WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:04.184
Unë dhe nxënësit e mi merremi
me robotë shumë të vegjël.

00:00:04.209 --> 00:00:06.426
Mund t’i mendoni si versionin robot

00:00:06.426 --> 00:00:10.016
të diçkaje shumë të njohur
për ne të gjithë: milingonat

00:00:10.016 --> 00:00:12.776
Të gjithë e dimë që milingonat, ashtu
si insektet e tjera të kësaj madhësie

00:00:12.776 --> 00:00:15.012
mund të bëjnë gjëra krejt të pabesueshme.

00:00:15.012 --> 00:00:18.197
Të gjithë kemi parë një grup 
milingonash ose diçka të ngjashme,

00:00:18.197 --> 00:00:21.767
të mbartin thërrimet që ju bien
në piknik, për shembull.

00:00:21.767 --> 00:00:25.910
Por cilat janë sfidat e vërteta të 
projektimit të milingonave të tilla?

00:00:25.910 --> 00:00:29.861
Pikësëpari, si t’i përfshijmë
të gjitha aftësitë e milingonës

00:00:29.861 --> 00:00:31.909
në një robot me po atë përmasa?

00:00:31.909 --> 00:00:34.513
Fillimisht, na duhet të gjejmë 
si t’i bëjmë të lëvizin

00:00:34.513 --> 00:00:35.923
kur janë kaq të vegjël.

00:00:35.923 --> 00:00:38.223
Na duhen mekanizma të tillë,
si këmbë dhe motorë efikasë

00:00:38.223 --> 00:00:40.072
mbi të cilët të bazohet lëvizja

00:00:40.072 --> 00:00:42.563
dhe na duhen sensorë, energji dhe kontroll

00:00:42.563 --> 00:00:46.525
për të montuar gjithçka në një robot
milingonë gjysmë-inteligjent.

00:00:46.525 --> 00:00:49.071
Dhe së fundi, për t’i bërë këto sende
vërtet funksionale

00:00:49.071 --> 00:00:53.019
duam që krejt kjo të punojë si një e tërë,
që të mund të bëjmë gjëra më të mëdha.

00:00:53.019 --> 00:00:55.710
Pra, le t’ia nisim me lëvizshmërinë.

00:00:55.710 --> 00:00:58.871
Insektet lëvizin në mënyrë të mahnitshme.

00:00:58.871 --> 00:01:00.559
Kjo video është marrë nga 
University of California, Berkeley

00:01:00.559 --> 00:01:03.342
Ajo tregon një kacabu që lëviz në
një terren vërtet të vështirë,

00:01:03.342 --> 00:01:05.194
por pa u rrokullisur,

00:01:05.194 --> 00:01:09.192
dhe arrin ta bëjë këtë ngaqë këmbët e tij
janë një ndërthurje materialesh të ngurta,

00:01:09.192 --> 00:01:11.545
që janë çka kemi përdorur 
tradicionalisht në robotët

00:01:11.545 --> 00:01:14.107
dhe materialesh të buta.

00:01:14.107 --> 00:01:17.725
Kërcimi është tjetër mënyrë interesante
për të lëvizur kur jeni i vogël

00:01:17.725 --> 00:01:21.303
Këto insekte depozitojnë energji elastike
dhe e çlirojnë atë shumë shpejt

00:01:21.303 --> 00:01:25.409
kur iu duhet shumë forcë, si në rastin
e kërcimit nga uji, për shembull.

00:01:25.409 --> 00:01:28.844
Një nga kontributet më të mëdha
prej laboratorit tim

00:01:28.844 --> 00:01:31.009
ka qenë kombinimi i materialeve
të ngurta me ato të buta

00:01:31.009 --> 00:01:33.746
në mekanizma shumë, shumë të vegjël

00:01:33.746 --> 00:01:37.143
Ky mekanizëm kërcyes i ka
brinjët rreth katër milimetra,

00:01:37.143 --> 00:01:39.150
pra përnjëmend i vogël

00:01:39.150 --> 00:01:43.058
Materiali i fortë këtu është silikoni
ndërsa ai i buti gomë silikoni

00:01:43.058 --> 00:01:45.953
Dhe ideja bazë është që
do ta ngjeshim,

00:01:45.953 --> 00:01:48.654
do të depozitojmë energji elastike
dhe ta çlirojmë të kërcejë

00:01:48.654 --> 00:01:52.037
Pra, hëpërhë s’ka as motorë, as energji.

00:01:52.037 --> 00:01:54.800
Në lëvizje vihet me anë të
një metode që e quajmë

00:01:54.800 --> 00:01:57.472
"Studentë diplome me piskatore"

00:01:57.472 --> 00:01:59.306
Pra, ajo që do të shihni 
në videon e radhës

00:01:59.306 --> 00:02:02.333
është ky djalë që po ia del mbanë
shumë mirë me kërcimet.

00:02:02.333 --> 00:02:05.947
Ky është Aaroni, student 
diplome me piskatore,

00:02:05.947 --> 00:02:08.630
dhe ajo që shikoni është
ky mekanizëm me brinjë 4 mm

00:02:08.630 --> 00:02:10.841
që kërcen rreth 40 cm lart.

00:02:10.841 --> 00:02:13.265
Pra, rreth 100 herë më shumë se 
lartësia e vetë objektit.

00:02:13.265 --> 00:02:15.221
Dhe mbijeton, hidhet mbi tryezë,

00:02:15.221 --> 00:02:18.735
është shumë i fortë, dhe mbijeton mirë,
derisa na humb nga sytë

00:02:18.735 --> 00:02:21.361
sepse është shumë i vogël.

00:02:21.361 --> 00:02:23.970
Së fundi, duam t’i shtojmë kësaj motorë

00:02:23.970 --> 00:02:27.086
dhe kemi studentë në laboratorë
që merren me motorë milimetrikë

00:02:27.086 --> 00:02:30.686
që të mund t’i integrojmë
në robotë të vegjël, të pavarur.

00:02:30.686 --> 00:02:34.267
Por që të mund të vëzhgojmë
lëvizjen në këtë shkallë

00:02:34.267 --> 00:02:36.241
po bëjmë me hile,
po përdorim magnete.

00:02:36.241 --> 00:02:39.317
Këtu tregohet ajo që do të ishte
pjesë e këmbës së mikro-robotit

00:02:39.317 --> 00:02:41.334
dhe mund të shikoni kyçet prej
gome silikoni

00:02:41.334 --> 00:02:43.753
me një magnet të trupëzuar
që vihet në lëvizje

00:02:43.753 --> 00:02:46.266
nga një fushë e jashtme magnetike

00:02:46.266 --> 00:02:49.969
Kjo na shpie tek roboti
që ju tregova më parë.

00:02:49.969 --> 00:02:53.110
Gjëja më interesante që ky
robot na ndihmon ta kuptojmë

00:02:53.110 --> 00:02:55.117
është mënyra se si lëvizin
insektet e kësaj madhësie.

00:02:55.117 --> 00:02:57.342
Ne kemi një model shumë të mirë
për mënyrën si

00:02:57.342 --> 00:02:59.304
lëviz gjithçka,
nga kacabujtë tek elefantët.

00:02:59.304 --> 00:03:02.228
Të gjithë lëvizim me kërcime
kur jemi duke vrapuar.

00:03:02.228 --> 00:03:06.513
Por po qe se jam vërtet i vogël,
forcat mes këmbëve dhe truallit

00:03:06.513 --> 00:03:09.288
do të ndikojnë lëvizjen time
shumë më tepër se masa ime,

00:03:09.288 --> 00:03:11.642
ky është shkaku i lëvizjes me kërcime.

00:03:11.642 --> 00:03:13.317
Pra ky ende nuk punon dhe aq,

00:03:13.317 --> 00:03:16.392
por kemi versione pak më të mëdha,
që vijnë rrotull.

00:03:16.392 --> 00:03:20.277
Ky është rreth një centimetër kub,
një centimetër brinja, pra shumë i vogël

00:03:20.277 --> 00:03:23.179
dhe kemi arritur të vrapojë me
rreth 10 gjatësi trupore për sekondë,

00:03:23.179 --> 00:03:24.565
pra 10 centimetra në sekondë.

00:03:24.565 --> 00:03:26.598
Goxha i shpejtë, për një gjë të vogël,

00:03:26.598 --> 00:03:28.960
dhe kufizohet vetëm nga
kushtet tona për provën.

00:03:28.960 --> 00:03:31.597
Por kjo ju jep një ide për 
mënyrën si funksionon.

00:03:31.597 --> 00:03:35.901
Mund të krijojmë versione 3D të tij,
që mund të ngjiten mbi pengesa,

00:03:35.901 --> 00:03:39.275
pak a shumë si kacabuja
që ju tregova më parë.

00:03:39.280 --> 00:03:42.166
Së fundi, duam t’i shtojmë
çdo gjë robotit.

00:03:42.166 --> 00:03:45.859
Duam që ndijimi, energjia,
dhe kontrolli të punojnë së bashku,

00:03:45.859 --> 00:03:48.765
dhe s’ka pse të jetë çdo gjë
e frymëzuar nga natyra.

00:03:48.765 --> 00:03:51.840
Ky robot është afërsisht në
rendin e një karameleje Tic Tac

00:03:51.840 --> 00:03:55.279
Dhe në këtë rast, në vend të magnetit 
ose muskujve për ta lëvizur,

00:03:55.279 --> 00:03:58.311
kemi përdorur raketa.

00:03:58.311 --> 00:04:00.940
Ky është një material energjetik
i mikro-fabrikuar

00:04:00.940 --> 00:04:03.539
dhe mund të prodhojmë
pikselë të vegjël të tij

00:04:03.539 --> 00:04:07.326
dhe mund t’i vendosim këto pikselë
në barkun e këtij roboti,

00:04:07.326 --> 00:04:12.064
dhe ky robot, atëherë, do të kërcejë 
sa herë që ndjen një shtim të dritës.

00:04:12.064 --> 00:04:14.618
Videoja e radhës, është
nga të preferuarat e mia.

00:04:14.618 --> 00:04:17.658
Kemi këtë robotin prej 300 miligramësh

00:04:17.658 --> 00:04:20.064
i cili kërcen rreth 8 centimetra në ajër

00:04:20.064 --> 00:04:22.974
Përmasat e tij janë vetëm
4x4x7 mm.

00:04:22.974 --> 00:04:25.130
Në fillim do të shihni një ndriçim të madh,

00:04:25.130 --> 00:04:26.622
kur çlirohet energjia

00:04:26.622 --> 00:04:28.530
dhe roboti që bën akrobaci në ajër.

00:04:28.530 --> 00:04:30.139
Pra, pamë një ndriçimi të madh,

00:04:30.139 --> 00:04:33.336
dhe ja ku duket roboti që kërcen në ajër.

00:04:33.336 --> 00:04:36.368
Pa asnjë pengore ose tela të lidhur me të.

00:04:36.368 --> 00:04:38.862
Çdo gjë e ka brenda dhe
kërcen si kundërpërgjigje

00:04:38.862 --> 00:04:43.243
të goditjes së lehtë që studenti
i bëri ndriçuesit ngjitur me të.

00:04:43.243 --> 00:04:46.897
Besoj se mund t’i përfytyroni të gjitha
gjërat e mrekullueshme që mund të bëjmë

00:04:46.897 --> 00:04:51.604
me robotë të kësaj shkalle që mund të
turren, zvarriten, hidhen dhe rrotullohen.

00:04:51.604 --> 00:04:55.394
Mendoni për rrënojat që mbeten pas
një katastrofe natyrore, si tërmeti.

00:04:55.394 --> 00:04:57.953
Përfytyroni këta robotë të vegjël
që lëvizin mes atyre rrënojave,

00:04:57.953 --> 00:05:00.171
në kërkim të të mbijetuarve.

00:05:00.171 --> 00:05:03.127
Ose, përfytyroni shumë robotë
që lëvizin rreth një ure

00:05:03.127 --> 00:05:05.286
për ta inspektuar dhe për
t’u siguruar se është e parrezik,

00:05:05.286 --> 00:05:07.326
që të mos kemi vithisje si kjo,

00:05:07.326 --> 00:05:11.233
që ndodhi në Mineapolis më 2007-n.

00:05:11.233 --> 00:05:12.995
Ose thjesht përfytyroni
ç'mund të bënit

00:05:12.995 --> 00:05:15.518
po të kishit robotë që mund
të notonin në gjakun tuaj.

00:05:15.518 --> 00:05:17.851
Apo jo? "Udhëtimi Fantastik"
i Isaac Asimov-it.

00:05:17.851 --> 00:05:22.206
Që mund t’ju operonin pa pasur
nevojë për t’ju prerë paraprakisht.

00:05:22.206 --> 00:05:24.936
Ose mund të ndryshonim
rrënjësisht mënyrën si ndërtojmë

00:05:24.936 --> 00:05:28.343
nëse i bëjmë robotët tanë të veckël
të veprojnë njësoj si termitet,

00:05:28.343 --> 00:05:31.108
që ndërtojnë këta pirgje të pabesueshëm
tetë metra të lartësh

00:05:31.108 --> 00:05:35.196
banesa të ajrosura shumë mirë,
për termite të tjera

00:05:35.196 --> 00:05:37.287
në Afrikë dhe Australi.

00:05:37.287 --> 00:05:39.717
Mendoj se ju dhashë disa nga mundësitë

00:05:39.717 --> 00:05:42.154
se ç’mund të bëjmë me
këta robotë të vegjël.

00:05:42.154 --> 00:05:46.561
Deri tani kemi bërë ca përparime,
por ende ka goxha rrugë për të bërë

00:05:46.561 --> 00:05:49.419
dhe shpresojmë që disa prej jush
të mund të kontribuojnë për këtë.

00:05:49.419 --> 00:05:51.187
Shumë faleminderit.

00:05:51.187 --> 00:05:53.391
(Duartrokitje)