0:00:00.782,0:00:02.687
Imagu, ke vi estas en Romo

0:00:02.711,0:00:05.914
proksime al [br]la Vatikanaj Muzeoj.

0:00:06.301,0:00:09.544
Vi jam marŝis[br]laŭ longaj koridoroj,

0:00:09.568,0:00:14.008
antaŭ statuoj, freskoj,[br]amaso da aĵoj.

0:00:14.380,0:00:16.725
Vi direktas vin [br]al la Siksta Kapelo.

0:00:16.749,0:00:22.125
Finfine -- longa koridoro,[br]ŝtuparo kaj pordo.

0:00:22.149,0:00:25.147
Jen vi estas je la sojlo[br]de la Siksta Kapelo.

0:00:25.171,0:00:26.935
Nu, kion vi bildigis al vi?

0:00:26.959,0:00:29.483
Alten leviĝantajn kupolojn?[br]Ĥorojn de anĝeloj?

0:00:29.507,0:00:31.965
Vere, nenion tian ni havas tie.

0:00:32.109,0:00:35.998
Anstataŭe, vi povus demandi,[br]kion ni ja havas?

0:00:36.022,0:00:38.646
Nu, leviĝu la kurtenoj [br]de la Siksta Kapelo.

0:00:38.670,0:00:41.625
Kaj mi parolas laŭvorte, [br]vi estas ĉirkaŭita de pentritaj kurtenoj,

0:00:41.649,0:00:44.064
la originala dekoracio de [br]tiu ĉi Kapelo.

0:00:44.088,0:00:48.632
Preĝejoj uzis tapetojn ne nur[br]por forpuŝi malvarmon dum la longaj mesoj,

0:00:48.656,0:00:52.111
sed kiel metodo por prezenti[br]la grandan teatraĵon de la vivo.

0:00:52.631,0:00:57.762
La homa dramo en kiu ĉiu el ni [br]ludas rolon estas granda historio,

0:00:57.786,0:01:00.595
historio, kiu entenas la tutan mondon

0:01:00.619,0:01:03.684
kaj disvolviĝis[br]en la tri etapoj

0:01:03.708,0:01:05.950
de la pripentrado de la Siksta Kapelo.

0:01:06.382,0:01:09.743
Nu, tiu ĉi artaĵo ekis[br]kiel spaco por malgranda grupo

0:01:09.767,0:01:12.109
de riĉaj, kleraj kristanaj pastroj.

0:01:12.528,0:01:15.205
Ili preĝis tie.[br]Ili elektis sian Papon tie.

0:01:15.229,0:01:16.381
Antaŭ kvin jarcentoj,

0:01:16.405,0:01:18.912
ĝi estis senkompara ternesto [br]de religiuloj.

0:01:19.548,0:01:25.419
Tiel, vi povus demandi, kial[br]ĝi altiras kaj plezurigas

0:01:25.443,0:01:28.109
kvin milionojn [br]da personoj ĉiujare

0:01:28.133,0:01:30.372
el plej diversaj devenoj?

0:01:30.396,0:01:34.932
Ĉar en tiu limigita spaco,[br]okazis kreiva eksplodo

0:01:34.956,0:01:39.788
ekbruligita de la elektra ekscitiĝo[br]de la novaj geopolitikaj limoj,

0:01:39.812,0:01:44.107
kiu animis la malnovan[br]misian tradicion de la Eklezio

0:01:44.131,0:01:47.409
kaj estigis unu el la plej grandaj[br]artaj ĉefverkoj en la historio.

0:01:48.064,0:01:52.578
Tio okazis[br]kiel granda evoluado,

0:01:52.626,0:01:55.361
ekite de malgranda elito,

0:01:55.361,0:01:58.792
kiu fine kaptis la atenton[br]de publikoj

0:01:58.816,0:02:00.838
de la tuta mondo.

0:02:01.222,0:02:03.976
Tiu ĉi evoluado okazis en tri fazoj,

0:02:04.000,0:02:07.111
ĉiu el ili ligita al historia okazintaĵo.

0:02:07.135,0:02:09.166
La unua estis iom limigita.

0:02:09.190,0:02:11.723
Ĝi spegulis iom mallarĝan pensmanieron.

0:02:12.096,0:02:16.350
La dua okazis post kiam[br]la mondkoncepto ege ŝanĝiĝis

0:02:16.374,0:02:19.065
pro la historia vojaĝo de Kolumbo;

0:02:19.089,0:02:20.496
kaj la tria,

0:02:20.520,0:02:23.496
kiam la Epoko de la Malkovro[br]jam estis bone ekmarŝinta

0:02:23.520,0:02:26.029
kaj por la Eklezio ekaperis la defio

0:02:26.053,0:02:27.456
iĝi globa.

0:02:28.330,0:02:32.342
La originala dekoracio de tiu ĉi preĝejo[br]spegulis pli malgrandan mondon.

0:02:32.366,0:02:33.680
Tie estis plenaj scenoj

0:02:33.704,0:02:37.561
kiuj rakontis la vivojn[br]de Jesuo kaj Moseo,

0:02:37.585,0:02:41.622
pere de la evoluo[br]de la Juda kaj Kristana popoloj.

0:02:41.646,0:02:43.983
Tiu kiu komisiis tion,[br]la Papo Siksto la 4a

0:02:44.007,0:02:47.326
kunigis idealan teamon [br]de florencaj artistoj,

0:02:47.350,0:02:50.249
inkluzive homojn kiel Sandro Botticelli

0:02:50.273,0:02:53.850
kaj tiu, kiu poste estos [br]la instruisto de Michelangelo,

0:02:53.874,0:02:55.412
Ghirlandaio.

0:02:55.436,0:03:00.781
Ili kovris la murojn[br]per frizo de puraj koloroj,

0:03:00.805,0:03:04.106
kaj en tiuj historioj vi rimarkos[br]konatajn panoramojn

0:03:04.130,0:03:07.996
ĉar la artistoj uzis romajn monumentojn[br]aŭ toskanajn pejzaĝojn

0:03:08.020,0:03:11.448
por fari malnovan historion[br]iom pli proksima.

0:03:11.472,0:03:15.117
Aldonante bildojn de la amikoj[br]kaj de familio de la Papo,

0:03:15.141,0:03:17.974
ili faris perfektan dekoracion[br]por malgranda kortego

0:03:17.998,0:03:19.767
limigita al la Eŭropa kontinento.

0:03:20.244,0:03:25.114
Sed, en 1492, la Nova Mondo [br]estis malkovrita,

0:03:25.138,0:03:27.082
horizontoj plilarĝiĝis,

0:03:27.106,0:03:33.462
kaj tiu ĉi malgranda 133x46 futa [br]mikrokosmo devis ankaŭ plilarĝiĝi.

0:03:33.486,0:03:34.806
Kaj tio okazis,

0:03:34.830,0:03:36.782
dank'al krea genio,

0:03:36.806,0:03:39.623
viziulo kaj eksterordinara historio.

0:03:40.208,0:03:42.757
La kreiva genio estis[br]Michelangelo Buonarroti,

0:03:42.781,0:03:47.171
33-jara kiam li komencis la dekoracion [br]de 12 000 kvadrataj futoj de plafono

0:03:47.195,0:03:49.020
kaj ĉio estis kontraŭ li --[br]

0:03:49.020,0:03:52.020
Li studis pentrarton sed [br]rezignis tion favore al skulptarto.

0:03:52.020,0:03:55.478
En Florenco koleris mecenatoj[br]ĉar li estis lasinta tie amason

0:03:55.502,0:03:57.176
da nefinitaj laboroj,

0:03:57.200,0:04:00.863
altirite al Romo de la espero[br]pri granda skulptarta projekto,

0:04:00.887,0:04:03.468
kaj tiu projekto ne materiiĝis.

0:04:03.492,0:04:06.621
Al li restis nur la komisio[br]pentri la 12 apostolojn

0:04:06.645,0:04:09.566
sur dekoracia fono[br]en la plafono de la Siksta Kapelo,

0:04:09.590,0:04:13.128
kiu tiam similus al[br]ĉiu ajn alia plafono en Italio.

0:04:13.615,0:04:15.446
Sed la genio levis la ganton.

0:04:15.470,0:04:18.968
En epoko kiam homo kuraĝis [br]veli tra la Atlantika Oceano,

0:04:18.992,0:04:22.520
Michelangelo kuraĝis preni[br]nekonatan direkton.

0:04:23.027,0:04:25.263
Li ankaŭ estis skribonta historion --

0:04:25.287,0:04:28.819
neniu Apostolo -- sed historion[br]de granda komenco,

0:04:28.843,0:04:30.515
la historion de Genezo.

0:04:31.087,0:04:34.018
Efektive ne facila tasko,[br]historioj sur plafono.

0:04:34.042,0:04:38.850
Kiel legi densan scenon[br]de 62 futoj malsupre?

0:04:38.874,0:04:41.729
La pentraĵaj teknikoj disponeblaj [br]en la lastaj 200 jaroj

0:04:41.753,0:04:45.067
en la Florencaj metiejoj ne estis taŭgaj[br]por tia tasko.

0:04:45.694,0:04:48.662
Sed Michelangelo vere ne[br]estis pentristo

0:04:48.686,0:04:50.970
kaj tiel li valorigis sian talenton.

0:04:50.994,0:04:54.476
Anstataŭ plenigi spacojn[br]pere de denseco, kiel kutime,

0:04:54.500,0:04:58.299
li prenis martelon kaj cizelilon[br]kaj forprenis pecojn da marmoro

0:04:58.323,0:05:00.753
por malkovri la ene kaŝitan figuron.

0:05:00.777,0:05:02.945
Michelangelo estis esenculo;

0:05:02.969,0:05:07.355
li volis rakonti[br]per masivaj kaj dinamikaj korpoj.

0:05:07.379,0:05:12.146
Tiu plano estis akceptita[br]de la mita Papo Julio la Dua,

0:05:12.170,0:05:15.791
kiu ne timis la senhontan genion[br]de Michelangelo.

0:05:15.815,0:05:17.697
Li estis nevo de la[br]Papo Siksto la Kvara,

0:05:17.721,0:05:21.828
kaj li estis trempiĝinta en arto[br]dum 30 jaroj kaj konsciis pri ĝia povo.

0:05:21.852,0:05:24.916
Historio kromnomis lin[br]la Militema Papo,

0:05:24.940,0:05:28.730
sed lia heredaĵo al Vatikano –[br]ne estis fortikaĵoj aŭ artilerio,

0:05:28.754,0:05:30.070
estis arto.

0:05:30.094,0:05:32.673
Li postlasis la Ĉambrojn de Rafaelo,[br]la Sikstan Kapelon.

0:05:32.697,0:05:34.342
Li postlasis la Bazilikon [br]Sankta Petro

0:05:34.366,0:05:40.069
kaj eksterordinaran kolekton[br]de grek-romanaj skulptaĵoj –

0:05:40.093,0:05:44.233
tute ne Kristanaj artverkoj[br]kiu iĝos la semopreta grundo

0:05:44.257,0:05:48.142
de la unua moderna muzeo,[br]la Vatikana Muzeo.

0:05:48.847,0:05:50.271
Julio estis ulo,

0:05:50.295,0:05:54.079
kiu antaŭvidis Vatikanon[br]eterne elstaran

0:05:54.103,0:05:56.192
pere de grandeco kaj beleco,

0:05:56.216,0:05:57.588
kaj li pravis.

0:05:57.612,0:06:02.600
La renkontiĝo de tiuj ĉi du gigantoj,[br]Michelangelo kaj Julio la Dua.

0:06:02.624,0:06:05.061
donis al ni la Sikstan Kapelon.

0:06:05.641,0:06:08.428
Michelangelo estis tiom kaptiĝinta[br]pri tiu ĉi projekto

0:06:08.452,0:06:12.835
ke li sukcesis fini la taskon[br]en tri jaroj kaj duono,

0:06:12.859,0:06:17.128
kun eta teamo, pasigante la plejparton[br]de la tempo, horojn kaj horojn,

0:06:17.152,0:06:20.843
kun la brakoj levitaj super la kapo[br]al la pentraĵoj sur la plafono.

0:06:21.424,0:06:23.474
Nu, ni rigardu al tiu ĉi plafono

0:06:23.498,0:06:26.329
kaj ni vidu rakonton [br]kiu iĝis globa.

0:06:26.353,0:06:30.765
Neniu rilato al la [br]ĉirkaŭa mondo.

0:06:30.789,0:06:35.432
Nur spaco kaj[br]strukturo kaj energio;

0:06:35.456,0:06:40.053
monumenta pentrita framo[br]kiu malfermiĝas laŭ naŭ paneloj,

0:06:40.077,0:06:44.010
pli direktitaj de skulptaj formoj[br]ol pentraĵaj koloroj.

0:06:44.034,0:06:47.811
Kaj ni staras en la fundo[br]ĉe la enirejo,

0:06:47.835,0:06:51.941
malproksime de la altaro kaj de la [br]kradita ĉirkaŭbarilo por la klerikaro

0:06:51.965,0:06:57.212
kaj ni funde esploras,[br]serĉante komencon.

0:06:57.236,0:07:01.252
Kaj ĉu en scienca esploro[br]aŭ en biblia tradicio,

0:07:01.276,0:07:04.596
ni pensas laŭ[br]praa fajrero.

0:07:04.620,0:07:06.753
Michelangelo donis al ni [br]komencan energion

0:07:06.777,0:07:09.518
kiam li donis al ni la disigon[br]de lumo kaj mallumo,

0:07:09.542,0:07:12.931
kirlanta figuro nebula [br]en la malproksimeco,

0:07:12.955,0:07:15.439
kunpremita en mallarĝa spaco.

0:07:15.463,0:07:17.792
La sekvanta bildo aperas pli larĝa

0:07:17.816,0:07:21.243
kaj vi vidas figuron sagantan[br]de unu flanko al la alia.

0:07:21.267,0:07:26.253
Li lasas post li sunon, lunon [br]kaj vegetaĵoj.

0:07:26.277,0:07:30.284
Michelangelo ne enfokusigis[br]la materion kreitan

0:07:30.308,0:07:31.788
malsame al la aliaj artistoj.

0:07:32.376,0:07:35.719
Li enfokusigis la momenton de la kreado.

0:07:35.743,0:07:40.117
Kaj poste la movo fermiĝas [br]kiel cezuro en poezio

0:07:40.141,0:07:41.393
kaj la kreinto superŝvebas.

0:07:41.417,0:07:42.696
Nu, kion li estas faranta?

0:07:42.720,0:07:45.575
Ĉu li estas kreanta landon? [br]Ĉu li estas kreanta maron?

0:07:45.599,0:07:50.290
Aŭ ĉu li trarigardas sian verkon,[br]la universon kaj la trezorojn

0:07:50.314,0:07:52.045
kiel Michelangelo,

0:07:52.069,0:07:54.666
rigardante sian verkon sur la plafono

0:07:54.690,0:07:57.484
kaj asertante, "tio estas bona"?

0:07:58.388,0:08:00.493
Nun la scenejo estas preta

0:08:00.517,0:08:04.195
kaj vi vidas la kulminon de la kreado,[br]la homo.

0:08:04.219,0:08:08.549
Adamo saltas al la okuloj, luma figuro[br]kontraŭ malluma fono.

0:08:08.573,0:08:10.331
Sed, rigardante ĝin pli proksime,

0:08:10.355,0:08:13.007
tiu kruro estas iomete langvora[br]sur la grundo,

0:08:13.031,0:08:15.321
la brako delasita sur la genuo.

0:08:15.345,0:08:19.022
Adamo malhavas la enan fajreron

0:08:19.046,0:08:21.334
kiu pelos lin al grandeco.

0:08:21.358,0:08:26.123
La fajrero estas donota[br]de la Kreinto per tiu fingro,

0:08:26.147,0:08:28.818
kiu malproksimas unu milimetron[br]de la mano de Adamo.

0:08:28.842,0:08:30.787
Ĝi puŝas nin sur la rando de niaj seĝoj,

0:08:30.811,0:08:33.826
ĉar ni ja estas unu momenton[br]antaŭ tiu kontakto

0:08:33.850,0:08:36.751
per kiu tiu homo[br]malkovros sian celon,

0:08:36.775,0:08:39.759
eksaltos kaj prenos sian lokon[br]en la pinaklo de la kreado.

0:08:39.783,0:08:43.044
Kaj poste Michelangelo fripone superruzis.

0:08:43.068,0:08:44.896
Kiu estas en la alia brako?

0:08:45.531,0:08:47.227
Eva, la unua virino.

0:08:47.251,0:08:50.160
Ŝi ne estas posta pensado.[br]Ŝi estas parto de la plano.

0:08:50.184,0:08:52.657
Ŝi estis ĉiam en lia menso.

0:08:52.681,0:08:56.886
Rigardu ŝin, tiom intima kun Dio ke ŝia [br]mano ĉirkaŭvolviĝas ĉirkaŭ lia brako.

0:08:57.329,0:09:02.737
Kaj al mi, usona art-historiistino[br]en la 21-a jarcento,

0:09:02.761,0:09:05.613
tiu ĉi estis la momento en kiu[br]la pentraĵo elokventis.

0:09:05.637,0:09:08.985
Ĉar mi komprenis ke tiu bildo[br]pri la homa dramo

0:09:09.009,0:09:11.922
ĉiam temis pri viroj kaj virinoj –

0:09:11.946,0:09:15.736
tiom, ke la ekzakta centro,[br]la koro de la plafono

0:09:15.760,0:09:18.174
estas la kreado de la virino,[br]ne de Adamo.

0:09:18.198,0:09:22.122
Kaj fakte, ke kiam oni rigardas [br]ilin kune en la Edena Ĝardeno

0:09:22.146,0:09:23.683
ili falas kune

0:09:23.707,0:09:28.099
kaj ilia kuna orgojla pozo[br]ŝanĝiĝas en kurbiganta honto.

0:09:28.647,0:09:31.316
Nun vi estas en kritika punkto[br]de la plafono.

0:09:31.340,0:09:34.423
Vi estas ekzakte en la punkto[br]kie vi kaj mi ne povas

0:09:34.447,0:09:35.902
pluiri en la preĝejo.

0:09:35.926,0:09:39.282
La kradita ĉirkaŭbarilo tenas nin[br]for de la ena sanktejo,

0:09:39.306,0:09:41.819
kaj ni estas forpelitaj[br]tre simile al Adamo kaj Eva.

0:09:41.843,0:09:43.599
La ceteraj scenoj en la plafono

0:09:43.623,0:09:46.467
reprezentas la densan ĥaoson[br]de la mondo ĉirkaŭ ni.

0:09:46.491,0:09:48.715
Jen Noa kaj lia arkeo kaj la diluvo.

0:09:48.739,0:09:52.329
Jen Noa. Li oferas al Dio kaj[br]interkonsentas kun li.

0:09:52.353,0:09:53.639
Eble li estas la savonto.

0:09:54.031,0:09:57.763
Ho, ne, Noa estas la unua[br]kiu kreskigis vinberojn, inventis vinon,

0:09:57.787,0:09:59.945
ebriiĝis kaj svenis nuda [br]en sia stalo.

0:10:00.385,0:10:02.759
Estas ja stranga maniero[br]desegni la plafonon,

0:10:02.783,0:10:04.707
komencante per Dio kiu kreas vivon

0:10:04.731,0:10:07.226
kaj - je la fino - kun ulo[br]aĉe ebriiĝinta en stalo.

0:10:07.250,0:10:09.706
Kaj tiel, kompare kun Adamo,

0:10:09.730,0:10:12.248
vi povus pensi ke Michelangelo[br]mokas nin.

0:10:12.693,0:10:14.736
Sed li estas dispelonta la mallumon

0:10:14.760,0:10:18.278
per tiuj brilaj koloroj[br]tuj malsupre de Noa:

0:10:18.302,0:10:21.692
smeraldo, topazo, skarlato[br]por la profeto Zakario.

0:10:21.716,0:10:24.695
Zakario antaŭvidas lumon [br]kiu venas de oriento

0:10:24.719,0:10:28.407
kaj ni estas turnigitaj al tiu punkto[br]al nova celo

0:10:28.431,0:10:32.306
kun sibiloj kaj profetoj,[br]kiuj malfermos por ni paradon.

0:10:32.330,0:10:35.628
Jen herooj kaj heroinoj[br]kiuj sekurigas la vojon,

0:10:35.652,0:10:38.136
kaj ni sekvas patrinojn kaj patrojn.

0:10:38.160,0:10:42.245
Ili estas la motoro de tiu ĉi granda [br]homa maŝino, ĝin antaŭenpuŝante.

0:10:42.269,0:10:45.176
Kaj nun ni estas [br]ĉe la ĉefŝtono de la plafono,

0:10:45.200,0:10:47.379
la kulmino de la tuta afero,

0:10:47.403,0:10:50.633
jen figuro kiu estas ŝajne [br]ekfalonta de sia spaco

0:10:50.657,0:10:51.997
en nian spacon,

0:10:52.021,0:10:53.304
invadante nian spacon.

0:10:53.328,0:10:55.869
Tiu ĉi estas la plej grava punkto.

0:10:55.893,0:10:57.765
La estinteco renkontas la estantecon

0:10:57.789,0:11:01.005
Tiu ĉi figuro, Jona, kiu pasigis tri tagojn[br]en la ventro de la baleno,

0:11:01.029,0:11:03.882
por la Kristanoj estas la simbolo[br]de la renoviĝo de la homaro

0:11:03.906,0:11:05.169
pere de la memofero de Jesuo,

0:11:05.193,0:11:07.941
sed por tiuj, kiuj amase[br]vizitas tiun muzeon,

0:11:07.965,0:11:10.735
ĉiutagaj vizitantoj de ĉiuj kredoj,

0:11:10.759,0:11:17.345
li estas la momento en kiu malproksima [br]estinteco renkontas tujan realecon.

0:11:18.091,0:11:22.684
Ĉio kondukas nin al la malfermita [br]arko de la altara muro,

0:11:22.708,0:11:25.471
kie ni vidas la Lastan Juĝon [br]de Michelangelo,

0:11:25.495,0:11:29.361
pentrita en 1534 post kiam la mondo[br]estis de nove ŝanĝinta.

0:11:29.385,0:11:31.409
La Reformacio splitis la Eklezion,

0:11:31.433,0:11:34.301
la Otomana Imperio faris[br]Islamon konata vorto

0:11:34.325,0:11:37.819
kaj Magelano trafis vojon[br]al la Pacifika Oceano.

0:11:37.843,0:11:42.505
Kiel 59-jaraĝa artisto kiu neniam [br]transpasis Venecion

0:11:42.529,0:11:44.723
povis alparoli tiun ĉi novan mondon?

0:11:44.747,0:11:47.790
Michelangelo decidis pentri destinon,

0:11:47.814,0:11:49.634
tiun universalan deziron

0:11:49.658,0:11:51.278
kiun ni ĉiuj samhavas,

0:11:51.302,0:11:54.471
lasi altkvalitan heredaĵon.

0:11:54.495,0:11:57.426
Laŭ la Kristana perspektivo[br]de la Lasta Juĝo,

0:11:57.450,0:11:58.762
la mondofino,

0:11:58.786,0:12:01.924
Michelangelo donis al ni[br]sinsekvon de figuroj

0:12:01.948,0:12:05.103
kun eksterordinare belaj korpoj.

0:12:05.127,0:12:07.849
Ili havas neniun protektilon[br]neniun portreton

0:12:07.873,0:12:09.110
krom unu paro.

0:12:09.134,0:12:11.852
Estas komponaĵo eksklusive de korpoj,

0:12:11.876,0:12:15.262
391 el ili, neniu simila al alia,

0:12:15.286,0:12:17.740
ununuraj kiel ĉiu el ni.

0:12:17.764,0:12:21.506
Ili komenciĝas en la malalta angulo,[br]ekrompiĝantaj de la tereno

0:12:21.530,0:12:24.252
luktantaj kaj celantaj supreniri.

0:12:24.276,0:12:26.732
Suprenirintoj etendas [br]la manon por helpi la aliajn,

0:12:26.756,0:12:28.593
kaj, en mirigega vinjeto,

0:12:28.617,0:12:31.709
jen nigrulo kaj blankulo[br]eltiritaj kune

0:12:31.733,0:12:34.455
laŭ nekredebla perspektivo [br]de homa unuiĝo

0:12:34.479,0:12:35.921
en tiu ĉi nova mondo.

0:12:35.945,0:12:39.452
La plej granda parto de la spaco[br]iras al la rondo de la venkantoj.

0:12:39.476,0:12:44.312
Jen viroj kaj virinoj[br]tute nudaj kiel atletoj.

0:12:44.336,0:12:46.648
Ili estas la unuaj kiuj[br]venkis malfacilaĵojn,

0:12:46.672,0:12:50.386
kaj la ideo de Michelangelo[br]pri homoj venkantaj malfacilaĵojn,

0:12:50.410,0:12:51.684
kiuj subigas obstaklojn --

0:12:51.708,0:12:53.602
ili estas ĝuste kiel atletoj.

0:12:53.626,0:12:57.055
Tiel, jen viroj kaj virinoj[br]fleksiĝantaj kaj pozantaj

0:12:57.079,0:12:59.163
sur tiu eksterordinara scenejo.

0:12:59.555,0:13:02.100
Tian asembleon prezidas Jesuo,

0:13:02.124,0:13:04.142
jam suferanta viro krucigita,

0:13:04.166,0:13:06.570
nun glora reganto en la Ĉielo.

0:13:06.594,0:13:09.612
Kaj kiel Michelangelo pruvis[br]en siaj pentraĵoj

0:13:09.636,0:13:12.214
suferado, malhelpoj kaj obstakloj

0:13:12.238,0:13:15.472
ne limigas bonegecon;[br]ili forĝas ĝin.

0:13:16.276,0:13:18.864
Nun tio irigas nin al stranga afero.

0:13:18.888,0:13:20.705
Tiu ĉi estas la privata Kapelo de la Papo,

0:13:20.729,0:13:23.886
kaj la plej efika priskribo pria [br]estas ja stufaĵo de nudoj.

0:13:23.910,0:13:27.673
Sed Michelangelo klopodis uzi[br]nur la plej efikan artan lingvon,

0:13:27.697,0:13:30.285
la plej universalan artan lingvon[br]kiun li povis elpensi:

0:13:30.309,0:13:32.069
tiu de la homa korpo.

0:13:32.093,0:13:37.899
Kaj tiel anstataŭ montri virton [br]kiel animforto aŭ sinregado

0:13:37.923,0:13:42.188
li prunteprenis de Julio la Dua[br]belegan kolekton da skulptaĵoj

0:13:42.212,0:13:46.463
kun la celo montri enan forton[br]kiel eksteran povon.

0:13:47.368,0:13:50.733
Nu, samtempulo skribis

0:13:50.757,0:13:54.615
ke la Kapelo estis tro bela[br]por ne esti kaŭzo de disputado.

0:13:54.639,0:13:55.988
Kaj tiel estis.

0:13:56.012,0:13:59.550
Michelangelo rapide konstatis[br]ke dank'al presado

0:13:59.574,0:14:02.696
plendoj pro nudeco[br]ĉie disvastiĝis,

0:14:02.720,0:14:07.016
kaj rapide sia ĉefverko pri la homa dramo[br]estis etikedita kiel pornografio,

0:14:07.040,0:14:09.215
kaj tiam li aldonis[br]du kromajn portretojn,

0:14:09.239,0:14:11.723
unu de la ulo kiu kritikis lin,[br]papa kortegano,

0:14:11.747,0:14:15.879
kaj la alia memportreto[br]kiel seka ŝelo, ne atleto,

0:14:15.903,0:14:18.324
en la manoj de daŭre suferanta martiro.

0:14:18.348,0:14:22.016
En la jaro kiam li mortis, li vidis[br]plurajn el tiuj ĉi bildoj kovritaj,

0:14:22.040,0:14:27.659
triumfo por krommalgravaĵoj kontraŭ [br]sia granda alvoko al gloro.

0:14:28.167,0:14:29.931
Kaj nun ni staras

0:14:29.955,0:14:31.685
ĉi tie kaj nun.

0:14:31.709,0:14:34.029
Ni estas kaptitaj en tiu spaco

0:14:34.053,0:14:36.318
inter la komenco kaj la fino

0:14:36.342,0:14:40.574
en la granda, grandega tuteco[br]de la homa sperto.

0:14:40.598,0:14:44.569
La Seksta Kapelo devigas nin[br]ĉirkaŭrigardi kvazaŭ se ĝi estus spegulo.

0:14:44.593,0:14:45.890
Kiu mi estas en tiu ĉi pentraĵo?

0:14:45.914,0:14:47.220
Ĉu mi estas unu el la homamaso?

0:14:47.244,0:14:48.617
Ĉu mi estas la ebriulo?

0:14:48.641,0:14:50.097
Ĉu mi estas atleto?

0:14:50.121,0:14:52.381
Kaj kiam ni foriras de tiu haveno[br]de edifa beleco,

0:14:52.405,0:14:56.349
ni estas inspiritaj pridemandi[br]la plej grandaj demandosignojn de la vivo:

0:14:56.373,0:15:01.211
Kiu estas mi, kaj kian rolon mi ludas[br]en tiu ĉi granda teatro de la vivo?

0:15:01.549,0:15:02.720
Dankon.

0:15:02.744,0:15:06.192
(Aplaŭdoj)

0:15:06.216,0:15:09.187
Bruno Giussani: Elisabeth Lev, dankon.

0:15:09.211,0:15:13.067
Elisabeth, vi menciis[br]tiun ĉi globan problemon de pornografio,

0:15:13.091,0:15:17.904
tro da nudoj kaj tro da ĉiutagaj scenoj[br]kaj netaŭgaĵoj

0:15:18.555,0:15:20.420
por tiamaj tempoj.

0:15:20.444,0:15:22.050
Sed fakte la historio estas pli ampleksa.

0:15:22.074,0:15:25.094
Ne temas pri retuŝo kaj rekovro [br]de iuj bildoj.

0:15:25.118,0:15:27.742
Tiu ĉi ĉefverko estis preskaŭ [br]detruita pro tio.

0:15:28.383,0:15:31.408
Elisabet Lev: La impreso de la [br]Lasta Juĝo estis ega.

0:15:31.432,0:15:34.382
Pere de la presada komuniko, [br]certe ĉiuj vidis ĝin

0:15:34.406,0:15:37.691
Kaj tio ne okazis dum du semajnoj.

0:15:37.715,0:15:42.183
Ĝi okazis dum 20 jaroj

0:15:42.207,0:15:44.131
pere de ĉefartikoloj kaj plendoj,

0:15:44.155,0:15:45.323
kiuj diris al la Eklezio

0:15:45.347,0:15:47.922
"Vi ne povas moraladmoni nin.

0:15:47.946,0:15:51.286
Ĉu vi ne rimarkis ke estas [br]pornografio en la Kapelo de la Papo?

0:15:51.310,0:15:53.770
Kaj tiel post plendoj kaj insistoj

0:15:53.794,0:15:56.510
por ke oni detruu tiun ĉi verkon,

0:15:56.534,0:15:58.695
la jaron kiam fine[br]Michelangelo mortis

0:15:58.719,0:16:00.800
la Eklezio [br]trovis kompromison,

0:16:00.824,0:16:02.355
manieron por savi la pentraĵon,

0:16:02.379,0:16:05.696
kaj tio estis surmeti[br]30 kovrilojn,

0:16:05.720,0:16:08.467
tiel ke jen la figfolio ekestis.

0:16:08.491,0:16:10.079
Tio estas kie ĉio naskiĝis

0:16:10.103,0:16:14.233
kaj okazis ĉar la Eklezio [br]klopodis savi ĉefverkon,

0:16:14.257,0:16:16.428
certe ne difekti aŭ detrui ĝin.

0:16:16.888,0:16:19.675
BG: Kion vi doni al ni ne estas[br]la klasika vizito

0:16:19.699,0:16:22.673
kiun oni ĝuas [br]kiam oni eniras la Sikstan Kapelon

0:16:22.697,0:16:24.800
(Ridado)

0:16:24.824,0:16:26.605
EL: Mi ne scias, ĉu ĝi [br]estas reklamilo?

0:16:26.629,0:16:28.306
(Ridado)

0:16:28.330,0:16:31.318
BG: Ne, ne, ne ne necese,[br]Tio estas aserto.

0:16:31.342,0:16:35.256
Arto hodiaŭ havas problemojn.

0:16:35.280,0:16:38.155
Tro da personoj volas vidi ĝin tie

0:16:38.179,0:16:41.306
kaj fine jen kvin milionoj da personoj[br]tra tiu etega pordo

0:16:41.330,0:16:43.647
farante sperton pri ĝi[br]en tute malsimila maniero

0:16:43.671,0:16:44.837
al tiu, kiun ni ĵus faris.

0:16:44.861,0:16:48.390
EL: Prave. Mi konsentas. Mi taksas vere [br]agrable havi la ŝancon paŭzi kaj rigardi.

0:16:48.414,0:16:50.715
Sed ankaŭ kompreni,[br]eĉ en tiuj tagoj

0:16:50.739,0:16:52.751
kiam 28.000 personoj ĉeestas,

0:16:52.775,0:16:55.885
eĉ en tiuj tagoj kiam vi estas ene[br]kun ĉiuj aliaj personoj,

0:16:55.909,0:16:58.314
ĉirkaŭrigardi kaj pripensi kiom[br]mirinde estas

0:16:58.338,0:17:01.934
ke iuj pentritaj 500-jaraĝaj stukaĵoj

0:17:01.958,0:17:05.066
povas ankoraŭ altiri ĉiujn tiujn personojn[br]gapantajn apud vi

0:17:05.089,0:17:07.065
rigardante supren kun falintaj makzeloj:

0:17:07.089,0:17:12.013
Tiu ĉi estas granda aserto pri kiel beleco[br]povas vere paroli al ni

0:17:12.038,0:17:14.724
tra la tempo kaj tra la geografia spaco.

0:17:14.749,0:17:15.943
BG: Liz, grazie.

0:17:15.967,0:17:17.174
EL: Grazie a te

0:17:17.198,0:17:18.374
BG: Dankon

0:17:18.397,0:17:20.261
(Aplaŭdoj)