1
00:00:00,825 --> 00:00:02,723
Pre par godina,

2
00:00:02,747 --> 00:00:06,293
moja majka je dobila reumatoidni artritis.

3
00:00:06,989 --> 00:00:12,926
Zglobovi, kolena i prsti su joj otekli
i izazvali onesposobljavajuć hroničan bol.

4
00:00:14,391 --> 00:00:16,081
Postala je invalid.

5
00:00:16,734 --> 00:00:18,734
Prestala je da ide u našu džamiju.

6
00:00:19,516 --> 00:00:22,913
Bilo je jutara kada joj je i pranje zuba
bilo previše bolno.

7
00:00:24,339 --> 00:00:25,812
Želeo sam da pomognem.

8
00:00:26,500 --> 00:00:28,266
Ali nisam znao kako.

9
00:00:28,716 --> 00:00:29,941
Nisam doktor.

10
00:00:31,005 --> 00:00:34,727
Jesam istoričar medicine.

11
00:00:35,930 --> 00:00:39,392
Tako sam počeo da istražujem
istoriju hroničnog bola.

12
00:00:39,957 --> 00:00:43,978
Ispostavlja se da UCLA ima
čitavu kolekciju istorije bola

13
00:00:44,002 --> 00:00:45,488
u svojim arhivima.

14
00:00:46,593 --> 00:00:50,045
Naišao sam na fantastičnu priču

15
00:00:50,069 --> 00:00:54,509
o čoveku koji je spasio
milione ljudi od bola;

16
00:00:55,889 --> 00:00:57,618
ljude kao što je moja majka.

17
00:00:58,772 --> 00:01:00,232
Iako nisam čuo ništa o njemu,

18
00:01:00,256 --> 00:01:03,888
nije bilo njegovih biografija
ili holivudskih filmova.

19
00:01:04,483 --> 00:01:08,171
Zvao se Džon Dž. Bonika.

20
00:01:09,070 --> 00:01:10,618
Ali u vreme početka naše priče,

21
00:01:10,642 --> 00:01:14,474
bio je poznat kao Džoni "Bik" Voker.

22
00:01:16,611 --> 00:01:18,951
Letnji dan 1941. godine.

23
00:01:19,857 --> 00:01:25,017
Cirkus tek što je stigao 
u maleni grad Brukfild u Njujorku.

24
00:01:25,486 --> 00:01:29,407
Posmatrači su se gurali da vide
hodače na žici, klovnove -

25
00:01:29,431 --> 00:01:32,166
ako su imali sreće, i čoveka đule.

26
00:01:32,190 --> 00:01:36,074
Došli su da vide i snagatora,
Džonija "Bika" Vokera.

27
00:01:36,098 --> 00:01:39,431
mišićavog siledžiju
koji bi vas oborio za dolar.

28
00:01:40,467 --> 00:01:43,408
Baš tog dana čuo se glas

29
00:01:43,432 --> 00:01:45,417
na cirkuskom razglasu.

30
00:01:45,441 --> 00:01:49,278
Hitno im je trebao doktor
u šatoru sa životinjama.

31
00:01:49,302 --> 00:01:51,686
Nešto se desilo krotitelju lavova.

32
00:01:51,710 --> 00:01:54,839
Vrhunac njegove tačke pošao je po zlu

33
00:01:54,863 --> 00:01:59,059
i glava mu je bila zaglavljena
u lavljim čeljustima.

34
00:01:59,629 --> 00:02:01,288
Nestajao mu je vazduh;

35
00:02:01,312 --> 00:02:04,719
masa je sa užasom gledala kako se borio,

36
00:02:04,719 --> 00:02:06,788
a zatim onesvestio.

37
00:02:06,788 --> 00:02:10,049
Kada je lav konačno popustio stisak,

38
00:02:10,073 --> 00:02:14,174
krotitelj se srušio na zemlju, nepomičan.

39
00:02:15,813 --> 00:02:18,182
Kada se nakon par minuta osvestio,

40
00:02:18,206 --> 00:02:20,346
video je poznatu siluetu nagnutu nad njim.

41
00:02:21,169 --> 00:02:23,169
Bio je to "Bik" Voker.

42
00:02:23,816 --> 00:02:29,049
Snagator je spasio život krotitelju
pruživši mu veštačko disanje.

43
00:02:30,864 --> 00:02:32,692
Snagator nikome nije rekao,

44
00:02:32,716 --> 00:02:36,175
ali on je zapravo bio na trećoj godini
medicinskog fakulteta.

45
00:02:36,788 --> 00:02:40,450
Radio je u cirkusu preko leta
da bi platio školarinu,

46
00:02:40,474 --> 00:02:43,184
ali je to krio da bi zaštitio svoj ugled.

47
00:02:43,787 --> 00:02:47,191
Trebalo je da bude zver, zlikovac;

48
00:02:47,215 --> 00:02:49,437
a ne štreber i dobrica.

49
00:02:50,535 --> 00:02:53,132
Ni njegove kolege na fakultetu
nisu znale tu tajnu.

50
00:02:53,156 --> 00:02:57,235
Kako je rekao, "Ako si bio sportista,
bio si glupan."

51
00:02:57,849 --> 00:03:00,320
Nije im rekao za cirkus,

52
00:03:00,344 --> 00:03:05,511
ni za svoje profesionalno rvanje
večerima i vikendima.

53
00:03:06,353 --> 00:03:08,973
Koristio je pseudonim "Bik" Voker,

54
00:03:08,997 --> 00:03:10,926
a kasnije Maskirano Čudo.

55
00:03:11,627 --> 00:03:15,135
To je čak ostala tajna i one godine

56
00:03:15,159 --> 00:03:18,089
kada je postao svetski šampion

57
00:03:18,542 --> 00:03:20,083
u poluteškoj kategoriji.

58
00:03:21,313 --> 00:03:25,919
Godinama je Džon Dž. Bonika
živeo paralelnim životima.

59
00:03:26,515 --> 00:03:28,209
Bio je rvač;

60
00:03:28,233 --> 00:03:29,390
bio je doktor.

61
00:03:29,788 --> 00:03:31,310
Bio je zlikovac;

62
00:03:31,334 --> 00:03:32,491
bio je heroj.

63
00:03:33,038 --> 00:03:34,834
Nanosio je bol,

64
00:03:34,858 --> 00:03:36,016
i lečio ga.

65
00:03:37,242 --> 00:03:40,744
Tada nije znao, ali u sledećih 50 godina

66
00:03:40,768 --> 00:03:43,586
iz ovih sukobljenih identiteta

67
00:03:43,610 --> 00:03:46,923
proizvešće potpuno novo
razmišljanje o bolu.

68
00:03:47,620 --> 00:03:51,750
Promeniće modernu medicinu u toj meri,
da će ga decenijama kasnije

69
00:03:51,774 --> 00:03:56,276
časopis Tajm proglasiti osnivačem
tehnika ublažavanja bola.

70
00:03:57,351 --> 00:03:59,064
Sve se to desilo kasnije.

71
00:04:00,179 --> 00:04:05,532
1942. Bonika je diplomirao medicinu
i oženio se Emom,

72
00:04:05,815 --> 00:04:09,491
svojom dragom, koju je upoznao
na jednom meču godinama ranije.

73
00:04:10,505 --> 00:04:13,321
I dalje se tajno rvao - morao je.

74
00:04:13,781 --> 00:04:18,428
Nije primao platu dok je stažirao
u bolnici Sv. Vinsenta u Njujorku.

75
00:04:19,101 --> 00:04:22,853
Pošto je bio šampion,
rvao se na prestižnim mestima,

76
00:04:22,877 --> 00:04:24,814
kao što je Medison Skver Garden,

77
00:04:24,838 --> 00:04:26,514
protiv ozbiljnih protivnika

78
00:04:26,538 --> 00:04:29,387
kao što je Everet "Plavi Medved" Maršal,

79
00:04:29,411 --> 00:04:33,053
ili trostruki svetski šampion,
Anđelo Savoldi.

80
00:04:34,192 --> 00:04:36,969
Mečevi su ostavili traga na njemu;

81
00:04:36,993 --> 00:04:40,271
dislocirao je kukove, lomio rebra.

82
00:04:40,295 --> 00:04:45,193
Jedne noći mu je Strašni Turčin
palcem na nozi napravio ožiljak na licu

83
00:04:45,217 --> 00:04:46,924
pa je izgledao kao Kapone.

84
00:04:47,302 --> 00:04:51,341
Sutradan na poslu morao je da nosi masku
da bi sakrio ranu.

85
00:04:52,450 --> 00:04:57,064
Dva puta se pojavio u operacionoj sali
sa okom toliko naduvenim

86
00:04:57,088 --> 00:04:58,724
da nije mogao na njega da vidi.

87
00:04:59,138 --> 00:05:03,641
Najgore od svega bile su
njegove unakažene uši poput karfiola.

88
00:05:04,094 --> 00:05:07,502
Rekao je da su kao dve bejzbol loptice
koje mu vise sa glave.

89
00:05:09,153 --> 00:05:12,415
Bol se samo nakupljao u njegovom životu.

90
00:05:13,177 --> 00:05:16,733
Kasnije je posmatrao svoju ženu
kako se porađa u njegovoj bolnici.

91
00:05:17,509 --> 00:05:20,633
Uzdisala je i gurala, očigledno u mukama.

92
00:05:21,657 --> 00:05:24,101
Njen akušer pozvao je dežurnog stažistu

93
00:05:24,125 --> 00:05:26,633
da joj da par kapi etra
da bi joj olakšao bol.

94
00:05:27,519 --> 00:05:30,880
Ali stažista je bio mlad,
sa samo tri nedelje iskustva;

95
00:05:30,904 --> 00:05:33,840
bio je nervozan, i kada joj je davao etar,

96
00:05:33,864 --> 00:05:35,692
iritirao je Emino grlo.

97
00:05:36,145 --> 00:05:40,093
Povraćala je i počela da se guši,
a lice joj je poplavelo.


98
00:05:40,895 --> 00:05:46,235
Bonika, koji je sve gledao,
gurnuo je stažistu u stranu,

99
00:05:46,259 --> 00:05:47,840
oslobodio joj disajni put

100
00:05:47,864 --> 00:05:50,682
i spasio svoju ženu i nerođenu ćerku.

101
00:05:52,172 --> 00:05:57,017
Tog trenutka odlučio je
da život posveti anesteziologiji.

102
00:05:57,414 --> 00:06:02,826
Kasnije je radio na razvoju
epiduralne anestezije pri porođaju.

103
00:06:02,850 --> 00:06:04,985
Da bi dospeo do akušerstva,

104
00:06:05,009 --> 00:06:07,765
Bonika je morao da prođe osnovnu obuku.

105
00:06:10,373 --> 00:06:11,967
Baš oko Dana D,

106
00:06:11,991 --> 00:06:15,213
Bonika odlazi u Vojni medicinski centar
u Mediganu

107
00:06:15,237 --> 00:06:16,604
u blizini Takome.

108
00:06:16,783 --> 00:06:21,476
Sa 7.700 kreveta, bila je jedna
od najvećih vojnih bolnica u Americi.

109
00:06:22,242 --> 00:06:24,936
Bonika je bio zadužen za ublažavanje bola.

110
00:06:25,618 --> 00:06:27,618
Imao je samo 27 godina.

111
00:06:28,470 --> 00:06:31,764
Lečeći toliko pacijenata,
Bonika je počeo primećivati

112
00:06:31,788 --> 00:06:34,283
slučajeve koji su protivrečili
svemu što je znao.

113
00:06:34,976 --> 00:06:38,782
Bol je trebalo da bude zdravo upozorenje,

114
00:06:39,846 --> 00:06:43,446
signal koji telo stvara
kada nastane povreda.

115
00:06:44,538 --> 00:06:46,150
Ali u nekim slučajevima,

116
00:06:46,174 --> 00:06:49,649
kao nakon amputacije noge,

117
00:06:49,673 --> 00:06:53,694
pacijent se ipak žalio na bol
u nepostojećoj nozi.

118
00:06:54,231 --> 00:06:58,223
Ako je povreda izlečena,
zašto upozorenje i dalje postoji?

119
00:06:58,861 --> 00:07:02,990
Postojali su i slučajevi u kojima
nije bilo nikakve povrede,

120
00:07:03,014 --> 00:07:05,496
a ipak se pacijent žalio na bol.

121
00:07:06,678 --> 00:07:10,646
Bonika se našao sa specijalistima
u svojoj bolnici -

122
00:07:10,670 --> 00:07:13,008
hirurzima, neurolozima,
psihijatrima i drugima.

123
00:07:13,782 --> 00:07:16,858
Zatražio je njihova mišljenja
o pacijentima.

124
00:07:17,643 --> 00:07:22,617
To je predugo trajalo, pa je organizovao
sastanke za vreme ručka.

125
00:07:23,123 --> 00:07:27,589
Stvorio je tim specijalista
koji su se borili protiv bola.

126
00:07:27,613 --> 00:07:31,553
Niko se do tad nije skoncentrisao
na bol na ovaj način.

127
00:07:32,928 --> 00:07:34,928
Nakon toga, počeo je da čita.

128
00:07:35,845 --> 00:07:38,708
Pročitao je svaku knjigu o medicini
koju je mogao da nađe,

129
00:07:38,732 --> 00:07:41,283
beležeći svaki put
kada bi se spomenula reč "bol".

130
00:07:42,282 --> 00:07:46,163
Od 14.000 strana koje je pročitao,

131
00:07:46,187 --> 00:07:49,786
reč "bol" nalazila se na 17 i po.

132
00:07:50,908 --> 00:07:52,910
Sedamnaest i po.

133
00:07:52,934 --> 00:07:58,206
Za najosnovniji, najčešći, najviše
frustrirajući osećaj svakog pacijenta.

134
00:07:58,875 --> 00:08:00,982
Bonika je bio zaprepašćen - citiram,

135
00:08:01,006 --> 00:08:05,460
"Do kakvog zaključka se odande može doći?

136
00:08:05,484 --> 00:08:08,666
O najbitnijoj stvari
iz perspektive pacijenta

137
00:08:08,690 --> 00:08:10,055
oni uopšte ne govore."

138
00:08:11,295 --> 00:08:15,185
Tako je sledećih osam godina
Bonika govorio o tome.

139
00:08:15,209 --> 00:08:17,654
Pisao je o tome; ispisao je
stranice koje nedostaju.

140
00:08:18,057 --> 00:08:21,771
Napisao je knjigu
kasnije poznatu kao Biblija Bola.

141
00:08:22,575 --> 00:08:25,992
U njoj je izlagao nove strategije,

142
00:08:26,016 --> 00:08:29,590
nove postupke anestetiziranja nerava.

143
00:08:29,614 --> 00:08:32,357
Predložio je instituciju, Kliniku Bola,

144
00:08:32,381 --> 00:08:35,079
koja se zasnivala na onim sastancima
za vreme ručka.

145
00:08:35,248 --> 00:08:37,659
Najbitnija stvar
u vezi sa njegovom knjigom

146
00:08:37,683 --> 00:08:41,765
je to što je predstavljala
emotivno buđenje u medicini.

147
00:08:42,486 --> 00:08:47,463
Molba doktorima da shvate bol ozbiljno

148
00:08:48,491 --> 00:08:50,256
u životima svojih pacijenata.

149
00:08:51,321 --> 00:08:54,590
Izmenio je sam smisao medicine.

150
00:08:55,373 --> 00:08:59,558
Cilj nije bio da pacijentu bude bolje;

151
00:08:59,582 --> 00:09:02,934
cilj je bio da se pacijent oseća bolje.

152
00:09:04,955 --> 00:09:07,042
Decenijama je pričao o bolu,

153
00:09:07,066 --> 00:09:10,084
Do '70-ih kada je konačno
dobio priznanje.

154
00:09:10,831 --> 00:09:14,285
Stotine klinika za bol
pojavile su se u svetu.

155
00:09:15,711 --> 00:09:18,941
Ali dok se to dešavalo,
desila se i jedna tragična stvar.

156
00:09:19,754 --> 00:09:22,915
Godine rvanja
ostavile su posledice na Boniki.

157
00:09:24,597 --> 00:09:26,749
Nije bio u ringu više od 20 godina,

158
00:09:26,773 --> 00:09:31,078
ali tih 1.500 mečeva ostavilo je trag
na njegovom telu.

159
00:09:31,769 --> 00:09:35,838
Još u 50-im godinama
dobio je ozbiljan osteoartritis.

160
00:09:36,360 --> 00:09:40,379
Za sledećih 20 godina
imao je 22 operacije,

161
00:09:40,403 --> 00:09:42,930
od čega četiri operacije kičme,

162
00:09:42,954 --> 00:09:45,521
i mnogobrojne operacije kukova.

163
00:09:46,110 --> 00:09:49,367
Jedva je dizao ruke i okretao vrat.

164
00:09:50,144 --> 00:09:52,797
Bile su mu potrebne štake da bi hodao.

165
00:09:53,879 --> 00:09:57,899
Prijatelji i bivši studenti
postali su mu doktori.

166
00:09:57,923 --> 00:10:02,125
Jedan je izjavio da je on
verovatno primio više anestezija

167
00:10:02,149 --> 00:10:04,727
nego iko na planeti.

168
00:10:06,043 --> 00:10:09,481
Već radoholičar, radio je još više -

169
00:10:09,505 --> 00:10:11,451
15 do 18 sati dnevno.

170
00:10:11,922 --> 00:10:14,431
Lečenje mu je postalo više od posla,

171
00:10:14,455 --> 00:10:17,177
njegov najefektivniji oblik olakšanja.

172
00:10:18,510 --> 00:10:22,321
"Da nisam ovako zauzet,"
rekao je jednom reporteru,

173
00:10:22,345 --> 00:10:25,530
"bio bih potpuni invalid."

174
00:10:27,423 --> 00:10:30,962
Na poslovnom putu na Floridi ranih '80-ih,

175
00:10:30,986 --> 00:10:35,852
Bonika se sa studentom odvezao
do parka Hajd u Tampi.

176
00:10:37,338 --> 00:10:41,482
Prolazili su pored palmi
i zaustavili se kraj stare vile,

177
00:10:41,506 --> 00:10:45,844
sa ogromnim topovima skrivenim u garaži.

178
00:10:46,895 --> 00:10:49,834
Kuća je pripadala porodici Zakini,

179
00:10:49,858 --> 00:10:52,830
koji su bili nešto poput
cirkuske aristokratije u Americi.

180
00:10:54,229 --> 00:10:56,802
Godinama ranije, Bonika ih je gledao,

181
00:10:56,826 --> 00:10:59,713
obučene u srebrna odela sa naočarima,

182
00:10:59,737 --> 00:11:03,505
kako izvode tačku koju su smislili -
Čovek đule.

183
00:11:04,772 --> 00:11:07,847
Sada su bili kao i on - u penziji.

184
00:11:09,267 --> 00:11:12,838
Ta generacija, zajedno sa Bonikom,
sada je nestala

185
00:11:12,862 --> 00:11:15,805
tako da se ne može znati
o čemu su tada pričali.

186
00:11:16,475 --> 00:11:18,475
Ipak, volim da zamišljam.

187
00:11:19,233 --> 00:11:22,486
Snagator i Ljudi đulad ponovo na okupu,

188
00:11:22,510 --> 00:11:24,963
hvale se starim i novim ožiljcima.

189
00:11:25,802 --> 00:11:28,058
Možda im je Bonika dao
savete u vezi zdravlja.

190
00:11:28,082 --> 00:11:33,408
Možda im je rekao ono što je i kasnije
izjavio u usmenom predanju,

191
00:11:33,432 --> 00:11:39,338
da su život u cirkusu i rvanje
duboko obeležili njegov život.

192
00:11:41,286 --> 00:11:43,970
Bonika je gledao bolu u oči.

193
00:11:45,236 --> 00:11:47,236
Osetio ga je. Živeo ga.

194
00:11:48,453 --> 00:11:52,470
Zbog toga nije mogao
da ga ne primeti u drugima.

195
00:11:53,449 --> 00:11:56,563
Iz te empatije, razvio je celo polje,

196
00:11:56,587 --> 00:11:59,699
imao ogromnu ulogu u borbi
sa medicinom oko shvatanja bola

197
00:11:59,723 --> 00:12:00,975
kao nezavisne pojave.

198
00:12:02,627 --> 00:12:04,539
U tom istom usmenom predanju,

199
00:12:04,563 --> 00:12:07,072
Bonika je tvrdio da je bol

200
00:12:07,096 --> 00:12:10,746
najsloženije ljudsko iskustvo.

201
00:12:12,215 --> 00:12:16,029
Da uključuje vašu prošlost, sadašnjost,

202
00:12:16,053 --> 00:12:18,243
interakcije, porodicu.

203
00:12:19,256 --> 00:12:21,811
Ovo se sigurno odnosilo na Boniku.

204
00:12:22,593 --> 00:12:25,264
Ali se takođe odnosi i na moju majku.

205
00:12:28,043 --> 00:12:31,342
Doktorima je lako da je vide

206
00:12:31,366 --> 00:12:34,628
sa profesionalne strane,

207
00:12:34,652 --> 00:12:38,470
kao ženu koja život provodi u čekaonicama.

208
00:12:39,714 --> 00:12:42,605
Ponekad je čak i ja tako vidim.

209
00:12:45,076 --> 00:12:47,043
Ali kada sam video Bonikin bol,

210
00:12:47,067 --> 00:12:51,599
dokaz života proživljenog punim plućima,

211
00:12:51,623 --> 00:12:56,130
počeo sam se prisećati svih stvari
koje nosi bol moje majke.

212
00:12:58,370 --> 00:13:02,138
Pre nego što su otekli i ukočili se,

213
00:13:02,162 --> 00:13:05,477
prsti moje majke su vredno kuckali

214
00:13:05,501 --> 00:13:08,399
u kadrovskoj službi bolnice
u kojoj je radila.

215
00:13:09,150 --> 00:13:13,238
Spremali su samose za celu našu džamiju.

216
00:13:14,734 --> 00:13:18,435
Kad sam bio mali, šišali su mi kosu,

217
00:13:18,459 --> 00:13:20,911
brisali nos,

218
00:13:20,935 --> 00:13:22,585
vezivali pertle.

219
00:13:29,832 --> 00:13:31,157
Hvala vam.

220
00:13:31,181 --> 00:13:38,000
(Aplauz)