WEBVTT

00:00:01.147 --> 00:00:03.110
Danas želim da vam pričam

00:00:03.110 --> 00:00:06.262
o teškoj temi koja mi je bliska,

00:00:06.262 --> 00:00:10.270
a vama je bliža nego što možda mislite.

NOTE Paragraph

00:00:10.270 --> 00:00:14.069
U Ujedinjeno kraljevstvo
došao sam pre 21 godinu

00:00:14.069 --> 00:00:17.046
u potrazi za azilom.

00:00:17.046 --> 00:00:18.613
Imao sam 21 godinu.

00:00:18.613 --> 00:00:22.829
Bio sam primoran da napustim
Demokratsku republiku Kongo,

00:00:22.829 --> 00:00:28.278
moj dom, gde sam bio student aktivista.

00:00:28.278 --> 00:00:31.105
Voleo bih da moja deca mogu
da upoznaju moju porodicu

00:00:31.105 --> 00:00:35.789
u Kongu.

NOTE Paragraph

00:00:35.789 --> 00:00:40.998
Želim da vam kažem
koja je veza između vas i Konga.

00:00:40.998 --> 00:00:44.973
Ali pre svega, želim da mi učinite uslugu.

00:00:44.973 --> 00:00:48.097
Možete li svi da zavučete
ruku u svoje džepove

00:00:48.097 --> 00:00:53.159
i izvadite svoj mobilni telefon?

00:00:53.159 --> 00:00:58.423
Osetite tu poznatu težinu,

00:00:58.423 --> 00:01:01.614
kako prirodno vaši prsti
kreću prema dugmićima.

00:01:01.614 --> 00:01:04.359
(Smeh)

00:01:04.359 --> 00:01:06.552
Možete li da zamislite svoj svet bez njih?

00:01:06.552 --> 00:01:09.315
Oni nas povezuju sa našim bližnjima,

00:01:09.315 --> 00:01:12.765
porodicom, prijateljima i kolegama,

00:01:12.765 --> 00:01:15.350
kod kuće i preko okeana.

00:01:15.350 --> 00:01:19.914
To je simbol povezanog sveta.

NOTE Paragraph

00:01:19.914 --> 00:01:25.583
Ali ono što držite u ruci
za sobom ima trag krvi,

00:01:25.583 --> 00:01:29.631
i sve se svodi na mineral:

00:01:29.631 --> 00:01:34.124
tantal, koji se u Kongu
iskopava kao koltan.

00:01:34.124 --> 00:01:38.019
To je provodnik toplote koji ne rđa.

00:01:38.019 --> 00:01:41.507
On skladišti energiju
u našim mobilnim telefonima,

00:01:41.507 --> 00:01:44.624
Plejstejšn konzolama i laptop računarima.

00:01:44.624 --> 00:01:48.953
Koristi se u svemirskoj
i medicinskoj opremi

00:01:48.953 --> 00:01:50.758
kao legura.

00:01:50.758 --> 00:01:52.814
Toliko je moćan

00:01:52.814 --> 00:01:55.814
da su nam potrebne samo malene količine.

00:01:55.814 --> 00:01:59.751
Bilo bi sjajno kada bi se
priča tu završavala.

NOTE Paragraph

00:01:59.751 --> 00:02:03.547
Nažalost, ono što držite u rukama

00:02:03.547 --> 00:02:09.077
ne samo da je omogućilo
neverovatan tehnološki razvoj

00:02:09.077 --> 00:02:12.213
i industrijsko proširenje,

00:02:12.213 --> 00:02:15.621
nego je takođe doprinelo nezamislivoj

00:02:15.621 --> 00:02:18.117
ljudskoj patnji.

NOTE Paragraph

00:02:18.117 --> 00:02:23.886
Od 1996. preko pet miliona ljudi je umrlo

00:02:23.886 --> 00:02:27.038
u Demokratskoj republici Kongo.

00:02:27.038 --> 00:02:29.749
Nebrojene žene, muškarci i deca

00:02:29.749 --> 00:02:34.740
su silovani, mučeni ili porobljeni.

00:02:34.740 --> 00:02:37.664
Silovanje se koristi kao oružje rata,

00:02:37.664 --> 00:02:40.490
da se usadi strah

00:02:40.490 --> 00:02:43.467
i isele čitava područja.

00:02:43.467 --> 00:02:46.588
Potraga za kopanjem ovog minerala

00:02:46.588 --> 00:02:51.444
ne samo da je pomogla, nego je i pojačala

00:02:51.444 --> 00:02:57.275
postojeći rat u Kongu.

NOTE Paragraph

00:02:57.275 --> 00:03:00.078
Ali nemojte još da bacite svoje telefone.

NOTE Paragraph

00:03:00.078 --> 00:03:04.419
30 000 dece je mobilisano

00:03:04.419 --> 00:03:09.608
i naterano da se bore
u naoružanim grupama.

00:03:09.608 --> 00:03:14.139
Kongo stalno ima katastrofalne rezultate

00:03:14.139 --> 00:03:18.392
na svetskim listama zdravlja i siromaštva.

00:03:18.392 --> 00:03:22.967
Ali neverovatno je da je
program UN za zaštitu okoline

00:03:22.967 --> 00:03:25.691
procenio bogatstvo zemlje

00:03:25.691 --> 00:03:35.099
na preko 24 biliona dolara.

00:03:35.099 --> 00:03:39.726
Rudarska industrija kojom
upravlja država je propala

00:03:39.726 --> 00:03:41.965
i kontrola nad rudnicima

00:03:41.965 --> 00:03:43.352
se raspodelila.

00:03:43.352 --> 00:03:47.494
Koltan lako kontrolišu naoružane grupe.

00:03:47.494 --> 00:03:50.726
Jedna od poznatih
zabranjenih trgovačkih ruta

00:03:50.726 --> 00:03:53.254
je preko granice do Ruande

00:03:53.254 --> 00:03:57.669
gde se tantal iz Konga
prerušava u onaj iz Ruande.

NOTE Paragraph

00:03:57.669 --> 00:04:00.881
Ali nemojte još da bacite svoje telefone

00:04:00.881 --> 00:04:03.574
jer je neverovatna ironija u tome

00:04:03.574 --> 00:04:07.106
da tehnologija koja je
stavila tako neodržive

00:04:07.106 --> 00:04:09.714
i razorne zahteve prema Kongu

00:04:09.714 --> 00:04:12.774
ista ta tehnologija

00:04:12.774 --> 00:04:16.406
koja nam je predočila ovu situaciju.

00:04:16.406 --> 00:04:20.234
Toliko toga znamo o situaciji u Kongu

00:04:20.234 --> 00:04:21.745
i unutar rudnika

00:04:21.745 --> 00:04:23.784
samo zbog vrste komunikacije

00:04:23.784 --> 00:04:28.225
koju dozvoljavaju mobilni telefoni.

00:04:28.225 --> 00:04:30.527
Kao i sa Arapskim prolećem,

00:04:30.527 --> 00:04:33.737
tokom skorašnjih izbora u Kongu

00:04:33.737 --> 00:04:37.777
glasači su mogli da šalju SMS poruke

00:04:37.777 --> 00:04:40.935
od lokalnih glasačkih mesta do sedišta

00:04:40.935 --> 00:04:44.673
u glavnom gradu Kinšasi

00:04:44.673 --> 00:04:50.027
i nakon rezultata,

00:04:50.027 --> 00:04:53.161
dijaspora se udružila sa Centrom Karter,

00:04:53.161 --> 00:04:56.680
katoličkom crkvom i drugim posmatračima

00:04:56.680 --> 00:05:01.536
kako bi privukli pažnju
na nedemokratski rezultat.

NOTE Paragraph

00:05:01.536 --> 00:05:07.083
Mobilni telefon je ljudima širom sveta dao

00:05:07.083 --> 00:05:12.965
važan alat za dobijanje
njihove političke slobode.

00:05:12.965 --> 00:05:15.991
Zaista je uveo revoluciju u način

00:05:15.991 --> 00:05:18.564
na koji komuniciramo na planeti.

00:05:18.564 --> 00:05:21.851
Dozvolio je da se desi ogromna

00:05:21.851 --> 00:05:24.339
politička promena.

00:05:24.339 --> 00:05:25.982
Dakle,

00:05:25.982 --> 00:05:30.411
suočeni smo s paradoksom.

00:05:30.411 --> 00:05:34.570
Mobilni telefon je uređaj slobode

00:05:34.570 --> 00:05:39.507
i uređaj represije.

NOTE Paragraph

00:05:39.507 --> 00:05:42.338
TED je uvek slavio

00:05:42.338 --> 00:05:46.410
ono što tehnologija može da uradi za nas,

00:05:46.410 --> 00:05:48.851
tehnologija u svom završenom obliku.

00:05:48.851 --> 00:05:51.035
Vreme je

00:05:51.035 --> 00:05:54.692
da postavimo pitanja o tehnologiji.

00:05:54.692 --> 00:05:56.825
Odakle ona dolazi?

00:05:56.825 --> 00:05:59.598
Ko je stvara?

00:05:59.598 --> 00:06:02.578
I za šta?

00:06:02.578 --> 00:06:05.730
Ovde vam direktno pričam,

00:06:05.730 --> 00:06:07.858
TED zajednici,

00:06:07.858 --> 00:06:11.314
i svima onima koji možda
gledaju ovo preko ekrana,

00:06:11.314 --> 00:06:14.962
na svom telefonu, širom sveta,

00:06:14.962 --> 00:06:17.378
u Kongu.

00:06:17.378 --> 00:06:21.632
Sva tehnologija je tu
da bismo mi komunicirali,

00:06:21.632 --> 00:06:28.097
i sva tehnologija je tu
da bismo preneli ovo.

NOTE Paragraph

00:06:28.097 --> 00:06:30.371
Ovog trenutka

00:06:30.371 --> 00:06:35.287
ne postoji jasno rešenje
za pravednu trgovinu

00:06:35.287 --> 00:06:38.727
ali desio se ogroman napredak.

00:06:38.727 --> 00:06:41.976
SAD su nedavno usvojile zakon

00:06:41.976 --> 00:06:46.167
koji se odnosi na korupciju
i kršenje zakona u Kongu.

00:06:46.167 --> 00:06:51.245
Skorašnji zakoni Ujedinjenog kraljevstva
mogu se koristiti na isti način.

00:06:51.245 --> 00:06:55.197
Nokia je u februaru otkrila
svoju novu politiku

00:06:55.197 --> 00:06:58.005
koja se tiče dobavljanja
minerala iz Konga,

00:06:58.005 --> 00:07:00.429
i postoji peticija za Epl

00:07:00.429 --> 00:07:06.066
da napravi ajfon bez konflikta.

00:07:06.066 --> 00:07:08.025
Postoje kampanje

00:07:08.025 --> 00:07:10.877
koje se šire kroz kampuse univerziteta,

00:07:10.877 --> 00:07:13.998
da bi njihovi fakulteti
postali bez konflikta.

00:07:13.998 --> 00:07:16.493
Ali još uvek nismo tu.

00:07:16.493 --> 00:07:19.693
Moramo da nastavimo s pritiskom

00:07:19.693 --> 00:07:22.536
na telefonske kompanije

00:07:22.536 --> 00:07:26.506
kako bi one promenile
svoje procese snabdevanja.

NOTE Paragraph

00:07:26.506 --> 00:07:30.274
Kada sam prvi put došao
u Ujedinjeno kraljevstvo pre 21 godinu,

00:07:30.274 --> 00:07:32.437
bio sam nostalgičan.

00:07:32.437 --> 00:07:37.845
Nedostajali su mi porodica
i prijatelji koje sam ostavio.

00:07:37.845 --> 00:07:41.467
Komunikacija je bila izuzetno teška.

00:07:41.467 --> 00:07:45.195
Slanje i primanje pisama
trajali su mesecima,

00:07:45.195 --> 00:07:46.502
ako ste imali sreće.

00:07:46.502 --> 00:07:49.502
Često uopšte nisu stizala.

00:07:50.367 --> 00:07:52.233
Čak i da sam mogao da priuštim

00:07:52.233 --> 00:07:55.352
telefonske razgovore do kuće,

00:07:55.352 --> 00:07:57.955
poput većine ljudi u Kongu,

00:07:57.955 --> 00:08:01.776
moji roditelji nisu imali telefonsku vezu.

00:08:01.776 --> 00:08:07.459
Danas, moja dva sina

00:08:07.459 --> 00:08:10.360
Dejvid i Danijel

00:08:10.360 --> 00:08:17.204
mogu da pričaju sa mojim roditeljima
i da ih upoznaju.

00:08:17.204 --> 00:08:20.604
Zašto bismo dozvolili

00:08:20.604 --> 00:08:27.646
da takav divan, briljantan
i neophodan proizvod

00:08:27.646 --> 00:08:30.943
bude uzrok nepotrebne patnje

00:08:30.943 --> 00:08:34.160
za ljudska bića?

NOTE Paragraph

00:08:34.160 --> 00:08:37.607
Zahtevamo hranu kroz pravednu trgovinu

00:08:37.607 --> 00:08:39.296
i odeću kroz pravednu trgovinu.

00:08:39.296 --> 00:08:44.023
Vreme je da zahtevamo telefone
dobijene kroz pravednu trgovinu.

00:08:44.023 --> 00:08:48.616
Ovo je ideja vredna širenja.
Hvala vam.

00:08:48.616 --> 00:09:00.893
(Aplauz)