WEBVTT

00:00:07.470 --> 00:00:12.415
لە ساڵی 1965، ڕاندی گاردنەر
کە تەمەنی 17 ساڵان بوو

00:00:12.415 --> 00:00:16.042
بۆ ماوەی 264 کاتژمێر نەخەوت.

00:00:16.042 --> 00:00:20.060
ئەمە 11 ڕۆژ دەکات.
توانی بەبێ خەوتن بژیت.

00:00:20.060 --> 00:00:23.241
ڕۆژی دواتر چاوی گرفتی تێکەوت.

00:00:23.241 --> 00:00:27.350
دواتر نەیدەتوانی شتەکان لە
ڕێگەی دەست لێدانەوە بناسێتەوە.

00:00:27.350 --> 00:00:30.917
ڕۆژی سێهەم، میزاجی و شڵەژاو بوو.

00:00:30.917 --> 00:00:33.806
لە کۆتایی تاقیکردنەوەکەدا،
توانایی تێڕمانینی نەما،

00:00:33.806 --> 00:00:35.607
و گرفت لە یادەوەری کورت
مەودا بۆ دروست بوو

00:00:35.607 --> 00:00:37.107
توشی شلڵەژان بوو.

00:00:37.107 --> 00:00:39.011
وردە وردە لەبەر خۆیەوە قسەی دەکرد..

00:00:39.011 --> 00:00:41.741
لەگەڵ ئەوەی گاردنەر بەبێ هیچ
زیانێکی دەروونی و جەستەیی

00:00:41.741 --> 00:00:43.409
ئەم کێشانەی تێپەڕاند،

00:00:43.409 --> 00:00:47.100
بەڵام بۆ خەڵکانیتر ئەم ئەزموونە
توشی تێکچوونی هۆڕمۆنیان دەکات،

00:00:47.100 --> 00:00:48.192
نەخۆش دەبن،

00:00:48.192 --> 00:00:50.601
لە خراپترین حاڵەتدا، دەمرن.

NOTE Paragraph

00:00:50.601 --> 00:00:55.027
دەمانەوێت بزانین بۆچی دەخەوین،

00:00:55.027 --> 00:00:56.965
دڵنیاین کە زۆر گرنگە.

00:00:56.965 --> 00:00:59.916
مرۆڤی پێگەیشتوو ڕۆژانە دەبێت
حەفت تا هەشت کاتژمێر بخەوێت،

00:00:59.916 --> 00:01:02.170
نەوجەوانان پێویستیان بە 10 کاتژمێرە.

00:01:02.170 --> 00:01:04.679
ئێمە خەواڵو دەبین بە هۆی
هێماکانی جەستەمانەوە

00:01:04.679 --> 00:01:06.986
کە بە مێشک دەڵێن ئێمە ماندووین،

00:01:06.986 --> 00:01:10.512
و هێمایی ژینگە کە پێمان
دەڵێت ئێستا تاریکە.

00:01:10.512 --> 00:01:12.881
بەرزبوونەوەی هێما کیمیایەکانی
خەوتن لە جەستە

00:01:12.881 --> 00:01:15.136
وەک، ئەدینۆسین و میلاتۆنین

00:01:15.136 --> 00:01:18.348
جەستە بۆ خەوێکی سووک
دەنێرێت، کە قووڵ دەبێتەوە

00:01:18.348 --> 00:01:20.951
و هەناسە و لێدانی دڵمان خاو دەکاتەوە

00:01:20.951 --> 00:01:23.577
و ماسولکەکانیشمان پشوو دەدەن.

00:01:23.577 --> 00:01:27.075
ئەم خەوە DNA مان چاک دەکاتەوە

00:01:27.075 --> 00:01:30.481
جەستەشمان خۆی بۆ ڕۆژی
داهاتوو ئامادە دەکات.

NOTE Paragraph

00:01:30.481 --> 00:01:32.061
لە ئەمریکا،

00:01:32.061 --> 00:01:36.681
نزیکەی 30 لە سەدی پێگەیشتووان
و 60 لە سەدی نەوجەوانان

00:01:36.681 --> 00:01:39.124
لە خەو بێ بەشن.

00:01:39.124 --> 00:01:41.503
ئەمە تەنها کێشەیەکی بچووک نییە.

00:01:41.503 --> 00:01:44.841
نەخەوتن دەبێتە هۆی زیانگەیاندن بە جەستە.

00:01:44.841 --> 00:01:46.159
کاتێک ناخەوین،

00:01:46.159 --> 00:01:47.004
فێربوون،

00:01:47.004 --> 00:01:47.828
یادگار،

00:01:47.828 --> 00:01:48.538
میزاج،

00:01:48.538 --> 00:01:50.783
و هەستی کات لە دەست دەدەین.

00:01:50.783 --> 00:01:53.385
نەخەوتن لەوانەیە ببێتە هۆی هەوکردنیش،

00:01:53.385 --> 00:01:54.607
شڵەژان،

00:01:54.607 --> 00:01:55.957
بەزبوونەوەی پەستانی خوێن

00:01:55.957 --> 00:02:00.424
و دەبێتە هۆی شەکرە و قەڵەوبوونیش.

NOTE Paragraph

00:02:00.424 --> 00:02:03.906
لە ساڵی 2014، هاندەرێکی
تۆپی پێ گیانی سپارد

00:02:03.906 --> 00:02:08.091
بەهۆی ئەوەی بۆ ماوەی 48 کاتژمێر
سەیری جامی جیهانی کرد.

00:02:08.091 --> 00:02:10.822
هۆکاری مردنەکەی جەڵتە بوو،

00:02:10.822 --> 00:02:14.614
لێکۆڵینەوەکان سەلماندوویانە کە
خەوتن بۆ ماوەی کەمتر لە 6 کاتژمێر

00:02:14.614 --> 00:02:18.598
لە شەوان دەبێتە هۆی
بەرزبوونەوەی ئەگەری جەڵتە بە ڕێژەی 4.5

00:02:18.598 --> 00:02:22.936
بە بەراورد بەو کەسانەی
شەوانە 7 کاتژمێر دەخەون.

00:02:22.936 --> 00:02:27.556
هەندێک خەڵک هەیە کە گۆڕانی جینیان هەیە

00:02:27.556 --> 00:02:29.063
نەخەوتن شتێکی ئاساییە.

00:02:30.063 --> 00:02:34.136
ئەم حاڵەتە ناو نراوە
Fatal Familial Insomnia

00:02:34.136 --> 00:02:37.609
جەستە لە بارودۆخێکی قورس دایە و

00:02:37.609 --> 00:02:40.915
ڕێگەی خەوتنی مێشک نادات.

00:02:40.915 --> 00:02:42.746
لە ماوەی چەند مانگێک یان چەند ساڵێک،

00:02:42.746 --> 00:02:47.494
لەگەڵ تێپەڕبوونی کات، حاڵەتەکە
خراپتر دەبێت و تا دەگاتە مردن.

NOTE Paragraph

00:02:47.494 --> 00:02:51.325
چۆن نەخەوتن دەبێتە هۆکاری ئەم هەموو دەردە؟

00:02:51.325 --> 00:02:55.308
زاناکان پێان وایە هۆکارەکەی
کۆبوونەوەی پاشماوەکانە

00:02:55.308 --> 00:02:56.915
لە ناو مێشک.

NOTE Paragraph

00:02:56.915 --> 00:02:58.482
لە ماوەی بەخەبەربوونماندا

00:02:58.482 --> 00:03:01.724
خانەکانی جەستە وزە بەکاردەهێنن

00:03:01.724 --> 00:03:04.385
کە ئەم وزەیە تێکدەشکێت بۆ چەند مادەیەکیتر

00:03:04.385 --> 00:03:06.673
لەوانەش ئەدینۆساین.

00:03:06.673 --> 00:03:08.457
لەگەڵ بەرزبوونەوەی ئەدینۆساین،

00:03:08.457 --> 00:03:12.913
هانی خەوتن دادات،
کە بە فشاری خەوتن ناسراوە.

00:03:12.913 --> 00:03:18.273
کافاین، ڕێگە لە کۆبوونەوەی
ئەدۆنسین دەگرێت.

00:03:18.273 --> 00:03:20.969
پاشماوەیتر لە مێشک کۆدەبێتەوە،

00:03:20.969 --> 00:03:24.986
ئەگەر ئەم پاشماوانە خاوێن نەکرێنەوە،
فشار لە سەر مێشک دروست دەکەن

00:03:24.986 --> 00:03:29.536
و دەبنە هۆکاری کۆمەڵێک زیان کە بە
مێشک دەگات کە دەبێتە نیشانەکانی نەخەوتن.

NOTE Paragraph

00:03:29.536 --> 00:03:33.938
باشە، کاتێک دەخەوین چی لە ناو
مێشک ڕوودەدات بۆ ڕێگە گرتن لەمە؟

00:03:33.938 --> 00:03:37.246
زاناکان سیستەمێکی لیمفەویان دۆزیتەوە،

00:03:37.246 --> 00:03:40.355
کە کاری پاکردنەوەی مێشک لە
پاشماوەکان دەکات کاتێک ئەمە دەخەوین.

00:03:40.355 --> 00:03:43.219
ئەم سیستەمە لە کاتی خەوتن زۆر چالاکترە.

00:03:43.219 --> 00:03:48.645
شلەیەکی دڕکەپەتک بۆ پاکردنەوەی
پاشماوە ژەهراویەکان بەکاردەهێنێت

00:03:48.645 --> 00:03:50.997
کە لە ناو خانەکان کۆدەبنەوە.

00:03:50.997 --> 00:03:54.970
خڕۆکە لیمفاویەکان کە وەک
ڕێرەوە بۆ خانەکانی بەرگری

00:03:54.970 --> 00:03:57.866
لەم ماوانە لە ناو مێشک دۆزراینەوە

00:03:57.866 --> 00:04:03.951
لەوانەیە ڕۆڵیان لە پاکردنەوەی
مێشک لە پاشماوەکان هەبێت.

NOTE Paragraph

00:04:03.951 --> 00:04:08.966
لەو کاتەی کە زاناکان بە دوای دۆزینەوەی
میکانیزمی پاکردنەوەی مێشک وێڵن

00:04:08.966 --> 00:04:13.202
دەتوانین دڵنیات بکەینەوە کە
خەوتن زۆر گرنگە

00:04:13.202 --> 00:04:16.930
ئەگەر دەمانەوێت تەندروستی
جەستە و مێشکمان باش بێت.