0:00:01.015,0:00:04.008
Bu hikaye şu ikisiyle başlıyor --

0:00:04.032,0:00:05.290
benim çocuklarımla.

0:00:05.314,0:00:06.996
Bir gün Oakland ormanında[br]yürüyüş yaparken,

0:00:07.020,0:00:11.154
kızım derenin içinde, içi kedi kumu dolu[br]plastik bir leğen fark etti.

0:00:11.647,0:00:13.309
Bana baktı ve dedi ki,

0:00:13.333,0:00:15.840
"Babacığım!

0:00:15.864,0:00:17.514
O şeyin derenin içinde ne işi var?"

0:00:17.538,0:00:19.960
Bu sözü, bana gittiğim [br]bir yaz kampını hatırlattı.

0:00:19.984,0:00:21.336
Ziyaret günü sabahında,

0:00:21.336,0:00:24.583
heyecanlı ailelerimiz kampın[br]kapısından içeri dalmadan hemen önce,

0:00:24.583,0:00:26.326
kamp amirimiz: "Çabuk olun!

0:00:26.326,0:00:28.895
Herkes hemen beş parça[br]çöp toplasın." dedi.

0:00:28.919,0:00:31.959
Yüzlerce küçük çocuğun beşer parça[br]çöp topladığını düşünsenize,

0:00:31.983,0:00:34.556
kampınız hemen tertemiz[br]bir yer haline gelir.

0:00:34.580,0:00:35.739
Ben de düşündüm ki,

0:00:35.763,0:00:40.300
bu temizleme modelini neden[br]tüm dünya üzerinde uygulamayalım ki?

0:00:40.324,0:00:43.275
Ve bu, Litterati için[br]ilham kaynağı oldu.

0:00:43.299,0:00:46.648
Hayalim, çöpten arınmış bir[br]dünya yaratmaktı.

0:00:46.672,0:00:48.180
Nasıl başladığını anlatayım.

0:00:48.204,0:00:51.590
İlk önce bir sigara fotoğrafı[br]çekerek Instagram'a koydum.

0:00:52.222,0:00:54.089
Daha sonra bir başka fotoğraf çektim.

0:00:54.113,0:00:55.670
Ve sonra bir tane daha...

0:00:55.694,0:00:56.751
Derken bir tane daha.

0:00:56.775,0:00:57.955
Ve iki şey farkettim:

0:00:57.985,0:01:01.667
birincisi, çöp o anda sanatsal ve [br]yaklaşılabilir bir şey haline gelmişti;

0:01:01.984,0:01:03.655
ve ikincisi de,[br]birkaç günün sonunda

0:01:03.675,0:01:05.584
telefonumda 50 kadar[br]fotoğraf birikmişti

0:01:05.588,0:01:07.545
ve her bir fotoğrafı kaydederken

0:01:07.569,0:01:09.954
farkettim ki, aslında evren üzerinde [br]

0:01:09.978,0:01:13.129
yarattığım olumlu etkinin bir[br]kaydını tutuyordum.

0:01:13.153,0:01:15.471
Bu, görebileceğiniz veya[br]üzerine basabileceğiniz,

0:01:15.471,0:01:16.758
ya da kuşların yiyebileceği

0:01:16.758,0:01:18.430
50 daha az şey demek.

0:01:18.769,0:01:21.421
Böylece insanlara ne yaptığımı[br]anlatmaya başladım

0:01:21.445,0:01:23.801
ve onlar da bana katılmaya başladılar.

0:01:24.831,0:01:26.524
Bir gün,

0:01:26.548,0:01:29.076
bu fotoğraf Çin'den gönderildi.

0:01:30.039,0:01:31.640
Ve o zaman Litterati'nin

0:01:31.640,0:01:34.600
sadece hoş fotoğraflardan[br]çok daha fazlası olduğunu fark ettim;

0:01:34.624,0:01:37.993
çünkü biz zamanla bilgi biriktiren[br]bir topluluk haline geliyorduk.

0:01:38.869,0:01:40.759
Her bir fotoğraf bir hikaye anlatıyor.

0:01:41.279,0:01:43.472
Fotoğraflar bize kimin neyi çektiğini,

0:01:43.496,0:01:45.507
coğrafi etiket nerede olduğunu,

0:01:45.531,0:01:47.721
tarih bilgisi de ne zaman[br]çektiğini anlatıyor.

0:01:48.006,0:01:50.435
Böylece bir Google Haritalar[br]uygulaması oluşturdum

0:01:50.459,0:01:54.512
ve çöplerin toplandığı noktaları[br]haritada göstermeye başladım.

0:01:54.536,0:01:57.754
Ve bu süreç boyunca[br]topluluk büyüdü,

0:01:58.118,0:02:00.117
ve veri de büyüdü.

0:02:00.806,0:02:04.267
Ve çocuklarım da bu farkındalıkla[br]okula gitmeye başladılar.

0:02:05.125,0:02:06.336
Çöp;

0:02:06.360,0:02:09.064
hayatımızın arka planında[br]sürekli var olan bir şey.

0:02:09.088,0:02:11.187
Bunu hayatımızın[br]ön planına alsak ne olur?

0:02:11.211,0:02:14.563
Caddelerimizde, kaldırımlarımızın[br]üzerinde ve okul bahçelerindekilerin

0:02:14.563,0:02:15.536
ne olduğunu

0:02:15.560,0:02:17.098
tam olarak anlarsak ne olur?

0:02:17.122,0:02:20.369
Bu bilgiyi bir fark yaratmak[br]için nasıl kullanabiliriz?

0:02:20.959,0:02:22.111
Size göstereyim.

0:02:22.111,0:02:23.796
İlk olarak bu, şehirler.

0:02:24.418,0:02:29.057
San Francisco, çöplerin yüzde kaçının[br]sigara izmariti olduğunu öğrenmek istedi.

0:02:29.081,0:02:30.243
Peki neden?

0:02:30.267,0:02:31.476
Vergi almak için.

0:02:32.073,0:02:34.208
Bu yüzden sokaklara, ellerinde[br]kalemler ve not defterleriyle

0:02:34.232,0:02:35.593
dolaşarak bilgi toplayan

0:02:35.617,0:02:37.680
bir kaç insan yerleştirdi,

0:02:37.704,0:02:41.345
ki bu da her bir paket sigara satışından[br]20 sent vergi alınmasına neden oldu.

0:02:41.787,0:02:43.940
Ve sonra hükümete büyük bir tütün şirketi

0:02:43.964,0:02:45.140
tarafından dava açıldı.

0:02:45.164,0:02:48.380
İddiaları ise kalem[br]ve defterle toplanan bilginin

0:02:48.404,0:02:50.735
kesin ve ispat edilebilir olmadığıydı.

0:02:51.454,0:02:54.984
Yetkililer beni aradı ve teknolojimizin[br]yardımcı olup olamayacağını sordu.

0:02:55.158,0:02:57.137
Teknolojimizin Instagram[br]hesabım olduğunun

0:02:57.137,0:02:58.679
farkındalar mıydı, emin değilim.

0:02:58.703,0:02:59.742
(Gülüşmeler)

0:02:59.766,0:03:01.032
Ama "Yapabiliriz." dedim.

0:03:01.056,0:03:02.072
(Gülüşmeler)

0:03:02.096,0:03:06.004
"Ve izmaritin Parliament mi yoksa[br]Pall Mall mı olduğunu da öğrenebiliriz.

0:03:06.028,0:03:09.453
Ayrıca her bir fotoğraf konum[br]ve zaman etiketine sahip,

0:03:09.477,0:03:11.038
bu da size kanıt sağlar."

0:03:11.839,0:03:15.059
Dört günlük bir çalışma ve[br]5.000 sigara izmariti sonrası,

0:03:15.083,0:03:20.021
verilerimiz mahkemede hem kanıt oluşturdu[br]hem de vergiyi iki katına çıkarttı.

0:03:20.045,0:03:24.368
ki bu da San Francisco'nun kendi kendini[br]temizlemesi için yıllık dört milyon dolarlık

0:03:24.392,0:03:26.687
bir gelir vergisi ortaya çıkardı.

0:03:28.001,0:03:29.760
Bu süreç bana iki şeyi öğretti:

0:03:29.760,0:03:32.814
İlki, Instagram doğru bir araç değil --

0:03:32.838,0:03:33.743
(Gülüşmeler)

0:03:33.743,0:03:35.396
o yüzden bir uygulama geliştirdik.

0:03:35.420,0:03:36.917
Ve ikincisi, eğer düşünürseniz,

0:03:36.917,0:03:40.694
dünyadaki bütün şehirler çöple alakalı[br]birbirinden farklı parmak izine sahip

0:03:40.718,0:03:45.364
ve bu parmak izi hem sorunun kaynağına[br]inmek hem de çözüm yolu üretmek için

0:03:45.364,0:03:46.789
imkan sağlıyor.

0:03:47.646,0:03:50.024
Sadece sigara oranını anlayarak

0:03:50.048,0:03:52.511
bir gelir akışı oluşturabiliyorsanız,

0:03:52.535,0:03:54.631
bu, neden kahve bardakları,

0:03:54.655,0:03:56.361
gazlı içecek kutuları veya

0:03:56.385,0:03:57.939
plastik şişelerle yapılamasın?

0:03:58.501,0:04:01.702
Eğer San Francisco'nun parmak izini[br]alabiliyorsanız, aynı şeyi Oakland,

0:04:01.726,0:04:03.422
Amsterdam

0:04:03.446,0:04:06.416
veya size yakın başka bir ülke için[br]neden yapamayasınız?

0:04:07.408,0:04:08.642
Peki ya markalar?

0:04:08.666,0:04:10.567
Acaba onlar bu bilgileri,

0:04:10.591,0:04:14.803
çevresel ve ekonomik çıkarları[br]doğrultusunda nasıl kullanabilirler?

0:04:15.646,0:04:18.858
Oakland şehir merkezinde [br]çöplerle dolu bir arsa var.

0:04:19.325,0:04:23.429
Litterati topluluğu orada bir araya geldi[br]ve 1.500 parça çöp topladı.

0:04:23.812,0:04:25.152
Ve şunu öğrendik:

0:04:25.176,0:04:28.386
Bu 1.500 çöpün çoğu çok bilinen[br]bir dürüm markasına aitti.

0:04:29.738,0:04:33.315
Bu markanın çöplerinin çoğu da[br]acı sos paketleriydi

0:04:34.438,0:04:38.064
ve paketlerin birçoğu[br]hiç açılmadan atılmıştı.

0:04:39.965,0:04:42.680
Bu probleme çözüm yolu şunlar olabilir:

0:04:42.704,0:04:46.665
Belki bu marka acı sosları[br]yalnızca isteyen kişilere verebilir

0:04:46.689,0:04:48.698
veya soslar için bir otomat kurabilir

0:04:48.722,0:04:51.274
veya doğa dostu paketler kullanabilir.

0:04:51.298,0:04:54.267
Bir marka, çevresel bir tehdidi[br]nasıl ekonomik bir

0:04:54.291,0:04:56.297
avantaja dönüştürüp

0:04:56.321,0:04:58.089
bir sanayi devi haline gelebilir?

0:04:59.212,0:05:01.494
Eğer gerçekten bir değişim[br]yaratmak istiyorsanız,

0:05:01.518,0:05:04.392
bunun en iyi yolu,[br]kendi çocuklarımızdan başlamaktır.

0:05:04.416,0:05:07.819
Bir grup beşinci sınıf öğrencisi,[br]yalnızca kendi okul bahçelerinde[br]

0:05:07.843,0:05:09.691
1.247 adet çöp topladı.

0:05:09.715,0:05:12.247
Ve topladıkları çöplerin çoğunun,

0:05:12.271,0:05:15.505
okul kantinlerinden alınan[br]pipetlerin kağıdı olduğunu öğrendiler.

0:05:15.947,0:05:18.476
Daha sonra okul müdürüne gidip[br]ona şu soruyu sordular:

0:05:18.500,0:05:20.160
"Neden hâlâ pipet alıyoruz?"

0:05:21.166,0:05:22.921
Ve almayı bıraktılar.

0:05:22.945,0:05:26.669
Bu olay onlara şunu öğretti: bireysel[br]olarak her biri bir fark yaratabilirlerdi

0:05:26.669,0:05:29.291
fakat bir araya gelerek bir etki yarattılar.

0:05:29.503,0:05:33.515
Bir öğrenci veya bir bilim adamı [br]olmanız önemli değil,

0:05:33.539,0:05:36.674
Honolulu veya Hanoi'de[br]yaşamanız da farketmez.

0:05:36.698,0:05:39.139
Sonuç olarak bu topluluk hepimiz için var.

0:05:39.974,0:05:44.653
Bu hareket Kuzey Kaliforniya ormanlarında[br]iki küçük çocukla birlikte başladı

0:05:44.677,0:05:47.491
ve bugün tüm dünyaya yayılmış durumda.

0:05:47.768,0:05:50.081
Ve bu noktaya nasıl geldik,[br]biliyor musunuz?

0:05:50.131,0:05:52.145
Her seferinde bir parçayla.

0:05:52.508,0:05:53.723
Teşekkürler.

0:05:53.747,0:05:57.365
(Alkışlar)