1
00:00:00,760 --> 00:00:04,416
Chris Anderson: Có lẽ ta nên bắt đầu với
việc kể chúng tôi nghe về đất nước ông.

2
00:00:04,440 --> 00:00:08,296
Nó là ba chấm ở kia trên địa cầu.
Ba chấm đó khá lớn.

3
00:00:08,320 --> 00:00:10,976
Tôi nghĩ mỗi chấm tương đương với
diện tích California.

4
00:00:11,000 --> 00:00:12,856
Hãy kể chúng tôi nghe về Kiribati.

5
00:00:12,880 --> 00:00:17,376
Anote Tong: Ừm, hãy để tôi bắt đầu bằng 
nói rằng tôi biết ơn sâu sắc thế nào

6
00:00:17,400 --> 00:00:21,536
vì cơ hội được chia sẻ câu chuyện của tôi 
với những người thực sự quan tâm.

7
00:00:21,560 --> 00:00:27,136
Tôi nghĩ tôi đã chia sẻ câu chuyện của tôi
với rất nhiều người không quá quan tâm.

8
00:00:27,160 --> 00:00:31,016
Nhưng Kiribati bao gồm ba nhóm đảo:

9
00:00:31,040 --> 00:00:33,856
Quần đảo Gilbert ở phía Tây,

10
00:00:33,880 --> 00:00:37,216
chúng tôi có Quần đảo Phoenix ở giữa,

11
00:00:37,240 --> 00:00:41,656
và Quần đảo Line ở phía Đông.

12
00:00:41,680 --> 00:00:44,776
Và thẳng thắn mà nói, Kiribati có lẽ là
quốc gia duy nhất

13
00:00:44,800 --> 00:00:47,141
mà thực sự ở bốn góc của thế giới,

14
00:00:47,166 --> 00:00:50,465
bới vì chúng tôi ở Bắc Bán Cầu, 
ở Nam Bán Cầu,

15
00:00:50,490 --> 00:00:53,545
và cũng ở phía đông và phía tây
của Đường Đổi Ngày Quốc Tế.

16
00:00:53,570 --> 00:00:59,896
Những đảo này được tạo nên toàn bộ bởi
những rạn san hô vòng,

17
00:00:59,920 --> 00:01:04,855
và trung bình thì ở trên khoảng hai mét
so với mực nước biển.

18
00:01:04,879 --> 00:01:08,336
Và đây là cái chúng tôi có.

19
00:01:08,360 --> 00:01:13,176
Thường thì không rộng quá hai ki-lô-mét.

20
00:01:13,200 --> 00:01:16,136
Và vì thế, trong rất nhiều trường hợp,
tôi được mọi người hỏi,

21
00:01:16,160 --> 00:01:18,696
"Ông biết đấy, các ông đang phải 
chịu đựng, tại sao không lùi vào trong?"

22
00:01:18,720 --> 00:01:19,936
Họ không hiểu.

23
00:01:19,960 --> 00:01:23,656
Họ không có bất cứ khái niệm nào về
cái gì bao hàm trong đó.

24
00:01:23,680 --> 00:01:27,256
Với nước biển dâng, họ nói rằng,
"Ừm, các ông có thể lùi sâu vào đất liền."

25
00:01:27,280 --> 00:01:28,856
Và đây là điều tôi nói với họ.

26
00:01:28,880 --> 00:01:33,216
Nếu chúng tôi lùi lại, chúng tôi sẽ ngã
ở phía bên kia đại dương. Được chưa?

27
00:01:33,240 --> 00:01:38,016
Nhưng đây là những kiểu vấn đề
mà mọi người không hiểu.

28
00:01:38,040 --> 00:01:42,256
CA: Vậy chắc hẳn đây chỉ là một hình ảnh
của sự mong manh ở đó.

29
00:01:42,280 --> 00:01:44,816
Lúc nào tự bản thân ông
đã nhận ra

30
00:01:44,840 --> 00:01:48,456
rằng sẽ có thể có mối nguy sắp xảy đến
với đất nước ông?

31
00:01:48,480 --> 00:01:51,936
AT: Ừm, câu chuyện của biến đổi khí hậu
là một vấn đề đã diễn ra

32
00:01:51,960 --> 00:01:53,416
qua khá nhiều thập kỉ.

33
00:01:53,440 --> 00:01:58,176
Và khi tôi bắt đầu làm việc tại văn phòng
hồi năm 2003,

34
00:01:58,200 --> 00:02:02,456
tôi bắt đầu nói về biến đổi khí hậu 
ở Hội Nghị Thượng Đỉnh Liên Hợp Quốc,

35
00:02:02,480 --> 00:02:05,216
nhưng không với quá nhiều nhiệt huyết,

36
00:02:05,240 --> 00:02:08,856
bởi vì khi đó vẫn có sự bất đồng này
giữa những nhà khoa học

37
00:02:08,880 --> 00:02:14,136
rằng nó do con người gây ra,
hay nó có thật hay không.

38
00:02:14,160 --> 00:02:20,296
Nhưng tôi nghĩ rằng cuộc tranh luận đó 
đã tương đối kết thúc hồi năm 2007

39
00:02:20,320 --> 00:02:25,896
với Bản Báo Cáo Đánh Giá Lần Thứ Tư
của IPCC,

40
00:02:25,920 --> 00:02:32,776
đưa ra lời tuyên bố vô điều kiện rằng
nó có thực, nó do con người gây ra.

41
00:02:32,800 --> 00:02:36,736
và nó dự đoán một số kịch bản
vô cùng nghiêm trọng

42
00:02:36,760 --> 00:02:39,296
cho các quốc gia như của tôi.

43
00:02:39,320 --> 00:02:42,576
Và đó là khi tôi trở nên nghiêm túc hơn
rất nhiều.

44
00:02:42,600 --> 00:02:46,576
Trong quá khứ, tôi nói về nó.

45
00:02:46,600 --> 00:02:47,816
Chúng tôi lo lắng.

46
00:02:47,840 --> 00:02:51,576
Nhưng khi kịch bản, những dự đoán
được đưa ra vào năm 2007,

47
00:02:51,600 --> 00:02:53,936
nó trở thành một vấn đề thực sự với
chúng tôi.

48
00:02:53,960 --> 00:02:59,576
CA: Giờ thì, những dự đoán,
theo tôi nghĩ, rằng đến năm 2100,

49
00:02:59,600 --> 00:03:02,376
mực nước biển được dự đoán sẽ dâng
có lẽ ba feet.

50
00:03:02,400 --> 00:03:05,020
Có những kịch bản mà ở đó
nó cao hơn mức đó, chắc chắn,

51
00:03:05,044 --> 00:03:07,180
nhưng ông sẽ nói gì
với người hoài nghi nói,

52
00:03:07,204 --> 00:03:08,376
"Ba feet là thế nào?

53
00:03:08,400 --> 00:03:10,576
Chúng ta ở trung bình
sáu feet trên mực nước biển.

54
00:03:10,600 --> 00:03:12,176
Vấn đề là gì?"

55
00:03:12,200 --> 00:03:14,256
AT: Ừm, tôi nghĩ
nó phải được hiểu

56
00:03:14,280 --> 00:03:16,336
rằng một sự tăng mực nước biển
gần rìa

57
00:03:16,360 --> 00:03:18,936
sẽ có nghĩa là
mất rất nhiều đất liền,

58
00:03:18,960 --> 00:03:22,216
bởi vì
rất nhiều phần đất liền là thấp.

59
00:03:22,240 --> 00:03:27,336
Và ngoài điều đó ra, hiện nay
chúng tôi đang gặp những cơn sóng cồn.

60
00:03:27,360 --> 00:03:29,536
Nên nó không phải là về
dâng lên hai feet.

61
00:03:29,560 --> 00:03:32,576
Tôi nghĩ
điều rất nhiều người không hiểu

62
00:03:32,600 --> 00:03:38,776
là họ nghĩ biến đổi khí hậu là thứ gì đó
sẽ xảy ra trong tương lai.

63
00:03:38,800 --> 00:03:41,616
Ừm, chúng tôi đang ở điểm tận cùng
của quang phổ.

64
00:03:41,640 --> 00:03:42,896
Nó đã xảy đến với chúng tôi rồi.

65
00:03:42,920 --> 00:03:46,736
Chúng tôi có những cộng đồng 
những người đã bị sơ tán.

66
00:03:46,760 --> 00:03:50,696
Họ phải chuyển đi,
và trong mỗi phiên họp quốc hội,

67
00:03:50,720 --> 00:03:53,056
tôi nhận những lời phàn nàn
từ nhiều cộng đồng khác nhau

68
00:03:53,080 --> 00:03:56,136
yêu cầu về sự hỗ trợ
để xây dựng đê biển,

69
00:03:56,160 --> 00:03:58,696
để xem chúng tôi có thể làm gì
cho các vùng nước ngọt nổi

70
00:03:58,720 --> 00:04:00,536
vì nó đang bị hủy hoại,

71
00:04:00,560 --> 00:04:03,296
và vì thế trong những chuyến đi của tôi
tới những đảo khác nhau,

72
00:04:03,320 --> 00:04:06,016
tôi thấy chứng cứ
của những cộng đồng

73
00:04:06,040 --> 00:04:09,656
mà giờ đang phải đối phó
với sự mất mát của vụ thu hoạch,

74
00:04:09,680 --> 00:04:13,256
sự ô nhiễm vùng nổi nước sạch,

75
00:04:13,280 --> 00:04:17,616
và tôi thấy những cộng đồng đó, có lẽ
rời đi, phải sơ tán,

76
00:04:17,640 --> 00:04:19,976
trong vòng năm đến mười năm.

77
00:04:20,000 --> 00:04:23,936
CA: Và sau đó, tôi nghĩ đất nước ông
đã phải trải qua gió xoáy tụ đầu tiên của nó,

78
00:04:23,960 --> 00:04:27,496
điều này liên quan tới nhau, phải không?
Điều gì đã xảy ra ở đây?

79
00:04:27,520 --> 00:04:30,216
AT: Ừm, chúng tôi nằm trên xích đạo,

80
00:04:30,240 --> 00:04:34,656
và tôi chắc chắn rất nhiều bạn hiểu rằng
khi bạn nằm trên đường xích đạo,

81
00:04:34,680 --> 00:04:38,256
nó đáng lẽ ở vùng lặng gió.
Chúng tôi đáng lẽ không trải qua bão xoáy tụ.

82
00:04:38,280 --> 00:04:41,090
Chúng ta tạo ra chúng, và rồi ta gửi chúng đi
theo hướng hoặc bắc hoặc nam.

83
00:04:41,114 --> 00:04:42,496
(Tiếng cười)

84
00:04:42,520 --> 00:04:44,376
Nhưng chúng đáng lẽ
không quay lại.

85
00:04:44,400 --> 00:04:46,924
Nhưng lần đầu tiên,
vào đầu năm nay,

86
00:04:46,948 --> 00:04:50,616
cơn Bão xoáy tụ Pam,
phá hủy Vanuatu,

87
00:04:50,640 --> 00:04:54,096
và trong quá trình,
những rìa của nó thực sự đã chạm vào

88
00:04:54,120 --> 00:04:56,496
những hòn đảo xa nhất
về phía nam của chúng tôi,

89
00:04:56,520 --> 00:05:01,896
và toàn bộ Tuvalu chìm dưới nước
khi Bão Pam đổ bộ.

90
00:05:01,920 --> 00:05:05,616
Nhưng đối với hai đảo xa nhất
về phía Nam của chúng tôi,

91
00:05:05,640 --> 00:05:08,976
sóng đã đánh đến nửa hòn đảo,

92
00:05:09,000 --> 00:05:11,456
và vậy điều này chưa từng xảy ra
trước đây.

93
00:05:11,480 --> 00:05:13,056
Đây là một trải nghiệm mới.

94
00:05:13,080 --> 00:05:18,416
Và tôi vừa mới trở về
từ khu vực bầu cử của riêng tôi,

95
00:05:18,440 --> 00:05:21,776
và tôi đã trông thấy những cái cây
tuyệt đẹp này mà đã ở đó hàng thập kỉ,

96
00:05:21,800 --> 00:05:23,776
chúng đã bị hủy hoại hoàn toàn.

97
00:05:23,800 --> 00:05:25,496
Vậy đây là điều đã xảy ra,

98
00:05:25,520 --> 00:05:29,376
nhưng khi ta nói về
mực nước biển dâng,

99
00:05:29,400 --> 00:05:32,496
ta nghĩ nó là thứ gì đó
xảy ra từ từ,

100
00:05:32,520 --> 00:05:35,576
nó đến cùng những cơn gió,
nó đến cùng những cơn sóng cồn,

101
00:05:35,600 --> 00:05:37,536
và vì vậy chúng có thể bị phóng đại,

102
00:05:37,560 --> 00:05:43,736
nhưng điều chúng tôi đang bắt đầu chứng kiến
là sự thay đổi trong mô hình thời tiết

103
00:05:43,760 --> 00:05:46,496
thứ mà có lẽ là thử thách cấp thiết hơn

104
00:05:46,520 --> 00:05:51,056
mà có lẽ chúng tôi sẽ phải đối mặt
sớm hơn mức nước biển dâng.

105
00:05:51,080 --> 00:05:54,336
CA: Vậy đất nước hiện giờ
đã đang chứng kiến những tác động.

106
00:05:54,360 --> 00:05:56,536
Khi ông nhìn về phía trước,

107
00:05:56,560 --> 00:06:00,496
ý kiến của ông là gì 
với tư cách là một quốc gia, một dân tộc?

108
00:06:00,520 --> 00:06:03,176
AT: Ừm, tôi đã kể câu chuyện này mọi năm.

109
00:06:03,200 --> 00:06:04,629
Tôi nghĩ tôi ghé thăm một số của --

110
00:06:04,653 --> 00:06:09,616
tôi đã đến nhiều nơi trên thế giới
để cố gắng và khiến mọi người hiểu

111
00:06:09,640 --> 00:06:12,096
Chúng tôi có một kế hoạch,
chúng tôi nghĩ chúng tôi có một kế hoạch.

112
00:06:12,120 --> 00:06:15,536
Và trong một dịp,
tôi nghĩ tôi đã trò chuyện ở Geneva

113
00:06:15,560 --> 00:06:19,736
và có một quý ông,
người đã phỏng vấn tôi

114
00:06:19,760 --> 00:06:21,496
về một vấn đề như thế này,

115
00:06:21,520 --> 00:06:23,856
và tôi nói, "Chúng ta đang nhìn thấy
những hòn đảo nổi,"

116
00:06:23,880 --> 00:06:26,096
và anh ta nghĩ nó thật buồn cười
nhưng ai đó nói,

117
00:06:26,120 --> 00:06:30,056
"Không, điều này không buồn cười.
Những con người này đang tìm kiếm những giải pháp"

118
00:06:30,080 --> 00:06:33,616
Và rồi tôi đã nhìn vào
những hòn đào nổi.

119
00:06:33,640 --> 00:06:37,376
Người Nhật có hứng thú
xây dựng những hòn đảo nổi.

120
00:06:37,400 --> 00:06:40,336
Nhưng, là một đất nưóc,
chúng tôi đã có một lời cam kết

121
00:06:40,360 --> 00:06:44,056
rằng dù có bất cứ chuyện gì xảy ra,
chúng tôi sẽ cố gắng hết sức có thể

122
00:06:44,080 --> 00:06:48,256
để ở lại và tiếp tục tồn tại
với tư cách là một dân tộc.

123
00:06:48,280 --> 00:06:49,816
Thứ mà điều đó đòi hỏi,

124
00:06:49,840 --> 00:06:53,256
nó sẽ là một điều gì đó
khá đáng chú ý,

125
00:06:53,280 --> 00:06:55,296
rất, rất đáng kể.

126
00:06:55,320 --> 00:06:57,096
Hoặc chúng tôi sống trên
những đảo nổi,

127
00:06:57,120 --> 00:07:01,096
hay chúng tôi phải xây dựng các đảo
để tiếp tục sống xa khỏi nước

128
00:07:01,120 --> 00:07:05,856
khi mực nước biển dâng lên và
khi những cơn bão trở nên khắc nghiệt hơn.

129
00:07:05,880 --> 00:07:08,309
Nhưng thậm chí khi đó,
nó vẫn sẽ rất, rất khó

130
00:07:08,333 --> 00:07:11,176
để có được loại tài nguyên
mà chúng tôi sẽ cần.

131
00:07:11,200 --> 00:07:15,056
CA: Và rồi sự cầu cứu duy nhất là
hình thức nào đó của sự di trú ép buộc.

132
00:07:15,080 --> 00:07:17,296
AT: Ừm, chúng tôi cũng đang xem xét
đến điều đó

133
00:07:17,320 --> 00:07:20,216
bởi vì trong trường hợp
không gì được tiến hành tự giác

134
00:07:20,240 --> 00:07:22,056
từ cộng đồng toàn cầu,

135
00:07:22,080 --> 00:07:23,336
chúng tôi đang chuẩn bị,

136
00:07:23,360 --> 00:07:26,576
chúng tôi không muốn mắc kẹt
như điều đang xảy ra ở châu Âu.

137
00:07:26,600 --> 00:07:29,296
OK? Chúng tôi không muốn di cư ồ ạt
vào một thời khắc nào đó.

138
00:07:29,320 --> 00:07:32,736
Chúng tôi muốn có thể đưa đến
cho người dân sự lựa chọn hôm nay,

139
00:07:32,760 --> 00:07:36,416
những người lựa chọn
và muốn làm điều đó, muốn di cư.

140
00:07:36,440 --> 00:07:41,496
Chúng tôi không muốn thứ gì đó xảy ra
khi họ bị bắt ép phải di cư

141
00:07:41,520 --> 00:07:43,816
mà chưa hề chuẩn bị làm điều đó.

142
00:07:43,840 --> 00:07:47,336
Đương nhiên, văn hóa của chúng tôi rất khác,
xã hội của chúng tôi rất khác,

143
00:07:47,360 --> 00:07:49,696
và một khi chúng tôi di cư
tới một môi trường khác,

144
00:07:49,720 --> 00:07:50,936
một nền văn hóa khác,

145
00:07:50,960 --> 00:07:53,896
sẽ có yêu cầu vô cùng nhiều
những sự điều chỉnh.

146
00:07:53,920 --> 00:07:57,176
CA: Ừm, đã từng có sự di cư ép buộc
trong quá khứ của đất nước ông,

147
00:07:57,200 --> 00:07:58,856
và tôi nghĩ chỉ tuần này thôi,

148
00:07:58,880 --> 00:08:02,136
chỉ hôm qua,
hay hôm kia,

149
00:08:02,160 --> 00:08:04,336
ông thăm những con người này.

150
00:08:04,360 --> 00:08:06,536
Điều gì đã xảy ra ở đây?
Câu chuyện ở đây là gì?

151
00:08:06,560 --> 00:08:08,976
AT: Vâng, và tôi xin thứ lỗi,
tôi nghĩ một ai đó đã hỏi

152
00:08:09,000 --> 00:08:11,976
tại sao chúng tôi lại lẻn đi
để đến thăm nơi đó.

153
00:08:12,000 --> 00:08:15,976
Tôi có lý do rất hợp lý, bởi chúng tôi có
một cộng đồng người Kiribati

154
00:08:16,000 --> 00:08:20,096
sống tại phần đó
của Quần đảo Solomon,

155
00:08:20,120 --> 00:08:23,976
nhưng đây là những người được di chuyển
từ Quần Đảo Phoenix, thực ra,

156
00:08:24,000 --> 00:08:25,456
trong những năm 1960.

157
00:08:25,480 --> 00:08:30,016
Đã có hạn hán trầm trọng, và người dân
không thể tiếp tục sống trên hòn đáo,

158
00:08:30,040 --> 00:08:33,416
và rồi họ được di chuyển tới
sống ở đây, trên Quần Đảo Solomon.

159
00:08:33,440 --> 00:08:36,616
Và rồi ngày hôm qua đã rất thú vị
khi gặp gỡ những người này.

160
00:08:36,640 --> 00:08:39,096
Họ không biết tôi là ai.
Họ chưa từng nghe nói về tôi.

161
00:08:39,120 --> 00:08:41,696
Một số sau đó nhận ra tôi,

162
00:08:41,720 --> 00:08:45,296
nhưng tôi nghĩ
họ đang rất hạnh phúc.

163
00:08:45,320 --> 00:08:49,736
Sau đó họ rất muốn có cơ hội
chào đón tôi theo nghi thức.

164
00:08:49,760 --> 00:08:53,016
Nhưng tôi nghĩ điều tôi đã thấy hôm qua
rất thú vị

165
00:08:53,040 --> 00:08:54,856
bởi vì ở đây tôi nhìn thấy
người dân của chúng tôi.

166
00:08:54,880 --> 00:09:00,696
Tôi nói bằng ngôn ngữ của chúng tôi,
và tất nhiên, họ đáp lại, họ trả lời,

167
00:09:00,720 --> 00:09:05,416
nhưng giọng họ, họ bắt đầu
không thể nói tiếng Kiribati chuẩn xác.

168
00:09:05,440 --> 00:09:07,936
Tôi trông thấy họ,
có một người phụ nữ với răng đỏ.

169
00:09:07,960 --> 00:09:10,176
Cô ấy đang nhai trầu,

170
00:09:10,200 --> 00:09:12,456
và đó không phải
điều chúng tôi làm ở Kiribati.

171
00:09:12,480 --> 00:09:15,096
Chúng tôi không nhai trầu.

172
00:09:15,120 --> 00:09:20,976
Tôi cũng gặp một gia đình mà đã kết hôn
với dân địa phương ở đây,

173
00:09:21,000 --> 00:09:25,096
và vậy đây là điều đang diễn ra.

174
00:09:25,120 --> 00:09:28,696
Khi bạn hòa nhập vào một cộng đồng khác,
chắc chắn có những thay đổi

175
00:09:28,720 --> 00:09:33,176
Chắc chắn xuất hiện
sự mất bản sắc nhất định,

176
00:09:33,200 --> 00:09:36,656
và đây là điều mà chúng tôi sẽ
chờ đợi trong tương lai

177
00:09:36,680 --> 00:09:38,936
nếu và khi chúng tôi có di cư.

178
00:09:38,960 --> 00:09:42,136
CA: Nó chắc hẳn là
một ngày đầy cảm xúc lạ thường

179
00:09:42,160 --> 00:09:44,976
bởi vì những câu hỏi về bản sắc này

180
00:09:45,000 --> 00:09:50,216
niềm vui được nhìn thấy ông và có lẽ
một ý nghĩa được nhấn mạnh về điều họ đã mất.

181
00:09:50,240 --> 00:09:53,621
và rất truyền cảm hứng khi nghe ông nói
ông sẽ đấu tranh đến cùng

182
00:09:53,645 --> 00:09:58,056
để cố gắng duy trì
quốc gia ở một vị trí.

183
00:09:58,080 --> 00:09:59,376
AT: Đây là mong ước của chúng tôi.

184
00:09:59,400 --> 00:10:02,456
Không ai bao giờ muốn 
rời khỏi nhà mình,

185
00:10:02,480 --> 00:10:05,536
và vậy nó đang là một quyết định
rất khó khăn với tôi.

186
00:10:05,560 --> 00:10:10,936
Là một lãnh đạo, bạn không lập những kế hoạch
để rời hòn đảo của bạn, quê hương bạn,

187
00:10:10,960 --> 00:10:13,216
và vậy tôi đã được hỏi
trong một số dịp,

188
00:10:13,240 --> 00:10:14,456
"Vậy ông cảm thấy thế nào?"

189
00:10:14,480 --> 00:10:17,616
Và tôi không cảm thấy tốt chút nào.

190
00:10:17,640 --> 00:10:21,216
Đó là một điều cảm xúc,
và tôi đang cố gắng để sống với nó,

191
00:10:21,240 --> 00:10:26,176
và anh biết trong một số trường hợp,
tôi bị buộc tội không cố gắng giải quyết vấn đề

192
00:10:26,200 --> 00:10:28,176
bởi tôi không thể giải quyết được vấn đề.

193
00:10:28,200 --> 00:10:31,016
Nó là điều gì đó
phải được thực hiện tập thể.

194
00:10:31,040 --> 00:10:36,816
Biến đổi khí hậu là một hiện tượng toàn cầu,
và như tôi vẫn thường tranh luận,

195
00:10:36,840 --> 00:10:41,336
không may, các quốc gia,
khi chúng tôi tới Liên Hợp Quốc --

196
00:10:41,360 --> 00:10:46,256
tôi đang trong một cuộc họp với
các nước thuộc Diễn đàn Đảo Thái Bình Dương

197
00:10:46,280 --> 00:10:48,776
mà Úc và Niu Di-lân
cũng là thành viên,

198
00:10:48,800 --> 00:10:50,536
và chúng tôi đã có
một cuộc tranh luận

199
00:10:50,560 --> 00:10:53,256
Đã có một phần câu chuyện
trên tin tức

200
00:10:53,280 --> 00:10:57,576
bởi họ tranh luận
rằng để giảm thiểu khí thải,

201
00:10:57,600 --> 00:10:59,856
nó sẽ là điều
họ không thể làm

202
00:10:59,880 --> 00:11:03,096
bởi nó sẽ ảnh hưởng tới
các ngành công nghiệp.

203
00:11:03,120 --> 00:11:04,576
Và vậy ở đây tôi nói,

204
00:11:04,600 --> 00:11:06,816
OK, tôi nghe thấy các anh,

205
00:11:06,840 --> 00:11:08,496
tôi hiểu điều anh đang nói

206
00:11:08,520 --> 00:11:10,776
nhưng cũng hãy cố gắng
để hiểu điều tôi đang nói

207
00:11:10,800 --> 00:11:13,416
bởi nếu anh không giảm thiểu
lượng khí thải của anh,

208
00:11:13,440 --> 00:11:15,816
thì sự tồn tại của chúng tôi
vô cùng bấp bênh.

209
00:11:15,840 --> 00:11:20,176
Và vậy nó là một vấn đề để bạn
cân nhắc, những vấn đề đạo đức này.

210
00:11:20,200 --> 00:11:24,216
Nó là về công nghiệp đối chọi với
sự tồn tại của một dân tộc

211
00:11:24,240 --> 00:11:26,896
CA: Ông biết đấy, tôi hỏi ông hôm qua
điều gì làm ông tức giận,

212
00:11:26,920 --> 00:11:30,416
và ông nói, "Tôi không tức giận."
Nhưng rồi ông ngừng lại.

213
00:11:30,440 --> 00:11:32,056
Tôi nghĩ điều này làm ông giận dữ.

214
00:11:32,080 --> 00:11:36,976
AT: Tôi sẽ nói anh nghe
tuyên bố trước đó của tôi ở Liên Hợp Quốc.

215
00:11:37,000 --> 00:11:41,936
Tôi đã rất giận dữ, rất nản
và rồi thất vọng.

216
00:11:41,960 --> 00:11:43,936
Có một cảm giác của sự vô ích

217
00:11:43,960 --> 00:11:49,416
rằng chúng tôi đang đấu một trận chiến mà
không có chút hy vọng giành chiến thắng.

218
00:11:49,440 --> 00:11:51,616
Tôi phải thay đổi cách tiếp cận của mình.

219
00:11:51,640 --> 00:11:53,736
Tôi phải trở nên có lý hơn

220
00:11:53,760 --> 00:11:56,903
vì tôi nghĩ mọi người sẽ lắng nghe
một ai đó có lý,

221
00:11:56,927 --> 00:11:59,496
nhưng tôi giữ lý trí một cách căn bản,
cho dù nó là gì đi nữa.

222
00:11:59,520 --> 00:12:01,136
(Tiếng cười)

223
00:12:01,160 --> 00:12:04,896
CA: Giờ thì, phần cốt lõi của
bản sắc quốc gia ông là nghề đánh cá.

224
00:12:04,920 --> 00:12:08,416
Tôi nghĩ ông nói gần như tất cả mọi người đều
liên quan đến nghề cá theo phương diện nào đó.

225
00:12:08,440 --> 00:12:11,216
AT: Ừm, chúng tôi ăn cá
mỗi ngày, mỗi ngày,

226
00:12:11,240 --> 00:12:15,776
và tôi nghĩ không nghi ngờ gì
rằng tỉ lệ tiêu thụ cá của chúng tôi

227
00:12:15,800 --> 00:12:17,936
có lẽ là cao nhất trên thế giới.

228
00:12:17,960 --> 00:12:20,416
Chúng tôi không có nhiều
động vật nuôi trang trại,

229
00:12:20,440 --> 00:12:23,216
vậy nên chính cá
là thứ chúng tôi dựa vào.

230
00:12:23,240 --> 00:12:26,376
CA: Vậy các ông phụ thuộc vào cá,
cả về mức độ địa phương

231
00:12:26,400 --> 00:12:29,096
và đối với những thu nhập
mà đất nước thu được

232
00:12:29,120 --> 00:12:31,696
từ ngành thương mại
đánh cá ngừ toàn cầu,

233
00:12:31,720 --> 00:12:36,616
mặc dù vậy, một vài năm trước
các ông đã có một bước tiến rất căn bản

234
00:12:36,640 --> 00:12:38,016
Ông có thể nói với chúng tôi
về điều đó?

235
00:12:38,040 --> 00:12:41,376
Tôi nghĩ điều gì đó đã xảy ra ngay tại đây
trong Quần Đảo Phoenix.

236
00:12:41,400 --> 00:12:46,696
AT: Để tôi cho anh biết một số kiến thức nền tảng
về ý nghĩa của cá với chúng tôi.

237
00:12:46,720 --> 00:12:50,656
Chúng tôi có một trong những khu đánh cá ngừ
lớn nhất còn lại trên thế giới.

238
00:12:50,680 --> 00:12:53,536
Ở Thái Bình Dương, tôi nghĩ
chúng tôi sở hữu khoảng 60%

239
00:12:53,560 --> 00:12:55,456
của những khu đánh bắt cá ngừ
còn tồn tại,

240
00:12:55,480 --> 00:12:59,736
và nó vẫn tương đối khỏe mạnh cho
một số loài, nhưng không phải tất cả.

241
00:12:59,760 --> 00:13:04,880
Và Kiribati là một trong ba
chủ sở hữu tài nguyên chính,

242
00:13:05,920 --> 00:13:07,616
những chủ sở hữu tài nguyên cá ngừ.

243
00:13:07,640 --> 00:13:11,216
Và hiện tại,
chúng tôi đang có được

244
00:13:11,240 --> 00:13:14,136
tầm khoảng 80 đến 90%
thu nhập của mình

245
00:13:14,160 --> 00:13:16,616
từ các phí truy cập, phí giấy phép.

246
00:13:16,640 --> 00:13:18,496
CA: Của doanh thu quốc gia ông.

247
00:13:18,520 --> 00:13:20,336
AT: Doanh thu quốc gia,

248
00:13:20,360 --> 00:13:23,176
thứ mà định hướng mọi việc ta làm

249
00:13:23,200 --> 00:13:27,216
trong các chính phủ, các bệnh viện,
trường học và những thứ có bạn.

250
00:13:27,240 --> 00:13:32,456
Nhưng chúng tôi đã quyết định chấm dứt điều này,
và nó là một quyết định vô vùng khó khăn.

251
00:13:32,480 --> 00:13:38,016
Tôi có thể đảm bảo với anh, về mặt chính trị,
với tính chất cục bộ, điều đó không dễ dàng,

252
00:13:38,040 --> 00:13:41,976
nhưng tôi đã bị thuyết phục rằng
chúng tôi phải làm điều này

253
00:13:42,000 --> 00:13:46,576
để đảm bảo
nghề cá tiếp tục bền vững.

254
00:13:46,600 --> 00:13:49,376
Đã có một số dấu hiệu rằng
một số loài,

255
00:13:49,400 --> 00:13:53,536
đặc biệt là cá ngừ mắt-to,
gặp mối nguy nghiêm trọng.

256
00:13:53,560 --> 00:13:56,936
Loài cá ngừ vây-vàng
cũng đã bị đánh bắt nặng nề.

257
00:13:56,960 --> 00:13:58,696
Cá ngừ vằn vẫn khỏe mạnh.

258
00:13:58,720 --> 00:14:03,496
Và vậy chúng tôi phải làm điều gì đó như vậy,
và đó là lý do vì sao tôi làm vậy.

259
00:14:03,520 --> 00:14:07,416
Một lý do khác vì sao tôi làm vậy

260
00:14:07,440 --> 00:14:12,136
là bởi tôi đã không ngừng hỏi
cộng đồng toàn cầu

261
00:14:12,160 --> 00:14:16,696
rằng để ứng phó với biến đổi khí hậu,
để đấu tranh với biến đổi khí hậu,

262
00:14:16,720 --> 00:14:20,616
sẽ phải có hy sinh,
sẽ phải có sự cam kết.

263
00:14:20,640 --> 00:14:25,936
Vậy trong việc yêu cầu cộng đồng toàn cầu
phải hy sinh,

264
00:14:25,960 --> 00:14:28,776
tôi nghĩ bản thân chúng tôi
cần thực hiện sự hy sinh đó.

265
00:14:28,800 --> 00:14:30,616
và vậy chúng tôi đã hy sinh.

266
00:14:30,640 --> 00:14:35,583
Và việc ngừng đánh bắt cá
phục vụ thương mại

267
00:14:35,608 --> 00:14:38,216
trong khu vực được bảo vệ
thuộc quần đảo Phoenix

268
00:14:38,240 --> 00:14:40,096
sẽ đồng nghĩa với sự mất đi doanh thu.

269
00:14:40,120 --> 00:14:42,597
Chúng tôi vẫn đang cố gắng định giá
sự mất mát đó sẽ là bao nhiêu


270
00:14:42,621 --> 00:14:47,856
vì chúng tôi thực sự đã đóng cửa nó
vào đầu năm nay,

271
00:14:47,880 --> 00:14:50,216
và vậy chúng tôi sẽ theo dõi
đến cuối năm nay

272
00:14:50,240 --> 00:14:53,736
có nghĩa là thế nào
xét về mặt doanh thu mất đi.

273
00:14:53,760 --> 00:14:56,016
CA: Vậy có rất nhiều thứ
tương trợ vào việc này.

274
00:14:56,040 --> 00:15:03,016
Mặt khác, nó có thể sẽ đem lại
những vùng đánh bắt cá khỏe mạnh hơn.

275
00:15:03,040 --> 00:15:05,416
Ý tôi là, ông có khả năng nâng giá
lên đến mức bao nhiêu

276
00:15:05,440 --> 00:15:07,936
mức chi phí mà ông đặt ra
cho những khu vực còn lại?

277
00:15:07,960 --> 00:15:12,576
AT: Những cuộc đàm phán đã rất khó khăn

278
00:15:12,600 --> 00:15:16,456
nhưng chúng tôi đã xoay sở
để nâng giá một ngày đánh bắt cá của tàu.

279
00:15:16,480 --> 00:15:19,096
Với mỗi một tàu cá
đến đánh bắt cá trong một ngày.

280
00:15:19,120 --> 00:15:22,736
chúng tôi đã nâng phí từ --
trước đây là 6000 và 8000 đô-la,

281
00:15:22,760 --> 00:15:27,336
hiện nay là đến 10,000, 12,000 đô-la
một ngày tàu cá.

282
00:15:27,360 --> 00:15:30,576
Và vậy đã có mức tăng đáng kể đó.

283
00:15:30,600 --> 00:15:35,176
Nhưng cùng lúc đó,
điều quan trọng cần chú ý là,

284
00:15:35,200 --> 00:15:39,536
trong khi trong quá khứ
những thuyền đánh cá này

285
00:15:39,560 --> 00:15:43,496
có thể đánh bắt cá trong một ngày
và có lẽ bắt được 10 tấn,

286
00:15:43,520 --> 00:15:47,416
giờ đánh bắt được có lẽ 100 tấn,
vì họ đã trở nên thật năng suất.

287
00:15:47,440 --> 00:15:49,776
Và vậy chúng tôi phải phản hồi tương tự.

288
00:15:49,800 --> 00:15:53,976
Chúng tôi phải rất, rất cẩn thận
vì công nghệ đã rất phát triển.

289
00:15:54,000 --> 00:15:59,416
Đã từng có thời điểm khi hạm đội Brazil
chuyển từ Đại Tây Dương tới Thái Bình Dương.

290
00:15:59,440 --> 00:16:00,656
Họ đã không thể.

291
00:16:00,680 --> 00:16:03,896
Họ đã bắt đầu thử nghiệm nếu họ có thể,
chính họ.

292
00:16:03,920 --> 00:16:07,600
Nhưng giờ họ có nhiều cách làm việc đó,
và họ đã trở nên rất năng suất.

293
00:16:09,000 --> 00:16:12,198
CA: Ông có thể cho chúng tôi biết một chút
những cuộc đàm phán này như thế nào không?

294
00:16:12,223 --> 00:16:13,920
Vì ông đang gặp khó khăn với những công ty

295
00:16:13,944 --> 00:16:17,536
mà có hàng trăm của hàng triệu đô-la
đang bị đe dọa, về bản chất.

296
00:16:17,560 --> 00:16:20,896
Ông duy trì tình trạng như thế nào?

297
00:16:20,920 --> 00:16:22,976
Có lời khuyên nào ông có thể đem đến

298
00:16:23,000 --> 00:16:26,056
cho những nhà lãnh đạo khác đang đối phó
với cùng những công ty như vậy

299
00:16:26,080 --> 00:16:30,376
về làm thế nào để giành được quyền lợi
nhiều nhất cho đất nước ông,

300
00:16:30,400 --> 00:16:34,416
giành được nhiều nhất cho bầy cá?

301
00:16:34,440 --> 00:16:35,976
Lời khuyên nào ông sẽ đưa ra?

302
00:16:36,000 --> 00:16:42,256
AT: Ừm, tôi nghĩ chúng ta tập trung
quá thường xuyên vào việc cấp giấy phép

303
00:16:42,280 --> 00:16:43,947
để có được tỉ suất sinh lợi,

304
00:16:43,971 --> 00:16:46,776
vì thứ chúng tôi có được
từ phí cấp giấy phép

305
00:16:46,800 --> 00:16:49,416
là khoảng 10% giá trị phí xếp-dỡ hàng hóa
của cuộc đánh bắt

306
00:16:49,440 --> 00:16:52,576
phía bên cạnh cầu tàu,
chứ không trong các cửa hàng bán lẻ.

307
00:16:52,600 --> 00:16:56,576
Và chúng tôi chỉ có được khoảng 10%.

308
00:16:56,600 --> 00:16:59,216
Điều chúng tôi đang cố gắng thực hiện
qua nhiều năm

309
00:16:59,240 --> 00:17:03,096
thực chất là tăng sự tham gia của chúng tôi
trong công nghiệp,

310
00:17:03,120 --> 00:17:05,736
trong vụ thu hoạch, trong quá trình xử lý,

311
00:17:05,760 --> 00:17:07,617
và cuối cùng, hy vọng rằng, tiếp thị.

312
00:17:07,642 --> 00:17:11,336
Chúng không dễ dàng thâm nhập được.

313
00:17:11,359 --> 00:17:13,656
nhưng chúng tôi đang hoạt động để 
dần đạt được mục tiêu đó,

314
00:17:13,680 --> 00:17:16,296
và vâng, câu trả lời sẽ là
làm nâng cao.

315
00:17:16,319 --> 00:17:20,536
Để tăng tỉ suất sinh lợi của chúng tôi,
chúng tôi phải tham gia nhiều hơn.

316
00:17:20,560 --> 00:17:23,736
Và vậy chúng tôi đã bắt đầu làm điều đó,

317
00:17:23,760 --> 00:17:28,016
và chúng tôi phải
tái cấu trúc ngành công nghiệp.

318
00:17:28,040 --> 00:17:31,416
Chúng tôi phải nói với những người này
rằng thế giới đã thay đổi.

319
00:17:31,440 --> 00:17:33,856
Giờ chúng tôi muốn tự mình
sản xuất cá.

320
00:17:33,880 --> 00:17:35,976
CA: Và trong lúc đó,
đối với ngư dân địa phương ở đất nước ông

321
00:17:36,000 --> 00:17:39,096
họ vẫn có thể đánh bắt cá,

322
00:17:39,120 --> 00:17:41,576
nhưng sự kinh doanh là thế nào với họ?

323
00:17:41,600 --> 00:17:43,936
Nó sẽ trở nên khó hơn?
Vùng hải phận bị khai thác cạn kiệt?

324
00:17:43,960 --> 00:17:47,416
Hay nó đang được vận hành
trên một nền tảng bền bỉ?

325
00:17:47,440 --> 00:17:48,896
AT: Đối với nghề cá thủ công,

326
00:17:48,920 --> 00:17:52,176
chúng tôi không tham gia vào hoạt động
đánh bắt cá phục vụ thương mại

327
00:17:52,200 --> 00:17:55,216
ngoại trừ việc duy nhất là
cung cấp thị trường nội địa.

328
00:17:55,240 --> 00:17:58,536
Nghề cá hồi thực sự là phục vụ toàn bộ
cho thị trường ngoại địa,

329
00:17:58,560 --> 00:18:04,776
chủ yếu tại đây ở Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản.

330
00:18:04,800 --> 00:18:09,336
Vậy tôi là một ngư dân, rất đúng nghĩa,

331
00:18:09,360 --> 00:18:12,536
và tôi từng có khả năng bắt cá ngừ vây-vàng

332
00:18:12,560 --> 00:18:15,336
Giờ thì rất, rất hiếm khi
có thể bắt được cá vây-vàng

333
00:18:15,360 --> 00:18:18,736
vì chúng đang bị thu hoạch với 
con số hàng trăm tấn

334
00:18:18,760 --> 00:18:20,640
bởi dân chài dùng lưới kéo.

335
00:18:22,360 --> 00:18:27,296
CA: Vậy đây là hai cô bé rất xinh đẹp
từ đất nước ông.

336
00:18:27,320 --> 00:18:30,536
Ý tôi là, khi ông nghĩ tới tương lai
của chúng,

337
00:18:30,560 --> 00:18:33,216
thông điệp nào ông sẽ gửi tới chúng

338
00:18:33,240 --> 00:18:36,256
và thông điệp nào ông sẽ gửi tới thế giới?

339
00:18:36,280 --> 00:18:39,709
AT: Ừm, tôi đã không ngừng nới với cả thế giới
rằng chúng ta thực sự phải làm điều gì đó

340
00:18:39,733 --> 00:18:41,576
về điều đang xáy ra với khí hậu

341
00:18:41,600 --> 00:18:44,376
vì với chúng tôi, tất cả là vì tương lai
của những đứa trẻ này.

342
00:18:44,400 --> 00:18:46,336
Tôi có 12 đứa cháu, ít nhất.

343
00:18:46,360 --> 00:18:48,376
Tôi nghĩ tôi có 12, vợ tôi biết.

344
00:18:48,400 --> 00:18:50,616
(Tiếng cười)

345
00:18:50,640 --> 00:18:53,656
Và tôi nghĩ tôi có tám đứa con.

346
00:18:53,680 --> 00:18:54,936
Đó là vì tương lai của chúng.

347
00:18:54,960 --> 00:18:58,696
Mỗi ngày tôi nhìn những đứa cháu của tôi,
chúng khoảng bằng tuổi với những cô bé này,

348
00:18:58,720 --> 00:19:01,136
và tôi có tự hỏi,

349
00:19:01,160 --> 00:19:03,376
và tôi đôi khi giận dữ,
vâng, tôi có giận dữ.

350
00:19:03,400 --> 00:19:05,456
tôi tự hỏi là điều gì sẽ xảy đến với chúng.

351
00:19:05,480 --> 00:19:08,616
Và vậy nó là về chúng

352
00:19:08,640 --> 00:19:10,896
rằng chúng tôi nên nói
với tất cả mọi người,

353
00:19:10,920 --> 00:19:13,176
rằng nó không phải là về
mục tiêu quốc gia của riêng họ,

354
00:19:13,200 --> 00:19:16,856
bởi vì biến đổi khí hậụ,
thật đáng tiếc, thật không may,

355
00:19:16,880 --> 00:19:20,976
được nhiều nước coi như một vấn đề quốc gia.
Nó không như vậy.

356
00:19:21,000 --> 00:19:24,000
Và đây là lời tranh luận
tôi thường có gần đây với các đối tác của mình,

357
00:19:24,024 --> 00:19:25,720
những người Úc và Niu Di-lân,

358
00:19:25,744 --> 00:19:29,056
bởi họ nói,
"Chúng tôi không thể cắt giảm thêm được nữa."

359
00:19:29,080 --> 00:19:32,696
Đây là điều một trong những nhà lãnh đạo,
nhà lãnh đạo Úc, đã nói,

360
00:19:32,720 --> 00:19:36,976
chúng tôi đã làm xong phần phận sự của mình,
chúng tôi sẽ giảm đi.

361
00:19:37,000 --> 00:19:40,656
Tôi nói, Vậy còn những phần còn lại?
Vì sao các anh lại không giữ nó?

362
00:19:40,680 --> 00:19:43,376
Nếu các anh có thể giữ phần khí thải
còn lại

363
00:19:43,400 --> 00:19:45,696
trong ranh giới của mình,
trong biên giới của mình,

364
00:19:45,720 --> 00:19:47,496
chúng tôi sẽ không có câu hỏi nào.

365
00:19:47,520 --> 00:19:49,336
Các anh có thể tiếp tục bao nhiêu
các anh muốn

366
00:19:49,360 --> 00:19:51,496
Nhưng đáng tiếc,
các anh đang gửi chúng qua chúng tôi,

367
00:19:51,520 --> 00:19:53,711
và nó đang ảnh hưởng đến tương lai
những đứa trẻ ở đất nước tôi.

368
00:19:53,735 --> 00:19:58,776
Và vậy chắc chắn tôi nghĩ nó là cốt lõi vấn đề
của biến đổi khí hậu ngày nay.

369
00:19:58,800 --> 00:20:01,856
Chúng tôi sẽ họp mặt ở Paris
cuối năm nay,

370
00:20:01,880 --> 00:20:05,816
nhưng cho tới khi chúng ta có thể nghĩ đến nó
như là một hiện tượng toàn cầu,

371
00:20:05,840 --> 00:20:09,096
bởi chúng ta đã tạo ra nó,
bởi cá nhân, hay với tư cách quốc gia,


372
00:20:09,120 --> 00:20:11,056
nhưng nó ảnh hưởng
tất cả những người khác,

373
00:20:11,080 --> 00:20:14,696
và ấy vậy mà, chúng ta từ chối
làm điều gì đó về vấn đề này,

374
00:20:14,720 --> 00:20:17,176
và chúng ta ứng phó với nó
như là một vấn đề quốc gia.

375
00:20:17,200 --> 00:20:19,296
mà không phải như vậy --
nó là một vấn đề toàn cầu,

376
00:20:19,320 --> 00:20:22,040
và nó phải được ứng phó một cách tập thể.

377
00:20:23,120 --> 00:20:27,456
CA: Mọi người rất tệ
trong việc phản hồi với đồ thị và những con số,

378
00:20:27,480 --> 00:20:31,256
và chúng ta không muốn suy nghĩ về nó.

379
00:20:31,280 --> 00:20:37,536
Bằng cách nào đó, với con người, ta đôi khi
tốt hơn chút ít trong việc phản hồi với điều đó.

380
00:20:37,560 --> 00:20:40,496
Và có vẻ như rất khả thi rằng
quốc gia của ông,

381
00:20:40,520 --> 00:20:44,976
mặc dù vậy, thực sự vì các vấn đề căng thẳng
các ông đối mặt.

382
00:20:45,000 --> 00:20:49,896
các ông có thể chưa là đèn báo động
với thế giới mà chiếu sáng rõ ràng nhất,

383
00:20:49,920 --> 00:20:51,896
mạnh mẽ nhất.

384
00:20:51,920 --> 00:20:54,737
Tôi chỉ muốn nói cảm ơn ông,
tôi chắc chắn rằng, thay mặt cho tất cả chúng tôi,

385
00:20:54,762 --> 00:20:57,256
vì sự lãnh đạo phi thường của ông
và vì đã xuất hiện tại đây

386
00:20:57,280 --> 00:20:58,853
Ngài Chủ Tịch nước, cảm ơn ngài rất nhiều.

387
00:20:58,873 --> 00:20:59,646
AT: Cảm ơn anh.

388
00:20:59,666 --> 00:21:02,120
(Tiếng vỗ tay)