0:00:07.261,0:00:11.090
Một ngày dài khi lang thang trong rừng[br]để tìm các loại hạt và thảo dược ăn được,

0:00:11.090,0:00:16.839
một vị nông dân phi phàm tên Thần Nông[br]mệt lử đã vô tình trúng độc 72 lần,

0:00:16.839,0:00:19.139
Trước khi chất độc giết chết ông ấy,

0:00:19.139,0:00:21.620
một chiếc lá đã rơi vào miệng ông.

0:00:21.620,0:00:24.130
Ông ấy đã nhai nó và nó đã cứu ông,

0:00:24.130,0:00:26.701
và đó là cách ta biết tới trà.

0:00:26.701,0:00:29.562
Hay ít nhất là truyền thuyết đã kể vậy.

0:00:29.562,0:00:31.461
Trà không chữa ngộ độc,

0:00:31.461,0:00:33.082
nhưng câu chuyện của Thần Nông,

0:00:33.082,0:00:35.540
ông tổ nông nghiệp trong[br]thần thoại Trung Hoa,

0:00:35.540,0:00:38.682
nhấn mạnh tầm quan trọng của trà[br]ở Trung Quốc cổ đại.

0:00:38.682,0:00:41.811
Các chứng cứ khảo cổ[br]cho thấy cây chè được trồng

0:00:41.811,0:00:44.271
từ 6000 năm trước,

0:00:44.271,0:00:48.535
hay 1500 năm trước khi Pharaoh[br]xây kim tự tháp Giza.

0:00:48.535,0:00:50.080
Đó là truyền thuyết Trung Hoa

0:00:50.080,0:00:52.952
về cây chè - giống như loại cây trồng[br]khắp thế giới ngày nay,

0:00:52.952,0:00:55.631
song bấy giờ người ta sử dụng nó[br]mọt cách rất khác.

0:00:55.631,0:00:59.291
Nó được coi như một loại rau[br]hay được nấu với hạt yến mạch.

0:00:59.291,0:01:02.751
Chè chỉ được chuyển từ đồ ăn sang[br]đồ uống từ 1500 năm trước

0:01:02.751,0:01:06.252
khi người ta phát hiện ra cách[br]kết hợp nhiệt với nước

0:01:06.252,0:01:10.992
có thể tạo ra hương vị phức tạp và đa dạng[br]từ loại lá này.

0:01:10.992,0:01:14.032
Sau hàng trăm năm thay đổi cách thức[br]chuẩn bị,

0:01:14.032,0:01:16.101
phương thức phổ biến là đun chè,

0:01:16.101,0:01:17.992
nén lại thành một bánh nhỏ,

0:01:17.992,0:01:19.706
rồi xay mịn ra thành bột,

0:01:19.706,0:01:21.203
pha với nước nóng,

0:01:21.203,0:01:25.634
tạo ra một loại đồ uống gọi là[br]trà xanh hay matcha.

0:01:25.634,0:01:30.141
Matcha trở nên phổ biến đến nỗi[br]nó trở thành trà đạo Trung Hoa.

0:01:30.141,0:01:32.192
Trà trở thành một đề tài trong[br]văn thơ,

0:01:32.192,0:01:33.983
loại đồ uống ưa thích của hoàng đế,

0:01:33.983,0:01:35.853
và phương tiện của các nghệ sĩ.

0:01:35.853,0:01:38.703
Họ có thể vẽ nên bức tranh phi thường[br]bằng bọt trà,

0:01:38.703,0:01:42.932
giống như tranh trên cốc espresso[br]mà bạn thấy ở các quán cafe ngày nay.

0:01:42.932,0:01:45.373
Vào thế kỉ thứ 9,[br]ở thời nhà Đường,

0:01:45.373,0:01:49.354
một nhà sư Nhật Bản đã mang[br]cây chè đầu tiên tới Nhật.

0:01:49.354,0:01:53.243
Người Nhật sau đó đã phát triển [br]các nghi thức thưởng trà của riêng họ,

0:01:53.243,0:01:56.394
hình thành nên trà đạo Nhật.

0:01:56.394,0:01:59.034
Và ở thế kỉ 14[br]trong thời Minh,

0:01:59.034,0:02:01.284
hoàng đế Trung Quốc[br]chuyển chuẩn mực

0:02:01.284,0:02:04.845
từ bánh trà nén sang lá rời.

0:02:04.845,0:02:08.754
Lúc bấy giờ, Trung Quốc vẫn nắm giữ[br]độc quyền thị trường cây chè,

0:02:08.754,0:02:12.416
đưa chè trở thành một trong ba[br]mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của nước này,

0:02:12.416,0:02:14.855
cùng với đồ sứ và vải.

0:02:14.855,0:02:17.916
Điều này giúp Trung Quốc có sức ảnh hưởng[br]về chính trị và kinh tế

0:02:17.916,0:02:20.585
khi thưởng trà lan ra khắp thế giới.

0:02:20.585,0:02:23.623
Sự lan tỏa bắt đầu nở rộ vào đầu 1600

0:02:23.623,0:02:27.195
khi lái buôn Hà Lan đưa chè tới Châu Âu[br]với số lượng lớn.

0:02:27.195,0:02:30.765
Công lớn thuộc về nữ hoàng Catherine[br]xứ Braganza, một nữ quý tộc Bồ Đào Nha,

0:02:30.765,0:02:33.785
đã làm trà trở nên phổ biến với giới[br]thượng lưu Anh

0:02:33.785,0:02:37.915
khi bà cưới vua Charles đệ nhị vào 1661.

0:02:37.915,0:02:41.834
Thời điểm đó, nước Anh đang trong[br]công cuộc mở rộng thuộc địa

0:02:41.834,0:02:44.766
và trở thành quốc gia mới[br]nắm quyền thống trị thế giới.

0:02:44.766,0:02:48.586
Cùng với sự phát triển của đế quốc Anh,[br]nhu cầu trà lan rộng ra khắp thế giới.

0:02:48.586,0:02:53.195
Tới năm 1700, trà ở châu Âu bán đắt[br]gấp mười lần cà phê

0:02:53.195,0:02:56.287
và giống cây vẫn chỉ được trồng[br]ở Trung Quốc.

0:02:56.287,0:02:57.844
Buôn bán chè lãi tới mức

0:02:57.844,0:03:00.611
các loại thuyền buồm, thuyền tốc độ cao[br]nhanh nhất thế giới

0:03:00.611,0:03:04.926
được sinh ra từ sự cạnh tranh khốc liệt[br]giữa các công ty thương mại phương Tây.

0:03:04.926,0:03:07.495
Chúng đều đua nhau để đưa chè về[br]châu Âu nhanh nhất

0:03:07.495,0:03:09.776
để tối đa hóa lợi nhuận.

0:03:09.776,0:03:13.656
Ban đầu, nước Anh trả[br]cho số lá chè này bằng bạc.

0:03:13.656,0:03:15.220
Nhưng khi nó trở nên quá đắt đỏ,

0:03:15.220,0:03:19.689
họ đề nghị trao đổi bằng một[br]mặt hàng khác, là thuốc phiện.

0:03:19.689,0:03:22.108
Điều này nổ ra một vấn đề sức khỏe[br]tại Trung Hoa

0:03:22.108,0:03:24.796
khi mà người dân trở nên nghiện thuốc.

0:03:24.796,0:03:28.038
Đến năm 1839, một vị quan Trung Quốc[br]yêu cầu thuộc hạ

0:03:28.038,0:03:30.547
phá hủy lượng lớn thuốc phiện[br]vận chuyển từ Anh

0:03:30.547,0:03:33.927
như một lời tuyên bố chống lại[br]sức ảnh hưởng của Anh tại nước này,

0:03:33.927,0:03:37.598
Hành động này đã gây ra cuộc chiến[br]thuốc phiện đầu tiên giữa hai nước.

0:03:37.598,0:03:41.488
Chiến tranh nổ ra khắp tại ven biển[br]Trung Quốc tới tận 1842

0:03:41.488,0:03:45.437
khi nhà Thanh bại trận và phải nhượng lại[br]cảng Hồng Kông cho Anh

0:03:45.437,0:03:48.131
cùng với sự hồi phục các điều khoản[br]giao thương bất lợi.

0:03:48.131,0:03:52.077
Chiến tranh đã làm suy yếu vị thế của[br]Trung Hoa trong hơn một thế kỉ.

0:03:52.077,0:03:56.818
Công ty British East India muốn tự[br]trồng chè

0:03:56.818,0:03:58.948
để có thể nắm giữ thị trường hơn.

0:03:58.948,0:04:01.391
Nên họ đã ủy quyền[br]nhà thực vật học Robert Fortune

0:04:01.391,0:04:05.108
lấy cắp cây chè từ Trung Quốc trong[br]một chiến dịch bí mật.

0:04:05.108,0:04:07.479
Ông giả trang và bắt đầu hành trình[br]đầy hiểm nguy

0:04:07.479,0:04:09.458
khắp các đồi chè ở Trung Quốc,

0:04:09.458,0:04:12.428
sau là buôn lậu cây chè và những[br]người trồng chè có kinh nghiệm

0:04:12.428,0:04:14.858
vào DarDarjeeling, India.

0:04:14.858,0:04:17.039
Từ đó, giống cây trồng được[br]lan rộng hơn nữa,

0:04:17.039,0:04:21.389
giúp trà trở thành một loại[br]mặt hàng thường nhật.

0:04:21.389,0:04:25.699
Ngày nay, trà là đồ uống được tiêu thụ[br]nhiều thứ hai chỉ sau nước lọc,

0:04:25.699,0:04:27.449
từ trà đường Thổ Nhĩ Kỳ,

0:04:27.449,0:04:29.440
đến trà bơ mặn Tây Tạng,

0:04:29.440,0:04:32.041
có nhiều cách để chuẩn bị trà

0:04:32.041,0:04:34.299
như số lượng các nền văn hóa[br]trên thế giới vậy.