WEBVTT

00:00:06.599 --> 00:00:08.543
Što je bipolarni poremećaj?

NOTE Paragraph

00:00:08.543 --> 00:00:12.605
Riječ bipolaran znači dva ekstrema.

00:00:12.605 --> 00:00:16.785
Za milijune ljudi s
bipolarnim poremećajem diljem svijeta,

00:00:16.785 --> 00:00:20.405
svijet je podijeljen
između dvije različite realnosti -

00:00:20.405 --> 00:00:22.836
ushićenja i depresije.

00:00:22.836 --> 00:00:25.874
Iako postoji mnoštvo
varijacija bipolarnog poremećaja,

00:00:25.874 --> 00:00:27.816
proučimo nekoliko.

00:00:27.816 --> 00:00:31.915
Tip l. ima iznimno
visoko kao i nisko raspoloženje,

00:00:31.915 --> 00:00:36.506
dok tip ll. uključuje kraća,
manje ekstremna razdoblja ushićenja,

00:00:36.506 --> 00:00:39.736
povremeno prekinuta
dugim razdobljima depresije.

00:00:39.736 --> 00:00:42.545
Nekome tko se
njiše između emocionalnih stanja,

00:00:42.545 --> 00:00:48.076
može se činiti nemogućim pronaći ravnotežu
potrebnu za vođenje zdravog života.

NOTE Paragraph

00:00:48.076 --> 00:00:52.256
Ekstremno visoka raspoloženja
tipa l. poznata su kao manične epizode

00:00:52.256 --> 00:00:56.775
zbog kojih se osoba može osjećati u rasponu
od razdražljivosti do nepobjedivosti.

00:00:56.775 --> 00:01:01.225
Ali te euforične epizode
nadmašuju uobičajene osjećaje radosti,

00:01:01.225 --> 00:01:03.887
uzrokujući zabrinjavajuće
simptome poput misli koje lete,

00:01:03.887 --> 00:01:05.336
nesanice,

00:01:05.336 --> 00:01:06.516
ubrzanog govora,

00:01:06.516 --> 00:01:07.962
impulzivnih radnji

00:01:07.962 --> 00:01:10.125
i riskantnih ponašanja.

00:01:10.125 --> 00:01:12.904
Bez tretmana, ove
epizode postaju učestalije,

00:01:12.904 --> 00:01:13.827
intenzivnije

00:01:13.827 --> 00:01:16.216
i duže jenjavaju.

NOTE Paragraph

00:01:16.216 --> 00:01:20.626
Depresivna faza bipolarnog
poremećaja ispoljava se na mnogo načina -

00:01:20.626 --> 00:01:21.657
niskim raspoloženjem,

00:01:21.657 --> 00:01:23.719
smanjenim zanimanjem za hobije,

00:01:23.719 --> 00:01:25.257
promjenama apetita,

00:01:25.257 --> 00:01:27.857
osjećajem bezvrijednosti
i pretjerane krivnje,

00:01:27.857 --> 00:01:30.147
spavanjem previše ili premalo,

00:01:30.147 --> 00:01:32.256
nemirom i usporenošću

00:01:32.256 --> 00:01:35.562
ili ustrajnim mislima o suicidu.

NOTE Paragraph

00:01:35.562 --> 00:01:38.397
Diljem svijeta, oko
jedan do tri posto odraslih

00:01:38.397 --> 00:01:43.597
dožive široki spektar simptoma
koji upućuju na bipolarni poremećaj.

00:01:43.597 --> 00:01:46.967
Većina tih ljudi su funkcionalni
ljudi koji doprinose društvu

00:01:46.967 --> 00:01:49.527
i njihovi životi, odluke i odnosi

00:01:49.527 --> 00:01:52.097
nisu definirani njihovim poremećajem,

00:01:52.097 --> 00:01:55.697
ali i dalje, za mnoge,
posljedice su ozbiljne.

00:01:55.697 --> 00:01:59.426
Bolest može potkopati
edukacijske i profesionalne izvedbe,

00:01:59.426 --> 00:02:00.578
odnose,

00:02:00.578 --> 00:02:01.909
financijsku sigurnost

00:02:01.909 --> 00:02:05.297
i osobnu sigurnost.

NOTE Paragraph

00:02:05.297 --> 00:02:08.407
Pa što uzrokuje bipolarni poremećaj?

00:02:08.407 --> 00:02:12.558
Istraživači smatraju da je ključna 
stavka zapetljana umreženost mozga.

00:02:12.558 --> 00:02:15.949
Zdravi mozgovi održavaju
snažne veze među neuronima,

00:02:15.949 --> 00:02:19.488
zahvaljujući stalnom
ulaganju mozga da se obrezuje

00:02:19.488 --> 00:02:24.682
i ukloni sve nekorištene
ili neispravne neuralne veze.

00:02:24.682 --> 00:02:28.977
Ovaj je proces važan jer naši
neuralni putevi služe kao mapa

00:02:28.977 --> 00:02:31.389
za sve što radimo.

00:02:31.389 --> 00:02:33.858
Koristeći funkcionalnu
magnetsku rezonanciju,

00:02:33.858 --> 00:02:38.099
znanstvenici su otkrili kako je
sposobnost obrezivanja mozga oštećena

00:02:38.099 --> 00:02:40.771
kod ljudi s bipolarnim poremećajem.

00:02:40.771 --> 00:02:43.058
To znači da su njihovi neuroni u neredu

00:02:43.058 --> 00:02:46.398
i stvaraju mrežu kojom
je nemoguće upravljati.

00:02:46.398 --> 00:02:49.228
S jedino zbunjujućim signalima koje prate,

00:02:49.228 --> 00:02:53.938
ljudi s bipolarnim poremećajem
razviju abnormalne misli i ponašanja.

NOTE Paragraph

00:02:53.938 --> 00:02:55.558
Također, psihotični simptomi,

00:02:55.558 --> 00:02:57.920
poput neorganiziranog govora i ponašanja,

00:02:57.920 --> 00:02:59.227
deluzija,

00:02:59.227 --> 00:03:00.488
paranoje

00:03:00.488 --> 00:03:01.786
i halucinacija,

00:03:01.786 --> 00:03:05.959
mogu se pojaviti tijekom
ekstremnih faza bipolarnog poremećaja.

00:03:05.959 --> 00:03:11.379
To se pripisuje prekomjernoj količini
neurotransmitera pod nazivom dopamin.

NOTE Paragraph

00:03:11.379 --> 00:03:17.450
Ali unatoč ovim saznanjima, ne možemo
svesti bipolarni poremećaj na jedan uzrok.

00:03:17.450 --> 00:03:20.069
U stvarnosti, to je kompleksan problem.

00:03:20.069 --> 00:03:23.369
Primjerice, amigdala mozga
uključena je u razmišljanje,

00:03:23.369 --> 00:03:24.780
dugoročno pamćenje

00:03:24.780 --> 00:03:26.831
i emocionalno procesiranje.

00:03:26.831 --> 00:03:31.419
U ovoj regiji mozga, čimbenici različiti
poput genetike i socijalne traume

00:03:31.419 --> 00:03:36.609
mogu stvoriti abnormalnosti i
pokrenuti simptome bipolarnog poremećaja.

NOTE Paragraph

00:03:36.609 --> 00:03:38.640
Stanje je učestalije unutar obitelji,

00:03:38.640 --> 00:03:42.200
stoga znamo da genetika utječe na njega.

00:03:42.200 --> 00:03:45.469
Ali to ne znači kako
postoji jedan bipolarni gen.

00:03:45.469 --> 00:03:48.520
Zapravo, vjerojatnost
razvijanja bipolarnog poremećaja

00:03:48.520 --> 00:03:52.009
pokreće interakcija mnoštva gena

00:03:52.009 --> 00:03:55.591
u kompliciranom receptu koji
još uvijek pokušavamo razumjeti.

NOTE Paragraph

00:03:55.591 --> 00:03:57.120
Uzroci su složeni

00:03:57.120 --> 00:04:02.360
i posljedično, dijagnoza i život s
bipolarnim poremećajem su izazovni.

00:04:02.360 --> 00:04:05.280
Unatoč tome, bipolarni poremećaj
može se kontrolirati.

00:04:05.280 --> 00:04:07.141
Određeni lijekovi poput litija

00:04:07.141 --> 00:04:09.801
mogu pomoći upravljati
riskantnim mislima i ponašanjima

00:04:09.801 --> 00:04:11.971
stabilizirajući raspoloženja.

NOTE Paragraph

00:04:11.971 --> 00:04:17.861
Ti stabilizatori raspoloženja djeluju
smanjujući abnormalnu aktivnost u mozgu,

00:04:17.861 --> 00:04:21.070
ojačavajuči tako
održivost neuronskih veza.

00:04:21.070 --> 00:04:24.451
Ostali često korišteni
lijekovi uključuju antipsihotike,

00:04:24.451 --> 00:04:27.281
koji mijenjaju efekte dopamina,

00:04:27.281 --> 00:04:29.472
te elektrokonvulzivnu terapiju,

00:04:29.472 --> 00:04:32.772
koja funkcionira kao pažljivo 
kontroliran napadaj u mozgu,

00:04:32.772 --> 00:04:35.752
te se ponekad koristi kao hitni tretman.

NOTE Paragraph

00:04:35.752 --> 00:04:38.031
Neki bipolarni pacijenti odbijaju terapiju

00:04:38.031 --> 00:04:40.321
jer se boje kako će
ona zamagliti njihove emocije

00:04:40.321 --> 00:04:42.451
i uništiti njihovu kreativnost.

00:04:42.451 --> 00:04:46.062
Ali moderna psihijatrija
to aktivno pokušava izbjeći.

00:04:46.062 --> 00:04:49.753
Danas liječnici rade s pacijentima
na razini od slučaja do slučaja

00:04:49.753 --> 00:04:53.351
kako bi pronašli
kombinaciju tretmana i terapija

00:04:53.351 --> 00:04:56.973
koja im omogućava da žive
do svog najvećeg mogućeg potencijala.

NOTE Paragraph

00:04:56.973 --> 00:05:00.182
I pored liječenja, ljudi s
bipolarnim poremećajem mogu imati koristi

00:05:00.182 --> 00:05:02.312
čak i od najmanjih promjena.

00:05:02.312 --> 00:05:04.091
One uključuju vježbanje,

00:05:04.091 --> 00:05:05.462
dobre navike spavanja

00:05:05.462 --> 00:05:08.023
i trijeznost od droga i alkohola,

00:05:08.023 --> 00:05:12.412
da ne spominjemo prihvaćanje
i empatiju obitelji i prijatelja.

NOTE Paragraph

00:05:12.412 --> 00:05:15.522
Zapamtite, bipolarni poremećaj
zdravstveno je stanje,

00:05:15.522 --> 00:05:17.340
a ne krivica osobe

00:05:17.340 --> 00:05:18.992
ili njezin cjelokupni identitet,

00:05:18.992 --> 00:05:20.969
te je to nešto što se može kontrolirati

00:05:20.969 --> 00:05:24.489
pomoću kombinacije medicinskih
tretmana koji rade promjenu iznutra,

00:05:24.489 --> 00:05:29.019
prijatelja i obitelji koji pružaju
prihvaćanje i razumijevanje izvana,

00:05:29.019 --> 00:05:32.464
te ljudi s bipolarnim
poremećajem koji se osnažuju

00:05:32.464 --> 00:05:35.334
kako bi pronašli
stabilnost u svojim životima.