WEBVTT

00:00:07.805 --> 00:00:09.767
Xe điện ngầm được vẽ lên bằng sơn xịt

00:00:09.767 --> 00:00:11.345
những cây cầu bị đánh dấu

00:00:11.345 --> 00:00:12.985
các bức tường kín tranh.

00:00:12.985 --> 00:00:15.995
Graffiti nổi bật khắp các thành phố

00:00:15.995 --> 00:00:20.777
Nó thể hiện thông điệp về cá tính, 
nghệ thuật, sự trao quyền và chính trị

00:00:20.777 --> 00:00:24.303
nhưng cũng đồng thời bị xem là phá hoại

00:00:24.303 --> 00:00:27.318
và hóa ra, nó không có gì mới cả

00:00:27.318 --> 00:00:31.615
Graffiti, nghệ thuật viết hay 
nguệch ngoạc lên công trình công cộng

00:00:31.615 --> 00:00:34.088
đã có từ hàng nghìn năm trước

00:00:34.088 --> 00:00:35.617
Trong suốt khoảng thời gian đó

00:00:35.617 --> 00:00:38.406
nó khơi lên chính câu hỏi 
chúng ta vẫn hay tranh cãi

00:00:38.406 --> 00:00:40.238
đó là nghệ thuật

00:00:40.238 --> 00:00:42.477
hay phá hoại

00:00:42.477 --> 00:00:47.785
vào thế kỉ I TCN, người La Mã
thường viết thông báo lên tường


00:00:47.785 --> 00:00:49.277
trong khi đó ,cách đó khá xa

00:00:49.277 --> 00:00:53.926
người Maya khắc vô vàn bức vẽ lên tường

00:00:53.926 --> 00:00:56.646
Không phải lúc nào nó cũng
là một hành vi nổi loạn

00:00:56.646 --> 00:01:01.067
Tại Pompeii, dân thường hay vẽ lên tường 
những câu thần chú,

00:01:01.067 --> 00:01:03.408
câu chuyện tình đơn phương

00:01:03.408 --> 00:01:05.607
tuyên truyền về chiến dịch chính trị

00:01:05.607 --> 00:01:09.558
và cả thông điệp 
ủng hộ đấu sĩ họ yêu thích

00:01:09.558 --> 00:01:13.577
Theo một số người, trong đó có triết gia
Hy Lạp Plutarch, phản đối

00:01:13.577 --> 00:01:17.318
và cho rằng graffiti thật lố bịch 
và vô nghĩa

00:01:17.318 --> 00:01:19.177
Nhưng phải đến thế kỉ thứ 5

00:01:19.177 --> 00:01:23.798
nguồn gốc của định nghĩa mới về sự phá
hoại của công mới nảy sinh

00:01:23.798 --> 00:01:28.468
Vào thời điểm đó, bộ tộc man rợ hay là
người Vandals đã tràn vào Roma,

00:01:28.468 --> 00:01:31.127
cướp bóc và đốt phá thành phố.

00:01:31.127 --> 00:01:35.118
Nhưng nhiều thế kỉ sau, thuật ngữ
phá hoại của công mới thực sự được đặt ra

00:01:35.118 --> 00:01:39.249
khi người dân phản đối việc
xóa sổ nghệ thuật trong Cách mạng Pháp

00:01:39.249 --> 00:01:42.078
vì graffiti ngày càng liên quan đến

00:01:42.078 --> 00:01:44.359
những cuộc nổi loạn và sự khiêu khích

00:01:44.359 --> 00:01:47.578
nên người ta gán nó với sự phá hoại

00:01:47.578 --> 00:01:52.078
đó là một phần lý do tại sao ngày nay
nhiều nghệ sĩ graffiti giấu mặt

00:01:52.078 --> 00:01:55.202
một số người khác lấy một cái tên giả
để tránh bị trả thù

00:01:55.202 --> 00:01:59.519
cũng có người làm vậy để thiết lập 
mối quan hệ và đánh dấu lãnh thổ

00:01:59.519 --> 00:02:01.970
mở đầu bằng graffiti có chữ ký 
vào thập niên 60

00:02:01.970 --> 00:02:04.956
nổi danh và vô danh 
trở thành hai mảnh ghép mới

00:02:04.956 --> 00:02:08.030
trên đường phố New York và Philadelphia

00:02:08.030 --> 00:02:11.900
Họ đánh dấu bằng mật mã để lần theo
dấu vết của mình trong thành phố


00:02:11.900 --> 00:02:14.589
và cũng để ám chỉ danh tính của họ

00:02:14.589 --> 00:02:18.580
Tính bất hợp pháp của việc vẽ graffiti 
đẩy nó vào trong bóng tối

00:02:18.580 --> 00:02:22.639
nhưng cũng kích thích sự tò mò
và sự quan tâm, theo dõi của cộng đồng

00:02:22.639 --> 00:02:26.940
Cốt lõi của lịch sử graffiti nằm
ở vấn đề về không gian và sự sở hữu

00:02:26.940 --> 00:02:32.251
Sự biến đổi đương thời của graffiti
đi đôi với sự xung đột văn hóa

00:02:32.251 --> 00:02:35.381
Phong trào này nói lên sự 
chống lại các nguyên tắc truyền thống

00:02:35.381 --> 00:02:40.123
nghệ nhân graffiti cũng thách thức
ranh giới cố hữu của tài sản công

00:02:40.123 --> 00:02:41.747
Họ chiếm lại xe điện ngầm


00:02:41.747 --> 00:02:42.929
bảng thông báo

00:02:42.929 --> 00:02:46.799
và hơn thế nữa, có lần họ đã đi đi quá xa
khi vẽ lên cả một con voi trong sở thú

00:02:46.799 --> 00:02:48.154
Phong trào chính trị

00:02:48.154 --> 00:02:51.276
cũng dùng tranh tường để 
lan truyền thông điệp

00:02:51.276 --> 00:02:55.320
trong Thế chiến thứ 2, cả đảng Phát xít 
và các phe chống đối

00:02:55.320 --> 00:02:58.013
đều tuyên truyền trên các bức tường

00:02:58.013 --> 00:03:00.721
một bên tường Berlin đầy graffiti

00:03:00.721 --> 00:03:03.521
được xem như một biểu tượng hùng hồn
của một bên là đàn áp

00:03:03.521 --> 00:03:06.890
và bên kia là tương đối tự do
tiếp cận của công

00:03:06.890 --> 00:03:08.490
Khi phong trào chống văn hóa


00:03:08.490 --> 00:03:11.291
cùng với graffiti trở thành xu hướng

00:03:11.291 --> 00:03:14.510
liệu graffiti có được chấp nhận?

00:03:14.510 --> 00:03:19.022
Kể từ khi hội graffiti được lập ra
vào thập niên 70

00:03:19.022 --> 00:03:23.431
và sự cho phép các nghệ sĩ graffiti tham
dự triển lãm nghệ thuật một thập kỉ sau

00:03:23.431 --> 00:03:28.901
graffiti vừa đi ngược xu hướng 
nhưng lại vừa là một trào lưu

00:03:28.901 --> 00:03:32.622
Nhiều thương nhân và nghệ nhân vẽ chữ
lấy phong cách graffiti

00:03:32.622 --> 00:03:35.202
làm định nghĩa graffiti trở nên càng 
không rõ ràng hơn

00:03:35.202 --> 00:03:37.531
Đã từng có sự hợp tác kì lạ
giữa nghệ sĩ graffiti

00:03:37.531 --> 00:03:39.698
với bảo tàng và nhãn hiệu truyền thống

00:03:39.698 --> 00:03:41.552
đưa các nghệ sĩ này ra khỏi 
sự ẩn mình

00:03:41.552 --> 00:03:43.982
đến ánh hào quang

00:03:43.982 --> 00:03:47.753
Mặc dù graffiti dính dáng đến phá hoại

00:03:47.753 --> 00:03:50.281
nó lại là một phương tiện
để tự do biểu đạt nghệ thuật

00:03:50.321 --> 00:03:53.222
ngày nay, cuộc tranh luận về ranh giới

00:03:53.222 --> 00:03:57.551
giữa làm mất đi hay tô điểm thêm vẻ đẹp
chưa có hồi kết

00:03:57.551 --> 00:04:00.833
nghệ nhân graffiti vẫn thách thức 
sự đồng tình về giá trị nghệ thuật

00:04:00.833 --> 00:04:03.363
và mức độ sở hữu không gian như thế nào

00:04:03.363 --> 00:04:07.782
dù là sơn xịt, viết nguệch ngoạc hay khắc
graffiti làm nổi lên những câu hỏi

00:04:07.782 --> 00:04:11.782
về sự sở hữu, nghệ thuật và sự chấp thuận