0:00:07.090,0:00:10.441
W 1796 roku naukowiec Edward Jenner

0:00:10.441,0:00:15.111
wstrzyknął 8-letniemu chłopcu [br]materiał zakaźny ospy krów,

0:00:15.111,0:00:17.878
przeczuwając, że to pomoże ochronić ludzi

0:00:17.878,0:00:23.243
przed śmiercionośnymi [br]epidemiami ospy czarnej.

0:00:23.243,0:00:24.890
Okazało się to sukcesem.

0:00:24.890,0:00:27.619
Chłopiec został zaszczepiony [br]przeciwko chorobie

0:00:27.619,0:00:30.930
pierwszą w historii szczepionką.

0:00:30.930,0:00:32.723
Ale czemu to zadziałało?

0:00:32.723,0:00:34.657
Aby zrozumieć jak działają szczepionki,

0:00:34.657,0:00:40.268
musimy wiedzieć, jak system odpornościowy [br]broni nas przed chorobami zakaźnymi.

0:00:40.915,0:00:43.071
Gdy atakują nas obce mikroby,

0:00:43.071,0:00:46.124
system odpornościowy [br]uruchamia serię reakcji

0:00:46.124,0:00:49.756
mających na celu zidentyfikowanie [br]i usunięcie mikrobów z organizmu.

0:00:49.756,0:00:52.806
Znakiem działania [br]odpowiedzi immunologicznej

0:00:52.806,0:00:57.500
są kaszel, kichanie, [br]stan zapalny i gorączka,

0:00:57.500,0:01:03.414
mające złapać, zatrzymać i usunąć [br]zagrożenia takie jak bakterie.

0:01:03.414,0:01:07.824
Ta wrodzona odpowiedź immunologiczna [br]uruchamia także drugą linię obrony,

0:01:07.824,0:01:10.198
nazywaną odpornością swoistą.

0:01:10.198,0:01:15.113
Limfocyty B i T walczą z mikrobami

0:01:15.113,0:01:18.331
i zapamiętują informacje o nich:

0:01:18.331,0:01:21.479
ich wygląd

0:01:21.479,0:01:24.047
i jak z nimi walczyć.

0:01:24.047,0:01:25.940
Ta wiedza przydaje się,

0:01:25.940,0:01:29.472
jeżeli ten sam patogen [br]znowu wtargnie do organizmu.

0:01:29.472,0:01:33.520
Lecz mimo tej sprytnej reakcji [br]wciąż istnieje ryzyko.

0:01:33.520,0:01:36.696
Organizm potrzebuje czasu, [br]by nauczyć się reakcji na patogeny

0:01:36.696,0:01:38.757
i zbudowania obrony.

0:01:38.757,0:01:39.757
A nawet wtedy,

0:01:39.767,0:01:43.179
jeśli organizm jest zbyt słaby lub młody, [br]by obronić się przed atakiem,

0:01:43.189,0:01:48.881
jest narażony na poważne ryzyko, [br]jeśli patogen jest bardzo groźny.

0:01:48.881,0:01:51.933
A gdyby tak przygotować [br]odpowiedź immunologiczną organizmu,

0:01:51.933,0:01:55.080
zanim ten nawet zachoruje?

0:01:55.080,0:01:57.491
Tutaj wkraczają szczepionki.

0:01:57.491,0:02:00.998
Według tych samych [br]mechanizmów obronnych organizmu

0:02:00.998,0:02:05.975
naukowcy, za pomocą szczepionki, [br]uruchamiają układ odpornościowy,

0:02:05.975,0:02:09.681
bez wystawiania ludzi [br]na pełną postać choroby.

0:02:09.681,0:02:13.559
Skutkiem jest wiele [br]specyficznych szczepionek,

0:02:13.559,0:02:16.067
pogrupowanych na wiele różnych typów.

0:02:16.067,0:02:19.769
Zacznijmy od żywych, [br]atenuowanych szczepionek.

0:02:19.769,0:02:21.748
W ich skład wchodzi konkretny patogen,

0:02:21.748,0:02:24.748
ale w o wiele łagodniejszej wersji.

0:02:24.748,0:02:29.499
Mamy też szczepionki zabite, [br]zawierające martwe patogeny.

0:02:29.499,0:02:32.838
Osłabiając lub zabijając patogeny,[br]uzyskuje się gwarancję,

0:02:32.838,0:02:36.438
że nie rozwiną się one[br]w pełną postać choroby,

0:02:36.438,0:02:40.298
ale podobnie jak choroba [br]wywołują odpowiedź immunologiczną,

0:02:40.298,0:02:42.452
uczą organizm, jak rozpoznać atak,

0:02:42.452,0:02:46.248
tworząc zawczasu profil patogenów.

0:02:46.248,0:02:51.049
Trudno tylko stworzyć żywe szczepionki

0:02:51.049,0:02:53.249
a ponieważ są żywe i wciąż dosyć silne,

0:02:53.249,0:02:56.589
nie podaje się ich osobom [br]o słabszej odporności.

0:02:56.589,0:03:00.963
Natomiast szczepionki zabite [br]nie zapewniają długotrwałej odporności.

0:03:00.963,0:03:03.790
Istnieją też szczepionki podjednostkowe,

0:03:03.790,0:03:08.033
tworzone z tylko jednej części patogenu, [br]zwanej antygenem,

0:03:08.033,0:03:11.569
właśnie tej, która uruchamia [br]reakcję odpornościową.

0:03:11.569,0:03:14.946
Dalsze wyizolowanie [br]specyficznych części antygenów,

0:03:14.946,0:03:17.383
takich jak proteiny czy polisacharydy,

0:03:17.383,0:03:21.753
pozwala szczepionkom [br]na wywołanie specyficznej odpowiedzi.

0:03:21.753,0:03:25.671
Naukowcy pracują teraz [br]nad nową serią szczepionek,

0:03:25.671,0:03:27.171
zwanych szczepionkami DNA.

0:03:27.171,0:03:32.029
Powstają one w wyniku wyizolowania [br]genów tworzących te antygeny,

0:03:32.029,0:03:36.566
których organizm potrzebuje do wywołania [br]odpowiedzi immunologicznej.

0:03:36.566,0:03:38.720
Po wprowadzeniu do ludzkiego organizmu,

0:03:38.720,0:03:42.538
omawiane geny uczą komórki [br]tworzenia antygenów.

0:03:42.538,0:03:44.980
Skutkuje to silniejszą [br]odpowiedzią immunologiczną

0:03:44.980,0:03:47.912
i przygotowuje organizm [br]na przyszłe zagrożenia.

0:03:47.912,0:03:51.382
Co więcej, szczepionka zawiera jedynie [br]specyficzny materiał genetyczny

0:03:51.382,0:03:55.004
i nie ma w niej żadnych [br]innych części patogenu,

0:03:55.004,0:03:58.605
które mogłyby rozwinąć się w chorobę [br]i skrzywdzić pacjenta.

0:03:58.605,0:04:00.881
Jeśli te szczepionki odniosą sukces,

0:04:00.881,0:04:03.515
może w przyszłości[br]uda nam się walczyć efektywniej

0:04:03.515,0:04:06.152
z inwazyjnymi patogenami.

0:04:06.152,0:04:08.370
Niezwykłe odkrycie Edwarda Jennersa

0:04:08.370,0:04:11.656
kilkadziesiąt temu [br]pobudziło rozwój medycyny,

0:04:11.656,0:04:13.685
a nieustający rozwój szczepionek

0:04:13.685,0:04:16.894
może otworzyć nam drogę [br]do leczenia takich chorób jak HIV,

0:04:16.894,0:04:17.894
malaria

0:04:17.898,0:04:19.608
lub, pewnego dnia, Ebola.