1
00:00:00,855 --> 00:00:03,798
Pewien rodzaj filmów na YouTube

2
00:00:03,798 --> 00:00:05,811
opiera się na zjawisku,

3
00:00:05,811 --> 00:00:08,388
którego doświadczył każdy z nas.

4
00:00:08,388 --> 00:00:10,401
Bohater filmu myśli,

5
00:00:10,401 --> 00:00:11,964
że jest sam

6
00:00:11,964 --> 00:00:15,170
i zachowuje się swobodnie.

7
00:00:15,170 --> 00:00:17,677
Śpiewa, wiruje tanecznie,

8
00:00:17,677 --> 00:00:20,280
zbiera mu się na amory.

9
00:00:20,280 --> 00:00:22,878
Nagle odkrywa, że nie jest sam.

10
00:00:22,878 --> 00:00:25,923
Ktoś mu się przygląda z ukrycia.

11
00:00:25,923 --> 00:00:27,678
Świadomość tego sprawia,

12
00:00:27,678 --> 00:00:31,448
że zastyga przerażony.

13
00:00:31,478 --> 00:00:33,550
Na jego twarzy

14
00:00:33,550 --> 00:00:35,833
maluje się wstyd.

15
00:00:35,833 --> 00:00:37,565
Myśli sobie:

16
00:00:37,565 --> 00:00:39,298
"Nie robiłbym tak,

17
00:00:39,298 --> 00:00:42,898
gdybym wiedział, że ktoś patrzy".

18
00:00:42,898 --> 00:00:45,316
Poświęciłem blisko półtora roku

19
00:00:45,316 --> 00:00:49,213
na badanie właśnie tego zjawiska.

20
00:00:49,253 --> 00:00:51,300
"Dlaczego prywatność jest ważna?"

21
00:00:51,300 --> 00:00:55,368
To pytanie zadaje sobie cały świat,

22
00:00:55,438 --> 00:00:58,848
odkąd Edward Snowden
ujawnił wstrząsające fakty:

23
00:00:58,848 --> 00:01:01,189
Stany Zjednoczone i ich sojusznicy,

24
00:01:01,189 --> 00:01:03,211
po cichu

25
00:01:03,211 --> 00:01:05,303
zmieniają Internet,

26
00:01:05,303 --> 00:01:08,104
do tej pory uważany

27
00:01:08,104 --> 00:01:11,420
za ostoję wolności i demokracji,

28
00:01:11,420 --> 00:01:16,299
w przestrzeń masowej inwigilacji.

29
00:01:17,283 --> 00:01:19,240
Wśród dyskutujących,

30
00:01:19,240 --> 00:01:20,726
nawet tych przeciwnych

31
00:01:20,726 --> 00:01:22,683
masowej inwigilacji,

32
00:01:22,683 --> 00:01:24,737
pokutuje opinia,

33
00:01:24,737 --> 00:01:26,660
że kontrola na szeroką skalę

34
00:01:26,660 --> 00:01:29,405
nie stwarza realnego zagrożenia.

35
00:01:29,405 --> 00:01:32,679
Przecież tylko ludzie
mający coś na sumieniu

36
00:01:32,679 --> 00:01:34,748
ukrywają się

37
00:01:34,748 --> 00:01:37,459
i strzegą swojej prywatności.

38
00:01:37,459 --> 00:01:40,240
Takie myślenie bazuje na przekonaniu,

39
00:01:40,240 --> 00:01:42,416
że na świecie są dwa rodzaje ludzi:

40
00:01:42,416 --> 00:01:44,452
dobrzy i źli.

41
00:01:44,452 --> 00:01:47,420
Źli ludzie przygotowują
zamachy terrorystyczne

42
00:01:47,420 --> 00:01:48,918
i popełniają straszne zbrodnie,

43
00:01:48,918 --> 00:01:52,070
więc mają powody żeby się ukrywać

44
00:01:52,070 --> 00:01:54,127
i strzec swojej prywatności.

45
00:01:54,127 --> 00:01:56,950
Z dobrymi ludźmi jest inaczej.

46
00:01:56,950 --> 00:01:58,603
Pracują, spędzają czas w domu.

47
00:01:58,603 --> 00:02:01,505
Wychowują dzieci, oglądają telewizję.

48
00:02:01,505 --> 00:02:04,261
Internet nie jest im potrzebny
do planowania zamachów,

49
00:02:04,261 --> 00:02:06,736
ale do czytania wiadomości,
szukania przepisów,

50
00:02:06,736 --> 00:02:09,210
zapisywania dzieci na dodatkowe zajęcia.

51
00:02:09,210 --> 00:02:11,528
Nie robią nic złego,

52
00:02:11,528 --> 00:02:13,575
więc czemu mają się ukrywać

53
00:02:13,575 --> 00:02:15,937
i bać, że rząd będzie chciał

54
00:02:15,937 --> 00:02:18,379
ich obserwować.

55
00:02:18,379 --> 00:02:20,189
Ludzie, którzy tak twierdzą

56
00:02:20,189 --> 00:02:21,818
w dużej mierze

57
00:02:21,858 --> 00:02:24,524
pomniejszają swoją wartość.

58
00:02:24,524 --> 00:02:26,433
Myślą sobie tak:

59
00:02:26,433 --> 00:02:31,356
"na własne życzenie
jestem nieszkodliwy i niegroźny,

60
00:02:31,476 --> 00:02:34,430
więc nie mam nic przeciwko temu,

61
00:02:34,430 --> 00:02:37,779
żeby rząd wiedział, co robię na co dzień".

62
00:02:37,779 --> 00:02:39,583
Istotę tej mentalności

63
00:02:39,583 --> 00:02:41,652
najjaśniej przedstawił Eric Schmidt,

64
00:02:41,652 --> 00:02:43,959
podczas wywiadu w 2009 roku.

65
00:02:43,959 --> 00:02:46,894
Dyrektor generalny Google,

66
00:02:46,894 --> 00:02:49,436
zapytany o sposoby, w jakie jego firma

67
00:02:49,436 --> 00:02:51,608
ułatwia naruszanie prywatności

68
00:02:51,608 --> 00:02:54,217
setek milionów ludzi z całego świata,

69
00:02:54,217 --> 00:02:56,208
odpowiedział:

70
00:02:56,208 --> 00:02:57,884
"Jeśli robisz coś,

71
00:02:57,884 --> 00:02:59,898
co chcesz ukryć przed innymi,

72
00:02:59,898 --> 00:03:03,903
może w ogóle nie powinieneś tego robić?".

73
00:03:03,903 --> 00:03:05,888
O takiej mentalności

74
00:03:05,888 --> 00:03:08,233
można powiedzieć wiele.

75
00:03:08,233 --> 00:03:11,473
Po pierwsze: ludzie, którzy twierdzą,

76
00:03:11,473 --> 00:03:13,588
że prywatność nie jest ważna,

77
00:03:13,588 --> 00:03:16,535
tak naprawdę w to nie wierzą.

78
00:03:16,535 --> 00:03:18,357
Łatwo to zauważyć,

79
00:03:18,357 --> 00:03:21,226
bo choć mówią,
że prywatność nie ma znaczenia,

80
00:03:21,226 --> 00:03:24,387
to po cichu robią wszystko,

81
00:03:24,387 --> 00:03:27,154
żeby ją chronić.

82
00:03:27,154 --> 00:03:28,972
Ich mejle, konta na Facebooku

83
00:03:28,972 --> 00:03:30,742
i innych serwisach mają hasła.

84
00:03:30,742 --> 00:03:32,621
Drzwi sypialni i łazienki

85
00:03:32,621 --> 00:03:33,970
mają zamki.

86
00:03:33,970 --> 00:03:36,670
Wszystko po to,

87
00:03:36,670 --> 00:03:39,572
żeby inni nie mieli wstępu
do prywatnego świata,

88
00:03:39,572 --> 00:03:43,273
nie interesowali się prywatnymi sprawami.

89
00:03:43,273 --> 00:03:46,333
Ten sam Eric Schmidt z Google

90
00:03:46,333 --> 00:03:48,942
nakazał, aby jego podwładni

91
00:03:48,942 --> 00:03:50,877
przestali kontaktować się

92
00:03:50,877 --> 00:03:53,150
z internetowym magazynem CNET,

93
00:03:53,150 --> 00:03:55,740
po tym jak ten opublikował artykuł

94
00:03:55,740 --> 00:03:57,773
pełen szczegółów

95
00:03:57,773 --> 00:03:59,854
z prywatnego życia Erica Schmidta.

96
00:03:59,854 --> 00:04:03,020
O ironio, wszystkie informacje
uzyskano wykorzystując wyszukiwarkę

97
00:04:03,060 --> 00:04:04,942
i inne narzędzia Google.

98
00:04:05,012 --> 00:04:06,154
(Śmiech)

99
00:04:06,154 --> 00:04:08,168
Podobnie było z Markiem Zuckerbergiem,

100
00:04:08,168 --> 00:04:10,630
dyrektorem generalnym Facebooka.

101
00:04:10,630 --> 00:04:14,160
W 2010 roku udzielił wywiadu,

102
00:04:14,160 --> 00:04:16,559
w którym niechlubnie oświadczył,

103
00:04:16,559 --> 00:04:19,584
że brak prywatności to już norma.

104
00:04:19,584 --> 00:04:22,140
A w zeszłym roku Zuckerberg wraz z żoną

105
00:04:22,140 --> 00:04:24,445
kupił w Palo Alto nowy dom

106
00:04:24,445 --> 00:04:28,320
i cztery inne z nim sąsiadujące.

107
00:04:28,320 --> 00:04:29,934
Wydał 30 milionów dolarów,

108
00:04:29,934 --> 00:04:33,466
żeby cieszyć się strefą prywatności,

109
00:04:33,466 --> 00:04:38,332
z dala od ciekawskich oczu.

110
00:04:39,191 --> 00:04:41,944
Przez półtora roku poruszałem
tę kwestię na całym świecie

111
00:04:41,944 --> 00:04:43,940
i zawsze, gdy ktoś twierdził,

112
00:04:43,940 --> 00:04:45,869
że nie boi się utraty prywatności,

113
00:04:45,869 --> 00:04:47,478
bo nie ma nic do ukrycia,

114
00:04:47,478 --> 00:04:49,178
robiłem to samo.

115
00:04:49,178 --> 00:04:51,471
Pisałem swój adres emailowy.

116
00:04:51,471 --> 00:04:53,113
Mówiłem: "Trzymaj!

117
00:04:53,113 --> 00:04:54,812
Jak wrócisz do domu,

118
00:04:54,812 --> 00:04:56,522
prześlij mi hasła

119
00:04:56,522 --> 00:04:58,332
do wszystkich kont.

120
00:04:58,332 --> 00:05:00,886
Nie tylko tych oficjalnych.

121
00:05:00,886 --> 00:05:02,436
Wszystkich.

122
00:05:02,436 --> 00:05:04,497
Chcę sobie popatrzyć,

123
00:05:04,497 --> 00:05:06,176
co robisz w sieci.

124
00:05:06,176 --> 00:05:08,738
Przeczytam wszystko.
Ciekawe rzeczy opublikuję.

125
00:05:08,738 --> 00:05:10,538
Przecież jesteś dobrym człowiekiem.

126
00:05:10,538 --> 00:05:12,360
Nie robisz nic złego

127
00:05:12,360 --> 00:05:15,340
i nie masz nic do ukrycia".

128
00:05:15,340 --> 00:05:18,873
Nikt nie skorzystał z propozycji.

129
00:05:18,873 --> 00:05:22,378
Sprawdzałem pocztę...

130
00:05:22,378 --> 00:05:23,703
(Brawa)

131
00:05:23,703 --> 00:05:26,558
i wciąż sprawdzam z uporem maniaka.

132
00:05:26,608 --> 00:05:29,323
Pustki.

133
00:05:29,323 --> 00:05:31,110
Dzieje się tak dlatego,

134
00:05:31,110 --> 00:05:33,151
że każdy człowiek,

135
00:05:33,151 --> 00:05:35,105
choćby głosił,

136
00:05:35,105 --> 00:05:37,546
że prywatność nie ma znaczenia.

137
00:05:37,546 --> 00:05:39,683
instynktownie czuje,

138
00:05:39,683 --> 00:05:41,877
jak jest ona dla nas ważna.

139
00:05:41,877 --> 00:05:44,704
Tak, jesteśmy istotami społecznymi.

140
00:05:44,704 --> 00:05:46,853
Chcemy się dzielić tym,

141
00:05:46,853 --> 00:05:49,597
co robimy, o czym myślimy,

142
00:05:49,597 --> 00:05:53,867
więc dobrowolnie umieszczamy
informacje o sobie w internecie.

143
00:05:53,867 --> 00:05:56,713
Ale żeby być szczęśliwym,

144
00:05:56,713 --> 00:05:59,294
równie istotnie jest mieć miejsce,

145
00:05:59,294 --> 00:06:01,431
gdzie można się ukryć

146
00:06:01,431 --> 00:06:05,459
przed wścibskim wzrokiem innych.

147
00:06:05,459 --> 00:06:07,466
Szukamy tego miejsca,

148
00:06:07,466 --> 00:06:10,376
bo wszyscy,

149
00:06:10,376 --> 00:06:13,704
nie tylko terroryści,

150
00:06:13,704 --> 00:06:15,749
mają coś do ukrycia.

151
00:06:15,749 --> 00:06:18,496
Mnóstwo rzeczy

152
00:06:18,496 --> 00:06:21,197
powiemy bez wahania lekarzowi,

153
00:06:21,197 --> 00:06:26,692
terapeucie, prawnikowi, partnerowi
czy najlepszemu przyjacielowi.

154
00:06:26,912 --> 00:06:29,124
Ale nie komuś obcemu.

155
00:06:29,250 --> 00:06:31,452
Codziennie mówimy różne rzeczy,

156
00:06:31,452 --> 00:06:33,910
przelatują nam przez głowę różne myśli.

157
00:06:33,910 --> 00:06:36,091
Niektóre są do wiadomości publicznej,

158
00:06:36,261 --> 00:06:39,840
inne chcemy zataić.

159
00:06:39,950 --> 00:06:43,277
Choć ludzie twierdzą

160
00:06:43,277 --> 00:06:45,439
że prywatność nie ma znaczenia,

161
00:06:45,439 --> 00:06:48,776
ich czyny pokazują coś innego.

162
00:06:50,416 --> 00:06:55,686
Istnieje powód, dla którego
wszyscy instynktownie pragną prywatności.

163
00:06:55,890 --> 00:06:57,777
To nie zwyczajny odruch,

164
00:06:57,777 --> 00:07:00,491
jak oddychanie czy odżywianie.

165
00:07:00,491 --> 00:07:02,931
Pragniemy prywatności,

166
00:07:02,931 --> 00:07:05,588
bo uczucie, że ktoś nas obserwuje

167
00:07:05,588 --> 00:07:08,264
powoduje drastyczną zmianę zachowania.

168
00:07:08,264 --> 00:07:11,297
Gdy czujemy, że ktoś patrzy,

169
00:07:11,297 --> 00:07:13,105
odrzucamy wiele

170
00:07:13,105 --> 00:07:15,260
wzorów zachowania.

171
00:07:15,260 --> 00:07:17,475
Taka jest ludzka natura,

172
00:07:17,475 --> 00:07:19,763
a zajmowały się nią nauki społeczne,

173
00:07:19,763 --> 00:07:21,670
literatura, religia,

174
00:07:21,670 --> 00:07:23,898
każda dziedzina.

175
00:07:23,898 --> 00:07:26,680
Wiele eksperymentów psychologicznych

176
00:07:26,680 --> 00:07:29,231
udowodniło, że gdy ktoś podejrzewa,

177
00:07:29,231 --> 00:07:30,800
że jest obserwowany,

178
00:07:30,800 --> 00:07:32,492
staje się

179
00:07:32,492 --> 00:07:35,974
układny i uległy.

180
00:07:35,974 --> 00:07:39,319
Wstyd jest silnym motywatorem.

181
00:07:39,319 --> 00:07:42,230
Ludzie chcą go uniknąć,

182
00:07:42,230 --> 00:07:43,729
więc gdy czują się obserwowani,

183
00:07:43,729 --> 00:07:45,968
podejmują decyzje

184
00:07:45,968 --> 00:07:49,230
dyktowane nie własnymi przekonaniami,

185
00:07:49,230 --> 00:07:52,622
lecz oczekiwaniami innych

186
00:07:52,694 --> 00:07:57,128
lub nakazami ortodoksyjnego społeczeństwa.

187
00:07:57,128 --> 00:08:01,715
Uświadomił to sobie XVIII-wieczny filozof,

188
00:08:03,005 --> 00:08:04,136
Jeremy Bentham,

189
00:08:04,136 --> 00:08:06,487
który podjął się rozwiązania problemu,

190
00:08:06,487 --> 00:08:08,569
jaki przyniosła rewolucja przemysłowa.

191
00:08:08,669 --> 00:08:12,367
Nigdy wcześniej instytucje
nie były tak ogromne i scentralizowane.

192
00:08:12,644 --> 00:08:17,342
Trudno było obserwować
i kontrolować pojedynczego pracownika.

193
00:08:17,425 --> 00:08:19,306
Bentham znalazł rozwiązanie.

194
00:08:19,306 --> 00:08:21,509
Zaprojektował budynek,

195
00:08:21,509 --> 00:08:24,225
pierwotnie więzienie,

196
00:08:24,225 --> 00:08:26,544
i nazwał go Panoptikon.

197
00:08:26,544 --> 00:08:28,904
Najważniejszym elementem

198
00:08:28,904 --> 00:08:31,975
była wieża po środku

199
00:08:31,975 --> 00:08:34,123
Osoba nadzorująca placówkę

200
00:08:34,123 --> 00:08:36,808
mogła w dowolnej chwili
obserwować dowolnego więźnia,

201
00:08:36,808 --> 00:08:40,130
choć nie wszystkich na raz.

202
00:08:40,130 --> 00:08:42,185
A co najważniejsze:

203
00:08:42,185 --> 00:08:43,980
więźniowie nie widzieli,

204
00:08:43,980 --> 00:08:46,856
co się dzieje wewnątrz wieży,

205
00:08:46,856 --> 00:08:48,528
więc nigdy nie wiedzieli,

206
00:08:48,528 --> 00:08:50,700
czy są w danej chwili obserwowani.

207
00:08:50,700 --> 00:08:54,283
Benthama fascynowało to,

208
00:08:54,283 --> 00:08:56,156
że każdy więzień powinien założyć,

209
00:08:56,156 --> 00:09:00,724
że jest w danej chwili obserwowany,

210
00:09:00,869 --> 00:09:02,747
a to skłoniłoby go

211
00:09:02,747 --> 00:09:06,425
do posłuszeństwa.

212
00:09:06,425 --> 00:09:09,350
XX-wieczny francuski filozof,
Michel Foucault,

213
00:09:09,350 --> 00:09:11,275
uznał, że ten model można wykorzystać

214
00:09:11,275 --> 00:09:14,390
we wszystkich instytucjach,

215
00:09:14,390 --> 00:09:16,340
które w jakiś sposób kontrolują ludzi:

216
00:09:16,340 --> 00:09:19,215
w szkołach, szpitalach, fabrykach.

217
00:09:19,215 --> 00:09:21,413
Foucault twierdził,

218
00:09:21,413 --> 00:09:23,839
że model zachowania odkryty przez Benthama

219
00:09:23,839 --> 00:09:27,168
stanowi klucz do kontroli społeczeństwa

220
00:09:27,168 --> 00:09:29,170
nowoczesnego Zachodu.

221
00:09:29,170 --> 00:09:30,944
Nie potrzeba narzędzi

222
00:09:30,944 --> 00:09:32,851
typowych dla tyranii:

223
00:09:32,851 --> 00:09:35,247
więzienia i eliminowania dysydentów,

224
00:09:35,247 --> 00:09:38,561
wymuszania przez rządzącą partię
bezwzględnego posłuszeństwa.

225
00:09:38,561 --> 00:09:40,960
Masowa inwigilacja

226
00:09:40,960 --> 00:09:43,515
więzi umysł.

227
00:09:43,515 --> 00:09:45,358
To bardzo dyskretne,

228
00:09:45,358 --> 00:09:47,247
ale i bardzo skuteczne narzędzie.

229
00:09:47,247 --> 00:09:51,706
Zaszczepia konserwatyzm
i chęć przestrzegania norm społecznych.

230
00:09:51,758 --> 00:09:53,320
To skuteczniejsze

231
00:09:53,320 --> 00:09:56,445
od stosowania siły.

232
00:09:56,445 --> 00:09:59,263
Tematem inwigilacji i prawa do prywatności

233
00:09:59,263 --> 00:10:02,813
zajmuje się Orwell w powieści "Rok 1984".

234
00:10:02,813 --> 00:10:06,383
Dobrze znamy tę książkę,
temat traktujemy bez emocji.

235
00:10:06,383 --> 00:10:09,829
Gdy w dyskusji na temat inwigilacji
ktoś odwołuje się do Orwella,

236
00:10:09,829 --> 00:10:12,900
ktoś zaraz powie, że to zły przykład,

237
00:10:12,900 --> 00:10:16,183
bo "u Orwella były kamery w domach,

238
00:10:16,183 --> 00:10:18,348
ludzie byli pod stałą obserwacją.

239
00:10:18,348 --> 00:10:22,310
U nas jest inaczej ".

240
00:10:22,310 --> 00:10:25,230
To podstawowy błąd

241
00:10:25,230 --> 00:10:27,931
w rozumieniu przesłania "Roku 1984".

242
00:10:27,931 --> 00:10:29,582
Z książki nie płynie ostrzeżenie

243
00:10:29,582 --> 00:10:33,270
o państwie monitorującym
obywateli przez cały czas,

244
00:10:33,354 --> 00:10:35,407
ale takim, gdzie obywatel wie,

245
00:10:35,407 --> 00:10:37,686
że może być widziany w dowolnym momencie.

246
00:10:37,686 --> 00:10:40,110
Winston Smith, bohater powieści,

247
00:10:40,110 --> 00:10:42,150
tak opisywał inwigilację,

248
00:10:42,150 --> 00:10:43,548
z jaką miał do czynienia:

249
00:10:43,548 --> 00:10:45,975
"Nikt oczywiście nie wiedział,

250
00:10:45,975 --> 00:10:48,292
czy w danym momencie jest obserwowany".

251
00:10:48,292 --> 00:10:49,743
Twierdził też, że policja:

252
00:10:49,743 --> 00:10:51,454
"mogła się włączyć w dowolny kanał,

253
00:10:51,454 --> 00:10:53,163
kiedy tylko chciała.

254
00:10:53,163 --> 00:10:54,712
Pozostawało więc żyć

255
00:10:54,712 --> 00:10:57,995
- i żyło się, z nawyku,
który przeszedł w odruch -

256
00:10:57,995 --> 00:11:01,090
z założeniem,
że każde słowo jest słyszane,

257
00:11:01,090 --> 00:11:02,680
a każdy ruch pilnie śledzony,

258
00:11:02,680 --> 00:11:05,419
chyba, że w pomieszczeniu
panuje akurat mrok".

259
00:11:05,419 --> 00:11:08,765
Religie abrahamowe zakładają

260
00:11:08,765 --> 00:11:11,708
istnienie siły wyższej, wszechwiedzącego,

261
00:11:11,731 --> 00:11:15,347
który widzi wszystko, każdy nasz ruch.

262
00:11:15,347 --> 00:11:18,120
Prywatność jest więc iluzją

263
00:11:18,120 --> 00:11:19,804
i to skłania

264
00:11:19,804 --> 00:11:22,794
do bezwzględnego posłuszeństwa.

265
00:11:22,794 --> 00:11:26,198
Na podstawie wszystkiego,
o czym wspomniałem do tej pory,

266
00:11:26,198 --> 00:11:28,984
można wyciągnąć następujące wnioski:

267
00:11:28,984 --> 00:11:31,306
społeczeństwo, w którym ludzie

268
00:11:31,306 --> 00:11:33,613
są nieustannie obserwowani,

269
00:11:33,613 --> 00:11:38,458
rodzi postawy posłuszeństwa i uległości.

270
00:11:38,510 --> 00:11:40,021
Każdy tyran,

271
00:11:40,021 --> 00:11:42,103
okrutny czy nie,

272
00:11:42,103 --> 00:11:44,366
marzy o stworzeniu takiego ustroju.

273
00:11:44,366 --> 00:11:47,020
Trzeba więc mieć

274
00:11:47,020 --> 00:11:49,460
strefę prywatności,

275
00:11:49,460 --> 00:11:52,470
bo dzięki niej możemy się znaleźć

276
00:11:52,470 --> 00:11:55,628
w miejscu swobodnego przepływu myśli
i wymiany poglądów.

277
00:11:55,628 --> 00:11:59,282
Z dala od osądów.

278
00:11:59,282 --> 00:12:02,825
Tam można być ciekawym świata

279
00:12:02,825 --> 00:12:06,220
i mieć swoje zdanie.

280
00:12:06,240 --> 00:12:07,775
Więc jeśli pozwolimy

281
00:12:07,775 --> 00:12:10,250
na stworzenie społeczeństwa,

282
00:12:10,250 --> 00:12:12,413
poddawanego nieustannej inwigilacji,

283
00:12:12,413 --> 00:12:17,410
zaszkodzimy wolności.

284
00:12:18,341 --> 00:12:21,463
Co więcej mentalność, według której

285
00:12:21,463 --> 00:12:23,388
tylko źli ludzie mają coś do ukrycia

286
00:12:23,388 --> 00:12:27,270
i chronią swoją prywatność,

287
00:12:27,270 --> 00:12:32,136
niesie dwa negatywne przesłania.

288
00:12:33,304 --> 00:12:35,060
Pierwsza smutna lekcja jest taka,

289
00:12:35,060 --> 00:12:37,180
że jeżeli ktoś chroni prywatność,

290
00:12:37,180 --> 00:12:39,236
jeżeli o nią zabiega,

291
00:12:39,236 --> 00:12:43,311
musi być złym człowiekiem.

292
00:12:43,311 --> 00:12:45,663
Powinniśmy unikać
wyciągania takich wniosków

293
00:12:45,693 --> 00:12:47,971
z wielu powodów.

294
00:12:47,971 --> 00:12:50,723
Przede wszystkim dlatego,

295
00:12:50,723 --> 00:12:53,100
że mówiąc "robienie czegoś złego"

296
00:12:53,100 --> 00:12:55,937
mamy na myśli zamachy terrorystyczne

297
00:12:55,937 --> 00:12:57,978
albo przestępstwa.

298
00:12:57,978 --> 00:13:00,518
Raczej wąskie pojęcie,

299
00:13:00,518 --> 00:13:02,970
ale dla tych u władzy

300
00:13:02,970 --> 00:13:05,020
może oznaczać coś innego.

301
00:13:05,020 --> 00:13:07,327
Dla nich "robienie czegoś złego"

302
00:13:07,327 --> 00:13:10,398
to robienie rzeczy

303
00:13:10,398 --> 00:13:13,503
niewygodnych dla władzy.

304
00:13:13,503 --> 00:13:15,453
Druga smutna,

305
00:13:15,453 --> 00:13:19,581
nawet bardziej zgubna lekcja

306
00:13:20,141 --> 00:13:24,746
zakłada istnienie niepisanej umowy.

307
00:13:26,250 --> 00:13:27,705
Jeśli akceptujesz umowę,

308
00:13:27,705 --> 00:13:29,677
musisz się stać się

309
00:13:29,677 --> 00:13:33,839
być wystarczająco nieszkodliwy

310
00:13:33,949 --> 00:13:35,831
dla władzy

311
00:13:35,831 --> 00:13:38,867
i tylko wtedy będziesz wolny

312
00:13:38,867 --> 00:13:40,975
od inwigilacji.

313
00:13:40,975 --> 00:13:43,360
Tylko dysydenci,

314
00:13:43,360 --> 00:13:44,841
ci, którzy zagrażają władzy,

315
00:13:44,841 --> 00:13:46,653
powinni się obawiać.

316
00:13:46,653 --> 00:13:50,060
Z wielu powodów trzeba unikać
również i takiej sytuacji.

317
00:13:50,060 --> 00:13:54,378
Teraz nie masz powodu do buntu,

318
00:13:54,378 --> 00:13:56,825
ale może będziesz miał w przyszłości.

319
00:13:56,825 --> 00:13:58,499
Nawet jeśli jesteś przekonany,

320
00:13:58,499 --> 00:14:00,264
że to nie dla ciebie,

321
00:14:00,264 --> 00:14:01,898
są inni ludzie

322
00:14:01,898 --> 00:14:04,102
skorzy do buntu

323
00:14:04,102 --> 00:14:06,136
i przeciwstawiania się władzy.

324
00:14:06,136 --> 00:14:07,670
Przeciwnicy rządu, dziennikarze,

325
00:14:07,670 --> 00:14:09,758
aktywiści i inni.

326
00:14:09,758 --> 00:14:12,252
Przynoszą nam sporo pożytku.

327
00:14:12,252 --> 00:14:15,230
Społeczeństwo ich potrzebuje.

328
00:14:15,230 --> 00:14:17,324
Równie istotne jest to,

329
00:14:17,324 --> 00:14:19,587
że miarą wolności społeczeństwa

330
00:14:19,587 --> 00:14:21,737
nie jest to, jak traktuje się

331
00:14:21,737 --> 00:14:24,200
dobrych i posłusznych obywateli,

332
00:14:24,200 --> 00:14:26,040
ale przeciwników rządu

333
00:14:26,040 --> 00:14:29,155
i krytyków konserwatyzmu.

334
00:14:29,155 --> 00:14:30,752
Najważniejsze jest to,

335
00:14:30,752 --> 00:14:33,153
że masowa inwigilacja

336
00:14:33,153 --> 00:14:35,770
odbiera wolność na wiele sposobów.

337
00:14:35,770 --> 00:14:37,571
Sporo wzorów zachowań

338
00:14:37,571 --> 00:14:39,577
staje się napiętnowanych,

339
00:14:39,577 --> 00:14:42,920
a my nie zdajemy sobie z tego sprawy.

340
00:14:43,130 --> 00:14:45,612
Znana aktywistka Róża Luksemburg

341
00:14:45,612 --> 00:14:48,105
powiedziała, że ten, kto się nie rusza,

342
00:14:48,105 --> 00:14:51,461
nie czuje kajdanów".

343
00:14:51,461 --> 00:14:53,150
Możemy udawać, że kajdany

344
00:14:53,150 --> 00:14:56,239
masowej inwigilacji nie istnieją,

345
00:14:56,239 --> 00:14:58,905
ale narzucone ograniczenia

346
00:14:58,905 --> 00:15:01,450
nie staną się przez to mniejsze.

347
00:15:01,450 --> 00:15:03,058
Dziękuję bardzo.

348
00:15:03,058 --> 00:15:04,489
(Brawa)

349
00:15:04,489 --> 00:15:05,996
Dziękuję.

350
00:15:05,996 --> 00:15:10,893
(Brawa)

351
00:15:10,893 --> 00:15:13,280
Dziękuję.

352
00:15:13,280 --> 00:15:16,122
(Brawa)

353
00:15:19,320 --> 00:15:21,392
Bruno Giussani: Dziękujemy Glenn.

354
00:15:21,392 --> 00:15:23,901
Argumenty są przekonujące.

355
00:15:23,901 --> 00:15:26,736
Cofnijmy się jednak o 16 miesięcy

356
00:15:26,756 --> 00:15:29,357
do sprawy Edwarda Snowdena.

357
00:15:29,437 --> 00:15:30,882
Mam kilka pytań.

358
00:15:30,882 --> 00:15:33,370
Pierwsze dotyczy ciebie.

359
00:15:33,370 --> 00:15:36,551
Słyszeliśmy o aresztowaniu
twojego partnera

360
00:15:36,561 --> 00:15:39,721
Davida Mirandy w Londynie

361
00:15:39,721 --> 00:15:41,805
i o innych trudnościach.

362
00:15:41,805 --> 00:15:45,161
Jesteś bardzo zaangażowany,
wiele ryzykujesz.

363
00:15:45,161 --> 00:15:46,965
Musi na tobie ciążyć duża presja

364
00:15:46,965 --> 00:15:49,910
przez to, że mierzysz się
z najpotężniejszymi tego świata.

365
00:15:49,910 --> 00:15:52,345
Powiedz o tym więcej.

366
00:15:52,345 --> 00:15:54,000
Glenn Greenwald: Bywa tak

367
00:15:54,000 --> 00:15:55,932
że odwaga jest zaraźliwa.

368
00:15:55,932 --> 00:15:57,644
W tej kwestii też.

369
00:15:57,644 --> 00:16:01,107
Ja i inni dziennikarze
współpracujący ze mną

370
00:16:01,107 --> 00:16:02,643
byliśmy świadomi ryzyka.

371
00:16:02,643 --> 00:16:05,365
USA wciąż jest jedną
z największych światowych potęg

372
00:16:05,365 --> 00:16:07,363
i nie lubi,

373
00:16:07,363 --> 00:16:09,285
gdy ujawnia się rządowe sekrety

374
00:16:09,285 --> 00:16:11,796
i umieszcza w Internecie.

375
00:16:11,796 --> 00:16:17,285
A taki Edward Snowden, zwyczajny 29-latek,

376
00:16:17,285 --> 00:16:19,597
wychowany w zwyczajnej rodzinie,

377
00:16:19,597 --> 00:16:23,320
wykazał się ogromną odwagą.

378
00:16:23,320 --> 00:16:25,540
Wiedział, że czeka go więzienie,

379
00:16:25,540 --> 00:16:27,322
że jego życie legnie w gruzach.

380
00:16:27,322 --> 00:16:29,297
Zainspirował mnie i innych dziennikarzy,

381
00:16:29,297 --> 00:16:31,120
zainspirował cały świat,

382
00:16:31,120 --> 00:16:32,808
w tym przyszłych demaskatorów.

383
00:16:32,808 --> 00:16:36,323
Zdaliśmy sobie sprawę,
że możemy robić to, co on.

384
00:16:36,323 --> 00:16:39,419
BG: Interesuje mnie
twoja relacja ze Snowdenem.

385
00:16:39,419 --> 00:16:41,990
Dużo rozmawialiście.

386
00:16:41,990 --> 00:16:43,753
Pewnie wciąż rozmawiacie,

387
00:16:43,753 --> 00:16:45,777
Dlaczego więc w książce

388
00:16:45,777 --> 00:16:49,849
nie używasz jego imienia, ale nazwiska?

389
00:16:49,849 --> 00:16:53,133
GG: To zagadka dla psychologów.

390
00:16:53,133 --> 00:16:54,824
(Śmiech)

391
00:16:54,824 --> 00:16:58,413
Nie wiem, ale wydaje mi się,

392
00:16:58,413 --> 00:17:01,967
że jest to związane
z głównym celem Snowdena,

393
00:17:01,967 --> 00:17:04,303
z taktyką jaką obrał.

394
00:17:04,303 --> 00:17:06,510
Zdawał sobie sprawę,

395
00:17:06,510 --> 00:17:09,200
że skupienie się na nim

396
00:17:09,200 --> 00:17:11,850
odwróci uwagę od istoty jego odkrycia.

397
00:17:11,850 --> 00:17:13,917
Dlatego trzymał się z dala od mediów.

398
00:17:13,917 --> 00:17:16,426
Starał się, aby jego prywatne życie

399
00:17:16,426 --> 00:17:18,105
zostawiono w spokoju.

400
00:17:18,105 --> 00:17:20,819
Używanie jego nazwiska

401
00:17:20,819 --> 00:17:24,393
robi z niego postać historyczną,

402
00:17:24,393 --> 00:17:26,265
a nie osobę z krwi i kości,

403
00:17:26,265 --> 00:17:29,145
i nie odwraca uwagi od istoty sprawy.

404
00:17:29,145 --> 00:17:30,602
Moderator: Odkrycia Snowdena,

405
00:17:30,602 --> 00:17:32,378
praca twoja oraz innych dziennikarzy

406
00:17:32,378 --> 00:17:35,378
wywołały dyskusję.

407
00:17:35,378 --> 00:17:37,506
Niektóre państwa zareagowały.

408
00:17:37,506 --> 00:17:40,110
Brazylia przygotowała projekty zmian

409
00:17:40,110 --> 00:17:42,964
w obrębie Internetu.

410
00:17:42,964 --> 00:17:45,716
Dzieje się dużo podobnych rzeczy,

411
00:17:45,716 --> 00:17:47,986
ale zastanawia mnie,

412
00:17:47,986 --> 00:17:49,637
kiedy złożysz broń?

413
00:17:49,637 --> 00:17:51,270
Kiedy stwierdzisz,

414
00:17:51,270 --> 00:17:54,462
że w tej kwestii odniosłeś sukces?

415
00:17:54,462 --> 00:17:56,740
GG: Jako dziennikarz

416
00:17:56,740 --> 00:17:59,183
złożę broń dopiero wtedy,

417
00:17:59,183 --> 00:18:01,195
gdy każda informacja warta publikacji,

418
00:18:01,195 --> 00:18:02,841
a trzymana w sekrecie,

419
00:18:02,841 --> 00:18:04,321
zostanie ujawniona.

420
00:18:04,321 --> 00:18:06,358
Gdy tajemnice, których nie powinno być,

421
00:18:06,358 --> 00:18:07,833
ujrzą światło dzienne.

422
00:18:07,833 --> 00:18:09,680
To istota dziennikarstwa

423
00:18:09,680 --> 00:18:11,207
i jestem jej oddany.

424
00:18:11,207 --> 00:18:13,681
Masowa inwigilacja mnie brzydzi,

425
00:18:13,681 --> 00:18:15,868
między innymi z powodów,
o których mówiłem.

426
00:18:15,868 --> 00:18:18,394
Moja praca nie dobiegnie końca

427
00:18:18,394 --> 00:18:20,571
dopóki rządy wszystkich państw

428
00:18:20,571 --> 00:18:24,670
nie przestaną
poddawać obywateli inwigilacji.

429
00:18:24,680 --> 00:18:27,265
Chyba, że przekonają sąd,

430
00:18:27,265 --> 00:18:31,427
że obiekt robi coś naprawdę złego.

431
00:18:31,578 --> 00:18:34,813
Tak oto możemy walczyć o prywatność.

432
00:18:34,813 --> 00:18:37,159
BG: Publiczność TED
miała okazję się przekonać,

433
00:18:37,159 --> 00:18:39,927
że Snowden jest bardzo elokwentny.

434
00:18:39,927 --> 00:18:42,207
Broni demokracji

435
00:18:42,207 --> 00:18:43,920
i jej ideałów.

436
00:18:43,920 --> 00:18:46,948
Jednak wielu nie wierzy,

437
00:18:46,948 --> 00:18:49,350
że tylko to nim kieruje.

438
00:18:49,350 --> 00:18:50,828
Trudno ich przekonać,

439
00:18:50,828 --> 00:18:52,449
że nie chodzi o pieniądze,

440
00:18:52,449 --> 00:18:54,360
i że nie sprzedał rządowych sekretów

441
00:18:54,360 --> 00:18:56,189
przykładowo Chińczykom albo Rosjanom,

442
00:18:56,189 --> 00:18:58,733
którzy w tej chwili

443
00:18:58,733 --> 00:19:00,902
nie sympatyzują z USA.

444
00:19:00,902 --> 00:19:02,608
Wielu z tu obecnych

445
00:19:02,608 --> 00:19:04,878
zadaje sobie to samo pytanie:

446
00:19:04,878 --> 00:19:06,761
"Czy możliwe,

447
00:19:06,761 --> 00:19:09,373
że Snowden ma coś do ukrycia?".

448
00:19:09,373 --> 00:19:11,938
GG: To bzdury.

449
00:19:11,968 --> 00:19:13,103
(Śmiech)

450
00:19:13,103 --> 00:19:14,968
Teoretycznie,

451
00:19:14,968 --> 00:19:17,430
gdybyś chciał sprzedać

452
00:19:17,430 --> 00:19:20,641
rządowe sekrety

453
00:19:20,641 --> 00:19:22,547
innym państwom

454
00:19:22,547 --> 00:19:24,264
- a Snowden mógł tak zrobić

455
00:19:24,264 --> 00:19:25,910
i wzbogacić się -

456
00:19:25,910 --> 00:19:27,891
na pewno nie przekazywałbyś

457
00:19:27,891 --> 00:19:30,635
tajnych dokumentów prasie,

458
00:19:30,635 --> 00:19:32,661
bo straciłyby wtedy wartość.

459
00:19:32,661 --> 00:19:34,309
Ludzie, którzy chcą się wzbogacić,

460
00:19:34,309 --> 00:19:36,279
sprzedają sekrety potajemnie.

461
00:19:36,279 --> 00:19:38,100
Pamiętajmy też,

462
00:19:38,100 --> 00:19:40,338
że te oskarżenia

463
00:19:40,338 --> 00:19:42,170
rzuca rząd amerykański

464
00:19:42,170 --> 00:19:45,750
oraz jego zwolennicy.

465
00:19:45,770 --> 00:19:48,936
Jedni oskarżają drugich o ukryte motywy.

466
00:19:48,936 --> 00:19:50,541
Mówią: "Niemożliwe, że on to robi

467
00:19:50,541 --> 00:19:52,206
ze szlachetnych pobudek,

468
00:19:52,206 --> 00:19:54,448
musi mieć jakiś niecne zamiary",

469
00:19:54,448 --> 00:19:59,160
a to świadczy o samych oskarżycielach.

470
00:19:59,160 --> 00:20:01,692
(Brawa)

471
00:20:02,722 --> 00:20:05,915
Ludzie, którzy rzucają podobne oskarżenia,

472
00:20:05,915 --> 00:20:09,296
sami mają niecne zamiary.

473
00:20:09,296 --> 00:20:12,162
Mierzą innych swoją miarą.

474
00:20:12,165 --> 00:20:15,067
Skoro sami nie mają skrupułów,

475
00:20:15,067 --> 00:20:17,089
to według nich inni też nie.

476
00:20:17,089 --> 00:20:18,876
(Brawa)

477
00:20:18,876 --> 00:20:21,360
BG: Dziękujemy Glenn.
GG: Dziękuję.

478
00:20:21,360 --> 00:20:23,692
BG: Glenn Greenwald.

479
00:20:23,692 --> 00:20:24,806
(Brawa)