WEBVTT

00:00:06.896 --> 00:00:10.684
คุณกำลังว่ายน้ำในมหาสมุทร
ขณะที่อะไรบางอย่างมาถูกขาคุณ

00:00:10.684 --> 00:00:12.352
พอรู้สึกเจ็บแปล๊บ

00:00:12.352 --> 00:00:15.783
คุณก็รู้ตัวว่า คุณถูกแมงกะพรุนต่อยซะแล้ว

00:00:15.783 --> 00:00:20.747
เจ้าสิ่งมีชีวิตที่เหมือนวุ้นแสนสวย
มีพิษสงร้ายกาจเช่นนี้ได้อย่างไร

00:00:20.747 --> 00:00:24.361
แมงกะพรุนตัวนุ่มนิ่ม
เพราะ 95% ของมันเป็นน้ำ

00:00:24.361 --> 00:00:29.245
และส่วนใหญ่ประกอบด้วยสารโปร่งแสงเหมือนวุ้น
ที่เรียกว่า เมโซเกลีย (mesoglea)

00:00:29.245 --> 00:00:30.652
ด้วยตัวที่บอบบางแบบนี้

00:00:30.652 --> 00:00:35.770
พวกมันอาศัยเข็มพิษเป็นพันๆ
ที่เรียกว่า ไนโดไซต์ (cnidocytes)

00:00:35.770 --> 00:00:38.134
เพื่อป้องกันตัวและล่าเหยื่อ

00:00:38.134 --> 00:00:41.285
แม้แต่ลูกแมงกะพรุนขนาดเท่ายางลบดินสอ

00:00:41.285 --> 00:00:43.695
ก็ยังต่อยได้

00:00:43.695 --> 00:00:49.563
แมงกะพรุนตัวอ่อน ที่เรียกว่า เอฟไฟเรีย (ephyrea)
ดูเหมือนดอกไม้จิ๋วๆ เต้นกระดุ๊บๆ อยู่ในทะเล

00:00:49.563 --> 00:00:53.036
เมื่อมันโตขึ้น มันจะมีรูปร่างทรงระฆังคว่ำ
ลักษณะคล้ายร่ม

00:00:53.036 --> 00:00:55.745
และหนวดห้อยลงมารอบๆ ขอบร่ม

00:00:55.745 --> 00:00:58.492
แมงกะพรุนสายพันธุ์ที่ใหญ่ที่สุดคือ
แมงกะพรุนแผงคอสิงโต (lion's mane jellyfish)

00:00:58.492 --> 00:01:02.348
มีหนวดที่ยืดยาวได้มากกว่า 100 ฟุต

00:01:02.348 --> 00:01:04.309
ยาวกว่าวาฬสีน้ำเงินเสียอีก

00:01:04.309 --> 00:01:07.298
เข็มพิษส่วนใหญ่อยู่ที่หนวดพวกนี้

00:01:07.298 --> 00:01:11.170
แม้ว่าบางสายพันธุ์จะมีอยู่ที่ตรงร่มด้วย

00:01:11.170 --> 00:01:14.358
พิษจะถูกฉีดผ่าน นีมาโตซิสต์

00:01:14.358 --> 00:01:16.474
เป็นท่อกลวงๆ รูปร่างเหมือนแส้

00:01:16.474 --> 00:01:20.448
ที่ขดอยู่ภายใต้แรงดันสูง

00:01:20.448 --> 00:01:24.917
เมื่อมีสิ่งกระตุ้นจากการสัมผัสหรือทางเคมี
กระตุ้นจากภายนอก

00:01:24.917 --> 00:01:28.999
ฝาของเซลล์นี้จะเด้งเปิดออก
และน้ำทะเลไหลพรูเข้าไป

00:01:28.999 --> 00:01:32.827
แรงนี้จะดันให้เข็มเหมือนฉมวกขนาดจิ๋ว
ดีดตัวออกมา

00:01:32.827 --> 00:01:37.401
ทิ่มแทงและฉีดพิษเข้าไปในเหยื่อ

00:01:37.401 --> 00:01:41.552
การฉีดพิษจากนีมาโทซิสต์เกิดขึ้นในเวลา
น้อยกว่า 1 ส่วนล้านของวินาที

00:01:41.552 --> 00:01:45.462
มันจึงเป็นหนึ่งในกระบวนการกลไกเคมี
ที่เร็วที่สุดในธรรมชาติ

00:01:45.462 --> 00:01:49.867
นีมาโทซิสต์สามารถยิงออกมาได้
หลังแมงกะพรุนตายแล้ว

00:01:49.867 --> 00:01:53.907
ดังนั้นการเอาหนวดที่ติดกับผิวหนังออก
จึงเป็นเรื่องสำคัญ

00:01:53.907 --> 00:01:58.827
การล้างด้วยน้ำส้มสายชูจะช่วยให้เข็มพิษ
ที่ยังไม่ยิงออกมาหมดฤทธิ์

00:01:58.827 --> 00:02:02.651
น้ำทะเลก็ช่วยล้างเอานีมาโทซิสต์
ที่เหลือออกไปด้วย

00:02:02.651 --> 00:02:06.092
แต่อย่าใช้น้ำจึด
เพราะการเปลี่ยนแปลงของสมดุลเกลือ

00:02:06.092 --> 00:02:09.370
จะเปลี่ยนแรงดันออสโมติค
ด้านนอกของไนโดไซต์

00:02:09.370 --> 00:02:12.322
และจะกระตุ้นให้เข็มพิษพุ่งออกมาอีก

00:02:12.322 --> 00:02:16.299
เป็นเหตุว่าทำไมการปัสสาวะรดบริเวณที่โดนต่อย
ซึ่งเป็นการรักษาพื้นบ้านที่พบบ่อย

00:02:16.299 --> 00:02:21.537
อาจจะทำให้เกิดอันตรายมากกว่าเป็นประโยชน์
ขึ้นอยู่กับส่วนประกอบของปัสสาวะ

00:02:21.537 --> 00:02:24.623
การต่อยของแมงกะพรุนทั่วไป
มักจะแค่น่ารำคาญ

00:02:24.623 --> 00:02:26.488
แต่บางครั้งอาจจะถึงตาย

00:02:26.488 --> 00:02:30.028
แมงกะพรุนกล่องแปซิฟิค
เรียกอีกชื่อว่า ต่อทะเล

00:02:30.028 --> 00:02:33.194
ปล่อยพิษที่ทำให้เกิดการบีบต้ว
ของกล้ามเนื้อหัวใจ

00:02:33.194 --> 00:02:35.544
และตายอย่างรวดเร็วถ้าได้รับพิษในปริมาณสูง

00:02:35.544 --> 00:02:38.436
ยาแก้พิษนั้นมีอยู่ แต่พิษนั้นออกฤทธิ์เร็ว

00:02:38.436 --> 00:02:41.808
ดังนั้นคุณต้องได้รับการรักษาทันที

00:02:41.808 --> 00:02:44.635
แม้ว่าหนวดมันจะอานุภาพมหาศาล

00:02:44.635 --> 00:02:47.014
แมงกระพรุนก็ไม่ได้อยู่ยงคงกระพัน

00:02:47.014 --> 00:02:50.901
เข็มพิษของมันไม่อาจเทียบได้กับ
หนังที่หนาเหมือนเกราะของผู้ล่า

00:02:50.901 --> 00:02:54.662
เช่น เต่ากระดองหนัง และปลาดวงอาทิตย์

00:02:54.662 --> 00:02:58.766
ผู้ล่าทั้งสองนี้มีการปรับตัวที่กันไม่ให้
แมงกระพรุนตัวลื่นๆ

00:02:58.766 --> 00:03:01.554
หลุดรอดออกไปได้หลังถูกฮุบเข้าไป

00:03:01.554 --> 00:03:04.981
หนามแหลมชี้ไปด้านหลังในปาก
และหลอดอาหารของเต่า

00:03:04.981 --> 00:03:08.566
และฟันโค้งหลังแก้มปลาดวงอาทิตย์

00:03:08.566 --> 00:03:12.573
แม้แต่ตัวอ่อนกั้งกระดานตัวจิ๋ว
ก็สามารถเกาะบนร่มแมงกะพรุนได้

00:03:12.573 --> 00:03:14.115
และขอโดยสาร

00:03:14.115 --> 00:03:18.354
กินแมงกะพรุนขณะที่มันออมพลังตัวเอง
เพื่อการเจริญเติบโต

00:03:18.354 --> 00:03:22.801
ปลาเล็กๆใช้แมงกะพรุน
เป็นแนวปะการังเคลื่อนที่เพื่อป้องกันตัว

00:03:22.801 --> 00:03:26.773
ว่ายโฉบไปมาระหว่างหนวดโดยไม่แตะมันเลย

00:03:26.773 --> 00:03:30.470
ทากเปลือย หรือทากทะเล
ปกคลุมด้วยเมือกป้องกันตัวลื่นๆ

00:03:30.470 --> 00:03:34.143
สามารถขโมยอาวุธของแมงกะพรุน
โดยการกินไนโดไซต์

00:03:34.143 --> 00:03:37.763
และเปลี่ยนมันไปเป็นถุงพิเศษ
เก็บไว้ใช้ภายหลัง

00:03:37.763 --> 00:03:40.270
เป็นอาวุธสู้กับผู้ล่าของมัน

00:03:40.270 --> 00:03:43.613
แม้แต่มนุษย์ก็อาจจะใช้ประโยชน์จากแมงกะพรุน
สักวันหนึ่ง

NOTE Paragraph

00:03:43.613 --> 00:03:47.822
นักวิทยาศาสตร์กำลังหาทางใช้ไนโดไซต์
ในการนำยาเข้าสู่ร่างกาย

00:03:47.822 --> 00:03:52.473
ด้วยนีมาโทซิสต์ที่ขนาดไม่ถึง 3% 
ของเข็มฉีดยาทั่วไป

00:03:52.473 --> 00:03:56.749
ดังนั้น เมื่อคุณออกไปในมหาสมุทรคราวหน้า
ระวังตัวด้วยนะ

00:03:56.749 --> 00:04:00.399
แต่อย่าลืมใช้เวลาซักเดี๋ยว เพื่อชื่นชม
ในความอัศจรรย์ของมันด้วย