Blijkbaar zijn mensen zijn banger voor insecten dan om dood te gaan. (Gelach) Tenminste, volgens een onderzoek uit 1973 van de 'Book of Lists', een voorloper van al die online beste, slechtste, grappigste ranglijsten van nu. Alleen hoogtes en presentaties geven stegen boven de zespotigen uit als bronnen van angst. En ik vrees dat als je er spinnen op had gezet, de combinatie insecten en spinnen gezamenlijk bovenaan de lijst zou staan. Ik ben toevallig niet één van die mensen. Ik hou heel veel van insecten. Ik vind ze interessant en mooi, en soms zelfs schattig. (Gelach) Ik ben niet de enige. Eeuwenlang hebben enkele van de grootste genieën van de wetenschap, van Charles Darwin tot E.O. Wilson, inspiratie geput uit het bestuderen van enkele van de kleinste geesten op aarde. Maar waarom dan? Waarom komen we steeds weer terug bij de insecten? Natuurlijk heeft het te maken met hun indrukwekkende hoeveelheid. Ze zijn talrijker dan welk dier ook. We weten niet eens hoeveel soorten er bestaan. Nieuwe soorten worden nog steeds regelmatig ontdekt. Er zijn er op z'n minst een miljoen en misschien wel 10 miljoen. Dat betekent dat je een 'insect-van-de-maand'-kalender kunt hebben en geen enkel soort in 80.000 jaar hoeft te herhalen. (Gelach) Daar kan geen panda of kitten tegenop. (Gelach) Nu even wat serieuzer, insecten zijn onmisbaar. We hebben ze nodig. Er wordt geschat dat een op de drie happen die we eten, mogelijk is gemaakt door een bestuiver. Wetenschappers gebruiken insecten voor fundamentele ontdekkingen, van de structuur van ons zenuwsysteem tot hoe onze genen en DNA werken. Wat ik het mooiste van insecten vind, is wat ze ons kunnen vertellen over ons eigen gedrag. Het lijkt erop dat insecten alles doen wat mensen doen. Ze ontmoeten elkaar, paren, vechten, ze gaan uit elkaar. Dat doen ze met iets wat op liefde of vijandigheid lijkt. Maar wat achter hun gedrag zit, is toch anders dan bij ons en dat verschil kan echt verlichtend zijn. Dat is op geen enkel gebied meer waar dan als we het hebben over de passie die ons het meest bezighoudt -- seks. Wat ik nu beweer en denk te kunnen verdedigen, lijkt misschien een verrassende uitspraak. Ik denk dat seks tussen insecten interessanter is dan seks tussen mensen. (Gelach) De wilde verscheidenheid die we zien zet ons aan tot nadenken over wat het betekent om man of vrouw te zijn. We beginnen met de insecten die helemaal geen seks nodig hebben om zich voort te planten. Vrouwelijke bladluizen maken kleine klonen van zichzelf zonder ooit te paren. Een onbevlekte ontvangenis. Hier, op je rozenstruiken. (Gelach) Als ze wel seks hebben, is zelfs hun sperma interessanter dan menselijk sperma. Er bestaan fruitvliegjes waarvan het sperma langer is dan het mannetjeslichaam zelf. Dat is belangrijk omdat de mannetjes het gebruiken om te concurreren. Mannelijke insecten concurreren met wapens zoals de hoorns op deze kevers. Maar ze concurreren ook na het paren met hun sperma. Libellen en waterjuffers hebben penissen die op Zwitserse zakmessen lijken met alle hulpmiddelen uitgeklapt. (Gelach) Ze gebruiken deze formidabele hulpmiddelen als lepels waarmee ze het sperma van andere mannetjes uit het vrouwtje scheppen. (Gelach) Wat kunnen we hiervan leren? (Gelach) Oké, we hoeven ze niet te imiteren en ze hoeven ook geen voorbeeld voor ons te zijn. Wat, na wat ik hier verteld heb, maar goed is ook. Heb ik al verteld dat seksueel kannibalisme vaak voorkomt bij insecten? Nee, dat is niet het punt. Ik denk dat insecten veel regels breken die wij mensen hebben over de rollen in seks. Mensen hebben het idee dat de natuur een tv-serie uit de jaren 50 dicteert over hoe mannen en vrouwen zijn. Mannen horen dominant en agressief te zijn en vrouwen passief en bedeesd. Maar dat is niet het geval. Laten we eens kijken naar de sabelsprinkhaan. Die is familie van de krekel en de sprinkhaan. De mannetjes zijn nogal kieskeurig bij het uitzoeken van een maatje want ze geven niet alleen sperma tijdens het paren maar ze geven het vrouwtje ook een huwelijksgeschenk. Op deze foto's zie je twee sabelsprinkhanen paren. Op beide plaatjes zie je het mannetje rechts. Het vrouwtje legt eitjes met dat orgaan dat op een zwaard lijkt. Het witte bolletje is sperma en het groene bolletje het huwelijksgeschenk. Het mannetje maakt dit aan met zijn eigen lichaam en het is erg kostbaar om te produceren. Het kan tot een derde van zijn lichaamsgewicht wegen. Ik zal nu even pauzeren zodat je je kunt indenken hoe het zou zijn als onze mannen elke keer dat ze seks hebben iets moeten produceren dat 20, 30 of 35 kilo weegt. (Gelach) Dat zouden ze dan niet erg vaak kunnen doen. (Gelach) De sabelsprinkhanen uiteraard ook niet. Dat betekent dat deze mannetjessprinkhanen erg kieskeurig zijn in wie ze de huwelijksgift aanbieden. De gift is heel voedzaam en het vrouwtje eet ervan tijdens en na het paren. Hoe groter hij is, des te beter voor het mannetje, want dit betekent dat zijn sperma meer tijd in haar lichaam heeft om de eitjes te bevruchten. Het betekent ook dat de mannetjes nogal passief zijn over het paren terwijl de vrouwtjes erg agressief en competitief zijn en proberen zoveel mogelijk voedzame bruidsschatten te veroveren. Dus dit zijn geen stereotiepe regels. Zelfs in algemenere zin zijn mannetjes niet zo belangrijk in het leven van veel insecten. Bij de sociale insecten zoals bijen, wespen en mieren zijn de individuen die je elke dag ziet, de mieren die op en neer naar je suikerpot lopen, de honingbijen die van bloem naar bloem fladderen, altijd vrouwtjes. Al duizenden jaren lang kunnen mensen dit nauwelijks geloven. De oude Grieken wisten dat er een bijenklasse was, de darren, die groter waren dan de werkers. Ze keken neer op de luiheid van de darren, omdat die bij de korf rondvlogen tot de paringsvlucht -- dit zijn de mannetjes. Ze wachten op de paringsvlucht, maar ze verzamelen geen nectar of stuifmeel. De Grieken snapten niet wat het geslacht van de darren was. Deel van de verwarring was dat ze wisten dat bijen konden steken maar ze konden nauwelijks geloven dat dieren met zo'n wapen vrouwelijk zouden kunnen zijn. Aristoteles bemoeide zich er ook mee. Hij zei: "Oké, als de stekende individuen de mannetjes zijn ..." Toen raakte hij in de war, want dat zou betekenen dat de mannetjes ook voor de jongen in de kolonie zorgden, en hij dacht dat dat absoluut onmogelijk was. Hij concludeerde dat bijen misschien de organen van beide seksen in hetzelfde individu hebben. Dit is niet vergezocht want sommige dieren hebben dat. Maar hij heeft het nooit opgelost. Zelfs vandaag de dag noemen mijn studenten bijvoorbeeld elk dier dat ze zien, inclusief insecten, mannelijk. Als ik ze vertel dat die woeste legermieren met die gigantische kaken, om de kolonie te verdedigen, altijd vrouwtjes zijn, lijkt het alsof ze me niet geloven. (Gelach) En zeker in alle films -- Antz, Bee Movie -- is de hoofdrolspeler bij de sociale insecten altijd mannelijk. Wat maakt dit eigenlijk uit? Dit zijn films. Het is fictie. Het gaat over pratende dieren. Wat maakt het uit of ze als Jerry Seinfeld praten? Ik vind het wel belangrijk. Het is onderdeel van een dieperliggend probleem dat belangrijke gevolgen heeft voor de geneeskunde en gezondheid en voor veel meer aspecten van onze levens. Jullie weten allemaal dat wetenschappers modelsystemen gebruiken. Dit zijn wezens -- witte ratten of fruitvliegjes -- die worden gebruikt als stand-ins voor andere dieren, inclusief mensen. Het idee is dat wat klopt voor een mens ook waar zou moeten zijn voor een witte rat. In de meeste gevallen blijkt dat zo te zijn. Maar je kunt ook te ver gaan met zo'n modelsysteem. Ik denk dat wat wij dat doen door mannetjes in elke soort als modelsysteem te gebruiken. De standaard. Zoals de dingen zouden moeten gaan. En vrouwtjes als een soort variant -- iets bijzonders dat je alleen bestudeert als je de basis kent. Dus gaan we terug naar de insecten. Ik denk dat dit betekent dat mensen hun eigen wereld niet goed begrepen. Want ze veronderstelden dat het wereldtoneel uit mannen bestond en vrouwen alleen de mindere rollen kregen. Als we dat doen, houden we geen rekening met hoe alles werkt in de natuur. Dan zien we ook niet hoe natuurlijke, levende dingen, inclusief mensen, kunnen verschillen. We gebruiken daarom mannen als model bij medische onderzoeken, iets waarvan we nu weten dat dit een probleem is als we de resultaten toepassen op zowel mannen als vrouwen. Het laatste wat ik echt geweldig vind aan insecten is iets wat veel mensen eng vinden. Ze hebben kleine hersentjes met een erg klein cognitief vermogen. Ze vertonen gecompliceerd gedrag, maar hebben geen gecompliceerde hersens. We kunnen niet denken dat het kleine mensen zijn want ze doen dingen anders dan wij. Ik vind het goed dat het moeilijk is insecten te antropomorfiseren, om je ze voor te stellen als kleine mensjes in uitwendige skeletten met zes poten. (Gelach) In plaats daarvan moet je ze accepteren zoals ze zijn, want door insecten vragen we ons af wat normaal en wat natuurlijk is. Weet je, mensen schrijven fictie en praten over parallelle universums. Ze speculeren over het bovennatuurlijke, zoals geesten van overledenen die tussen ons rondlopen. Het aanlokkende van een andere wereld is een reden voor mensen om met het paranormale te willen spelen. Als je het mij vraagt: "Wie wil er nou dode mensen kunnen zien als je levende insecten kunt zien?" Dank jullie wel. (Applaus)