WEBVTT

00:00:00.855 --> 00:00:03.798
Pewien rodzaj filmów na YouTube

00:00:03.798 --> 00:00:05.811
opiera się na zjawisku,

00:00:05.811 --> 00:00:08.388
którego doświadczył każdy z nas.

00:00:08.388 --> 00:00:10.401
Bohater filmu myśli,

00:00:10.401 --> 00:00:11.964
że jest sam

00:00:11.964 --> 00:00:15.170
i zachowuje się swobodnie.

00:00:15.170 --> 00:00:17.677
Śpiewa, wiruje tanecznie,

00:00:17.677 --> 00:00:20.280
zbiera mu się na amory.

00:00:20.280 --> 00:00:22.878
Nagle odkrywa, że nie jest sam.

00:00:22.878 --> 00:00:25.923
Ktoś mu się przygląda z ukrycia.

00:00:25.923 --> 00:00:27.678
Świadomość tego sprawia,

00:00:27.678 --> 00:00:31.448
że zastyga przerażony.

00:00:31.478 --> 00:00:33.550
Na jego twarzy

00:00:33.550 --> 00:00:35.833
maluje się wstyd.

00:00:35.833 --> 00:00:37.565
Myśli sobie:

00:00:37.565 --> 00:00:39.298
"Nie robiłbym tak,

00:00:39.298 --> 00:00:42.898
gdybym wiedział, że ktoś patrzy".

NOTE Paragraph

00:00:42.898 --> 00:00:45.316
Poświęciłem blisko półtora roku

00:00:45.316 --> 00:00:49.213
na badanie właśnie tego zjawiska.

00:00:49.253 --> 00:00:51.300
"Dlaczego prywatność jest ważna?"

00:00:51.300 --> 00:00:55.368
To pytanie zadaje sobie cały świat,

00:00:55.438 --> 00:00:58.848
odkąd Edward Snowden
ujawnił wstrząsające fakty:

00:00:58.848 --> 00:01:01.189
Stany Zjednoczone i ich sojusznicy,

00:01:01.189 --> 00:01:03.211
po cichu

00:01:03.211 --> 00:01:05.303
zmieniają Internet,

00:01:05.303 --> 00:01:08.104
do tej pory uważany

00:01:08.104 --> 00:01:11.420
za ostoję wolności i demokracji,

00:01:11.420 --> 00:01:16.299
w przestrzeń masowej inwigilacji.

NOTE Paragraph

00:01:17.283 --> 00:01:19.240
Wśród dyskutujących,

00:01:19.240 --> 00:01:20.726
nawet tych przeciwnych

00:01:20.726 --> 00:01:22.683
masowej inwigilacji,

00:01:22.683 --> 00:01:24.737
pokutuje opinia,

00:01:24.737 --> 00:01:26.660
że kontrola na szeroką skalę

00:01:26.660 --> 00:01:29.405
nie stwarza realnego zagrożenia.

00:01:29.405 --> 00:01:32.679
Przecież tylko ludzie
mający coś na sumieniu

00:01:32.679 --> 00:01:34.748
ukrywają się

00:01:34.748 --> 00:01:37.459
i strzegą swojej prywatności.

00:01:37.459 --> 00:01:40.240
Takie myślenie bazuje na przekonaniu,

00:01:40.240 --> 00:01:42.416
że na świecie są dwa rodzaje ludzi:

00:01:42.416 --> 00:01:44.452
dobrzy i źli.

00:01:44.452 --> 00:01:47.420
Źli ludzie przygotowują
zamachy terrorystyczne

00:01:47.420 --> 00:01:48.918
i popełniają straszne zbrodnie,

00:01:48.918 --> 00:01:52.070
więc mają powody żeby się ukrywać

00:01:52.070 --> 00:01:54.127
i strzec swojej prywatności.

00:01:54.127 --> 00:01:56.950
Z dobrymi ludźmi jest inaczej.

00:01:56.950 --> 00:01:58.603
Pracują, spędzają czas w domu.

00:01:58.603 --> 00:02:01.505
Wychowują dzieci, oglądają telewizję.

00:02:01.505 --> 00:02:04.261
Internet nie jest im potrzebny
do planowania zamachów,

00:02:04.261 --> 00:02:06.736
ale do czytania wiadomości,
szukania przepisów,

00:02:06.736 --> 00:02:09.210
zapisywania dzieci na dodatkowe zajęcia.

00:02:09.210 --> 00:02:11.528
Nie robią nic złego,

00:02:11.528 --> 00:02:13.575
więc czemu mają się ukrywać

00:02:13.575 --> 00:02:15.937
i bać, że rząd będzie chciał

00:02:15.937 --> 00:02:18.379
ich obserwować.

NOTE Paragraph

00:02:18.379 --> 00:02:20.189
Ludzie, którzy tak twierdzą

00:02:20.189 --> 00:02:21.818
w dużej mierze

00:02:21.858 --> 00:02:24.524
pomniejszają swoją wartość.

00:02:24.524 --> 00:02:26.433
Myślą sobie tak:

00:02:26.433 --> 00:02:31.356
"na własne życzenie
jestem nieszkodliwy i niegroźny,

00:02:31.476 --> 00:02:34.430
więc nie mam nic przeciwko temu,

00:02:34.430 --> 00:02:37.779
żeby rząd wiedział, co robię na co dzień".

00:02:37.779 --> 00:02:39.583
Istotę tej mentalności

00:02:39.583 --> 00:02:41.652
najjaśniej przedstawił Eric Schmidt,

00:02:41.652 --> 00:02:43.959
podczas wywiadu w 2009 roku.

00:02:43.959 --> 00:02:46.894
Dyrektor generalny Google,

00:02:46.894 --> 00:02:49.436
zapytany o sposoby, w jakie jego firma

00:02:49.436 --> 00:02:51.608
ułatwia naruszanie prywatności

00:02:51.608 --> 00:02:54.217
setek milionów ludzi z całego świata,

00:02:54.217 --> 00:02:56.208
odpowiedział:

00:02:56.208 --> 00:02:57.884
"Jeśli robisz coś,

00:02:57.884 --> 00:02:59.898
co chcesz ukryć przed innymi,

00:02:59.898 --> 00:03:03.903
może w ogóle nie powinieneś tego robić?".

NOTE Paragraph

00:03:03.903 --> 00:03:05.888
O takiej mentalności

00:03:05.888 --> 00:03:08.233
można powiedzieć wiele.

00:03:08.233 --> 00:03:11.473
Po pierwsze: ludzie, którzy twierdzą,

00:03:11.473 --> 00:03:13.588
że prywatność nie jest ważna,

00:03:13.588 --> 00:03:16.535
tak naprawdę w to nie wierzą.

00:03:16.535 --> 00:03:18.357
Łatwo to zauważyć,

00:03:18.357 --> 00:03:21.226
bo choć mówią,
że prywatność nie ma znaczenia,

00:03:21.226 --> 00:03:24.387
to po cichu robią wszystko,

00:03:24.387 --> 00:03:27.154
żeby ją chronić.

00:03:27.154 --> 00:03:28.972
Ich mejle, konta na Facebooku

00:03:28.972 --> 00:03:30.742
i innych serwisach mają hasła.

00:03:30.742 --> 00:03:32.621
Drzwi sypialni i łazienki

00:03:32.621 --> 00:03:33.970
mają zamki.

00:03:33.970 --> 00:03:36.670
Wszystko po to,

00:03:36.670 --> 00:03:39.572
żeby inni nie mieli wstępu
do prywatnego świata,

00:03:39.572 --> 00:03:43.273
nie interesowali się prywatnymi sprawami.

00:03:43.273 --> 00:03:46.333
Ten sam Eric Schmidt z Google

00:03:46.333 --> 00:03:48.942
nakazał, aby jego podwładni

00:03:48.942 --> 00:03:50.877
przestali kontaktować się

00:03:50.877 --> 00:03:53.150
z internetowym magazynem CNET,

00:03:53.150 --> 00:03:55.740
po tym jak ten opublikował artykuł

00:03:55.740 --> 00:03:57.773
pełen szczegółów

00:03:57.773 --> 00:03:59.854
z prywatnego życia Erica Schmidta.

00:03:59.854 --> 00:04:03.020
O ironio, wszystkie informacje
uzyskano wykorzystując wyszukiwarkę

00:04:03.060 --> 00:04:04.942
i inne narzędzia Google.

00:04:05.012 --> 00:04:06.154
(Śmiech)

00:04:06.154 --> 00:04:08.168
Podobnie było z Markiem Zuckerbergiem,

00:04:08.168 --> 00:04:10.630
dyrektorem generalnym Facebooka.

00:04:10.630 --> 00:04:14.160
W 2010 roku udzielił wywiadu,

00:04:14.160 --> 00:04:16.559
w którym niechlubnie oświadczył,

00:04:16.559 --> 00:04:19.584
że brak prywatności to już norma.

00:04:19.584 --> 00:04:22.140
A w zeszłym roku Zuckerberg wraz z żoną

00:04:22.140 --> 00:04:24.445
kupił w Palo Alto nowy dom

00:04:24.445 --> 00:04:28.320
i cztery inne z nim sąsiadujące.

00:04:28.320 --> 00:04:29.934
Wydał 30 milionów dolarów,

00:04:29.934 --> 00:04:33.466
żeby cieszyć się strefą prywatności,

00:04:33.466 --> 00:04:38.332
z dala od ciekawskich oczu.

NOTE Paragraph

00:04:39.191 --> 00:04:41.944
Przez półtora roku poruszałem
tę kwestię na całym świecie

00:04:41.944 --> 00:04:43.940
i zawsze, gdy ktoś twierdził,

00:04:43.940 --> 00:04:45.869
że nie boi się utraty prywatności,

00:04:45.869 --> 00:04:47.478
bo nie ma nic do ukrycia,

00:04:47.478 --> 00:04:49.178
robiłem to samo.

00:04:49.178 --> 00:04:51.471
Pisałem swój adres emailowy.

00:04:51.471 --> 00:04:53.113
Mówiłem: "Trzymaj!

00:04:53.113 --> 00:04:54.812
Jak wrócisz do domu,

00:04:54.812 --> 00:04:56.522
prześlij mi hasła

00:04:56.522 --> 00:04:58.332
do wszystkich kont.

00:04:58.332 --> 00:05:00.886
Nie tylko tych oficjalnych.

00:05:00.886 --> 00:05:02.436
Wszystkich.

00:05:02.436 --> 00:05:04.497
Chcę sobie popatrzyć,

00:05:04.497 --> 00:05:06.176
co robisz w sieci.

00:05:06.176 --> 00:05:08.738
Przeczytam wszystko.
Ciekawe rzeczy opublikuję.

00:05:08.738 --> 00:05:10.538
Przecież jesteś dobrym człowiekiem.

00:05:10.538 --> 00:05:12.360
Nie robisz nic złego

00:05:12.360 --> 00:05:15.340
i nie masz nic do ukrycia".

NOTE Paragraph

00:05:15.340 --> 00:05:18.873
Nikt nie skorzystał z propozycji.

00:05:18.873 --> 00:05:22.378
Sprawdzałem pocztę...

00:05:22.378 --> 00:05:23.703
(Brawa)

00:05:23.703 --> 00:05:26.558
i wciąż sprawdzam z uporem maniaka.

00:05:26.608 --> 00:05:29.323
Pustki.

00:05:29.323 --> 00:05:31.110
Dzieje się tak dlatego,

00:05:31.110 --> 00:05:33.151
że każdy człowiek,

00:05:33.151 --> 00:05:35.105
choćby głosił,

00:05:35.105 --> 00:05:37.546
że prywatność nie ma znaczenia.

00:05:37.546 --> 00:05:39.683
instynktownie czuje,

00:05:39.683 --> 00:05:41.877
jak jest ona dla nas ważna.

00:05:41.877 --> 00:05:44.704
Tak, jesteśmy istotami społecznymi.

00:05:44.704 --> 00:05:46.853
Chcemy się dzielić tym,

00:05:46.853 --> 00:05:49.597
co robimy, o czym myślimy,

00:05:49.597 --> 00:05:53.867
więc dobrowolnie umieszczamy
informacje o sobie w internecie.

00:05:53.867 --> 00:05:56.713
Ale żeby być szczęśliwym,

00:05:56.713 --> 00:05:59.294
równie istotnie jest mieć miejsce,

00:05:59.294 --> 00:06:01.431
gdzie można się ukryć

00:06:01.431 --> 00:06:05.459
przed wścibskim wzrokiem innych.

00:06:05.459 --> 00:06:07.466
Szukamy tego miejsca,

00:06:07.466 --> 00:06:10.376
bo wszyscy,

00:06:10.376 --> 00:06:13.704
nie tylko terroryści,

00:06:13.704 --> 00:06:15.749
mają coś do ukrycia.

00:06:15.749 --> 00:06:18.496
Mnóstwo rzeczy

00:06:18.496 --> 00:06:21.197
powiemy bez wahania lekarzowi,

00:06:21.197 --> 00:06:26.692
terapeucie, prawnikowi, partnerowi
czy najlepszemu przyjacielowi.

00:06:26.912 --> 00:06:29.124
Ale nie komuś obcemu.

00:06:29.250 --> 00:06:31.452
Codziennie mówimy różne rzeczy,

00:06:31.452 --> 00:06:33.910
przelatują nam przez głowę różne myśli.

00:06:33.910 --> 00:06:36.091
Niektóre są do wiadomości publicznej,

00:06:36.261 --> 00:06:39.840
inne chcemy zataić.

00:06:39.950 --> 00:06:43.277
Choć ludzie twierdzą

00:06:43.277 --> 00:06:45.439
że prywatność nie ma znaczenia,

00:06:45.439 --> 00:06:48.776
ich czyny pokazują coś innego.

NOTE Paragraph

00:06:50.416 --> 00:06:55.686
Istnieje powód, dla którego
wszyscy instynktownie pragną prywatności.

00:06:55.890 --> 00:06:57.777
To nie zwyczajny odruch,

00:06:57.777 --> 00:07:00.491
jak oddychanie czy odżywianie.

00:07:00.491 --> 00:07:02.931
Pragniemy prywatności,

00:07:02.931 --> 00:07:05.588
bo uczucie, że ktoś nas obserwuje

00:07:05.588 --> 00:07:08.264
powoduje drastyczną zmianę zachowania.

00:07:08.264 --> 00:07:11.297
Gdy czujemy, że ktoś patrzy,

00:07:11.297 --> 00:07:13.105
odrzucamy wiele

00:07:13.105 --> 00:07:15.260
wzorów zachowania.

00:07:15.260 --> 00:07:17.475
Taka jest ludzka natura,

00:07:17.475 --> 00:07:19.763
a zajmowały się nią nauki społeczne,

00:07:19.763 --> 00:07:21.670
literatura, religia,

00:07:21.670 --> 00:07:23.898
każda dziedzina.

00:07:23.898 --> 00:07:26.680
Wiele eksperymentów psychologicznych

00:07:26.680 --> 00:07:29.231
udowodniło, że gdy ktoś podejrzewa,

00:07:29.231 --> 00:07:30.800
że jest obserwowany,

00:07:30.800 --> 00:07:32.492
staje się

00:07:32.492 --> 00:07:35.974
układny i uległy.

00:07:35.974 --> 00:07:39.319
Wstyd jest silnym motywatorem.

00:07:39.319 --> 00:07:42.230
Ludzie chcą go uniknąć,

00:07:42.230 --> 00:07:43.729
więc gdy czują się obserwowani,

00:07:43.729 --> 00:07:45.968
podejmują decyzje

00:07:45.968 --> 00:07:49.230
dyktowane nie własnymi przekonaniami,

00:07:49.230 --> 00:07:52.622
lecz oczekiwaniami innych

00:07:52.694 --> 00:07:57.128
lub nakazami ortodoksyjnego społeczeństwa.

NOTE Paragraph

00:07:57.128 --> 00:08:01.715
Uświadomił to sobie XVIII-wieczny filozof,

00:08:03.005 --> 00:08:04.136
Jeremy Bentham,

00:08:04.136 --> 00:08:06.487
który podjął się rozwiązania problemu,

00:08:06.487 --> 00:08:08.569
jaki przyniosła rewolucja przemysłowa.

00:08:08.669 --> 00:08:12.367
Nigdy wcześniej instytucje
nie były tak ogromne i scentralizowane.

00:08:12.644 --> 00:08:17.342
Trudno było obserwować
i kontrolować pojedynczego pracownika.

00:08:17.425 --> 00:08:19.306
Bentham znalazł rozwiązanie.

00:08:19.306 --> 00:08:21.509
Zaprojektował budynek,

00:08:21.509 --> 00:08:24.225
pierwotnie więzienie,

00:08:24.225 --> 00:08:26.544
i nazwał go Panoptikon.

00:08:26.544 --> 00:08:28.904
Najważniejszym elementem

00:08:28.904 --> 00:08:31.975
była wieża po środku

00:08:31.975 --> 00:08:34.123
Osoba nadzorująca placówkę

00:08:34.123 --> 00:08:36.808
mogła w dowolnej chwili
obserwować dowolnego więźnia,

00:08:36.808 --> 00:08:40.130
choć nie wszystkich na raz.

00:08:40.130 --> 00:08:42.185
A co najważniejsze:

00:08:42.185 --> 00:08:43.980
więźniowie nie widzieli,

00:08:43.980 --> 00:08:46.856
co się dzieje wewnątrz wieży,

00:08:46.856 --> 00:08:48.528
więc nigdy nie wiedzieli,

00:08:48.528 --> 00:08:50.700
czy są w danej chwili obserwowani.

00:08:50.700 --> 00:08:54.283
Benthama fascynowało to,

00:08:54.283 --> 00:08:56.156
że każdy więzień powinien założyć,

00:08:56.156 --> 00:09:00.724
że jest w danej chwili obserwowany,

00:09:00.869 --> 00:09:02.747
a to skłoniłoby go

00:09:02.747 --> 00:09:06.425
do posłuszeństwa.

00:09:06.425 --> 00:09:09.350
XX-wieczny francuski filozof,
Michel Foucault,

00:09:09.350 --> 00:09:11.275
uznał, że ten model można wykorzystać

00:09:11.275 --> 00:09:14.390
we wszystkich instytucjach,

00:09:14.390 --> 00:09:16.340
które w jakiś sposób kontrolują ludzi:

00:09:16.340 --> 00:09:19.215
w szkołach, szpitalach, fabrykach.

00:09:19.215 --> 00:09:21.413
Foucault twierdził,

00:09:21.413 --> 00:09:23.839
że model zachowania odkryty przez Benthama

00:09:23.839 --> 00:09:27.168
stanowi klucz do kontroli społeczeństwa

00:09:27.168 --> 00:09:29.170
nowoczesnego Zachodu.

00:09:29.170 --> 00:09:30.944
Nie potrzeba narzędzi

00:09:30.944 --> 00:09:32.851
typowych dla tyranii:

00:09:32.851 --> 00:09:35.247
więzienia i eliminowania dysydentów,

00:09:35.247 --> 00:09:38.561
wymuszania przez rządzącą partię
bezwzględnego posłuszeństwa.

00:09:38.561 --> 00:09:40.960
Masowa inwigilacja

00:09:40.960 --> 00:09:43.515
więzi umysł.

00:09:43.515 --> 00:09:45.358
To bardzo dyskretne,

00:09:45.358 --> 00:09:47.247
ale i bardzo skuteczne narzędzie.

00:09:47.247 --> 00:09:51.706
Zaszczepia konserwatyzm
i chęć przestrzegania norm społecznych.

00:09:51.758 --> 00:09:53.320
To skuteczniejsze

00:09:53.320 --> 00:09:56.445
od stosowania siły.

NOTE Paragraph

00:09:56.445 --> 00:09:59.263
Tematem inwigilacji i prawa do prywatności

00:09:59.263 --> 00:10:02.813
zajmuje się Orwell w powieści "Rok 1984".

00:10:02.813 --> 00:10:06.383
Dobrze znamy tę książkę,
temat traktujemy bez emocji.

00:10:06.383 --> 00:10:09.829
Gdy w dyskusji na temat inwigilacji
ktoś odwołuje się do Orwella,

00:10:09.829 --> 00:10:12.900
ktoś zaraz powie, że to zły przykład,

00:10:12.900 --> 00:10:16.183
bo "u Orwella były kamery w domach,

00:10:16.183 --> 00:10:18.348
ludzie byli pod stałą obserwacją.

00:10:18.348 --> 00:10:22.310
U nas jest inaczej ".

00:10:22.310 --> 00:10:25.230
To podstawowy błąd

00:10:25.230 --> 00:10:27.931
w rozumieniu przesłania "Roku 1984".

00:10:27.931 --> 00:10:29.582
Z książki nie płynie ostrzeżenie

00:10:29.582 --> 00:10:33.270
o państwie monitorującym
obywateli przez cały czas,

00:10:33.354 --> 00:10:35.407
ale takim, gdzie obywatel wie,

00:10:35.407 --> 00:10:37.686
że może być widziany w dowolnym momencie.

00:10:37.686 --> 00:10:40.110
Winston Smith, bohater powieści,

00:10:40.110 --> 00:10:42.150
tak opisywał inwigilację,

00:10:42.150 --> 00:10:43.548
z jaką miał do czynienia:

00:10:43.548 --> 00:10:45.975
"Nikt oczywiście nie wiedział,

00:10:45.975 --> 00:10:48.292
czy w danym momencie jest obserwowany".

00:10:48.292 --> 00:10:49.743
Twierdził też, że policja:

00:10:49.743 --> 00:10:51.454
"mogła się włączyć w dowolny kanał,

00:10:51.454 --> 00:10:53.163
kiedy tylko chciała.

00:10:53.163 --> 00:10:54.712
Pozostawało więc żyć

00:10:54.712 --> 00:10:57.995
- i żyło się, z nawyku,
który przeszedł w odruch -

00:10:57.995 --> 00:11:01.090
z założeniem,
że każde słowo jest słyszane,

00:11:01.090 --> 00:11:02.680
a każdy ruch pilnie śledzony,

00:11:02.680 --> 00:11:05.419
chyba, że w pomieszczeniu
panuje akurat mrok".

NOTE Paragraph

00:11:05.419 --> 00:11:08.765
Religie abrahamowe zakładają

00:11:08.765 --> 00:11:11.708
istnienie siły wyższej, wszechwiedzącego,

00:11:11.731 --> 00:11:15.347
który widzi wszystko, każdy nasz ruch.

00:11:15.347 --> 00:11:18.120
Prywatność jest więc iluzją

00:11:18.120 --> 00:11:19.804
i to skłania

00:11:19.804 --> 00:11:22.794
do bezwzględnego posłuszeństwa.

NOTE Paragraph

00:11:22.794 --> 00:11:26.198
Na podstawie wszystkiego,
o czym wspomniałem do tej pory,

00:11:26.198 --> 00:11:28.984
można wyciągnąć następujące wnioski:

00:11:28.984 --> 00:11:31.306
społeczeństwo, w którym ludzie

00:11:31.306 --> 00:11:33.613
są nieustannie obserwowani,

00:11:33.613 --> 00:11:38.458
rodzi postawy posłuszeństwa i uległości.

00:11:38.510 --> 00:11:40.021
Każdy tyran,

00:11:40.021 --> 00:11:42.103
okrutny czy nie,

00:11:42.103 --> 00:11:44.366
marzy o stworzeniu takiego ustroju.

00:11:44.366 --> 00:11:47.020
Trzeba więc mieć

00:11:47.020 --> 00:11:49.460
strefę prywatności,

00:11:49.460 --> 00:11:52.470
bo dzięki niej możemy się znaleźć

00:11:52.470 --> 00:11:55.628
w miejscu swobodnego przepływu myśli
i wymiany poglądów.

00:11:55.628 --> 00:11:59.282
Z dala od osądów.

00:11:59.282 --> 00:12:02.825
Tam można być ciekawym świata

00:12:02.825 --> 00:12:06.220
i mieć swoje zdanie.

00:12:06.240 --> 00:12:07.775
Więc jeśli pozwolimy

00:12:07.775 --> 00:12:10.250
na stworzenie społeczeństwa,

00:12:10.250 --> 00:12:12.413
poddawanego nieustannej inwigilacji,

00:12:12.413 --> 00:12:17.410
zaszkodzimy wolności.

NOTE Paragraph

00:12:18.341 --> 00:12:21.463
Co więcej mentalność, według której

00:12:21.463 --> 00:12:23.388
tylko źli ludzie mają coś do ukrycia

00:12:23.388 --> 00:12:27.270
i chronią swoją prywatność,

00:12:27.270 --> 00:12:32.136
niesie dwa negatywne przesłania.

00:12:33.304 --> 00:12:35.060
Pierwsza smutna lekcja jest taka,

00:12:35.060 --> 00:12:37.180
że jeżeli ktoś chroni prywatność,

00:12:37.180 --> 00:12:39.236
jeżeli o nią zabiega,

00:12:39.236 --> 00:12:43.311
musi być złym człowiekiem.

00:12:43.311 --> 00:12:45.663
Powinniśmy unikać
wyciągania takich wniosków

00:12:45.693 --> 00:12:47.971
z wielu powodów.

00:12:47.971 --> 00:12:50.723
Przede wszystkim dlatego,

00:12:50.723 --> 00:12:53.100
że mówiąc "robienie czegoś złego"

00:12:53.100 --> 00:12:55.937
mamy na myśli zamachy terrorystyczne

00:12:55.937 --> 00:12:57.978
albo przestępstwa.

00:12:57.978 --> 00:13:00.518
Raczej wąskie pojęcie,

00:13:00.518 --> 00:13:02.970
ale dla tych u władzy

00:13:02.970 --> 00:13:05.020
może oznaczać coś innego.

00:13:05.020 --> 00:13:07.327
Dla nich "robienie czegoś złego"

00:13:07.327 --> 00:13:10.398
to robienie rzeczy

00:13:10.398 --> 00:13:13.503
niewygodnych dla władzy.

NOTE Paragraph

00:13:13.503 --> 00:13:15.453
Druga smutna,

00:13:15.453 --> 00:13:19.581
nawet bardziej zgubna lekcja

00:13:20.141 --> 00:13:24.746
zakłada istnienie niepisanej umowy.

00:13:26.250 --> 00:13:27.705
Jeśli akceptujesz umowę,

00:13:27.705 --> 00:13:29.677
musisz się stać się

00:13:29.677 --> 00:13:33.839
być wystarczająco nieszkodliwy

00:13:33.949 --> 00:13:35.831
dla władzy

00:13:35.831 --> 00:13:38.867
i tylko wtedy będziesz wolny

00:13:38.867 --> 00:13:40.975
od inwigilacji.

00:13:40.975 --> 00:13:43.360
Tylko dysydenci,

00:13:43.360 --> 00:13:44.841
ci, którzy zagrażają władzy,

00:13:44.841 --> 00:13:46.653
powinni się obawiać.

00:13:46.653 --> 00:13:50.060
Z wielu powodów trzeba unikać
również i takiej sytuacji.

00:13:50.060 --> 00:13:54.378
Teraz nie masz powodu do buntu,

00:13:54.378 --> 00:13:56.825
ale może będziesz miał w przyszłości.

00:13:56.825 --> 00:13:58.499
Nawet jeśli jesteś przekonany,

00:13:58.499 --> 00:14:00.264
że to nie dla ciebie,

00:14:00.264 --> 00:14:01.898
są inni ludzie

00:14:01.898 --> 00:14:04.102
skorzy do buntu

00:14:04.102 --> 00:14:06.136
i przeciwstawiania się władzy.

00:14:06.136 --> 00:14:07.670
Przeciwnicy rządu, dziennikarze,

00:14:07.670 --> 00:14:09.758
aktywiści i inni.

00:14:09.758 --> 00:14:12.252
Przynoszą nam sporo pożytku.

00:14:12.252 --> 00:14:15.230
Społeczeństwo ich potrzebuje.

00:14:15.230 --> 00:14:17.324
Równie istotne jest to,

00:14:17.324 --> 00:14:19.587
że miarą wolności społeczeństwa

00:14:19.587 --> 00:14:21.737
nie jest to, jak traktuje się

00:14:21.737 --> 00:14:24.200
dobrych i posłusznych obywateli,

00:14:24.200 --> 00:14:26.040
ale przeciwników rządu

00:14:26.040 --> 00:14:29.155
i krytyków konserwatyzmu.

00:14:29.155 --> 00:14:30.752
Najważniejsze jest to,

00:14:30.752 --> 00:14:33.153
że masowa inwigilacja

00:14:33.153 --> 00:14:35.770
odbiera wolność na wiele sposobów.

00:14:35.770 --> 00:14:37.571
Sporo wzorów zachowań

00:14:37.571 --> 00:14:39.577
staje się napiętnowanych,

00:14:39.577 --> 00:14:42.920
a my nie zdajemy sobie z tego sprawy.

00:14:43.130 --> 00:14:45.612
Znana aktywistka Róża Luksemburg

00:14:45.612 --> 00:14:48.105
powiedziała, że ten, kto się nie rusza,

00:14:48.105 --> 00:14:51.461
nie czuje kajdanów".

00:14:51.461 --> 00:14:53.150
Możemy udawać, że kajdany

00:14:53.150 --> 00:14:56.239
masowej inwigilacji nie istnieją,

00:14:56.239 --> 00:14:58.905
ale narzucone ograniczenia

00:14:58.905 --> 00:15:01.450
nie staną się przez to mniejsze.

NOTE Paragraph

00:15:01.450 --> 00:15:03.058
Dziękuję bardzo.

NOTE Paragraph

00:15:03.058 --> 00:15:04.489
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:15:04.489 --> 00:15:05.996
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:15:05.996 --> 00:15:10.893
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:15:10.893 --> 00:15:13.280
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:15:13.280 --> 00:15:16.122
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:15:19.320 --> 00:15:21.392
Bruno Giussani: Dziękujemy Glenn.

00:15:21.392 --> 00:15:23.901
Argumenty są przekonujące.

00:15:23.901 --> 00:15:26.736
Cofnijmy się jednak o 16 miesięcy

00:15:26.756 --> 00:15:29.357
do sprawy Edwarda Snowdena.

00:15:29.437 --> 00:15:30.882
Mam kilka pytań.

00:15:30.882 --> 00:15:33.370
Pierwsze dotyczy ciebie.

00:15:33.370 --> 00:15:36.551
Słyszeliśmy o aresztowaniu
twojego partnera

00:15:36.561 --> 00:15:39.721
Davida Mirandy w Londynie

00:15:39.721 --> 00:15:41.805
i o innych trudnościach.

00:15:41.805 --> 00:15:45.161
Jesteś bardzo zaangażowany,
wiele ryzykujesz.

00:15:45.161 --> 00:15:46.965
Musi na tobie ciążyć duża presja

00:15:46.965 --> 00:15:49.910
przez to, że mierzysz się
z najpotężniejszymi tego świata.

00:15:49.910 --> 00:15:52.345
Powiedz o tym więcej.

NOTE Paragraph

00:15:52.345 --> 00:15:54.000
Glenn Greenwald: Bywa tak

00:15:54.000 --> 00:15:55.932
że odwaga jest zaraźliwa.

00:15:55.932 --> 00:15:57.644
W tej kwestii też.

00:15:57.644 --> 00:16:01.107
Ja i inni dziennikarze
współpracujący ze mną

00:16:01.107 --> 00:16:02.643
byliśmy świadomi ryzyka.

00:16:02.643 --> 00:16:05.365
USA wciąż jest jedną
z największych światowych potęg

00:16:05.365 --> 00:16:07.363
i nie lubi,

00:16:07.363 --> 00:16:09.285
gdy ujawnia się rządowe sekrety

00:16:09.285 --> 00:16:11.796
i umieszcza w Internecie.

00:16:11.796 --> 00:16:17.285
A taki Edward Snowden, zwyczajny 29-latek,

00:16:17.285 --> 00:16:19.597
wychowany w zwyczajnej rodzinie,

00:16:19.597 --> 00:16:23.320
wykazał się ogromną odwagą.

00:16:23.320 --> 00:16:25.540
Wiedział, że czeka go więzienie,

00:16:25.540 --> 00:16:27.322
że jego życie legnie w gruzach.

00:16:27.322 --> 00:16:29.297
Zainspirował mnie i innych dziennikarzy,

00:16:29.297 --> 00:16:31.120
zainspirował cały świat,

00:16:31.120 --> 00:16:32.808
w tym przyszłych demaskatorów.

00:16:32.808 --> 00:16:36.323
Zdaliśmy sobie sprawę,
że możemy robić to, co on.

NOTE Paragraph

00:16:36.323 --> 00:16:39.419
BG: Interesuje mnie
twoja relacja ze Snowdenem.

00:16:39.419 --> 00:16:41.990
Dużo rozmawialiście.

00:16:41.990 --> 00:16:43.753
Pewnie wciąż rozmawiacie,

00:16:43.753 --> 00:16:45.777
Dlaczego więc w książce

00:16:45.777 --> 00:16:49.849
nie używasz jego imienia, ale nazwiska?

NOTE Paragraph

00:16:49.849 --> 00:16:53.133
GG: To zagadka dla psychologów.

00:16:53.133 --> 00:16:54.824
(Śmiech)

00:16:54.824 --> 00:16:58.413
Nie wiem, ale wydaje mi się,

00:16:58.413 --> 00:17:01.967
że jest to związane
z głównym celem Snowdena,

00:17:01.967 --> 00:17:04.303
z taktyką jaką obrał.

00:17:04.303 --> 00:17:06.510
Zdawał sobie sprawę,

00:17:06.510 --> 00:17:09.200
że skupienie się na nim

00:17:09.200 --> 00:17:11.850
odwróci uwagę od istoty jego odkrycia.

00:17:11.850 --> 00:17:13.917
Dlatego trzymał się z dala od mediów.

00:17:13.917 --> 00:17:16.426
Starał się, aby jego prywatne życie

00:17:16.426 --> 00:17:18.105
zostawiono w spokoju.

00:17:18.105 --> 00:17:20.819
Używanie jego nazwiska

00:17:20.819 --> 00:17:24.393
robi z niego postać historyczną,

00:17:24.393 --> 00:17:26.265
a nie osobę z krwi i kości,

00:17:26.265 --> 00:17:29.145
i nie odwraca uwagi od istoty sprawy.

NOTE Paragraph

00:17:29.145 --> 00:17:30.602
Moderator: Odkrycia Snowdena,

00:17:30.602 --> 00:17:32.378
praca twoja oraz innych dziennikarzy

00:17:32.378 --> 00:17:35.378
wywołały dyskusję.

00:17:35.378 --> 00:17:37.506
Niektóre państwa zareagowały.

00:17:37.506 --> 00:17:40.110
Brazylia przygotowała projekty zmian

00:17:40.110 --> 00:17:42.964
w obrębie Internetu.

00:17:42.964 --> 00:17:45.716
Dzieje się dużo podobnych rzeczy,

00:17:45.716 --> 00:17:47.986
ale zastanawia mnie,

00:17:47.986 --> 00:17:49.637
kiedy złożysz broń?

00:17:49.637 --> 00:17:51.270
Kiedy stwierdzisz,

00:17:51.270 --> 00:17:54.462
że w tej kwestii odniosłeś sukces?

NOTE Paragraph

00:17:54.462 --> 00:17:56.740
GG: Jako dziennikarz

00:17:56.740 --> 00:17:59.183
złożę broń dopiero wtedy,

00:17:59.183 --> 00:18:01.195
gdy każda informacja warta publikacji,

00:18:01.195 --> 00:18:02.841
a trzymana w sekrecie,

00:18:02.841 --> 00:18:04.321
zostanie ujawniona.

00:18:04.321 --> 00:18:06.358
Gdy tajemnice, których nie powinno być,

00:18:06.358 --> 00:18:07.833
ujrzą światło dzienne.

00:18:07.833 --> 00:18:09.680
To istota dziennikarstwa

00:18:09.680 --> 00:18:11.207
i jestem jej oddany.

00:18:11.207 --> 00:18:13.681
Masowa inwigilacja mnie brzydzi,

00:18:13.681 --> 00:18:15.868
między innymi z powodów,
o których mówiłem.

00:18:15.868 --> 00:18:18.394
Moja praca nie dobiegnie końca

00:18:18.394 --> 00:18:20.571
dopóki rządy wszystkich państw

00:18:20.571 --> 00:18:24.670
nie przestaną
poddawać obywateli inwigilacji.

00:18:24.680 --> 00:18:27.265
Chyba, że przekonają sąd,

00:18:27.265 --> 00:18:31.427
że obiekt robi coś naprawdę złego.

00:18:31.578 --> 00:18:34.813
Tak oto możemy walczyć o prywatność.

NOTE Paragraph

00:18:34.813 --> 00:18:37.159
BG: Publiczność TED
miała okazję się przekonać,

00:18:37.159 --> 00:18:39.927
że Snowden jest bardzo elokwentny.

00:18:39.927 --> 00:18:42.207
Broni demokracji

00:18:42.207 --> 00:18:43.920
i jej ideałów.

00:18:43.920 --> 00:18:46.948
Jednak wielu nie wierzy,

00:18:46.948 --> 00:18:49.350
że tylko to nim kieruje.

00:18:49.350 --> 00:18:50.828
Trudno ich przekonać,

00:18:50.828 --> 00:18:52.449
że nie chodzi o pieniądze,

00:18:52.449 --> 00:18:54.360
i że nie sprzedał rządowych sekretów

00:18:54.360 --> 00:18:56.189
przykładowo Chińczykom albo Rosjanom,

00:18:56.189 --> 00:18:58.733
którzy w tej chwili

00:18:58.733 --> 00:19:00.902
nie sympatyzują z USA.

00:19:00.902 --> 00:19:02.608
Wielu z tu obecnych

00:19:02.608 --> 00:19:04.878
zadaje sobie to samo pytanie:

00:19:04.878 --> 00:19:06.761
"Czy możliwe,

00:19:06.761 --> 00:19:09.373
że Snowden ma coś do ukrycia?".

NOTE Paragraph

00:19:09.373 --> 00:19:11.938
GG: To bzdury.

00:19:11.968 --> 00:19:13.103
(Śmiech)

00:19:13.103 --> 00:19:14.968
Teoretycznie,

00:19:14.968 --> 00:19:17.430
gdybyś chciał sprzedać

00:19:17.430 --> 00:19:20.641
rządowe sekrety

00:19:20.641 --> 00:19:22.547
innym państwom

00:19:22.547 --> 00:19:24.264
- a Snowden mógł tak zrobić

00:19:24.264 --> 00:19:25.910
i wzbogacić się -

00:19:25.910 --> 00:19:27.891
na pewno nie przekazywałbyś

00:19:27.891 --> 00:19:30.635
tajnych dokumentów prasie,

00:19:30.635 --> 00:19:32.661
bo straciłyby wtedy wartość.

00:19:32.661 --> 00:19:34.309
Ludzie, którzy chcą się wzbogacić,

00:19:34.309 --> 00:19:36.279
sprzedają sekrety potajemnie.

00:19:36.279 --> 00:19:38.100
Pamiętajmy też,

00:19:38.100 --> 00:19:40.338
że te oskarżenia

00:19:40.338 --> 00:19:42.170
rzuca rząd amerykański

00:19:42.170 --> 00:19:45.750
oraz jego zwolennicy.

00:19:45.770 --> 00:19:48.936
Jedni oskarżają drugich o ukryte motywy.

00:19:48.936 --> 00:19:50.541
Mówią: "Niemożliwe, że on to robi

00:19:50.541 --> 00:19:52.206
ze szlachetnych pobudek,

00:19:52.206 --> 00:19:54.448
musi mieć jakiś niecne zamiary",

00:19:54.448 --> 00:19:59.160
a to świadczy o samych oskarżycielach.

00:19:59.160 --> 00:20:01.692
(Brawa)

00:20:02.722 --> 00:20:05.915
Ludzie, którzy rzucają podobne oskarżenia,

00:20:05.915 --> 00:20:09.296
sami mają niecne zamiary.

00:20:09.296 --> 00:20:12.162
Mierzą innych swoją miarą.

00:20:12.165 --> 00:20:15.067
Skoro sami nie mają skrupułów,

00:20:15.067 --> 00:20:17.089
to według nich inni też nie.

00:20:17.089 --> 00:20:18.876
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:20:18.876 --> 00:20:21.360
BG: Dziękujemy Glenn.
GG: Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:20:21.360 --> 00:20:23.692
BG: Glenn Greenwald.

00:20:23.692 --> 00:20:24.806
(Brawa)