0:00:06.960,0:00:08.411
18. yüzyılda

0:00:08.411,0:00:13.208
İsveçli botanikçi Carolus Linnaeus[br]çiçek saatini tasarladı,

0:00:13.208,0:00:16.466
günün belli zamanlarında [br]açılıp kapanan çiçekli bitkilerden

0:00:16.466,0:00:20.657
oluşan saat dilimlerine sahip bir saat.

0:00:20.657,0:00:25.029
Linnaeus'un planı[br]mükemmel olmasa da fikri doğruydu.

0:00:25.029,0:00:29.363
Çiçekler, tamamen olmasa da [br]az çok zamanı hissedebilirler.

0:00:29.363,0:00:33.762
Gündüzsefası çiçekleri sabahın erken[br]saatlerinde taç yapraklarını açarlar.

0:00:33.762,0:00:38.032
Kapanan bir beyaz su nilüferi [br]öğleden sonrasını müjdeler

0:00:38.032,0:00:43.339
ve ay çiçekleri, adı üzerinde,[br]sadece geceleri çiçek açarlar.

0:00:43.339,0:00:46.776
Peki bitkilere bu içsel zaman algısı[br]nereden geliyor?

0:00:46.776,0:00:48.673
Aslında sadece bitkilere de değil.

0:00:48.673,0:00:51.889
Dünyadaki birçok organizmanın, [br]günün neresinde olduklarıyla alakalı

0:00:51.889,0:00:54.993
içsel bir farkındalığı var.

0:00:54.993,0:00:57.215
Bunun nedeni günlük ritimler,

0:00:57.215,0:01:02.288
birçok canlının içinde [br]bulabileceğimiz saatler.

0:01:02.288,0:01:06.750
Bu biyolojik saatler,[br]organizmaların zamanı takip etmelerine

0:01:06.750,0:01:11.024
ve uyum sağlamaları için çevresel [br]işaretleri anlamalarına yardımcı olur.

0:01:11.024,0:01:14.230
Bu önemli, çünkü dünyanın dönüşü

0:01:14.230,0:01:17.257
tekrar eden ve tahmin edilebilir olsa da

0:01:17.257,0:01:21.011
bizi sürekli bir değişime maruz bırakıyor.

0:01:21.011,0:01:22.138
Günlük ritimler,

0:01:22.138,0:01:27.955
bir organizmanın uyku[br]ve diğer aktivitelerinin

0:01:27.955,0:01:30.031
zamanı hakkında çeşitli ipuçları içerir.

0:01:30.031,0:01:32.441
Bitkiler için ışık ve sıcaklık,

0:01:32.441,0:01:37.259
moleküler boyuttaki reaksiyonları[br]etkileyen önemli işaretlerdir.

0:01:37.259,0:01:40.571
Gövde, yaprak ve çiçeklerdeki hücreler,

0:01:40.571,0:01:45.039
ışığı fark edebilen fitokrom denilen [br]küçük moleküllere sahiptir.

0:01:45.039,0:01:49.853
Işığı fark ettiklerinde, bu moleküller [br]bunu hücre çekirdeğine ileten

0:01:49.853,0:01:53.490
kimyasal reaksiyonlar başlatırlar.

0:01:53.490,0:01:57.496
Burada transkripsiyon faktörleri,[br]fotosentez gibi ışığa bağlı işlemleri

0:01:57.496,0:02:03.226
gerçekleştirmek için[br]gerekli proteinlerin üretimini tetikler.

0:02:03.246,0:02:07.006
Bu fitokromlar, bitkinin aldığı [br]ışık miktarını ölçmekle kalmayıp

0:02:07.006,0:02:09.382
ayrıca dalga boyundaki

0:02:09.382,0:02:13.779
ufak farklılıkları da saptayabilir.

0:02:13.779,0:02:15.348
Bu ince ayarlı algılama yoluyla

0:02:15.348,0:02:19.010
fitokromlar hem bitkinin günün ortası ile[br]akşam arasındaki zaman farkını

0:02:19.010,0:02:21.813
hem de doğrudan güneş ışığı[br]veya gölgede olup olmadığını

0:02:21.813,0:02:26.051
fark etmesini sağlar

0:02:26.051,0:02:30.933
ve bitkinin kimyasal reaksiyonlarını [br]ortamıyla eşleştirmesini sağlar.

0:02:30.933,0:02:33.086
Bu durum sabah açan[br]bitkiler için geçerlidir.

0:02:33.086,0:02:37.203
Güneşin doğuşundan birkaç saat önce,[br]normal bir bitki zaten aktiftir

0:02:37.203,0:02:42.142
ve fotosentez için[br]mRNA şablonları oluşturur.

0:02:42.142,0:02:44.684
Fitokromlar artan gün ışığını saptadığında

0:02:44.684,0:02:47.248
bitki de sabah boyunca fotosentez yapıp

0:02:47.248,0:02:51.708
büyümek için ışığı yakalayan[br]moleküllerini hazırlar.

0:02:51.708,0:02:53.579
Sabah ışığını topladıktan sonra,

0:02:53.579,0:02:57.370
bitkiler günün geri kalanını nişasta [br]gibi glikoz polimerleri şeklinde

0:02:57.370,0:03:01.154
uzun enerji zincirleri oluşturmak[br]için kullanırlar.

0:03:01.154,0:03:04.045
Güneş batar ve o günün işi bitmiştir

0:03:04.045,0:03:07.580
fakat bitkiler gece de aktiftir.

0:03:07.580,0:03:09.121
Gün ışığının yokluğunda,

0:03:09.121,0:03:11.176
önceki günün enerji hasatından

0:03:11.176,0:03:15.413
nişastayı parçalayarak [br]metabolize olurlar ve büyürler.

0:03:15.413,0:03:18.240
Birçok bitkinin sezonluk ritimleri vardır.

0:03:18.240,0:03:20.336
Bahar, kıştan kalma buzları eritirken

0:03:20.336,0:03:24.414
fitokromlar uzayan günleri [br]ve artan ışığı algılar

0:03:24.414,0:03:28.684
ve şimdilik bilinmeyen bir mekanizma [br]değişen sıcaklığı saptar.

0:03:28.684,0:03:31.315
Bu sistemler bitkiye

0:03:31.315,0:03:35.598
polinatörlerin sıcak havalarda[br]geleceğini haber verip

0:03:35.598,0:03:37.576
çiçek açmasını sağlar.

0:03:37.576,0:03:41.977
Günlük ritimler, bitki ve çevresi [br]ile bir bağlantı görevi görür.

0:03:41.977,0:03:45.088
Bu salınımlar[br]bitkilerin kendisinden gelir.

0:03:45.088,0:03:47.564
Her birinin kendine ait ritmi vardır.

0:03:47.564,0:03:50.809
Yine de, bu saatler salınımlarını [br]çevresel değişikliklere

0:03:50.809,0:03:53.919
ve işaretlere uyarlayabilir.

0:03:53.919,0:03:55.853
Sürekli değişmekte olan bir gezegende,

0:03:55.853,0:04:00.764
bitkilerin doğru çizelgelere [br]ve zamanlara uymalarını sağlayan şey

0:04:00.764,0:04:03.144
günlük ritimlerdir.