WEBVTT

00:00:00.825 --> 00:00:02.723
Pre par godina,

00:00:02.747 --> 00:00:06.293
moja majka je dobila reumatoidni artritis.

00:00:06.989 --> 00:00:12.926
Zglobovi, kolena i prsti su joj otekli
i izazvali onesposobljavajuć hroničan bol.

00:00:14.391 --> 00:00:16.081
Postala je invalid.

00:00:16.734 --> 00:00:18.734
Prestala je da ide u našu džamiju.

00:00:19.516 --> 00:00:22.913
Bilo je jutara kada joj je i pranje zuba
bilo previše bolno.

00:00:24.339 --> 00:00:25.812
Želeo sam da pomognem.

00:00:26.500 --> 00:00:28.266
Ali nisam znao kako.

00:00:28.716 --> 00:00:29.941
Nisam doktor.

NOTE Paragraph

00:00:31.005 --> 00:00:34.727
Jesam istoričar medicine.

00:00:35.930 --> 00:00:39.392
Tako sam počeo da istražujem
istoriju hroničnog bola.

00:00:39.957 --> 00:00:43.978
Ispostavlja se da UCLA ima
čitavu kolekciju istorije bola

00:00:44.002 --> 00:00:45.488
u svojim arhivima.

00:00:46.593 --> 00:00:50.045
Naišao sam na fantastičnu priču

00:00:50.069 --> 00:00:54.509
o čoveku koji je spasio
milione ljudi od bola;

00:00:55.889 --> 00:00:57.618
ljude kao što je moja majka.

00:00:58.772 --> 00:01:00.232
Iako nisam čuo ništa o njemu,

00:01:00.256 --> 00:01:03.888
nije bilo njegovih biografija
ili holivudskih filmova.

00:01:04.483 --> 00:01:08.171
Zvao se Džon Dž. Bonika.

00:01:09.070 --> 00:01:10.618
Ali u vreme početka naše priče,

00:01:10.642 --> 00:01:14.474
bio je poznat kao Džoni "Bik" Voker.

NOTE Paragraph

00:01:16.611 --> 00:01:18.951
Letnji dan 1941. godine.

00:01:19.857 --> 00:01:25.017
Cirkus tek što je stigao 
u maleni grad Brukfild u Njujorku.

00:01:25.486 --> 00:01:29.407
Posmatrači su se gurali da vide
hodače na žici, klovnove -

00:01:29.431 --> 00:01:32.166
ako su imali sreće, i čoveka đule.

00:01:32.190 --> 00:01:36.074
Došli su da vide i snagatora,
Džonija "Bika" Vokera.

00:01:36.098 --> 00:01:39.431
mišićavog siledžiju
koji bi vas oborio za dolar.

00:01:40.467 --> 00:01:43.408
Baš tog dana čuo se glas

00:01:43.432 --> 00:01:45.417
na cirkuskom razglasu.

00:01:45.441 --> 00:01:49.278
Hitno im je trebao doktor
u šatoru sa životinjama.

00:01:49.302 --> 00:01:51.686
Nešto se desilo krotitelju lavova.

00:01:51.710 --> 00:01:54.839
Vrhunac njegove tačke pošao je po zlu

00:01:54.863 --> 00:01:59.059
i glava mu je bila zaglavljena
u lavljim čeljustima.

00:01:59.629 --> 00:02:01.288
Nestajao mu je vazduh;

00:02:01.312 --> 00:02:04.719
masa je sa užasom gledala kako se borio,

00:02:04.719 --> 00:02:06.788
a zatim onesvestio.

00:02:06.788 --> 00:02:10.049
Kada je lav konačno popustio stisak,

00:02:10.073 --> 00:02:14.174
krotitelj se srušio na zemlju, nepomičan.

00:02:15.813 --> 00:02:18.182
Kada se nakon par minuta osvestio,

00:02:18.206 --> 00:02:20.346
video je poznatu siluetu nagnutu nad njim.

00:02:21.169 --> 00:02:23.169
Bio je to "Bik" Voker.

00:02:23.816 --> 00:02:29.049
Snagator je spasio život krotitelju
pruživši mu veštačko disanje.

NOTE Paragraph

00:02:30.864 --> 00:02:32.692
Snagator nikome nije rekao,

00:02:32.716 --> 00:02:36.175
ali on je zapravo bio na trećoj godini
medicinskog fakulteta.

00:02:36.788 --> 00:02:40.450
Radio je u cirkusu preko leta
da bi platio školarinu,

00:02:40.474 --> 00:02:43.184
ali je to krio da bi zaštitio svoj ugled.

00:02:43.787 --> 00:02:47.191
Trebalo je da bude zver, zlikovac;

00:02:47.215 --> 00:02:49.437
a ne štreber i dobrica.

00:02:50.535 --> 00:02:53.132
Ni njegove kolege na fakultetu
nisu znale tu tajnu.

00:02:53.156 --> 00:02:57.235
Kako je rekao, "Ako si bio sportista,
bio si glupan."

00:02:57.849 --> 00:03:00.320
Nije im rekao za cirkus,

00:03:00.344 --> 00:03:05.511
ni za svoje profesionalno rvanje
večerima i vikendima.

00:03:06.353 --> 00:03:08.973
Koristio je pseudonim "Bik" Voker,

00:03:08.997 --> 00:03:10.926
a kasnije Maskirano Čudo.

00:03:11.627 --> 00:03:15.135
To je čak ostala tajna i one godine

00:03:15.159 --> 00:03:18.089
kada je postao svetski šampion

00:03:18.542 --> 00:03:20.083
u poluteškoj kategoriji.

NOTE Paragraph

00:03:21.313 --> 00:03:25.919
Godinama je Džon Dž. Bonika
živeo paralelnim životima.

00:03:26.515 --> 00:03:28.209
Bio je rvač;

00:03:28.233 --> 00:03:29.390
bio je doktor.

00:03:29.788 --> 00:03:31.310
Bio je zlikovac;

00:03:31.334 --> 00:03:32.491
bio je heroj.

00:03:33.038 --> 00:03:34.834
Nanosio je bol,

00:03:34.858 --> 00:03:36.016
i lečio ga.

00:03:37.242 --> 00:03:40.744
Tada nije znao, ali u sledećih 50 godina

00:03:40.768 --> 00:03:43.586
iz ovih sukobljenih identiteta

00:03:43.610 --> 00:03:46.923
proizvešće potpuno novo
razmišljanje o bolu.

00:03:47.620 --> 00:03:51.750
Promeniće modernu medicinu u toj meri,
da će ga decenijama kasnije

00:03:51.774 --> 00:03:56.276
časopis Tajm proglasiti osnivačem
tehnika ublažavanja bola.

00:03:57.351 --> 00:03:59.064
Sve se to desilo kasnije.

NOTE Paragraph

00:04:00.179 --> 00:04:05.532
1942. Bonika je diplomirao medicinu
i oženio se Emom,

00:04:05.815 --> 00:04:09.491
svojom dragom, koju je upoznao
na jednom meču godinama ranije.

00:04:10.505 --> 00:04:13.321
I dalje se tajno rvao - morao je.

00:04:13.781 --> 00:04:18.428
Nije primao platu dok je stažirao
u bolnici Sv. Vinsenta u Njujorku.

00:04:19.101 --> 00:04:22.853
Pošto je bio šampion,
rvao se na prestižnim mestima,

00:04:22.877 --> 00:04:24.814
kao što je Medison Skver Garden,

00:04:24.838 --> 00:04:26.514
protiv ozbiljnih protivnika

00:04:26.538 --> 00:04:29.387
kao što je Everet "Plavi Medved" Maršal,

00:04:29.411 --> 00:04:33.053
ili trostruki svetski šampion,
Anđelo Savoldi.

NOTE Paragraph

00:04:34.192 --> 00:04:36.969
Mečevi su ostavili traga na njemu;

00:04:36.993 --> 00:04:40.271
dislocirao je kukove, lomio rebra.

00:04:40.295 --> 00:04:45.193
Jedne noći mu je Strašni Turčin
palcem na nozi napravio ožiljak na licu

00:04:45.217 --> 00:04:46.924
pa je izgledao kao Kapone.

00:04:47.302 --> 00:04:51.341
Sutradan na poslu morao je da nosi masku
da bi sakrio ranu.

00:04:52.450 --> 00:04:57.064
Dva puta se pojavio u operacionoj sali
sa okom toliko naduvenim

00:04:57.088 --> 00:04:58.724
da nije mogao na njega da vidi.

00:04:59.138 --> 00:05:03.641
Najgore od svega bile su
njegove unakažene uši poput karfiola.

00:05:04.094 --> 00:05:07.502
Rekao je da su kao dve bejzbol loptice
koje mu vise sa glave.

00:05:09.153 --> 00:05:12.415
Bol se samo nakupljao u njegovom životu.

NOTE Paragraph

00:05:13.177 --> 00:05:16.733
Kasnije je posmatrao svoju ženu
kako se porađa u njegovoj bolnici.

00:05:17.509 --> 00:05:20.633
Uzdisala je i gurala, očigledno u mukama.

00:05:21.657 --> 00:05:24.101
Njen akušer pozvao je dežurnog stažistu

00:05:24.125 --> 00:05:26.633
da joj da par kapi etra
da bi joj olakšao bol.

00:05:27.519 --> 00:05:30.880
Ali stažista je bio mlad,
sa samo tri nedelje iskustva;

00:05:30.904 --> 00:05:33.840
bio je nervozan, i kada joj je davao etar,

00:05:33.864 --> 00:05:35.692
iritirao je Emino grlo.

00:05:36.145 --> 00:05:40.093
Povraćala je i počela da se guši,
a lice joj je poplavelo.


00:05:40.895 --> 00:05:46.235
Bonika, koji je sve gledao,
gurnuo je stažistu u stranu,

00:05:46.259 --> 00:05:47.840
oslobodio joj disajni put

00:05:47.864 --> 00:05:50.682
i spasio svoju ženu i nerođenu ćerku.

00:05:52.172 --> 00:05:57.017
Tog trenutka odlučio je
da život posveti anesteziologiji.

00:05:57.414 --> 00:06:02.826
Kasnije je radio na razvoju
epiduralne anestezije pri porođaju.

00:06:02.850 --> 00:06:04.985
Da bi dospeo do akušerstva,

00:06:05.009 --> 00:06:07.765
Bonika je morao da prođe osnovnu obuku.

NOTE Paragraph

00:06:10.373 --> 00:06:11.967
Baš oko Dana D,

00:06:11.991 --> 00:06:15.213
Bonika odlazi u Vojni medicinski centar
u Mediganu

00:06:15.237 --> 00:06:16.604
u blizini Takome.

00:06:16.783 --> 00:06:21.476
Sa 7.700 kreveta, bila je jedna
od najvećih vojnih bolnica u Americi.

00:06:22.242 --> 00:06:24.936
Bonika je bio zadužen za ublažavanje bola.

00:06:25.618 --> 00:06:27.618
Imao je samo 27 godina.

00:06:28.470 --> 00:06:31.764
Lečeći toliko pacijenata,
Bonika je počeo primećivati

00:06:31.788 --> 00:06:34.283
slučajeve koji su protivrečili
svemu što je znao.

00:06:34.976 --> 00:06:38.782
Bol je trebalo da bude zdravo upozorenje,

00:06:39.846 --> 00:06:43.446
signal koji telo stvara
kada nastane povreda.

00:06:44.538 --> 00:06:46.150
Ali u nekim slučajevima,

00:06:46.174 --> 00:06:49.649
kao nakon amputacije noge,

00:06:49.673 --> 00:06:53.694
pacijent se ipak žalio na bol
u nepostojećoj nozi.

00:06:54.231 --> 00:06:58.223
Ako je povreda izlečena,
zašto upozorenje i dalje postoji?

00:06:58.861 --> 00:07:02.990
Postojali su i slučajevi u kojima
nije bilo nikakve povrede,

00:07:03.014 --> 00:07:05.496
a ipak se pacijent žalio na bol.

NOTE Paragraph

00:07:06.678 --> 00:07:10.646
Bonika se našao sa specijalistima
u svojoj bolnici -

00:07:10.670 --> 00:07:13.008
hirurzima, neurolozima,
psihijatrima i drugima.

00:07:13.782 --> 00:07:16.858
Zatražio je njihova mišljenja
o pacijentima.

00:07:17.643 --> 00:07:22.617
To je predugo trajalo, pa je organizovao
sastanke za vreme ručka.

00:07:23.123 --> 00:07:27.589
Stvorio je tim specijalista
koji su se borili protiv bola.

00:07:27.613 --> 00:07:31.553
Niko se do tad nije skoncentrisao
na bol na ovaj način.

NOTE Paragraph

00:07:32.928 --> 00:07:34.928
Nakon toga, počeo je da čita.

00:07:35.845 --> 00:07:38.708
Pročitao je svaku knjigu o medicini
koju je mogao da nađe,

00:07:38.732 --> 00:07:41.283
beležeći svaki put
kada bi se spomenula reč "bol".

00:07:42.282 --> 00:07:46.163
Od 14.000 strana koje je pročitao,

00:07:46.187 --> 00:07:49.786
reč "bol" nalazila se na 17 i po.

00:07:50.908 --> 00:07:52.910
Sedamnaest i po.

00:07:52.934 --> 00:07:58.206
Za najosnovniji, najčešći, najviše
frustrirajući osećaj svakog pacijenta.

00:07:58.875 --> 00:08:00.982
Bonika je bio zaprepašćen - citiram,

00:08:01.006 --> 00:08:05.460
"Do kakvog zaključka se odande može doći?

00:08:05.484 --> 00:08:08.666
O najbitnijoj stvari
iz perspektive pacijenta

00:08:08.690 --> 00:08:10.055
oni uopšte ne govore."

NOTE Paragraph

00:08:11.295 --> 00:08:15.185
Tako je sledećih osam godina
Bonika govorio o tome.

00:08:15.209 --> 00:08:17.654
Pisao je o tome; ispisao je
stranice koje nedostaju.

00:08:18.057 --> 00:08:21.771
Napisao je knjigu
kasnije poznatu kao Biblija Bola.

00:08:22.575 --> 00:08:25.992
U njoj je izlagao nove strategije,

00:08:26.016 --> 00:08:29.590
nove postupke anestetiziranja nerava.

00:08:29.614 --> 00:08:32.357
Predložio je instituciju, Kliniku Bola,

00:08:32.381 --> 00:08:35.079
koja se zasnivala na onim sastancima
za vreme ručka.

00:08:35.248 --> 00:08:37.659
Najbitnija stvar
u vezi sa njegovom knjigom

00:08:37.683 --> 00:08:41.765
je to što je predstavljala
emotivno buđenje u medicini.

00:08:42.486 --> 00:08:47.463
Molba doktorima da shvate bol ozbiljno

00:08:48.491 --> 00:08:50.256
u životima svojih pacijenata.

00:08:51.321 --> 00:08:54.590
Izmenio je sam smisao medicine.

00:08:55.373 --> 00:08:59.558
Cilj nije bio da pacijentu bude bolje;

00:08:59.582 --> 00:09:02.934
cilj je bio da se pacijent oseća bolje.

00:09:04.955 --> 00:09:07.042
Decenijama je pričao o bolu,

00:09:07.066 --> 00:09:10.084
Do '70-ih kada je konačno
dobio priznanje.

00:09:10.831 --> 00:09:14.285
Stotine klinika za bol
pojavile su se u svetu.

NOTE Paragraph

00:09:15.711 --> 00:09:18.941
Ali dok se to dešavalo,
desila se i jedna tragična stvar.

00:09:19.754 --> 00:09:22.915
Godine rvanja
ostavile su posledice na Boniki.

00:09:24.597 --> 00:09:26.749
Nije bio u ringu više od 20 godina,

00:09:26.773 --> 00:09:31.078
ali tih 1.500 mečeva ostavilo je trag
na njegovom telu.

00:09:31.769 --> 00:09:35.838
Još u 50-im godinama
dobio je ozbiljan osteoartritis.

00:09:36.360 --> 00:09:40.379
Za sledećih 20 godina
imao je 22 operacije,

00:09:40.403 --> 00:09:42.930
od čega četiri operacije kičme,

00:09:42.954 --> 00:09:45.521
i mnogobrojne operacije kukova.

00:09:46.110 --> 00:09:49.367
Jedva je dizao ruke i okretao vrat.

00:09:50.144 --> 00:09:52.797
Bile su mu potrebne štake da bi hodao.

00:09:53.879 --> 00:09:57.899
Prijatelji i bivši studenti
postali su mu doktori.

00:09:57.923 --> 00:10:02.125
Jedan je izjavio da je on
verovatno primio više anestezija

00:10:02.149 --> 00:10:04.727
nego iko na planeti.

00:10:06.043 --> 00:10:09.481
Već radoholičar, radio je još više -

00:10:09.505 --> 00:10:11.451
15 do 18 sati dnevno.

00:10:11.922 --> 00:10:14.431
Lečenje mu je postalo više od posla,

00:10:14.455 --> 00:10:17.177
njegov najefektivniji oblik olakšanja.

00:10:18.510 --> 00:10:22.321
"Da nisam ovako zauzet,"
rekao je jednom reporteru,

00:10:22.345 --> 00:10:25.530
"bio bih potpuni invalid."

NOTE Paragraph

00:10:27.423 --> 00:10:30.962
Na poslovnom putu na Floridi ranih '80-ih,

00:10:30.986 --> 00:10:35.852
Bonika se sa studentom odvezao
do parka Hajd u Tampi.

00:10:37.338 --> 00:10:41.482
Prolazili su pored palmi
i zaustavili se kraj stare vile,

00:10:41.506 --> 00:10:45.844
sa ogromnim topovima skrivenim u garaži.

00:10:46.895 --> 00:10:49.834
Kuća je pripadala porodici Zakini,

00:10:49.858 --> 00:10:52.830
koji su bili nešto poput
cirkuske aristokratije u Americi.

00:10:54.229 --> 00:10:56.802
Godinama ranije, Bonika ih je gledao,

00:10:56.826 --> 00:10:59.713
obučene u srebrna odela sa naočarima,

00:10:59.737 --> 00:11:03.505
kako izvode tačku koju su smislili -
Čovek đule.

00:11:04.772 --> 00:11:07.847
Sada su bili kao i on - u penziji.

00:11:09.267 --> 00:11:12.838
Ta generacija, zajedno sa Bonikom,
sada je nestala

00:11:12.862 --> 00:11:15.805
tako da se ne može znati
o čemu su tada pričali.

00:11:16.475 --> 00:11:18.475
Ipak, volim da zamišljam.

00:11:19.233 --> 00:11:22.486
Snagator i Ljudi đulad ponovo na okupu,

00:11:22.510 --> 00:11:24.963
hvale se starim i novim ožiljcima.

00:11:25.802 --> 00:11:28.058
Možda im je Bonika dao
savete u vezi zdravlja.

00:11:28.082 --> 00:11:33.408
Možda im je rekao ono što je i kasnije
izjavio u usmenom predanju,

00:11:33.432 --> 00:11:39.338
da su život u cirkusu i rvanje
duboko obeležili njegov život.

NOTE Paragraph

00:11:41.286 --> 00:11:43.970
Bonika je gledao bolu u oči.

00:11:45.236 --> 00:11:47.236
Osetio ga je. Živeo ga.

00:11:48.453 --> 00:11:52.470
Zbog toga nije mogao
da ga ne primeti u drugima.

00:11:53.449 --> 00:11:56.563
Iz te empatije, razvio je celo polje,

00:11:56.587 --> 00:11:59.699
imao ogromnu ulogu u borbi
sa medicinom oko shvatanja bola

00:11:59.723 --> 00:12:00.975
kao nezavisne pojave.

NOTE Paragraph

00:12:02.627 --> 00:12:04.539
U tom istom usmenom predanju,

00:12:04.563 --> 00:12:07.072
Bonika je tvrdio da je bol

00:12:07.096 --> 00:12:10.746
najsloženije ljudsko iskustvo.

00:12:12.215 --> 00:12:16.029
Da uključuje vašu prošlost, sadašnjost,

00:12:16.053 --> 00:12:18.243
interakcije, porodicu.

00:12:19.256 --> 00:12:21.811
Ovo se sigurno odnosilo na Boniku.

NOTE Paragraph

00:12:22.593 --> 00:12:25.264
Ali se takođe odnosi i na moju majku.

00:12:28.043 --> 00:12:31.342
Doktorima je lako da je vide

00:12:31.366 --> 00:12:34.628
sa profesionalne strane,

00:12:34.652 --> 00:12:38.470
kao ženu koja život provodi u čekaonicama.

00:12:39.714 --> 00:12:42.605
Ponekad je čak i ja tako vidim.

00:12:45.076 --> 00:12:47.043
Ali kada sam video Bonikin bol,

00:12:47.067 --> 00:12:51.599
dokaz života proživljenog punim plućima,

00:12:51.623 --> 00:12:56.130
počeo sam se prisećati svih stvari
koje nosi bol moje majke.

00:12:58.370 --> 00:13:02.138
Pre nego što su otekli i ukočili se,

00:13:02.162 --> 00:13:05.477
prsti moje majke su vredno kuckali

00:13:05.501 --> 00:13:08.399
u kadrovskoj službi bolnice
u kojoj je radila.

00:13:09.150 --> 00:13:13.238
Spremali su samose za celu našu džamiju.

00:13:14.734 --> 00:13:18.435
Kad sam bio mali, šišali su mi kosu,

00:13:18.459 --> 00:13:20.911
brisali nos,

00:13:20.935 --> 00:13:22.585
vezivali pertle.

NOTE Paragraph

00:13:29.832 --> 00:13:31.157
Hvala vam.

NOTE Paragraph

00:13:31.181 --> 00:13:38.000
(Aplauz)