WEBVTT

00:00:06.630 --> 00:00:11.734
Dobrze prosperujące ziemskie ekosystemy
mogą wydawać się trwałymi elementami,

00:00:11.734 --> 00:00:15.037
ale w rzeczywistości
są one podatne na upadek.

00:00:15.037 --> 00:00:17.034
Dżungle mogą stać się pustyniami,

00:00:17.034 --> 00:00:19.666
a rafy skałami bez życia,

00:00:19.666 --> 00:00:23.972
nawet bez kataklizmów,
takich jak wulkany czy asteroidy.

00:00:23.972 --> 00:00:28.466
Co czyni jeden ekosystem silnym,
a drugi słabym w obliczu zmian?

00:00:28.466 --> 00:00:32.217
Odpowiedzią jest
w dużym stopniu bioróżnorodność.

00:00:32.217 --> 00:00:35.692
Na bioróżnorodność skłądają się 
trzy przeplatające się cechy:

00:00:35.692 --> 00:00:37.720
różnorodność ekosystemowa,

00:00:37.720 --> 00:00:39.585
różnorodność gatunkowa

00:00:39.585 --> 00:00:41.696
i różnorodność genetyczna.

00:00:41.696 --> 00:00:44.589
Im bardziej się przeplatają,

00:00:44.589 --> 00:00:48.321
tym gęstszy i odporniejszy jest splot.

00:00:48.321 --> 00:00:50.305
Na przykład puszcza amazońska,

00:00:50.305 --> 00:00:53.292
jeden z najbardziej
bioróżnorodnych regionów na Ziemi

00:00:53.292 --> 00:00:55.289
z powodu swoich złożonych ekosystemów,

00:00:55.289 --> 00:00:57.086
mieszanki gatunków

00:00:57.086 --> 00:00:59.849
i różnorodności genetycznej 
w obrębie tych gatunków.

00:00:59.849 --> 00:01:01.678
To są splątane plącza liany,

00:01:01.678 --> 00:01:04.918
które pną się
od leśnego podłoża do korony drzew,

00:01:04.918 --> 00:01:07.047
przeplatając się z wierzchołkami drzew

00:01:07.047 --> 00:01:11.657
i zapuszczając grube łodygi,
podtrzymujące te górujące drzewa.

00:01:11.657 --> 00:01:13.299
Wzmocnione przez liany,

00:01:13.299 --> 00:01:16.963
drzewa dostarczają nasiona,
owoce i liście roślinożercom,

00:01:16.963 --> 00:01:19.821
takim jak tapir czy agouti,

00:01:19.821 --> 00:01:23.778
które roznoszą ich nasiona po lesie,
dzięki czemu mogą rosnąć.

00:01:23.778 --> 00:01:26.207
Resztki są jedzone przez miliony insektów,

00:01:26.207 --> 00:01:30.223
które rozkładając i przetwarzając 
składniki odżywcze, tworzą żyzne gleby.

00:01:30.223 --> 00:01:34.910
Las deszczowy jest ogromnym systemem 
złożonym z mniejszych systemów, jak ten,

00:01:34.910 --> 00:01:38.188
a każdy z nich jest wypełniony
powiązanymi ze sobą gatunkami.

00:01:38.188 --> 00:01:40.471
Każde ogniwo
zapewnia stabilność następnemu.

00:01:40.471 --> 00:01:43.329
wzmacniając splot bioróżnorodności.

00:01:43.329 --> 00:01:45.092
Splot wzmacnia się jeszcze bardziej

00:01:45.092 --> 00:01:48.976
poprzez różnorodność genetyczną
w obrębie poszczególnych gatunków,

00:01:48.976 --> 00:01:51.484
dzięki której radzą sobie ze zmianami.

00:01:51.484 --> 00:01:54.531
Gatunki, którym z powodu
izolacji lub nielicznej poplulacji

00:01:54.531 --> 00:01:56.181
brakuje różnorodności genetycznej,

00:01:56.181 --> 00:01:58.491
są bardziej wrażliwe na wahania

00:01:58.491 --> 00:02:03.042
spowodowane przez zmiany klimatyczne,
choroby lub fragmentację siedlisk.

00:02:03.042 --> 00:02:06.713
Kiedy jakiś gatunek znika 
z powodu osłabionej puli genetycznej,

00:02:06.713 --> 00:02:10.945
węzeł się rozplątuje
i części sieci się rozpadają.

00:02:10.945 --> 00:02:14.511
Co by się stało,
gdyby usunąć jeden gatunek z ekosystemu?

00:02:14.511 --> 00:02:16.945
Czy system by się rozpadł?

00:02:16.945 --> 00:02:18.388
Raczej nie.

00:02:18.388 --> 00:02:21.060
Liczba gatunków,
ich różnorodność genetyczna

00:02:21.062 --> 00:02:23.249
i złożoność ekosystemów

00:02:23.249 --> 00:02:26.135
tworzą tak bogatą
bioróżnorodność w tym lesie,

00:02:26.135 --> 00:02:30.802
że luka w splocie
nie spowoduje rozplątania.

00:02:30.802 --> 00:02:34.457
Las pozostaje odporny 
i może otrząsnąć się po zmianach.

00:02:34.457 --> 00:02:36.509
Nie działa to jednak w każdym przypadku.

00:02:36.509 --> 00:02:40.271
W niektórych środowiskach
usunięcie jedego z ważnych komponentów

00:02:40.271 --> 00:02:42.747
może zachwiać cały system.

00:02:42.747 --> 00:02:44.963
Na przykład rafy koralowe.

00:02:44.963 --> 00:02:48.215
Wiele organizmów rafy
zależy od koralowców.

00:02:48.215 --> 00:02:51.801
Zapewniają one mikrosiedlska,
schronienie i miejsce do rozrodu

00:02:51.801 --> 00:02:56.397
dla tysięcy gatunków ryb, 
skorupiaków i mięczaków.

00:02:56.397 --> 00:03:01.186
Koralowce tworzą też współzależne relacje
z grzybami i bakteriami.

00:03:01.186 --> 00:03:02.987
Koralowiec jest krosnem,

00:03:02.987 --> 00:03:07.041
które pozwala upleść
zaplątane sieci bioróżnorodności.

00:03:07.041 --> 00:03:09.764
To sprawia, że koralowce
są kluczowymi organizmami,

00:03:09.764 --> 00:03:12.974
od których zależy
przeżycie wielu innych organizmów.

00:03:12.974 --> 00:03:15.670
Co się stanie, 
gdy niszczące praktyki połowowe,

00:03:15.670 --> 00:03:18.237
zanieczyszczenia i zakwaszenia oceanów

00:03:18.237 --> 00:03:21.775
osłabią, a nawet zabijają je wszystkie?

00:03:21.775 --> 00:03:23.695
Dokładnie to, o czym myślisz.

00:03:23.695 --> 00:03:28.478
Utrata tych kluczowych gatunków 
naraża uzależnione gatunki na wymarcie,

00:03:28.478 --> 00:03:31.241
zagrażając całej strukturze rafy.

00:03:31.241 --> 00:03:34.232
Ekosystemy, gatunki
i różnorodność genetyczna

00:03:34.232 --> 00:03:37.991
tworzą razem
skomplikowany splot bioróżnorodności,

00:03:37.991 --> 00:03:41.593
który jest niezbędny 
dla przetrwania organizmów na Ziemi.

00:03:41.593 --> 00:03:44.711
My, ludzie, też jesteśmy
wpleceni w bioróżnorodność.

00:03:44.711 --> 00:03:49.393
Wystarczy, że zaniknie kilka nici,
a już będzie zagrożony nasz dobrobyt.

00:03:49.394 --> 00:03:52.796
Usunięcie zbyt wielu połączeń
grozi rozplątaniem wszystkiego.

00:03:52.796 --> 00:03:55.365
Przyszłość jest nieprzewidywalna,

00:03:55.365 --> 00:03:58.301
ale bioróżnorodność
daje nam polisę ubezpieczeniową,

00:03:58.301 --> 00:04:02.597
zabezpieczenie naszego przetrwania.