0:00:06.896,0:00:10.684
Pływasz w oceanie[br]i coś ociera ci się o nogę.

0:00:10.684,0:00:12.352
Gdy czujesz mrowienie,

0:00:12.352,0:00:15.783
zdajesz sobie sprawę,[br]że oparzyła cię meduza.

0:00:15.783,0:00:20.747
Jak te piękne, galaretowate istoty[br]mogą zadawać aż taki ból?

0:00:20.747,0:00:24.361
Meduzy są miękkie, [br]bo w 95% składają się z wody.

0:00:24.361,0:00:29.245
Głównie składają się z podobnej do żelu[br]półprzeźroczystej substancji: mezoglei.

0:00:29.245,0:00:30.652
Mając delikatne ciała,

0:00:30.652,0:00:35.770
bronią się dzięki tysiącom[br]knidocytów zawierających truciznę.

0:00:35.770,0:00:38.134
Komórki są też potrzebne[br]przy chwytaniu ofiar.

0:00:38.134,0:00:41.285
Nawet młode meduzy,[br]wielkości gumki-myszki,

0:00:41.285,0:00:43.695
mogą parzyć.

0:00:43.695,0:00:49.563
Ephyry, larwy meduzy, przypominają[br]małe kwiaty pulsujące w morzu.

0:00:49.563,0:00:53.036
Dorastając, nabierają kształtu parasolki[br]z dzwonkiem na górze,

0:00:53.036,0:00:55.745
z którego brzegów luźno odchodzą macki.

0:00:55.745,0:00:58.492
Największy gatunek meduzy,[br]bełtwa festonowa,

0:00:58.492,0:01:02.348
ma macki osiągające nawet [br]30 metrów długości.

0:01:02.348,0:01:04.309
Są dłuższe od płetwala błękitnego.

0:01:04.309,0:01:07.298
W mackach znajduje się większość[br]komórek parzydełkowych,

0:01:07.298,0:01:11.170
ale część gatunków ma je też na dzwonie.

0:01:11.170,0:01:14.358
Trucizna tryska z parzydełek,

0:01:14.358,0:01:16.474
które przypominają smukłe, puste kanaliki,

0:01:16.474,0:01:20.448
które leżą jak zwoje[br]pod wysokim ciśnieniem osmotycznym.

0:01:20.448,0:01:24.917
Gdy mechaniczny albo chemiczny bodziec[br]uruchamia zewnętrzny wyzwalacz,

0:01:24.917,0:01:28.999
ujście komórki otwiera się,[br]a woda wpływa do środka.

0:01:28.999,0:01:32.827
To zmusza mikroskopijny,[br]ostry harpun do wystrzelenia,

0:01:32.827,0:01:37.401
przebicia i wstrzyknięcia [br]trucizny do ciała ofiary.

0:01:37.401,0:01:41.552
Aktywacja knidocytu może trwać [br]krócej niż jedna milionowa sekundy,

0:01:41.552,0:01:45.462
więc jest to jeden z najszybszych[br]procesów biomechanicznych w przyrodzie.

0:01:45.462,0:01:49.867
Knidocyt może parzyć[br]nawet po śmierci meduzy,

0:01:49.867,0:01:53.907
dlatego koniecznie trzeba usunąć[br]mackę wbitą w skórę.

0:01:53.907,0:01:58.827
Polewanie octem zazwyczaj [br]unieszkodliwi pozostałe knidocyty.

0:01:58.827,0:02:02.651
Woda morska pomoże usunąć[br]resztki komórek parzydełkowych.

0:02:02.651,0:02:06.092
Nie należy używać świeżej wody,[br]bo różnica w poziomie soli

0:02:06.092,0:02:09.370
zmieni nacisk osmotyczny[br]na zewnątrz knidocytu

0:02:09.370,0:02:12.322
i sprawi, że komórka wystrzeli.

0:02:12.322,0:02:16.299
Dlatego stare ludowe lekarstwo,[br]czyli polewanie uszkodzonej tkanki moczem,

0:02:16.299,0:02:21.537
może wyrządzić więcej szkody niż pożytku,[br]w zależności od składu uryny.

0:02:21.537,0:02:24.623
Większość oparzeń meduzy[br]to tylko bolesne przykrość,

0:02:24.623,0:02:26.488
ale część może być śmiertelna.

0:02:26.488,0:02:30.028
Kubopław z rejonu Pacyfiku[br]i Oceanu Indyjskiego, zwany osą morską,

0:02:30.028,0:02:33.194
wydziela truciznę, która może [br]spowodować skurcz mięśni sercowych.

0:02:33.194,0:02:35.544
Duże ilości powodują błyskawiczną śmierć.

0:02:35.544,0:02:38.436
Istnieje odtrutka,[br]ale trucizna działa natychmiastowo,

0:02:38.436,0:02:41.808
dlatego pomoc medyczna[br]jest potrzebna od razu.

0:02:41.808,0:02:44.635
Chociaż ich macki kryją[br]w sobie imponującą moc,

0:02:44.635,0:02:47.014
to meduzy nie są niepokonane.

0:02:47.014,0:02:50.901
Komórki parzydełkowe nie stanowią problemu[br]dla pancerzy gruboskórnych zwierząt,

0:02:50.901,0:02:54.662
takich jak żółw skórzasty czy samogłów.

0:02:54.662,0:02:56.766
Oba stworzenia są przystosowane,

0:02:56.766,0:03:01.554
by nie pozwolić uciec [br]połkniętym śliskim meduzom

0:03:01.554,0:03:04.981
skierowane do wewnątrz kolce [br]w jamie ustnej i przełyku żółwia,

0:03:04.981,0:03:08.566
a u samogłowów [br]zakrzywione zęby na policzkach.

0:03:08.566,0:03:12.573
Nawet mały homar pantoflowy [br]może przylgnąć do ciała meduzy

0:03:12.573,0:03:14.115
i przemieszczać się wraz z nią.

0:03:14.115,0:03:18.354
Homary podgryzają meduzę, [br]oszczędzając własną energię na wzrost.

0:03:18.354,0:03:22.801
Małe, zwinne ryby wykorzystują meduzy[br]jako ruchome rafy ochronne,

0:03:22.801,0:03:26.773
lawirują między mackami,[br]nigdy ich nie dotykając.

0:03:26.773,0:03:30.470
Nudibranchy, morskie ślimaki,[br]są pokryte ochronnym śluzem,

0:03:30.470,0:03:34.143
mogą pozbawić meduzy ochrony,[br]zjadając knidocyty.

0:03:34.143,0:03:36.633
Potem przenoszą je do specjalnych worków,

0:03:36.633,0:03:40.270
by użyć ich w przyszłości [br]przeciwko drapieżnikom.

0:03:40.270,0:03:43.613
Nawet ludzie mogą pewnego dnia[br]skorzystać na oparzeniu meduzy.

0:03:43.613,0:03:47.822
Naukowcy próbują manipulować[br]knidocytami, by podawały leki,

0:03:47.822,0:03:52.473
bo knidocyty to zaledwie 3%[br]wielkości igły do strzykawki.

0:03:52.473,0:03:56.749
Pływając następnym razem w oceanie,[br]zachowaj ostrożność.

0:03:56.749,0:04:00.399
Ale poświęć też chwilę,[br]by przyjrzeć się wodnym wspaniałościom.