1
00:00:06,599 --> 00:00:08,543
Rối loạn lưỡng cực (RLLC) là gì?

2
00:00:08,543 --> 00:00:12,605
Lưỡng cực có nghĩa là hai cực.

3
00:00:12,605 --> 00:00:16,785
Với hàng triệu người đang chống chọi
với RLLC trên thế giới,

4
00:00:16,785 --> 00:00:20,405
cuộc sống là sự phân tách
giữa hai thực tại rất khác nhau -

5
00:00:20,405 --> 00:00:22,836
hưng phấn và trầm cảm.

6
00:00:22,836 --> 00:00:25,874
Mặc dù có rất nhiều biến thể RLLC,

7
00:00:25,874 --> 00:00:27,816
bài học này sẽ đề cập đến hai dạng.

8
00:00:27,816 --> 00:00:31,915
Loại 1 có những giai đoạn hưng phấn tột độ
bên cạnh các giai đoạn trầm cảm,

9
00:00:31,915 --> 00:00:36,506
còn Loại 2 gồm các giai đoạn
hưng phấn ngắn và ít dữ dội hơn

10
00:00:36,506 --> 00:00:39,736
xen kẽ với các giai đoạn trầm cảm dài.

11
00:00:39,736 --> 00:00:42,545
Với những người bấp bênh
giữa các trạng thái cảm xúc,

12
00:00:42,545 --> 00:00:48,076
họ dường như không thể tìm được
sự cân bằng cần thiết để sống khỏe mạnh.

13
00:00:48,076 --> 00:00:52,256
Giai đoạn hưng phấn tột độ của Loại 1
được gọi là các giai đoạn hưng cảm,

14
00:00:52,256 --> 00:00:56,775
và chúng có thể khiến một người
cảm thấy từ khó chịu tới vô hình.

15
00:00:56,775 --> 00:01:01,225
Nhưng những giai đoạn phấn chấn này
vượt quá cảm xúc vui vẻ thông thường,

16
00:01:01,225 --> 00:01:03,847
gây ra những triệu chứng rối loạn
như suy nghĩ dồn dập,

17
00:01:03,847 --> 00:01:05,336
mất ngủ,

18
00:01:05,336 --> 00:01:06,516
nói nhanh,

19
00:01:06,516 --> 00:01:07,962
hành động bốc đồng,

20
00:01:07,962 --> 00:01:10,125
và các hành vi liều lĩnh.

21
00:01:10,125 --> 00:01:12,904
Nếu không trị, các giai đoạn này
sẽ xảy ra thường hơn,

22
00:01:12,904 --> 00:01:13,827
dữ dội hơn,

23
00:01:13,827 --> 00:01:16,216
và mất nhiều thời gian hơn 
để giảm cường độ.

24
00:01:16,216 --> 00:01:20,626
Giai đoạn trầm cảm của RLLC
có nhiều biểu hiện khác nhau -

25
00:01:20,626 --> 00:01:21,657
tâm trạng chán nản,

26
00:01:21,657 --> 00:01:23,719
ngày càng ít hứng thú với các sở thích,

27
00:01:23,719 --> 00:01:25,257
thay đổi khẩu vị,

28
00:01:25,257 --> 00:01:27,857
cảm thấy vô dụng hoặc cực kỳ tội lỗi,

29
00:01:27,857 --> 00:01:30,147
ngủ quá nhiều hoặc quá ít,

30
00:01:30,147 --> 00:01:32,256
bồn chồn hoặc chậm chạp,

31
00:01:32,256 --> 00:01:35,562
hay thường xuyên suy nghĩ 
về việc về tự tử.

32
00:01:35,562 --> 00:01:38,397
Trên thế giới,
có khoảng 1-3% người trưởng thành

33
00:01:38,397 --> 00:01:43,597
có nhiều triệu chứng khác nhau
là biểu hiện của chứng RLLC.

34
00:01:43,597 --> 00:01:46,967
Phần lớn trong số họ là
những người có đóng góp cho xã hội,

35
00:01:46,967 --> 00:01:49,527
có cuộc sống, những sự lựa chọn,
và các mối quan hệ

36
00:01:49,527 --> 00:01:52,097
không hề bị chứng rối loạn chi phối,

37
00:01:52,097 --> 00:01:55,697
nhưng, với rất nhiều người,
hậu quả của RLLC là vô cùng nghiêm trọng.

38
00:01:55,697 --> 00:01:59,426
Căn bệnh này có thể ảnh hưởng tiêu cực
tới chất lượng học tập và làm việc,

39
00:01:59,426 --> 00:02:00,578
các mối quan hệ,

40
00:02:00,578 --> 00:02:01,909
tài chính,

41
00:02:01,909 --> 00:02:05,297
và sự an toàn cá nhân.

42
00:02:05,297 --> 00:02:08,407
Vậy đâu là nguyên nhân của RLLC?

43
00:02:08,407 --> 00:02:12,558
Theo các nhà nghiên cứu, yếu tố chủ chốt
chính là hệ thần kinh phức tạp của não bộ.

44
00:02:12,558 --> 00:02:15,949
Các bộ não khỏe mạnh duy trì
kết nối chặt chẽ giữa các tế bào thần kinh

45
00:02:15,949 --> 00:02:19,488
nhờ có nỗ lực không ngừng của não
trong việc tự giảm thiểu

46
00:02:19,488 --> 00:02:24,682
và loại bỏ các kết nối tế bào thần kinh
không hoạt động hoặc bị lỗi.

47
00:02:24,682 --> 00:02:28,977
Quá trình này rất quan trọng vì đường
truyền thần kinh đóng vai trò là bản đồ

48
00:02:28,977 --> 00:02:31,389
trong tất cả mọi việc ta làm.

49
00:02:31,389 --> 00:02:33,858
Sử dụng phương pháp
chụp cộng hưởng từ chức năng,

50
00:02:33,858 --> 00:02:38,099
các nhà khoa học đã phát hiện ra
khả năng giảm thiểu của não bị phá vỡ

51
00:02:38,099 --> 00:02:40,771
với những ai mắc RLLC.

52
00:02:40,771 --> 00:02:43,058
Nghĩa là các tế bào thần kinh của họ
bị rối loạn

53
00:02:43,058 --> 00:02:46,398
và tạo ra một hệ thống
không thể định hướng được.

54
00:02:46,398 --> 00:02:49,228
Do được chỉ dẫn
chỉ bằng những dấu hiệu khó hiểu,

55
00:02:49,228 --> 00:02:53,938
những người mắc RLLC
có những suy nghĩ và hành vi khác thường.

56
00:02:53,938 --> 00:02:55,558
Thêm đó, các triệu chứng loạn thần

57
00:02:55,558 --> 00:02:57,920
như nói năng và hành xử lộn xộn,

58
00:02:57,920 --> 00:02:59,227
suy nghĩ ảo tưởng,

59
00:02:59,227 --> 00:03:00,488
hoang tưởng,

60
00:03:00,488 --> 00:03:01,786
và ảo giác

61
00:03:01,786 --> 00:03:05,959
có thể xuất hiện
trong các giai đoạn RLLC tột độ.

62
00:03:05,959 --> 00:03:11,379
Điều này là do thừa chất dẫn truyền
thần kinh gọi là dopamine.

63
00:03:11,379 --> 00:03:17,450
Nhưng không kể đến nghiên cứu này,
không thể tìm căn nguyên duy nhất của RLLC

64
00:03:17,450 --> 00:03:20,069
Trong thực tế, đây là một vấn đề phức tạp.

65
00:03:20,069 --> 00:03:23,369
Ví dụ, hạch hạnh nhân của não
liên quan đến sự tư duy,

66
00:03:23,369 --> 00:03:24,780
trí nhớ dài hạn,

67
00:03:24,780 --> 00:03:26,831
và hình thành cảm xúc.

68
00:03:26,831 --> 00:03:31,419
Trong khu vực này của não, yếu tố đa dạng
như di truyền học và chấn thương tâm lý

69
00:03:31,419 --> 00:03:36,609
có thể gây ra sự bất thường
và các triệu chứng RLLC.

70
00:03:36,609 --> 00:03:38,640
Tình trạng này thường 
di truyền gia đình,

71
00:03:38,640 --> 00:03:42,200
vì vậy ta biết được rằng
di truyền học liên quan nhiều đến nó.

72
00:03:42,200 --> 00:03:45,469
Nhưng cũng không có nghĩa là
có một gen lưỡng cực.

73
00:03:45,469 --> 00:03:48,520
Trên thực tế, khả năng RLLC xuất hiện

74
00:03:48,520 --> 00:03:52,009
là do sự tương tác giữa nhiều gen

75
00:03:52,009 --> 00:03:55,591
trong một cách thức phức tạp
mà chúng ta vẫn đang cố gắng để hiểu được.

76
00:03:55,591 --> 00:03:57,120
Các nguyên nhân đều phức tạp,

77
00:03:57,120 --> 00:04:02,360
và vì vậy, việc chẩn đoán và sống chung
với RLLC là một thách thức.

78
00:04:02,360 --> 00:04:05,280
Tuy nhiên, chứng bệnh này
có thể kiểm soát được.

79
00:04:05,280 --> 00:04:09,801
Một số loại thuốc như lithium có thể giúp
kiểm soát các suy nghĩ hành vi liều lĩnh

80
00:04:09,801 --> 00:04:11,971
bằng cách làm ổn định tâm trạng.

81
00:04:11,971 --> 00:04:17,861
Thuốc ổn định tâm trạng hoạt động cách
giảm các hoạt động bất thường trong não,

82
00:04:17,861 --> 00:04:21,070
từ đó tăng cường
các kết nối thần kinh vững chắc.

83
00:04:21,070 --> 00:04:24,451
Các loại thuốc thường được sử dụng khác
gồm thuốc chống loạn thần,

84
00:04:24,451 --> 00:04:27,281
làm thay đổi tác động của dopamine,

85
00:04:27,281 --> 00:04:29,472
và liệu pháp sốc điện,

86
00:04:29,472 --> 00:04:32,772
hoạt động như cơn kịch phát
được kiểm soát cẩn trọng trong não bộ,

87
00:04:32,772 --> 00:04:35,752
đôi khi được sử dụng
trong điều trị khẩn cấp.

88
00:04:35,752 --> 00:04:38,031
Một số bệnh nhân lưỡng cực
từ chối điều trị

89
00:04:38,031 --> 00:04:40,321
vì lo ngại rằng
việc này khiến họ cảm thấy u uất

90
00:04:40,321 --> 00:04:42,451
và phá hủy sự sáng tạo của họ.

91
00:04:42,451 --> 00:04:46,062
Nhưng tâm thần học
luôn chủ động cố gắng để tránh điều đó.

92
00:04:46,062 --> 00:04:49,753
Ngày nay, bác sĩ làm việc với bệnh nhân
theo từng ca bệnh cụ thể

93
00:04:49,753 --> 00:04:53,351
để quản lý việc kết hợp giữa
các phương pháp điều trị và các liệu pháp

94
00:04:53,351 --> 00:04:56,973
cho phép họ có thể sống
với tiềm năng trọn vẹn nhất có thể.

95
00:04:56,973 --> 00:05:00,182
Và trên cả điều trị, người mắc RLLC
có thể được hưởng lợi ích

96
00:05:00,182 --> 00:05:02,312
thậm chí từ những thay đổi đơn giản hơn.

97
00:05:02,312 --> 00:05:04,091
Bao gồm thể dục thường xuyên,

98
00:05:04,091 --> 00:05:05,462
thói quen ngủ tốt,

99
00:05:05,462 --> 00:05:08,023
sử dụng thuốc và bia rượu điều độ,

100
00:05:08,023 --> 00:05:12,412
và nhất là sự chấp nhận và thấu hiểu
từ gia đình và bạn bè.

101
00:05:12,412 --> 00:05:15,522
Hãy nhớ rằng,
RLLC là một tình trạng bệnh,

102
00:05:15,522 --> 00:05:17,340
chứ không phải lỗi của một người,

103
00:05:17,340 --> 00:05:18,992
hay toàn bộ đặc tính của họ,

104
00:05:18,992 --> 00:05:20,969
và đó là thứ có thể kiểm soát được

105
00:05:20,969 --> 00:05:24,489
qua sự kết hợp giữa các biện pháp
điều trị y học bên trong,

106
00:05:24,489 --> 00:05:29,019
cùng với sự chấp nhận và thấu hiểu
từ bạn bè, gia đình

107
00:05:29,019 --> 00:05:32,464
và sự tự lực trong việc tạo sức mạnh 
từ chính những người mắc RLLC

108
00:05:32,464 --> 00:05:36,464
để tìm tới sự cân bằng
trong cuộc sống của chính mình.