1
00:00:00,471 --> 00:00:02,955
Antik dünyanın önemli yapıtları

2
00:00:02,955 --> 00:00:06,270
bize orijinal hâllerinde ulaşmıyorlar.

3
00:00:06,270 --> 00:00:09,789
Orta çağ katipleri onları, onların kopyalarını

4
00:00:09,789 --> 00:00:11,788
ve o kopyaların kopyalarını yazdıkları için günümüze kadar geliyorlar.

5
00:00:11,788 --> 00:00:14,438
Ve büyük Yunan matematikçisi Arşimet ile de

6
00:00:14,438 --> 00:00:16,204
durum böyle.

7
00:00:16,204 --> 00:00:19,206
Bir matematikçi olarak Arşimet hakkında bildiğimiz her şeyi

8
00:00:19,206 --> 00:00:21,904
A, B ve C adında

9
00:00:21,904 --> 00:00:23,820
üç adet kitap sayesinde biliyoruz.

10
00:00:23,820 --> 00:00:28,653
A 1564'te İtalyan bir hümanist tarafından kaybedildi.

11
00:00:28,653 --> 00:00:31,456
B'nin en son 1311'de Roma'nın yüz mil kuzeyinde

12
00:00:31,456 --> 00:00:37,288
Viterbo'da, Papa'nın kütüphanesinde olduğu duyulmuştu.

13
00:00:37,288 --> 00:00:41,585
Yazıt C ise 1906'da keşfedildi

14
00:00:41,585 --> 00:00:44,134
ve 19 Ocak 1999'da

15
00:00:44,134 --> 00:00:48,260
Baltimore'daki masama geldi.

16
00:00:48,260 --> 00:00:50,678
Buradaki yazıt C.

17
00:00:50,678 --> 00:00:55,847
Yazıt C aslında bu kitabın içinde gömülü.

18
00:00:55,847 --> 00:00:57,297
Gömülü bir hazine.

19
00:00:57,297 --> 00:00:59,632
Çünkü bu aslında bir dua kitabı.

20
00:00:59,632 --> 00:01:02,596
14 Nisan 1229'da Johannes Myrones adında

21
00:01:02,596 --> 00:01:06,213
bir adam tarafında bitirilmiş.

22
00:01:06,213 --> 00:01:08,698
Ve bu dua kitabını yazabilmek için parşömen kullanmış.

23
00:01:08,698 --> 00:01:11,113
Fakat yeni parşömenler kullanmamış.

24
00:01:11,113 --> 00:01:14,427
Daha eski el yazmalarından geri dönüştürülmüş parşömenler kullanmış

25
00:01:14,427 --> 00:01:16,164
ve bunlardan yedi tane vardı.

26
00:01:16,164 --> 00:01:19,647
Ve Arşimet'in Yazıt C'si bu yedi taneden biriydi.

27
00:01:19,647 --> 00:01:25,114
Arşimet'in el yazmalarını ve diğer yedi tane el yazmasını ayırdı

28
00:01:25,114 --> 00:01:28,497
ve bütün yazıları sildi,

29
00:01:28,497 --> 00:01:30,915
Ve kağıtları ortadan kesip

30
00:01:30,915 --> 00:01:33,159
hepsini karıştırdı,

31
00:01:33,159 --> 00:01:35,077
90 derecelik açı yapacak şekilde bir araya getirdi ve

32
00:01:35,077 --> 00:01:37,129
bu kitapların üzerine dualar yazdı.

33
00:01:37,129 --> 00:01:38,826
Ve sonuç olarak bu yedi el yazması

34
00:01:38,826 --> 00:01:43,174
700 yıl boyunca kayıp kaldı ve şimdi elimizde bir dua kitabı var.

35
00:01:43,174 --> 00:01:46,423
Dua kitabı bu adam tarafından, Johan Ludvig Heiberg,

36
00:01:46,423 --> 00:01:49,150
1906'da keşfedildi.

37
00:01:49,150 --> 00:01:50,591
Ve yalnızca bir büyüteçle

38
00:01:50,591 --> 00:01:53,475
yapabildiği kadar çok yazıyı deşifre etti.

39
00:01:53,475 --> 00:01:56,657
Ve olay şu ki bu el yazmasının içinde

40
00:01:56,657 --> 00:01:58,425
benzersiz olan iki tane yazıt buldu.

41
00:01:58,425 --> 00:02:00,025
Kesinlikle A ve B değillerdi;

42
00:02:00,025 --> 00:02:01,723
Arşimet'e ait tamamen yeni yazılardı

43
00:02:01,723 --> 00:02:04,958
ve adları "Method" ve "Stomachion" idi.

44
00:02:04,958 --> 00:02:07,227
Ve bu dünyaca ünlü bir el yazması haline geldi.

45
00:02:07,227 --> 00:02:09,042
Şimdiye kadar anlaşılmıştır ki

46
00:02:09,042 --> 00:02:11,756
bu kitap çok kötü bir durumda.

47
00:02:11,756 --> 00:02:15,226
20. yüzyılda, Heiberg gördüğünde

48
00:02:15,226 --> 00:02:16,958
çok daha kötü durumdaydı.

49
00:02:16,958 --> 00:02:18,475
Üstüne sahte evraklar yazılmıştı ve

50
00:02:18,475 --> 00:02:21,558
nem yüzünden çok kötü bir hâle gelmişti.

51
00:02:21,558 --> 00:02:25,308
Bu kitap kesinlikle "değer kaybetme"nin tanımı.

52
00:02:25,308 --> 00:02:27,042
Bu bir enstitüde olacağını düşündüğünüz türden

53
00:02:27,042 --> 00:02:29,707
bir kitap.

54
00:02:29,707 --> 00:02:31,893
Ama bir enstitüde tutulmuyor,

55
00:02:31,893 --> 00:02:36,525
1998'de özel bir alıcı tarafından satın alındı.

56
00:02:36,525 --> 00:02:38,275
Neden bu kitabı aldı?

57
00:02:38,275 --> 00:02:41,812
Çünkü bu kırılgan şeyi güvende tutmak istedi.

58
00:02:41,812 --> 00:02:45,058
Çünkü tek olan bu şeyi çoğaltmak istedi.

59
00:02:45,058 --> 00:02:49,724
Pahalı olan bu şeyi ucuzlatmak istedi.

60
00:02:49,724 --> 00:02:52,859
Ve bunu bir prensip meselesi olduğu için yaptı.

61
00:02:52,859 --> 00:02:57,391
Çünkü pek çok insan Arşimet'i Antik Yunanca'dan okuyacak değil,

62
00:02:57,391 --> 00:03:00,075
fakat okumak için bir şansları olmalı.

63
00:03:00,075 --> 00:03:03,374
Ve Arşimet destekçilerini bir araya topladı

64
00:03:03,374 --> 00:03:05,510
ve bütün işi maddi olarak karşılayacağına söz verdi.

65
00:03:05,510 --> 00:03:07,208
Ve bu pahalı bir işti

66
00:03:07,208 --> 00:03:10,678
ama aslında düşündüğünüz kadar da pahalı sayılmazdı

67
00:03:10,678 --> 00:03:12,843
çünkü bu insanlar para için değil

68
00:03:12,843 --> 00:03:14,662
Arşimet için geliyorlardı.

69
00:03:14,662 --> 00:03:16,378
Pek çok farklı branşa sahip insan toplandı.

70
00:03:16,378 --> 00:03:18,561
Parçacık fiziğiyle uğraşan da vardı,

71
00:03:18,561 --> 00:03:20,127
klasik dilbilim ile uğraşan da,

72
00:03:20,127 --> 00:03:22,095
Kitap muhafaza etme işinde olan da vardı,

73
00:03:22,095 --> 00:03:24,677
Matematik ile uğraşan da,

74
00:03:24,677 --> 00:03:26,594
veri yönetimi yapan da vardı,

75
00:03:26,594 --> 00:03:29,511
bilimsel tasarı ve program yönetimi yapan da.

76
00:03:29,511 --> 00:03:33,067
Ve bu el yazması üzerine çalışmak için bir araya geldiler.

77
00:03:33,067 --> 00:03:36,878
Karşılaştıkları ilk sorun kitabın muhafaza edilmesi ile ilgiliydi.

78
00:03:36,878 --> 00:03:39,311
Ve bu gerçekten üzerinde uğraşmak zorunda olduğumuz bir şeydi:

79
00:03:39,311 --> 00:03:41,511
kitabın omurgasında tutkal vardı.

80
00:03:41,511 --> 00:03:43,712
Ve eğer bu fotoğrafa dikkatlice bakarsanız,

81
00:03:43,712 --> 00:03:45,760
alt tarafının biraz kahverengimsi olduğunu görürsünüz.

82
00:03:45,760 --> 00:03:47,128
Ve bu tutkal şeffaf marangoz tutkalı.

83
00:03:47,128 --> 00:03:48,513
Eğer kitap tamiri ile uğraşan biri iseniz,

84
00:03:48,513 --> 00:03:50,645
bu tutkalı kolay sayılabilecek bir biçimde çıkarabilirsiniz.

85
00:03:50,645 --> 00:03:54,010
Üstteki kısım Elmer tahta tutkalı.

86
00:03:54,010 --> 00:03:56,127
Bir kez kurudu mu suda çözülmeyen

87
00:03:56,127 --> 00:03:58,794
polivinil asetat emülsiyonu.

88
00:03:58,794 --> 00:04:01,960
Ve üstüne yazıldığı parşömenden bile daha sert.

89
00:04:01,960 --> 00:04:05,311
Yani Arşimet'i incelemeye başlamadan önce,

90
00:04:05,311 --> 00:04:06,760
bu kitabı parçalara ayırmak zorundaydık.

91
00:04:06,760 --> 00:04:09,611
Parçalara ayırma işi dört yıl sürdü.

92
00:04:09,611 --> 00:04:13,144
Ve bu iş üstünde çekilmiş nadir karelerden biri, baylar bayanlar.

93
00:04:13,144 --> 00:04:15,915
(Kahkahalar)

94
00:04:15,915 --> 00:04:20,181
Bir başka şey ise bütün ciladan kurtulmamız gerekiyordu

95
00:04:20,181 --> 00:04:22,416
çünkü bu Yunan Ortodoks Kilisesi'nin

96
00:04:22,416 --> 00:04:24,157
ayinlerinde kullanılıyordu

97
00:04:24,157 --> 00:04:25,468
ve parafin kullanmışlardı.

98
00:04:25,468 --> 00:04:27,331
Parafin kirliydi ve

99
00:04:27,331 --> 00:04:28,564
cilanın arkasındakini görüntüleyemiyorduk.

100
00:04:28,564 --> 00:04:31,899
Böylece cilayı mekanik olarak çok dikkatli bir biçimde kazımak zorunda kaldık.

101
00:04:31,899 --> 00:04:33,801
Bu kitabın tam olarak ne kadar kötü durumda

102
00:04:33,801 --> 00:04:36,515
olduğunu söylemek zor ama

103
00:04:36,515 --> 00:04:39,281
sürekli minik parçalar halinde kopup duruyordu.

104
00:04:39,281 --> 00:04:41,631
Normalde bir kitapta o kadar küçük parçalar için endişelenmezsiniz

105
00:04:41,631 --> 00:04:44,631
fakat bu küçük parçalar Arşimet'in eşsiz el yazmasını üstünde barındırıyor olabilirdi.

106
00:04:44,631 --> 00:04:46,930
Küçük parçaları

107
00:04:46,930 --> 00:04:51,671
sonunda doğru yerlere yerleştirmeyi başardık.

108
00:04:51,671 --> 00:04:55,381
Ardından, bunu yaptıktan sonra, el yazmasını görüntülemeye başladık.

109
00:04:55,381 --> 00:04:56,881
El yazmasını

110
00:04:56,881 --> 00:04:58,909
14 farklı dalga boyu ışıkta görüntüledik.

111
00:04:58,909 --> 00:05:02,815
Çünkü bir şeye farklı dalga boylarında ışıkta baktığınızda

112
00:05:02,815 --> 00:05:04,031
farklı şeyler görürsünüz.

113
00:05:04,031 --> 00:05:05,598
Ve burada 14 farklı dalga boyu ışıkta

114
00:05:05,598 --> 00:05:08,115
görüntülenmiş bir sayfayı görüyorsunuz.

115
00:05:08,115 --> 00:05:10,248
Fakat hiçbiri işe yaramadı.

116
00:05:10,248 --> 00:05:14,665
Ardından tüm resimleri bir işlemden geçirdik ve

117
00:05:14,665 --> 00:05:17,965
iki resmi bir boş ekrana koyduk.

118
00:05:17,965 --> 00:05:20,798
Burada Arşimet'in el yazmasının iki değişik görüntüsünü görüyorsunuz.

119
00:05:20,798 --> 00:05:22,614
Soldaki görüntü

120
00:05:22,614 --> 00:05:23,965
normal kırmızı bir görüntü.

121
00:05:23,965 --> 00:05:25,877
Sağdaki ise ultraviyole görüntü.

122
00:05:25,877 --> 00:05:27,017
Ve sağdaki resimde

123
00:05:27,017 --> 00:05:29,465
Arşimet'in yazılarının bir kısmını görebiliyorsunuz.

124
00:05:29,465 --> 00:05:32,447
Eğer bunları dijital bir tuvalde bir araya getirirseniz,

125
00:05:32,447 --> 00:05:35,265
parşömen her iki resimde de parlak

126
00:05:35,265 --> 00:05:37,140
ve birleştirildiğinde de parlak görünüyor.

127
00:05:37,140 --> 00:05:40,156
Dua kitabı her iki resimde de koyu renkli

128
00:05:40,156 --> 00:05:41,853
ve birleştirildiğinde de koyu görünüyor.

129
00:05:41,853 --> 00:05:45,204
Arşimet'in yazıları bir resimde koyu iken diğerinde parlak.

130
00:05:45,204 --> 00:05:47,604
Ve birleştirildiğinde koyu renkli fakat kırmızı olarak gözükecek

131
00:05:47,604 --> 00:05:49,871
ve ardından yazıları net sayılabilecek bir biçimde okumaya başlayabilirsiniz.

132
00:05:49,871 --> 00:05:52,713
İşte böyle gözüküyor.

133
00:05:52,713 --> 00:05:56,055
Bu bir önce-sonra fotoğrafı,

134
00:05:56,055 --> 00:05:59,037
ama ekrandaki yazıları bu şekilde okumuyorsunuz.

135
00:05:59,037 --> 00:06:01,656
Yakınlaşıyorsunuz, yakınlaşıyorsunuz

136
00:06:01,656 --> 00:06:05,204
Yakınlaşıyorsunuz, yakınlaşıyorsunuz

137
00:06:05,204 --> 00:06:07,272
ve şimdi okuyabilirsiniz.

138
00:06:07,272 --> 00:06:13,620
(Alkışlar)

139
00:06:13,620 --> 00:06:17,200
Eğer aynı iki resmi farklı bir işlemden geçirirseniz,

140
00:06:17,200 --> 00:06:19,770
dua kitabının yazılarından kurtulabilirsiniz.

141
00:06:19,770 --> 00:06:20,788
Ve bu son derece önemli,

142
00:06:20,788 --> 00:06:23,771
çünkü el yazmasındaki çizimler

143
00:06:23,771 --> 00:06:26,238
Arşimet'in M.Ö. 4. yüzyılda kuma çizdiği

144
00:06:26,238 --> 00:06:29,055
şekillerin yegâne kaynağı.

145
00:06:29,055 --> 00:06:32,094
Ve işte buradalar, size gösterebilirim.

146
00:06:32,094 --> 00:06:34,438
Bu cinsten bir görüntüleme ile --

147
00:06:34,438 --> 00:06:37,104
bu kızılötesi, morötesi, görünmez ışık görüntülemesi ile --

148
00:06:37,104 --> 00:06:39,704
asla altın astarlı taklit resimlerin ötesini göremeyecektik.

149
00:06:39,704 --> 00:06:41,557
Bunu nasıl yapacaktık?

150
00:06:41,557 --> 00:06:43,520
El yazmasını aldık

151
00:06:43,520 --> 00:06:47,807
ve onu floresan röntgen ile görüntülemeye karar verdik.

152
00:06:47,807 --> 00:06:50,821
Soldaki çizimde bir x ışını geliyor

153
00:06:50,821 --> 00:06:54,673
ve bir elektronu atomun yörüngesinden ayırıyor.

154
00:06:54,673 --> 00:06:56,671
Ve bu elektron ortadan kayboluyor.

155
00:06:56,671 --> 00:07:00,306
Ve bu kaybolur kaybolmaz,

156
00:07:00,306 --> 00:07:02,788
daha üst yörüngelerden bir elektron gelip onun yerini alıyor.

157
00:07:02,788 --> 00:07:04,221
Ve onun yerini aldığı zaman,

158
00:07:04,221 --> 00:07:07,055
açığa elektromanyetik radyasyon çıkarıyor.

159
00:07:07,055 --> 00:07:08,487
Bir x ışını ortaya çıkarıyor.

160
00:07:08,487 --> 00:07:11,138
Ve bu x ışını kendi dalga boyunda

161
00:07:11,138 --> 00:07:13,020
vurduğu atoma özgü.

162
00:07:13,020 --> 00:07:15,188
Ve elde etmek istediğimiz şey

163
00:07:15,188 --> 00:07:16,921
demirdi.

164
00:07:16,921 --> 00:07:18,788
Çünkü mürekkep demirle yazılmıştı.

165
00:07:18,788 --> 00:07:20,471
Ve eğer ortaya çıkan bu x ışınını,

166
00:07:20,471 --> 00:07:23,055
o ışının geldiği yeri belirleyebilirsek,

167
00:07:23,055 --> 00:07:25,121
sayfadaki demirin tamamının yerini belirleyebiliriz

168
00:07:25,121 --> 00:07:27,720
ve ardından teorik olarak tüm görüntüyü okuyabiliriz.

169
00:07:27,720 --> 00:07:32,055
Sorun şu ki bunu yapmak için çok güçlü bir ışık kaynağına ihtiyaç var.

170
00:07:32,055 --> 00:07:35,429
Böylece yazıtları Kaliforniya'daki

171
00:07:35,429 --> 00:07:36,871
Stanford Senkrotron Radyasyon Laboratuvarı'na götürdük,

172
00:07:36,871 --> 00:07:38,439
ki bu bir parçacık hızlandırıcısıdır.

173
00:07:38,439 --> 00:07:40,171
Elektronlar bir yönde döner,

174
00:07:40,171 --> 00:07:41,788
Pozitronlar diğer yönde.

175
00:07:41,788 --> 00:07:43,104
Ortada buluşurlar

176
00:07:43,104 --> 00:07:45,540
ve tılsım kuark veya tau lepton gibi

177
00:07:45,540 --> 00:07:47,770
atomaltı parçacıklar ortaya çıkarıyorlar.

178
00:07:47,770 --> 00:07:50,792
Arşimet'i o ışının altına koyacak değildik tabii ki.

179
00:07:50,792 --> 00:07:54,340
Ama elektronlar ışık hızında dönerken

180
00:07:54,340 --> 00:07:55,607
x ışınları ortaya çıkarıyorlar.

181
00:07:55,607 --> 00:07:58,257
Ve bu güneş sistemindeki en güçlü ışık kaynağı.

182
00:07:58,257 --> 00:08:00,206
Bunun adı senkrotron radyasyonu

183
00:08:00,206 --> 00:08:02,024
ve bu normalde proteinler gibi şeylere

184
00:08:02,024 --> 00:08:03,691
bakmak için kullanılıyor.

185
00:08:03,691 --> 00:08:07,688
Fakat biz atomlara bakmak istedik, demir atomlarına,

186
00:08:07,688 --> 00:08:10,557
ki böylece sayfayı önceki ve sonraki hâliyle okuyabilelim.

187
00:08:10,557 --> 00:08:12,855
Ve bilin bakalım ne oldu, bunu yapabileceğimizi gördük.

188
00:08:12,855 --> 00:08:16,303
Tek bir sayfa için bunu uygulamak aşağı yukarı 17 dakika aldı.

189
00:08:16,303 --> 00:08:18,958
Peki ne keşfettik?

190
00:08:18,958 --> 00:08:21,140
Arşimet'in benzersiz yazıtlarından

191
00:08:21,140 --> 00:08:22,943
birinin adı "Stomachion."

192
00:08:22,943 --> 00:08:25,357
Ve bu A veya B yazıtlarında geçmiyor.

193
00:08:25,357 --> 00:08:27,776
Tek bildiğimiz bu kare çizimini içerdiği,

194
00:08:27,776 --> 00:08:29,569
Bu kusursuz kare,

195
00:08:29,569 --> 00:08:31,590
ki 14 parçaya bölünmüştür.

196
00:08:31,590 --> 00:08:34,373
Fakat Arşimet'in bu 14 parçayla neyi amaçladığını kimse bilmiyordu.

197
00:08:34,373 --> 00:08:36,557
Şimdi biz bunu bildiğimizi düşünüyoruz.

198
00:08:36,557 --> 00:08:38,324
Bu 14 parçayı

199
00:08:38,324 --> 00:08:40,857
mükemmel bir kare oluşturacak biçimde

200
00:08:40,857 --> 00:08:43,184
kaç farklı şekilde kombine edebileceğini bulmaya çalışıyordu.

201
00:08:43,184 --> 00:08:46,686
Cevabı tahmin etmek isteyen var mı?

202
00:08:46,686 --> 00:08:52,048
Cevap 536 temel çözümden üretilmiş 17.152 varyasyon.

203
00:08:52,048 --> 00:08:54,415
Ve bunu önemli yapan şey şu ki

204
00:08:54,415 --> 00:08:58,129
bu matematikte bilinen en eski kombinasyon çalışması.

205
00:08:58,129 --> 00:09:01,893
Ve kombinasyon matematiğin harika ve çok ilginç bir dalı.

206
00:09:01,893 --> 00:09:05,128
Bu el yazması hakkında gerçekten nefes kesici olan şey şu ki

207
00:09:05,128 --> 00:09:07,497
katiplerin bu kitabı yaparken kullandığı

208
00:09:07,497 --> 00:09:08,915
yazıları silinip üzerine başka yazılar yazılımş olan

209
00:09:08,915 --> 00:09:11,481
diğer el yazmalarına da baktık

210
00:09:11,481 --> 00:09:14,413
ve yazıtlardan biri Hyperides'in yazılarını içeriyordu.

211
00:09:14,413 --> 00:09:18,781
Hyperides M.Ö. 4. yüzyılda yaşamış Atinalı bir hatip.

212
00:09:18,781 --> 00:09:21,198
Demostenes'in tam olarak çağdaşıydi.

213
00:09:21,198 --> 00:09:25,597
Ve M.Ö. 338'de o ve Demostenes

214
00:09:25,597 --> 00:09:27,281
birlikte Makedonya Kralı 2. Filip'in

215
00:09:27,281 --> 00:09:29,281
askeri gücüne karşı koymaya karar verdiler.

216
00:09:29,281 --> 00:09:32,930
Böylece Atina ve Thebai Makedon Kralı Filip ile savaşmaya başladı.

217
00:09:32,930 --> 00:09:34,198
Bu kötü bir fikirdi,

218
00:09:34,198 --> 00:09:37,631
çünkü Makedon Kralı Filip'in Büyük İskender adında bir oğlu vardı

219
00:09:37,631 --> 00:09:39,914
ve Chaeronea Savaşı'nı kaybettiler.

220
00:09:39,914 --> 00:09:42,632
Büyük İskender bilinen tüm dünyayı fethetmek için yola çıktı;

221
00:09:42,632 --> 00:09:45,382
Hyperides kendini ihanet suçlaması ile mahkemede buldu.

222
00:09:45,382 --> 00:09:48,982
Ve bu mahkemedeyken yaptığı konuşma --

223
00:09:48,982 --> 00:09:50,130
ve harika bir konuşma:

224
00:09:50,130 --> 00:09:52,398
"Hepsinin en iyisi" diyor "kazanacak.

225
00:09:52,398 --> 00:09:54,132
Ama eğer kazanamadıysan

226
00:09:54,132 --> 00:09:56,173
ulvi bir amaç uğruna savaşmış olmalısın,

227
00:09:56,173 --> 00:09:57,748
çünkü ancak o zaman hatırlanırsın.

228
00:09:57,748 --> 00:09:59,346
Spartalıları düşünün.

229
00:09:59,346 --> 00:10:01,214
Sayısız zafer kazandılar,

230
00:10:01,214 --> 00:10:03,046
fakat kimse ne olduklarını hatırlamıyor

231
00:10:03,046 --> 00:10:05,181
çünkü bencilce sebepler için savaştılar.

232
00:10:05,181 --> 00:10:08,747
Spartalıların savaştığı ve herkesin hatırladığı tek savaş

233
00:10:08,747 --> 00:10:10,463
tek bir adam tarafından katledildikleri

234
00:10:10,463 --> 00:10:12,466
fakat Yunanistan'ın özgürlüğü için savaştıkları

235
00:10:12,466 --> 00:10:14,398
Termofil Savaşı."

236
00:10:14,398 --> 00:10:16,663
O kadar iyi bir konuşmaydı ki

237
00:10:16,663 --> 00:10:20,398
Atina mahkemeleri onu serbest bıraktı.

238
00:10:20,398 --> 00:10:22,464
Bir 10 yıl daha yaşadı,

239
00:10:22,464 --> 00:10:25,115
ardından Makedon grubu kendisini yakaladı.

240
00:10:25,115 --> 00:10:27,699
Kışkırtıcı konuşması ile dalga geçmek adına dilini kestiler

241
00:10:27,699 --> 00:10:31,130
ve kimse bedenine ne yaptıklarını bilmiyor.

242
00:10:31,130 --> 00:10:34,281
Yani bu antik çağlardan,

243
00:10:34,281 --> 00:10:36,263
mezardan değil, çünkü mezarı yok,

244
00:10:36,263 --> 00:10:37,741
fakat Atina mahkemelerinden

245
00:10:37,741 --> 00:10:39,514
konuşan kayıp bir sesin keşfi.

246
00:10:39,514 --> 00:10:41,163
Bu noktada şunu söylemeliyim ki

247
00:10:41,163 --> 00:10:43,930
normalde yazıları silinmiş orta çağ

248
00:10:43,930 --> 00:10:45,926
el yazmalarına baktığınızda

249
00:10:45,926 --> 00:10:47,412
benzersiz yazıtlar bulamazsınız.

250
00:10:47,412 --> 00:10:50,514
Ve bir el yazmasında bunlardan iki tane bulmak gerçekten büyük bir şey.

251
00:10:50,514 --> 00:10:53,731
Üç tane bulmak ise tamamen tuhaf.

252
00:10:53,731 --> 00:10:55,412
Ve biz üç tane bulduk.

253
00:10:55,412 --> 00:10:56,678
Aristotales'i "Kategoriler"i

254
00:10:56,678 --> 00:10:59,131
Batı felsefesinin buluşsal metinlerinden biri.

255
00:10:59,131 --> 00:11:03,547
Ve bunun üzerine, büyük ihtimalle Galen ve belki Porphyry tarafından yazılmış bir

256
00:11:03,547 --> 00:11:06,731
M.S. 3. yüzyıl yorumu bulduk.

257
00:11:06,731 --> 00:11:08,929
Ve şimdi topladığımız tüm verileri,

258
00:11:08,929 --> 00:11:11,464
tüm görüntüleri, tüm ham görüntüleri,

259
00:11:11,464 --> 00:11:13,814
hazırladığımız bütün kopya ve onun gibi yazıya dökme işlemlerini

260
00:11:13,814 --> 00:11:17,300
Creative Commons lisansı altında

261
00:11:17,300 --> 00:11:20,214
herhangi birinin herhangi bir reklam amacı ile kullanabilmesi için internete koyduk.

262
00:11:20,214 --> 00:11:26,747
(Alkışlar)

263
00:11:26,747 --> 00:11:30,051
El yazmasının sahibi bunu neden yaptı?

264
00:11:30,051 --> 00:11:33,797
Bunu yaptı çünkü verileri anlamakla birlikte kitapları da anlıyor.

265
00:11:33,797 --> 00:11:35,132
Ve kitaplarla ilgili şey şu ki,

266
00:11:35,132 --> 00:11:37,263
uzun bir süre boyunca insanlara yarar sağlamalarını garantiye almak istiyorsanız

267
00:11:37,263 --> 00:11:39,479
onları dolaplarda saklamalı

268
00:11:39,479 --> 00:11:41,279
ve çok az insanın onlara bakmasına izin vermelisiniz.

269
00:11:41,279 --> 00:11:43,698
Veriler ile ilgili durum da şu ki, eğer baki kalmalarını istiyorsanız

270
00:11:43,698 --> 00:11:46,999
o veriler üzerinde olabildiğince az kontrol kurup

271
00:11:46,999 --> 00:11:50,098
herkesin onlara sahip olmasına izin vermelisiniz

272
00:11:50,098 --> 00:11:51,262
Ve onun yaptığı da buydu.

273
00:11:51,262 --> 00:11:54,690
Ve kurumların bundan öğrencek bir şeyleri var.

274
00:11:54,690 --> 00:11:57,242
Çünkü şu anda kurumlar

275
00:11:57,242 --> 00:12:00,299
ellerindeki verileri telif hakkı kısıtlamaları ile hapsediyor ve bunun gibi şeyler yapıyorlar.

276
00:12:00,299 --> 00:12:02,491
Ve eğer internette Orta Çağ'a ait el yazmalarına bakmak istiyorsanız,

277
00:12:02,491 --> 00:12:05,962
şu an Y sitesinin ulusal kütüphanesine ya da

278
00:12:05,962 --> 00:12:08,630
X sitesinin üniversite kütüphanesine gitmeniz gerek

279
00:12:08,630 --> 00:12:10,529
ki bu dijital veri edinmenin

280
00:12:10,529 --> 00:12:12,306
neredeyse en sıkıcı yolu.

281
00:12:12,306 --> 00:12:15,299
Yapmak istediğiniz şey hepsini bir araya toplamak.

282
00:12:15,299 --> 00:12:18,396
Çünkü geleceğin antik el yazmaları ağı

283
00:12:18,396 --> 00:12:20,682
kurumlar tarafından değil,

284
00:12:20,682 --> 00:12:23,790
internet kullanıcıları tarafından,

285
00:12:23,790 --> 00:12:25,564
bu verileri bir araya getiren kullanıcılar tarafından,

286
00:12:25,564 --> 00:12:29,099
nerede bulunurlarsa bulusunlar

287
00:12:29,099 --> 00:12:30,731
haritaları bir araya toplamak isteyen insanlar tarafından,

288
00:12:30,731 --> 00:12:32,531
nerede bulunurlarsa bulunsunlar

289
00:12:32,531 --> 00:12:34,080
Orta Çağ aşk romanlarını bir araya getirmek isteyen tarafından,

290
00:12:34,080 --> 00:12:37,863
kendi seçtikleri güzel şeyleri

291
00:12:37,863 --> 00:12:39,380
bir araya getirmek isteyen insanlar tarafından kurulacak.

292
00:12:39,380 --> 00:12:40,997
Ve bu, internetin geleceği.

293
00:12:40,997 --> 00:12:44,180
Ve bu çok çekici ve güzel bir gelecek,

294
00:12:44,180 --> 00:12:45,782
keşke bunu gerçekleştirebilsek.

295
00:12:45,782 --> 00:12:48,963
Biz, Walters Sanat Müzesi'nde, bu örneği takip ettik

296
00:12:48,963 --> 00:12:52,313
ve sahip olduğumuz tüm el yazmalarını

297
00:12:52,313 --> 00:12:53,996
insanların tadını çıkarması için -- tüm ham verileri,

298
00:12:53,996 --> 00:12:56,580
tüm tasvirleri, tüm üstverileri -- Creative Commons lisansı altında

299
00:12:56,580 --> 00:12:59,463
internete yükledik

300
00:12:59,463 --> 00:13:00,981
Walters Sanat Müzesi küçük bir müze

301
00:13:00,981 --> 00:13:02,529
ve çok güzel el yazmalarına sahip

302
00:13:02,529 --> 00:13:04,547
fakat veriler muhteşem.

303
00:13:04,547 --> 00:13:06,330
Ve bunun sonucunda

304
00:13:06,330 --> 00:13:09,348
eğer şu an Google görsellerinde bir arama yapıp

305
00:13:09,348 --> 00:13:12,680
-örneğin- "aydınlanmış el yazması Kuran" yazarsanız

306
00:13:12,680 --> 00:13:17,097
bulacağınız her 28 resmin 24'ü benim enstitümden geliyor.

307
00:13:17,097 --> 00:13:22,647
(Alkışlar)

308
00:13:22,647 --> 00:13:27,680
Şimdi, bir dakika bunu düşünelim?

309
00:13:27,680 --> 00:13:29,663
Bunun enstitüye ne yararı var?

310
00:13:29,663 --> 00:13:32,259
Enstitüye yararı olan çok çeşitli şeyler var.

311
00:13:32,259 --> 00:13:34,382
Sosyal bilimler veya o tip şeyler hakkında konuşabilirsiniz

312
00:13:34,382 --> 00:13:36,263
ama haydi bencil şeyler hakkında konuşalım.

313
00:13:36,263 --> 00:13:40,131
Çünkü enstitünün yararına olan şey aslında şu:

314
00:13:40,131 --> 00:13:43,187
İnsanlar neden Louvre'a gidiyor?

315
00:13:43,187 --> 00:13:46,171
Mona Lisa'yı görmek için.

316
00:13:46,171 --> 00:13:49,230
Neden Mona Lisa'yı görmeye gidiyorlar?

317
00:13:49,230 --> 00:13:51,612
Çünkü neye benzediğini daha önceden biliyorlar.

318
00:13:51,612 --> 00:13:53,946
Ve neye benzediğini biliyorlar çünkü

319
00:13:53,946 --> 00:13:58,648
fotoğraflarını neredeyse her yerde gördüler.

320
00:13:58,648 --> 00:14:03,097
Bütün bu kısıtlamalara

321
00:14:03,097 --> 00:14:05,376
aslında hiç gerek yok.

322
00:14:05,376 --> 00:14:07,463
Bence bütün enstitüler bunu savunmalı

323
00:14:07,463 --> 00:14:10,597
ve ellerindeki tüm verileri kısıtlanmamış lisanslar altında yayınlamalılar.

324
00:14:10,597 --> 00:14:12,813
Böylece bunun herkese bir yararı olur.

325
00:14:12,813 --> 00:14:15,979
Neden bütün insanların bu verilere ulaşmasını,

326
00:14:15,979 --> 00:14:18,315
antik bilgiler ve harika, çok güzel şeylerden

327
00:14:18,315 --> 00:14:20,480
kendi koleksiyonlarını oluşturmasını,

328
00:14:20,480 --> 00:14:23,568
İnternet'teki güzellik ve kültürel birikimi

329
00:14:23,568 --> 00:14:24,796
artırmasını sağlamıyoruz ki?

330
00:14:24,796 --> 00:14:26,313
Doğrusu hepinize çok teşekkür ederim.

331
00:14:26,313 --> 00:14:30,746
(Alkışlar)