453
ve erkek bunu kendi vücudundan üretiyor.

0:05:22.477,0:05:24.655
Yapması ona oldukça pahalıya mal oluyor.

0:05:24.679,0:05:27.387
Ağırlık olarak vücudunun[br]3'te 1'ine denk gelebiliyor.

0:05:27.985,0:05:30.519
Şimdi bir anlığına duracağım ve şunu

0:05:30.543,0:05:34.706
düşünmenizi istiyorum,[br]insan erkeğinin her seks yaptığında,

0:05:34.730,0:05:40.777
20, 30, 40 kilogram kadar bir şeyi üretmek[br]zorunda olsaydı nasıl olurdu.

0:05:40.801,0:05:44.408
(Gülüşmeler)

0:05:44.432,0:05:47.671
Tamam, çok sık yapmaya uygun olmazlardı.

0:05:47.695,0:05:49.192
(Gülüşmeler)

0:05:49.216,0:05:51.617
Aslında katididler de öyleler.

0:05:52.343,0:05:54.255
Bu şu anlama geliyor,

0:05:54.279,0:05:58.087
katidid erkekleri bu[br]çiftleşme hediyesini vermek

0:05:58.111,0:06:01.191
konusunda aşırı seçici davranıyorlar.

0:06:01.215,0:06:03.141
Bu hediye oldukça besleyici,

0:06:03.165,0:06:05.859
dişi çiftleşme sırasında ve[br]sonrasında bunu yiyor.

0:06:05.883,0:06:08.240
Yani ne kadar büyükse[br]erkek için o kadar iyi,

0:06:08.264,0:06:10.440
çünkü bu spermlerini dişinin vücuduna

0:06:10.464,0:06:12.912
aktarmak ve döllemek için[br]daha fazla zaman demek.

0:06:13.521,0:06:17.871
Ancak buradan, erkeklerin çiftleşirken[br]çok pasif olduğu anlamı da çıkıyor,

0:06:17.895,0:06:21.420
halbuki dişiler bu besleyici çiftleşme[br]hediyesini olabildiğince

0:06:21.444,0:06:25.760
elde etmek konusunda oldukça[br]agresif ve rekabetçiler.

0:06:25.784,0:06:29.579
Yani bunlar kesinlikle,[br]alışıldık kurallar dizisi değiller.

0:06:30.974,0:06:32.685
Hatta genel kanı aslında

0:06:32.709,0:06:37.773
erkeklerin, böcek hayatında[br]çok da önemli olmadığıdır.

0:06:37.797,0:06:42.226
Sosyal böceklerde --[br]arılar, eşek arıları, karıncalar --

0:06:42.250,0:06:44.845
her gün bireylerini gördükleriniz --

0:06:44.869,0:06:47.314
karıncalar, gezerler ve[br]şeker kâsenizden çıkarlar,

0:06:47.338,0:06:50.347
bal arıları, çiçekten çiçeğe uçarlar --

0:06:50.371,0:06:52.670
tüm bunların hepsi dişidir.

0:06:53.300,0:06:57.876
İnsanlar bu fikri bin yılda[br]anlarken zor zamanlar geçirdi.

0:06:57.900,0:07:02.998
Antik Yunanlar arı sınıfında, işçi[br]arılardan daha büyük erkek arılar olduğunu

0:07:03.022,0:07:05.073
biliyorlardı, buna rağmen erkek arıların

0:07:05.097,0:07:07.667
tembel oldukları kanısını benimsemediler,

0:07:07.691,0:07:10.746
çünkü onları kovan etrafında[br]çiftleşme uçuşuna

0:07:10.770,0:07:12.295
kadar boşta görebiliyorlardı --

0:07:12.319,0:07:13.538
onlar erkekti.

0:07:13.562,0:07:15.581
Çiftleşme uçuşuna kadar dolanıyorlar,

0:07:15.605,0:07:18.344
ancak nektar ya da polen[br]toplanmasına katılmıyorlar.

0:07:18.368,0:07:20.652
Yunanlar erkek arıların[br]cinsiyetini çözemediler

0:07:20.676,0:07:25.243
ve akıl karıştıran kısım şuydu, arıların [br]sokma yeteneklerinin farkındaydılar,

0:07:25.267,0:07:28.124
ama delme görevindeki bu silahın dişi bir

0:07:28.148,0:07:31.395
hayvana ait olabileceğine[br]inanmakta zorlandılar.

0:07:31.705,0:07:34.715
Aristo da bunu açıklamaya çalıştı.

0:07:34.739,0:07:39.327
"Pekâlâ eğer sokan bireyleri, erkekler[br]olacaksa..." şeklinde belirtti.

0:07:39.351,0:07:41.817
Sonradan aklı karıştı, çünkü[br]bu erkek olanların

0:07:41.841,0:07:44.570
kolonideki yavrulara[br]baktıkları anlamına da

0:07:44.594,0:07:49.002
geliyordu ve o bunun tamamıyla[br]imkânsız olduğunu düşünüyordu.

0:07:49.026,0:07:52.075
Daha sonra aynı bireyde belki de[br]iki ayrı cinsiyet organının

0:07:52.099,0:07:53.250
olabileceği sonucuna

0:07:53.274,0:07:55.843
vardı ki bazı hayvanlarda görürüz,[br]imkânsız değil

0:07:55.867,0:07:58.120
ama hiçbir zaman buna[br]bir çözüm getiremedi.

0:07:58.744,0:08:02.530
Bugün bile, öğrencilerim[br]gördükleri her hayvanı,

0:08:02.554,0:08:07.245
buna böcekler de dâhil, erkek[br]olarak farzediyorlar.

0:08:07.585,0:08:11.121
Onlara kolonilerini savunmak[br]için büyük çenelerini

0:08:11.145,0:08:14.078
kullanan gaddar karınca [br]askerlerinin tamamının

0:08:14.102,0:08:17.204
her zaman dişi olduğunu söylüyorum ve

0:08:17.228,0:08:19.562
bana çokta inanmış görünmüyorlar.

0:08:19.586,0:08:20.731
(Gülüşmeler)

0:08:20.755,0:08:25.955
Elbette tüm filmlerdeki --[br]Karınca Z, Arı Filmi --

0:08:25.979,0:08:31.834
sosyal böceklerin ana karakteri[br]erkek olarak yansıtılıyor.

0:08:32.869,0:08:34.673
Peki bu nasıl bir fark yaratıyor?

0:08:34.697,0:08:36.334
Bunlar film. Bunlar kurgu.

0:08:36.358,0:08:37.980
İçlerinde konuşan hayvanlar var.

0:08:38.004,0:08:41.684
Sanki Jerry Seinfeld gibi [br]konuşsalardı ne değişir?

0:08:41.708,0:08:43.872
Bence bu önemli

0:08:43.896,0:08:46.760
ve aslında tıp, sağlık ve

0:08:46.784,0:08:50.913
hayatlarımız açısından da birçok yönden

0:08:50.937,0:08:53.571
çıkarımları olan bir problem.

0:08:53.595,0:08:57.088
Bilim insanları model sistemler[br]dediğimiz şeyi kullanıyor,

0:08:57.112,0:09:00.473
canlıları -- beyaz fareler ya da [br]meyve sinekleri gibi --

0:09:00.497,0:09:05.051
insanlar da dâhil diğer hayvanlar için[br]bir çeşit dublör olarak.

0:09:05.075,0:09:08.019
Ana fikir ise insan için doğru olan neyse

0:09:08.043,0:09:10.454
aynı zamanda beyaz fare içinde doğru olur.

0:09:10.478,0:09:13.458
Ve genellikle bu durum ortaya çıkıyor.

0:09:13.482,0:09:17.243
Model sistem fikrini[br]çok daha öteye götürebilirsiniz.

0:09:17.924,0:09:20.193
Yaptığımız şey tam olarak,

0:09:20.217,0:09:25.668
her türden erkek bireyleri,[br]model sistemmiş gibi düşünerek kullanmak.

0:09:25.692,0:09:26.915
Kural bu.

0:09:26.939,0:09:29.480
Olması gereken buymuş gibi varsayılıyor.

0:09:29.510,0:09:31.843
Dişiler ise bir çeşit varyant gibi--

0:09:31.843,0:09:36.620
basit çalışmalardan sonra araştırılması[br]gereken özel bir şeymiş gibi görülüyor.

0:09:37.802,0:09:40.485
Böceklere dönecek olursak.

0:09:40.509,0:09:41.857
Benim fikrime göre bu

0:09:41.881,0:09:44.700
insanların önlerinde duranı[br]göremedikleri anlamına geliyor.

0:09:44.724,0:09:51.160
Çünkü dünya sahnesinin çoğunlukla[br]erkek oyuncuların elinde olduğunu

0:09:51.184,0:09:55.036
ve kadınların ufak, figüran rolünün[br]olduğunu farzediyorlar.

0:09:55.626,0:10:01.065
Ancak bunu yaptığımızda, doğanın özünde [br]olan birçok şeyi de kaçırmış oluyoruz.

0:10:01.588,0:10:08.587
Ve doğal olanın, yaşayan şeylerin,[br]insanlar da dâhil, farklı olabileceğini

0:10:08.611,0:10:10.001
gözden kaçırabiliriz.

0:10:10.025,0:10:15.100
Bana göre şu anda hem kadına hem de[br]erkeğe uygularken problem olan birçok

0:10:15.124,0:10:17.189
tıbbi araştırmanın sonucunun

0:10:17.213,0:10:21.610
böyle olmasının nedeni, model olarak[br]erkek bireylerin kullanılmış olması.

0:10:22.760,0:10:25.287
Böcekler hakkında gerçekten [br]sevdiğim son bir şey

0:10:25.311,0:10:28.572
ki birçok insan bunu sinir bozucu buluyor.

0:10:28.596,0:10:30.363
Normalde düşündüğümüz gibi,

0:10:30.387,0:10:33.780
bilinç yetenekleri çok az olan, çok küçük,[br]minik beyinlere sahipler.

0:10:34.398,0:10:39.074
Karmaşık davranışları var ama karmaşık[br]beyinlerden yoksunlar.

0:10:39.860,0:10:45.037
Bu yüzden onları küçük insanlar[br]gibi algılayamıyoruz,

0:10:45.061,0:10:48.606
çünkü işlerini bizim yaptığımız[br]yoldan yapmıyorlar.

0:10:48.630,0:10:52.730
Böceklere insani özellikler yerleştirmek[br]zor ve bunu gerçekten seviyorum,

0:10:52.754,0:10:56.277
onlara bakmayı ve altı bacaklı,[br]böcek iskeleti içindeki

0:10:56.301,0:10:58.439
ufak insanlarmış gibi düşünmeyi --

0:10:58.927,0:11:00.188
(Gülüşmeler)

0:11:00.212,0:11:03.757
Bunun yerine onları gerçekten kendi [br]kurallarıyla kabul etmeniz gerekiyor,

0:11:03.781,0:11:08.914
çünkü bizi neyin normal ve [br]doğal olduğunu sorgulamaya itiyorlar.

0:11:09.527,0:11:14.160
Biliyorsunuz, insanlar paralel evrenler[br]hakkında kurgulayıp yazıyorlar.

0:11:14.184,0:11:17.482
Belki de ölü ruhların aramızda[br]yürüdüğü gibi

0:11:17.506,0:11:20.939
doğaüstü şeyler hakkında kafa yoruyorlar.

0:11:22.537,0:11:25.733
İnsanların söylediği gibi başka bir

0:11:25.757,0:11:31.911
dünyayı ilginç kılan, onlardaki [br]paranormal şeylerle uğraşma isteği.

0:11:32.376,0:11:34.665
Ama merak ettiğim, yaşayan böcekleri

0:11:34.689,0:11:36.858
görebilirken, kimin ölü insanları

0:11:36.882,0:11:38.560
görebilmeye ihtiyacı var ki?

0:11:39.262,0:11:40.424
Teşekkürler.

0:11:40.448,0:11:44.931
(Alkış)