1
00:00:01,015 --> 00:00:04,008
Câu chuyện này xuất phát

2
00:00:04,032 --> 00:00:05,290
từ hai đứa con của tôi.

3
00:00:05,314 --> 00:00:07,286
Lúc đó, chúng tôi đang
đi vào rừng Oakland

4
00:00:07,286 --> 00:00:11,154
con gái tôi phát hiện một cái hộp nhựa
trong một con lạch.

5
00:00:11,647 --> 00:00:13,309
Nó nhìn tôi rồi nói:

6
00:00:13,333 --> 00:00:15,840
"Bố ơi?"

7
00:00:15,864 --> 00:00:17,268
"Cái hộp không nên ở đó."

8
00:00:17,268 --> 00:00:19,960
Khi cô bé nói vậy,
tôi nhớ đến buổi cắm trại mùa hè.

9
00:00:19,984 --> 00:00:21,482
Vào buổi sáng đi thăm quan đó,

10
00:00:21,506 --> 00:00:24,533
ngay trước khi họ để các bố mẹ
đi qua cổng để đón con,

11
00:00:24,543 --> 00:00:26,376
vị giám sát trại sẽ nói:
"Nhanh nào!"

12
00:00:26,396 --> 00:00:28,895
"Mỗi người hãy nhặt năm mảnh rác!"

13
00:00:28,919 --> 00:00:31,959
Bạn thấy vài trăm đứa trẻ,
mỗi đứa nhặt năm mảnh rác,

14
00:00:31,983 --> 00:00:34,556
sau đó, khu trại trở nên
sạch sẽ hơn rất nhiều.

15
00:00:34,580 --> 00:00:35,739
Tôi nghĩ rằng,

16
00:00:35,763 --> 00:00:40,300
tại sao ta không áp dụng mô hình đó
với tầm cỡ toàn cầu?

17
00:00:40,324 --> 00:00:43,275
Đó chính là ý tưởng của Litterati.

18
00:00:43,299 --> 00:00:46,648
Tham vọng là tạo ra một thế giới
sạch bóng rác.

19
00:00:46,672 --> 00:00:48,180
Tôi sẽ nói về cách nó bắt đầu.

20
00:00:48,204 --> 00:00:51,590
Tôi chụp một điếu thuốc lá
và đăng lên Instagram.

21
00:00:52,222 --> 00:00:54,089
Và tôi chụp một bức khác...

22
00:00:54,113 --> 00:00:55,670
một bức khác...

23
00:00:55,694 --> 00:00:56,791
lại một bức khác nữa.

24
00:00:56,815 --> 00:00:58,101
Tôi thấy hai điều:

25
00:00:58,105 --> 00:01:01,667
một, rác trở thành
một thứ nghệ thuật dễ tiếp cận.

26
00:01:02,244 --> 00:01:02,975
Thứ hai,

27
00:01:02,975 --> 00:01:05,318
trong vòng vài ngày,
tôi đã chụp 50 bức ảnh,

28
00:01:05,348 --> 00:01:07,449
tôi nhặt ra từng ảnh một,

29
00:01:07,479 --> 00:01:09,824
tôi nhận ra tôi đã lập kỷ lục mới

30
00:01:09,858 --> 00:01:13,129
về khả năng gây ảnh hưởng tích cực
của bản thân lên toàn thế giới.

31
00:01:13,153 --> 00:01:15,341
Đó có thể là một trong 50 thứ
bạn nhìn thấy,

32
00:01:15,365 --> 00:01:16,608
hoặc bạn dẫm lên,

33
00:01:16,632 --> 00:01:18,160
hoặc các chú chim vô tình ăn.

34
00:01:18,709 --> 00:01:21,421
Tôi nói với mọi người
về điều mình đang làm,

35
00:01:21,445 --> 00:01:23,891
và họ bắt đầu tham gia cùng tôi.

36
00:01:24,831 --> 00:01:26,524
Một ngày,

37
00:01:26,548 --> 00:01:28,204
bức ảnh từ Trung Quốc này xuất hiện.

38
00:01:28,204 --> 00:01:31,204
Và dó là lúc tôi nhận ra

39
00:01:31,204 --> 00:01:34,600
Litterati có sẽ không chỉ dừng lại
ở vài bức ảnh hoa mỹ,

40
00:01:34,624 --> 00:01:37,993
chúng tôi sẽ trở thành một cộng đồng
thu thập dữ liệu.

41
00:01:38,869 --> 00:01:40,759
Mỗi bức ảnh là một câu chuyện.

42
00:01:41,279 --> 00:01:43,412
Nó cho ta biết, ai đã nhặt được gì,

43
00:01:43,426 --> 00:01:45,507
và được nhặt ở đâu,

44
00:01:45,531 --> 00:01:47,561
và khi nào.

45
00:01:47,936 --> 00:01:50,435
Tôi đã xây dựng một bản đồ
trên Google map,

46
00:01:50,459 --> 00:01:54,512
và đánh dấu các địa điểm
những túi rác được thu gom.

47
00:01:54,536 --> 00:01:58,454
Bằng cách đó, cộng đồng chúng tôi
phát triển

48
00:01:58,478 --> 00:02:00,157
và các dữ liệu cũng phát triển.

49
00:02:00,806 --> 00:02:04,267
Đường đến trường của hai con tôi
xuyên qua trung tâm những chỗ rác đó.

50
00:02:05,125 --> 00:02:06,336
Rác:

51
00:02:06,360 --> 00:02:09,064
nó luôn hiện diện đằng sau cuộc sống
của chúng ta.

52
00:02:09,088 --> 00:02:11,187
Nhưng nếu ta đưa chúng
ra ánh sáng?

53
00:02:11,211 --> 00:02:14,123
Nếu ta hiểu rõ về chúng, thứ hiện diện
trên đường phố,

54
00:02:14,147 --> 00:02:15,536
trên vỉa hè,

55
00:02:15,560 --> 00:02:17,098
và trong sân trường?

56
00:02:17,122 --> 00:02:20,369
Làm cách nào để tạo nên sự khác biệt
nhờ vào những dữ liệu đó?

57
00:02:21,189 --> 00:02:22,367
Tôi sẽ cho các bạn thấy.

58
00:02:22,371 --> 00:02:23,796
Đầu tiên là ở các thành phố.

59
00:02:24,418 --> 00:02:29,057
San Francisco muốn tìm hiểu xem trong rác
chứa bao nhiêu phần trăm thuốc lá,

60
00:02:29,081 --> 00:02:30,243
Tại sao?

61
00:02:30,267 --> 00:02:31,476
Để đánh thuế.

62
00:02:31,963 --> 00:02:33,718
Họ cho một vài người đi trên phố,

63
00:02:33,742 --> 00:02:35,257
với bút chì và bảng ghi,

64
00:02:35,267 --> 00:02:37,680
họ sẽ đi thu thập thông tin,

65
00:02:37,704 --> 00:02:40,815
để đưa đến việc đánh thuế
20 cent cho mỗi điếu thuốc bán ra.

66
00:02:41,787 --> 00:02:43,940
Và họ bị kiện

67
00:02:43,964 --> 00:02:45,140
bởi công ty thuốc lá,

68
00:02:45,164 --> 00:02:48,154
vì cho rằng việc đi thu thập dữ liệu
bằng bút chì và bảng ghi

69
00:02:48,174 --> 00:02:50,735
là không chính xác và không đáng tin.

70
00:02:51,454 --> 00:02:55,134
Thành phố hỏi tôi rằng liệu công nghệ
của chúng tôi có giúp được không.

71
00:02:55,158 --> 00:02:56,407
Họ không phát hiện ra,

72
00:02:56,431 --> 00:02:58,679
rằng thứ "công nghệ" đó
thực ra là Instagram...

73
00:02:58,703 --> 00:02:59,542
(Cười)

74
00:02:59,556 --> 00:03:01,032
Nhưng tôi nói, "Được chứ!"

75
00:03:01,056 --> 00:03:02,072
(Cười)

76
00:03:02,096 --> 00:03:06,004
"Công nghệ đó kiểm tra được nhãn thuốc lá,
ví dụ Parliament hoặc Pall Mall.

77
00:03:06,028 --> 00:03:09,453
Hơn nữa, mọi bức ảnh đều được
gán nhãn thời gian và địa điểm,

78
00:03:09,477 --> 00:03:10,858
để làm bằng chứng."

79
00:03:11,839 --> 00:03:15,059
Trong bốn ngày, 5000 ảnh đã được xử lý,

80
00:03:15,083 --> 00:03:20,021
dữ liệu đó được đưa ra toà, giúp cho việc
thu thuế và tăng gấp đôi số thuế thu được,

81
00:03:20,045 --> 00:03:24,368
tạo ra giá trị thặng dư hằng năm
khoảng bốn triệu đôla,

82
00:03:24,392 --> 00:03:26,857
giúp San Francisco
trong việc vệ sinh môi trường.

83
00:03:28,001 --> 00:03:30,010
Tôi rút ra hai thứ khi làm công việc đó:

84
00:03:30,040 --> 00:03:32,814
một, Instagram không hẳn là công cụ tốt...

85
00:03:32,838 --> 00:03:33,869
(Cười)

86
00:03:33,893 --> 00:03:35,396
nên chúng tôi đã viết phần mềm.

87
00:03:35,420 --> 00:03:36,843
Thứ hai, nếu bạn để ý kỹ,

88
00:03:36,867 --> 00:03:40,694
mỗi thành phố trên thế giời
đều có cách thức xả rác riêng!

89
00:03:40,718 --> 00:03:44,554
Cách thức riêng biệt đó giúp chúng tôi
nhận diện căn nguyên vấn đề,

90
00:03:44,578 --> 00:03:46,549
và tìm ra hướng giải quyết.

91
00:03:47,646 --> 00:03:50,024
Nếu bạn tạo ra lãi

92
00:03:50,048 --> 00:03:52,511
chỉ bằng việc điều tra
về tỷ lệ vỏ thuốc lá,

93
00:03:52,535 --> 00:03:54,631
ồ... nếu chúng là vỏ cốc cà phê,

94
00:03:54,655 --> 00:03:56,361
vỏ chai soda,

95
00:03:56,385 --> 00:03:57,799
hoặc chai nhựa thì sao?

96
00:03:58,501 --> 00:04:01,702
Nếu bạn hiểu về những loại rác
ở San Francisco, vậy còn Oakland,

97
00:04:01,726 --> 00:04:03,422
Amsterdam,

98
00:04:03,446 --> 00:04:06,416
hay những nơi xung quanh nhà mình thì sao?

99
00:04:07,408 --> 00:04:08,642
Nhãn của rác à?

100
00:04:08,666 --> 00:04:10,567
Ta dùng dữ liệu này thế nào,

101
00:04:10,591 --> 00:04:14,803
để tận dụng lợi ích về môi trường
và kinh tế của chúng?

102
00:04:15,646 --> 00:04:18,858
Có một toà nhà ở trung tâm Oakland
từng ngập trong rác,

103
00:04:19,325 --> 00:04:23,429
Cộng đồng Litterati đến đó
và đã thu thập được 1500 mẩu rác.

104
00:04:23,812 --> 00:04:25,152
Đây là thứ chúng tôi rút ra:

105
00:04:25,176 --> 00:04:28,516
hầu hết số rác đó đều từ một
nhãn bánh taco nổi tiếng.

106
00:04:29,738 --> 00:04:33,315
Hầu hết rác ở nhãn bánh đó
đến từ gói tương ớt của họ.

107
00:04:34,438 --> 00:04:38,064
Và hầu hết những gói tương ớt đó
thậm chí còn chưa được bóc ra.

108
00:04:39,965 --> 00:04:42,680
Vấn đề là vậy, còn hướng giải quyết...

109
00:04:42,704 --> 00:04:46,665
Có lẽ họ chỉ nên cho khách hàng tương ớt
khi được yêu cầu,

110
00:04:46,689 --> 00:04:48,698
hoặc bán với số lượng lớn,

111
00:04:48,722 --> 00:04:51,274
hoặc nghĩ ra cách lưu trữ bền lâu hơn.

112
00:04:51,298 --> 00:04:54,267
Làm cách nào để một nhãn hàng
biến một thứ gây ô nhiễm,

113
00:04:54,291 --> 00:04:56,297
thành một động lực phát triển kinh tế,

114
00:04:56,321 --> 00:04:58,089
và trở thành người hùng?

115
00:04:59,292 --> 00:05:01,494
Nếu bạn muốn thực sự thay đổi,

116
00:05:01,518 --> 00:05:04,392
hãy bắt đầu với những đứa trẻ của mình.

117
00:05:04,416 --> 00:05:07,819
Một nhóm học sinh lớp năm
thu gom được 1247 mảnh rác

118
00:05:07,843 --> 00:05:09,691
chúng đều ở trên sân trường.

119
00:05:09,715 --> 00:05:12,247
Họ nhận ra rằng
loại rác phổ biến nhất

120
00:05:12,271 --> 00:05:15,505
là ống hút bằng nhựa
từ chính căng tin của trường mình.

121
00:05:15,947 --> 00:05:18,476
Và những đứa trẻ này
đến gặp Hiệu trưởng và hỏi,

122
00:05:18,500 --> 00:05:20,270
"Tại sao ta phải mua ống hút?"

123
00:05:21,166 --> 00:05:22,921
Và họ không mua nữa.

124
00:05:22,945 --> 00:05:26,599
Họ ngộ ra rằng, từng cá nhân có thể
tạo ra sự khác biệt,

125
00:05:26,623 --> 00:05:29,061
nhưng đoàn kết lại,
họ sẽ tạo ra sức ảnh hưởng.

126
00:05:29,503 --> 00:05:33,515
Không quan trọng việc bạn là học sinh
hay nhà khoa học,

127
00:05:33,539 --> 00:05:36,674
bạn sống ở Honolulu hay Hà Nội,

128
00:05:36,698 --> 00:05:39,139
đây là cộng đồng chung của mọi người.

129
00:05:39,974 --> 00:05:44,653
Nó bắt đầu từ hai đứa trẻ
ở khu rừng phía bắc California,

130
00:05:44,677 --> 00:05:47,491
và bây giờ nó lan rộng ra toàn thế giới.

131
00:05:47,938 --> 00:05:49,721
Cách chúng tôi đã đạt được chúng ư?

132
00:05:50,067 --> 00:05:52,065
Từng chút, từng chút một.

133
00:05:52,508 --> 00:05:53,723
Cám ơn.

134
00:05:53,747 --> 00:05:57,365
(Vỗ tay)