Chào buổi tối.
Hành trình của tôi đến giai đoạn này
bắt đầu khi tôi đến nước Mỹ
ở độ tuổi 17.
Bạn thấy đấy,
tôi là một trong 84 triệu người dân Mỹ
là dân nhập cư
hoặc là con của dân nhập cư.
Mỗi chúng ta có một ước mơ khi đến đây,
ước mơ mà luôn bị thay đổi
và luôn phải bị đổi hướng.
Tôi là một trong những người may mắn.
Ước mơ đã được đổi của tôi giúp tôi
đến với công việc hiện tại hôm nay:
đào tạo những người nhập cư
làm việc cho văn phòng chính phủ
và mở đầu vận động
hướng về dân chủ toàn diện.
Nhưng tôi không muốn bạn nghĩ
việc đó dễ dàng,
rằng người Mỹ mở rộng vòng tay
chào đón tôi.
Việc đó vẫn chưa thực sự xảy ra.
Và tôi đã học được
một số bài học
mà tôi muốn chia sẻ với bạn,
bởi vì tôi nghĩ rằng cùng nhau
ta có thể làm nền dân chủ nước Mỹ
tốt hơn và mạnh hơn.
Tôi được sinh ra ở Ấn Độ,
nền dân chủ lớn nhất thế giới,
và khi tôi 4 tuổi,
gia đình tôi chuyển tới Belize,
có lẽ là nước có
nền dân chủ bé nhất thế giới.
Và ở độ tuổi 17,
tôi chuyển tới nước Mỹ,
nước có
nền dân chủ hùng mạnh nhất thế giới.
Tôi đến vì muốn học văn học Anh.
Bạn thấy đấy, là 1 đứa trẻ,
tôi vùi đầu trong sách vở,
và tôi nghĩ, sao không làm việc đó
kiếm tiền khi lớn lên?
Nhưng sau khi tôi tốt nghiệp đại học
và có một tấm bằng tốt nghiệp,
tôi thấy bản thân làm việc không lý tưởng
này tới việc khác.
Có lẽ đó là sự lạc quan
tôi có về nước Mỹ
đã khiến tôi mất một lúc để hiểu
rằng mọi việc sẽ không thay đổi.
Cánh cửa mà tôi tưởng đã rộng mở
thực ra chỉ mở hé --
cánh cửa này của nước Mỹ
sẽ mở rộng nếu bạn
có đúng tên,
đúng màu da,
đúng mạng lưới quan hệ,
nhưng nó có thể đóng sầm
trước mặt bạn
nếu bạn có sai tôn giáo,
sai tình trạng nhập cư,
sai màu da.
Và tôi không thể chấp nhận điều đó.
Vậy tôi bắt đầu sự nghiệp
như một doanh nhân xã hội,
mở một tổ chức dành cho
những người trẻ như tôi--
Tôi còn trẻ
khi mới thành lập tổ chức đó --
tìm hiểu về nguồn cội tới
tiểu lục địa Ấn Độ.
Trong công việc đó, tôi làm người biện hộ
cho người Nam Á và người nhập cư khác.
Tôi vận động thành viên của Quốc hội
về những vấn đề chính sách.
Tôi tình nguyện làm thăm dò
vào ngày bỏ phiếu.
Nhưng tôi không thể bỏ phiếu,
và tôi không thể tranh cử.
Nên vào năm 2000, khi được công bố
rằng phí đơn xin nhập tịch
sẽ lớn hơn gấp đôi
từ 95 đô đến 225 đô,
tôi quyết định đã đến lúc nộp đơn
trước khi tôi không thể chi trả.
Tôi điền một tờ đơn dài,
trả lời câu hỏi về những mối liên hệ
hiện tại và trước đây của tôi.
Và khi đơn đã được nộp,
dấu vân tay của tôi sẽ được lấy,
một bài kiểm tra cần phải học
trong quãng thời gian dài vô tận
đợi xếp hàng.
Bạn có thể gọi nó là rà soát cùng cực.
Và rồi, vào tháng 12 năm 2000,
tôi cùng hàng trăm người
nhập cư khác
tại một sảnh ở Brooklyn
nơi chúng tôi tuyên thề
lòng trung thành
tới đất nước từ lâu chúng tôi
đã coi là nhà.
Hành trình của tôi từ sinh viên
quốc tế tới công dân Mỹ mất 16 năm,
một khoảng thời gian ngắn nếu
so với câu chuyện của người nhập cư khác.
Và sớm sau đó tôi đã thực hiện
bước chính thức
để trở thành một công dân Mỹ,
cuộc tấn công ngày 11 tháng 9, năm 2001,
đã thay đổi khung cảnh nhập cư
trong vài thập kỉ tới.
Thành phố tôi, thành phố New York,
khi đó đang quay cuồng và hồi phục,
và giữa chuyện ấy,
chúng tôi đang trong một
chu kỳ bầu cử.
Hai điều đã xảy ra
khi chúng tôi đối mặt với sự mất mát
và cuộc hồi phục ở New York.
Cử chi bầu Michael Bloomberg
là thị trưởng thành phố New York.
Chúng tôi cũng nhận đề nghị
một cuộc trưng phiếu
Văn phòng Sở Nhập cư cho
thành phố New York.
Năm tháng sau cuộc bầu cử đó,
thị trưởng mới được bầu
chỉ định tôi làm Ủy viên đầu tiên
ở Sở Nhập cảnh
cho văn phòng mới
được thành lập này.
Tôi muốn bạn quay lại thời điểm đó.
Tôi còn là một phụ nữ trẻ
nhập cư từ Belize.
Tôi phải loạng choạng với
rất nhiều công việc ở Mỹ
trước khi tôi bắt đầu
một tổ chức cộng đồng
trong một tầng hầm nhà thờ ở Queens.
Cuộc tấn công 11/9 đã đem những cú sốc lớn
tới cộng đồng của tôi.
Những thành viên gia đình tôi,
những người trẻ tôi làm việc cùng,
đã chịu đựng sự quấy rối liên tiếp
ở trường, ở nơi làm việc
và ở sân bay.
Và tôi bây giờ cũng sẽ
diễn tả nỗi lo lắng của họ
về chính phủ.
Không công việc nào hoàn hảo
cho tôi hơn.
Và đây là 2 điều tôi đã học được
khi trở thành Ủy viên.
Đầu tiên, những người New York
có ý tốt
ở trong chính quyền thành phố
nắm giữ những vị trí chính phủ
không biết những người
nhập cư sợ hãi như thế nào
với việc thực thi pháp luật.
Phần lớn chúng ta không thực sự
biết được điểm khác,
giữa một cảnh sát trưởng,
một cảnh sát địa phương và một đặc vụ FBI.
Và phần lớn chúng ta,
khi thấy ai đó mặc đồng phục
đi qua khu phố
sẽ thấy tò mò hoặc là lo lắng.
Vậy nên nếu bạn là cha mẹ
nhập cư không có giấy tờ,
mỗi ngày khi bạn nói
tạm biệt với con bạn,
tiễn chúng tới trường và đi làm,
bạn không biết có bao nhiêu phần trăm
rằng bạn sẽ được gặp chúng vào cuối ngày.
Bởi vì một cuộc đột kích
ở nơi làm việc của bạn,
cơ hội chạm trán với cảnh sát địa phương
có thể thay đổi cuộc đời bạn mãi mãi.
Điều thứ hai tôi học được
đó là khi những người như tôi,
những ai hiểu nỗi sợ đó,
ai đã học một ngôn ngữ mới,
ai đã điều hướng hệ thống mới,
khi những người như chúng tôi
đang ngồi ở bàn,
chúng tôi ủng hộ những nhu cầu cộng đồng
khác với người khác có thể làm.
Tôi hiểu cảm giác sợ hãi
là như thế nào.
Những người nhà tôi đã
trải qua nó.
Những người trẻ tôi đã làm
cùng đã bị quấy rối,
không chỉ bởi bạn cùng lớp,
mà còn bởi giáo viên của họ.
Chồng tôi, rồi đến bạn trai tôi,
nghĩ kĩ trước khi đeo ba lô hay để mọc râu
bởi vì anh ấy đi du lịch quá nhiều.
Điều tôi học được vào năm 2001
đó là phiếu bầu của tôi quan trọng
nhưng rằng giọng nói
và quan điểm của tôi cũng quan trọng.
Và đó là ba thứ sau ---
phiếu bầu, giọng nói và quan điểm
của người nhập cư -
làm tôi nghĩ có thể giúp cho
nền dân chủ của ta mạnh mẽ hơn.
Chúng ta thực sự có sức mạnh
để thay đổi kết quả của các
cuộc bầu cử,
để giới thiệu những vấn đề mới
vào cuộc tranh luận chính sách
và để thay đổi bộ mặt của sự lãnh đạo
nam quyền người da trắng, cũ nhạt
mà chúng ta có ở đất nước ta ngày nay.
Vậy ta làm điều đó thế nào?
Nào, đầu tiên hãy nói về những phiếu bầu.
Nó sẽ không làm bạn ngạc nhiên
rằng đa số cử tri ở nước Mỹ là da trắng.
Nhưng nó sẽ khiến bạn ngạc nhiên biết rằng
cứ ba cử tri thì một người
là da đen, người La Tinh hay người Châu Á.
Nhưng vấn đề là đây:
nó không quan trọng ai có thể bỏ phiếu,
nó quan trọng ai bỏ phiếu.
Vậy nên năm 2012, nửa số cử tri
La tinh và Mỹ-Châu Á
đã không bỏ phiếu.
Và những phiếu bầu này không chỉ
quan trọng trong bầu cử tổng thống.
Chúng quan trọng với cả
bầu cử địa phương và bang.
Năm 2015, Lan Diep,
người con trai cả của một người
tị nạn chính trị từ Việt Nam,
tranh cử một vị trí vào
Hội đồng thành phố San Jose.
Anh ta thua cuộc bầu cử với 13 phiếu.
Năm nay, anh ấy phủi thất bại
của chiến dịch đó
và quay lại tranh cử vị trí đó,
và lần này anh ta thắng, với
12 phiếu bầu.
Từng lá phiếu của chúng ta đều quan trọng.
Và khi những người như Lan
đang ngồi ở bàn chính trị,
họ có thể tạo nên khác biệt.
Ta cần những giọng nói đó.
Ta cần những giọng nói đó
một phần bởi vì nền lãnh đạo Mỹ
không giống với cư dân Mỹ.
Có hơn 500,000 văn phòng
địa phương và bang ở Mỹ.
Ít hơn 2% những văn phòng đó phụ trách
bởi người Mỹ-Châu Á hay La tinh,
hai nhóm người nhập cư lớn nhất
ở nước ta.
Ở thành phố Yakima, Washington,
có 49% dân số là người Mỹ-La tinh,
chưa hề có một người La tinh nào
trong hội đồng thành phố tới năm nay.
Ba người La tinh mới được nhận
vào Hội đồng thành phố Yakima năm 2016.
Một trong số đó là Carmen Mesndez.
Cô ấy là thế hệ đầu tiên học đại học.
Cô lớn lên phần thì ở Colima, Mexico,
và phần còn lại ở Yakima, Washington.
Cô ấy là một bà mẹ đơn thân,
một người ủng hộ cộng đồng.
Giọng nói của cô ấy
trong Hội đồng thành phố Yakima
đang ủng hộ thay mặt cộng đồng La tinh
và toàn bộ cư dân Yakima.
Và cô là một tấm gương cho con gái mình
và những người La Tinh khác.
Nhưng điều thứ ba chưa được
khai thác ở nền dân chủ Mỹ
là quan điểm mà dân nhập cư mang lại.
Ta đã phải đấu tranh được ở đây.
Chúng ta đến vì cơ hội kinh tế và học tập.
Ta đến vì tự do chính trị và tôn giáo.
Chúng ta đến
trong cuộc theo đuổi tình yêu.
Sự tận tâm đó,
sự cam kết với nước Mỹ
chúng ta cũng mang đến dịch vụ công cộng.
Những người như Athena Salman,
người lần đầu tiên thắng
một chỗ trong
Nhà bang Arizona tuần trước.
Bố Athena lớn lên tại bờ Tây
và chuyển tới Chicago,
nơi ông ấy gặp mẹ cô.
Mẹ cô ấy mang một phần dòng máu Ý,
một phần Mexico và một phần Đức.
Họ cùng nhau chuyển đến Arizona
và xây dựng cuộc sống.
Athena, khi cô vào nhà bang,
sẽ đấu tranh cho nguồn cấp tiền giáo dục
mà sẽ giúp cho những gia đình
như gia đình mình
để họ có thể đạt được
ổn định về tài chính
mà chúng ta luôn mong muốn.
Lá phiếu, tiếng nói và quan điểm
của dân nhập cư
là những thứ mà tất cả chúng ta cần
phải hành động để đưa vào nền dân chủ Mỹ.
Nó không chỉ là việc của tôi.
Mà cũng là việc của bạn.
Và nó sẽ không dễ dàng.
Chúng ta không bao giờ biết
khi đưa thêm một yếu tố mới
vào phương trình sẽ thay đổi những gì.
Và có một chút đáng sợ.
Bạn sợ rằng
tôi sẽ cướp vị trí của bạn trên bàn,
và tôi sợ rằng
tôi sẽ không bao giờ có một vị trí trên bàn.
Và tất cả chúng ta đều sợ
rằng chúng ta sẽ mất đất nước này
mà chúng ta biết và yêu thương.
Tôi sợ rằng bạn sẽ cướp nó khỏi tôi,
và bạn sợ rằng
tôi sẽ cướp nó khỏi bạn.
Hãy nhìn xem,
năm nay cuộc bầu cử diễn ra rất cam go,
điều nhắc nhở là những người
có lịch sử nhập cư như tôi
có thể bị loại bỏ
bởi ý thích của một nhà lãnh đạo.
Nhưng tôi đã chiến đấu để ở đất nước này
và tôi sẽ tiếp tục làm vậy mỗi ngày.
Nên sự lạc quan của tôi
chưa bao giờ lung lay,
bởi tôi biết có hàng triệu người nhập cư
như tôi,
trước mặt tôi, sau lưng tôi
và quanh tôi.
Đó cũng là đất nước của chúng ta.
Cảm ơn.
(Vỗ tay)