1
00:00:07,090 --> 00:00:10,441
W 1796 roku naukowiec Edward Jenner

2
00:00:10,441 --> 00:00:15,111
wstrzyknął 8-letniemu chłopcu 
materiał zakaźny ospy krów,

3
00:00:15,111 --> 00:00:17,878
przeczuwając, że to pomoże ochronić ludzi

4
00:00:17,878 --> 00:00:23,243
przed śmiercionośnymi 
epidemiami ospy czarnej.

5
00:00:23,243 --> 00:00:24,890
Okazało się to sukcesem.

6
00:00:24,890 --> 00:00:27,619
Chłopiec został zaszczepiony 
przeciwko chorobie

7
00:00:27,619 --> 00:00:30,930
pierwszą w historii szczepionką.

8
00:00:30,930 --> 00:00:32,723
Ale czemu to zadziałało?

9
00:00:32,723 --> 00:00:34,657
Aby zrozumieć jak działają szczepionki,

10
00:00:34,657 --> 00:00:40,268
musimy wiedzieć, jak system odpornościowy 
broni nas przed chorobami zakaźnymi.

11
00:00:40,915 --> 00:00:43,071
Gdy atakują nas obce mikroby,

12
00:00:43,071 --> 00:00:46,124
system odpornościowy 
uruchamia serię reakcji

13
00:00:46,124 --> 00:00:49,756
mających na celu zidentyfikowanie 
i usunięcie mikrobów z organizmu.

14
00:00:49,756 --> 00:00:52,806
Znakiem działania 
odpowiedzi immunologicznej

15
00:00:52,806 --> 00:00:57,500
są kaszel, kichanie, 
stan zapalny i gorączka,

16
00:00:57,500 --> 00:01:03,414
mające złapać, zatrzymać i usunąć 
zagrożenia takie jak bakterie.

17
00:01:03,414 --> 00:01:07,824
Ta wrodzona odpowiedź immunologiczna 
uruchamia także drugą linię obrony,

18
00:01:07,824 --> 00:01:10,198
nazywaną odpornością swoistą.

19
00:01:10,198 --> 00:01:15,113
Limfocyty B i T walczą z mikrobami

20
00:01:15,113 --> 00:01:18,331
i zapamiętują informacje o nich:

21
00:01:18,331 --> 00:01:21,479
ich wygląd

22
00:01:21,479 --> 00:01:24,047
i jak z nimi walczyć.

23
00:01:24,047 --> 00:01:25,940
Ta wiedza przydaje się,

24
00:01:25,940 --> 00:01:29,472
jeżeli ten sam patogen 
znowu wtargnie do organizmu.

25
00:01:29,472 --> 00:01:33,520
Lecz mimo tej sprytnej reakcji 
wciąż istnieje ryzyko.

26
00:01:33,520 --> 00:01:36,696
Organizm potrzebuje czasu, 
by nauczyć się reakcji na patogeny

27
00:01:36,696 --> 00:01:38,757
i zbudowania obrony.

28
00:01:38,757 --> 00:01:39,757
A nawet wtedy,

29
00:01:39,767 --> 00:01:43,179
jeśli organizm jest zbyt słaby lub młody, 
by obronić się przed atakiem,

30
00:01:43,189 --> 00:01:48,881
jest narażony na poważne ryzyko, 
jeśli patogen jest bardzo groźny.

31
00:01:48,881 --> 00:01:51,933
A gdyby tak przygotować 
odpowiedź immunologiczną organizmu,

32
00:01:51,933 --> 00:01:55,080
zanim ten nawet zachoruje?

33
00:01:55,080 --> 00:01:57,491
Tutaj wkraczają szczepionki.

34
00:01:57,491 --> 00:02:00,998
Według tych samych 
mechanizmów obronnych organizmu

35
00:02:00,998 --> 00:02:05,975
naukowcy, za pomocą szczepionki, 
uruchamiają układ odpornościowy,

36
00:02:05,975 --> 00:02:09,681
bez wystawiania ludzi 
na pełną postać choroby.

37
00:02:09,681 --> 00:02:13,559
Skutkiem jest wiele 
specyficznych szczepionek,

38
00:02:13,559 --> 00:02:16,067
pogrupowanych na wiele różnych typów.

39
00:02:16,067 --> 00:02:19,769
Zacznijmy od żywych, 
atenuowanych szczepionek.

40
00:02:19,769 --> 00:02:21,748
W ich skład wchodzi konkretny patogen,

41
00:02:21,748 --> 00:02:24,748
ale w o wiele łagodniejszej wersji.

42
00:02:24,748 --> 00:02:29,499
Mamy też szczepionki zabite, 
zawierające martwe patogeny.

43
00:02:29,499 --> 00:02:32,838
Osłabiając lub zabijając patogeny,
uzyskuje się gwarancję,

44
00:02:32,838 --> 00:02:36,438
że nie rozwiną się one
w pełną postać choroby,

45
00:02:36,438 --> 00:02:40,298
ale podobnie jak choroba 
wywołują odpowiedź immunologiczną,

46
00:02:40,298 --> 00:02:42,452
uczą organizm, jak rozpoznać atak,

47
00:02:42,452 --> 00:02:46,248
tworząc zawczasu profil patogenów.

48
00:02:46,248 --> 00:02:51,049
Trudno tylko stworzyć żywe szczepionki

49
00:02:51,049 --> 00:02:53,249
a ponieważ są żywe i wciąż dosyć silne,

50
00:02:53,249 --> 00:02:56,589
nie podaje się ich osobom 
o słabszej odporności.

51
00:02:56,589 --> 00:03:00,963
Natomiast szczepionki zabite 
nie zapewniają długotrwałej odporności.

52
00:03:00,963 --> 00:03:03,790
Istnieją też szczepionki podjednostkowe,

53
00:03:03,790 --> 00:03:08,033
tworzone z tylko jednej części patogenu, 
zwanej antygenem,

54
00:03:08,033 --> 00:03:11,569
właśnie tej, która uruchamia 
reakcję odpornościową.

55
00:03:11,569 --> 00:03:14,946
Dalsze wyizolowanie 
specyficznych części antygenów,

56
00:03:14,946 --> 00:03:17,383
takich jak proteiny czy polisacharydy,

57
00:03:17,383 --> 00:03:21,753
pozwala szczepionkom 
na wywołanie specyficznej odpowiedzi.

58
00:03:21,753 --> 00:03:25,671
Naukowcy pracują teraz 
nad nową serią szczepionek,

59
00:03:25,671 --> 00:03:27,171
zwanych szczepionkami DNA.

60
00:03:27,171 --> 00:03:32,029
Powstają one w wyniku wyizolowania 
genów tworzących te antygeny,

61
00:03:32,029 --> 00:03:36,566
których organizm potrzebuje do wywołania 
odpowiedzi immunologicznej.

62
00:03:36,566 --> 00:03:38,720
Po wprowadzeniu do ludzkiego organizmu,

63
00:03:38,720 --> 00:03:42,538
omawiane geny uczą komórki 
tworzenia antygenów.

64
00:03:42,538 --> 00:03:44,980
Skutkuje to silniejszą 
odpowiedzią immunologiczną

65
00:03:44,980 --> 00:03:47,912
i przygotowuje organizm 
na przyszłe zagrożenia.

66
00:03:47,912 --> 00:03:51,382
Co więcej, szczepionka zawiera jedynie 
specyficzny materiał genetyczny

67
00:03:51,382 --> 00:03:55,004
i nie ma w niej żadnych 
innych części patogenu,

68
00:03:55,004 --> 00:03:58,605
które mogłyby rozwinąć się w chorobę 
i skrzywdzić pacjenta.

69
00:03:58,605 --> 00:04:00,881
Jeśli te szczepionki odniosą sukces,

70
00:04:00,881 --> 00:04:03,515
może w przyszłości
uda nam się walczyć efektywniej

71
00:04:03,515 --> 00:04:06,152
z inwazyjnymi patogenami.

72
00:04:06,152 --> 00:04:08,370
Niezwykłe odkrycie Edwarda Jennersa

73
00:04:08,370 --> 00:04:11,656
kilkadziesiąt temu 
pobudziło rozwój medycyny,

74
00:04:11,656 --> 00:04:13,685
a nieustający rozwój szczepionek

75
00:04:13,685 --> 00:04:16,894
może otworzyć nam drogę 
do leczenia takich chorób jak HIV,

76
00:04:16,894 --> 00:04:17,894
malaria

77
00:04:17,898 --> 00:04:19,608
lub, pewnego dnia, Ebola.