Մի քանի տարի առաջ մայրիկիս մոտ

ի հայտ եկավ ռևմատոիդ արթրիտ:

Նրա դաստակները, ծնկները և ոտքի մատները
այտուցվել էին`

պատճառելով քրոնիկ հաշմանդամեցնող ցավ:

Նա ստիպված էր հաշմանդամության
հայտ ներկայացնել,

ինչպես նաև դադարեց հաճախել տեղի մզկիթը:

Լինում էին առավոտներ,

երբ նրա համար շատ 
ցավոտ էր լինում նույնիսկ ատամներ մաքրելը:

Ես ցանկանում էի օգնել,
բայց չգիտեի, թե ինչպես:

Ես բժիշկ չեմ:

Ես ընդհամենը բժշկության գծով պատմաբան եմ:

Այսպիսով, սկսեցի
հետազոտել քրոնիկ ցավի պատմությունը:

Պարզվում է,որ Լոս Անջելեսի Կալիֆորնյան
համալսարանը իր արխիվներում ունի

ցավի տեսակների վերաբերյալ
մի ամբողջական հավաքածու:

Եվ ես գտա մի պատմություն, անհավանական 
պատմություն մի մարդու մասին,

ով ցավից ազատել էր միլիոնավոր մարդկանց,
ինչպիսին իմ մայրն էր:

Ես նրա մասին երբեք չէի լսել:

Նրա մասին ո՛չ կենսագրական տեղեկություն,
ո’չ էլ հոլիվուդյան ֆիլմ կար:

Նրա անունը Ջոն Ջ. Բոնիկա էր:

Բայց մեր պատմության սկզբում

նա հայտնի էր որպես
Ջոնի Բուլ Ուոքըր:

1941թ. ամառային մի օր էր:

Կրկեսը նոր էր ժամանել Նյու-Յորքի
փոքր Բրուքֆիլդ քաղաք:

Հանդիսատեսը եկել էր
տեսնելու լարախաղացների,շրջիկ ծաղրածուների

և,եթե բախտ վիճակվեր, նաև «մարդ-արկերի»ն:

Նրանք նաև եկել էին տեսնելու Ամենազորին`

Ջոնի Բուլ Ուոքըրին՝ մի մկանուտ խուլիգանի,
որը մեկ դոլարի դիմաց քեզ պատին կգամեր:

Գիտե՞ք, հենց այդ օրը կրկեսի
ձայնահզորացման համակարգից մի ձայն լսվեց:

Կենդանիների վրանում շտապ բժիշկ էր հարկավոր

Առյուծ վարժեցնողի հետ ինչ-որ բան այն չէր:

Նրա կրկեսային համարի ամենաթեժ պահին

ինչ-որ բան ձախողվել էր:

Նրա գլուխը մնացել էր առյուծի երախում:

Օդը չէր հերիքում:

Ամբոխը սարսափահար նայում էր,

թե ինչպես է նա պայքարում:

Իսկ հետո նա ուշագնաց եղավ:

Երբ առյուծը վերջապես թուլացրեց երախը,

առյուծ վարժեցնողն անշարժ գետնին փռվեց:

Ուշքի գալուց մի քանի րոպե անց,

իր վրա կռացած տեսավ մի ծանոթ կերպարանք:

Դա Ջոնի Բուլ Ուոքըրն էր:

Ամենազորը առյուծ վարժեցնողին արհեստական
շնչառություն էր տվել և փրկել կյանքը:

Այդ ժամանակ Ամենազորը ոչ ոքի չէր ասել,
որ ինքն իրականում բժշկական

համալսարանի 3-րդ կուրսի ուսանող էր:

Ամառվա ընթացքում նա շրջում էր կրկեսի հետ,

որպեսզի վճարեր ուսման վարձը, 
բայց այդ ամենը գաղտնի էր պահում՝

իր անձը պաշտպանելու նպատակով:

Թվում էր, թե նա բռի սրիկա էր
և ոչ թե՝ ձանձրալի բարեգործ:

Նրա բժիշկ կոլեգաները ևս չգիտեին
այդ գաղտնիքը:

Ինչպես նա էր ասում՝ եթե դու մարզիկ ես, 
ապա բթամիտ ես:

Այսպիսով, նա

չէր պատմել, թե ինչպես է երեկոյան

ժամերին և հանգստյան օրերին պրոֆեսիոնալ

ըմբշամարտով զբաղվում:

Նա հանդես էր գալիս այնպիսի կեղծանուններով,
ինչպեսիք էին Բուլ Ուոքըրը

կամ ավելի ուշ՝ Մասքդ Մարվըլը:

Նույնիսկ գաղտնի էր պահում, որ նույն տարում

դարձել էր ծանրամարտի թեթևքաշայինների
աշխարհի չեմպիոն:

Տարիներ շարունակ Ջոն Ջ. Բոնիկան

այս երկակի կյանքն էր վարում:

Նա և՛ բժիշկ էր,

և՛ ըմբիշ,

և՛ սրիկա էր,

և՛ հերոս:

Նա ցավ էր պատճառում,

իսկ հետո՝ բուժում այն:

Այդ ժամանակ նա չգիտեր,որ հաջորդ հինգ

տասնամյակների ընթացքում, հենվելով
այս հակասող ինքնությունների վրա,

կստեղծեր ցավի նկատմամբ մի նոր մոտեցում:

Դա այնպես կփոխեր ժամանակակից բժշկությունը,
որ տասնամյակներ անց «Թայմզ» ամսագիրը նրան

կանվաներ «ցավի թեթևացման հիմնադիր հայր»:

Բայց դա տեղի ունեցավ ավելի ուշ:

1942թ. Բոնիկան ավարտեց բժշկական
համալսարանը և ամուսնացավ Էմմայի`

իր սիրելիի հետ,ում
հանդիպել էր իր մենամարտերից մեկի ժամանակ:

Նա դեռ գաղտնի էր մենամարտում. ստիպված էր:

Նյու-Յորքի Սուրբ Վինսենթ հիվանդանոցում
ունեցած պրակտիկան նրան ոչինչ չտվեց:

Իր չեմպիոնական գոտիով նա գոտեմարտում էր
հզորագույն հակառակորդների հետ,

ինչպիսիք էին Էվերեթ «Բլոնդ Բեը» Մարշըլը
կամ աշխարհի եռակի չեմպիոն Անջելո Սավորդին:

Մենամարտերը իրենց հետքն էին թողել նրա վրա.
պատռվել էին կոնքային հոդերը,

կոտրվել կողոսկրերը:

Մի գիշեր Սարսափելի Թուրքի ոտքի հարվածը
նրա դեմքին մի սպի թողեց,

որը նման էր Կապոնեի դեմքի

ներքևի հատվածի սպիին:

Հաջորդ օրն աշխատելիս սպին թաքցնելու համար

նա ստիպված էր վիրաբուժական դիմակ կրել:

Երկու անգամ Բոնիկան վիրահատարան

տեղափեխվեց մի աչքը այնպես կապտած,որ դրանով

չէր կարողանում տեսնել:

Բայց ամենավատը նրա`ծաղկակաղամբ հիշեցնող

այլանդակված ականջներն էին:

Նա ասում էր, որ դրանք կարծես գլխի երկու

կողմերում բեյսբոլի երկու գնդակներ լինեին:

Ցավը շարունակում էր կուտակվել նրա կյանքում

Հետո նա հիվանդանոցում ներկա գտնվեց իր իսկ

կնոջ ծննդաբերությանը

ով ցավերի մեջ հևում էր և տնքում:

Մանկաբարձը պրակտիկանտին կանչեց, որպեսզի

մի քանի կաթիլ եթեր տար նրան`

ցավը մեղմացնելու համար:

վերջինս մի երիտասարդ տղա էր,որը 3 շաբաթ էր

ինչ ընդունվել էր աշխատանքի:

Նա լարված էր և եթերը լցնելիս

գրգռեց Էմմայի կոկորդը:

Էմման ործկաց, խեղդվեց և սկսեց կապտել:

Բոնիկան, ով տեսնում էր այս ամենը, հրեց

պրակտիկանտին,մաքրեց կնոջ շնչուղին

և փրկեց կնոջ ու դեռ չծնված դստեր կյանքը:

Այդ պահին նա որոշեց իր կյանքը նվիրել

անեսթեզիոլոգիային:

Հետագայում նույնիսկ օգնելու էր զարգացնելու

անզգայացման մեթոդը՝ծննդաբերող

մայրերի համար:

Բայց մինչ կկարողանար մասնագիտանալ

մանկաբարձության մեջ,

Բոնիկան պետք է հիմնական վերապատրաստման

համար հայտ ներկայացներ:

Մոտավորապես Նորմանդիայի ափհանման

օրը Բոնիկան գնաց

Տակոմայի մոտակայքում գտնվող Մեդիան

ռազմաբժշկական կենտրոն:

Ամերիկայում ամենամեծ ռազմական

հիվանդանոցներից մեկն էր, որն ուներ

7700 մահճակալ:

Բոնիկան ցավի վերահսկման բաժանմունքի

պատասխանատու էր:

Նա ընդամենը 27 տարեկան էր:

Բուժելով այդքան շատ հիվանդների` Բոնիկան

սկսեց նկատել այնպիսի դեպքեր,որոնք հակասում

էին այն ամենին, ինչ նա սովորել էր:

Ցավը կարծես ահազանգի մի տեսակ լիներ,

լավ իմաստով. մարմնի կողմից վնասվածքի

ազդանշան, ինչպես կոտրված ձեռքի դեպքում:

Բայց որոշ դեպքերում,ինչպես օրինակ

հիվանդի ոտքի անդամահատումից հետո, հիվանդը

կարող էր դեռ բողոքել

արդեն իսկ գոյություն չունեցող ոտքի ցավից:

Բայց եթե վնասվածքը բուժվել էր, ապա ինչո՞ւ

ահազանգը շարունակվում:

Կային դեպքեր,երբ չկար որևէ ակնհայտ

վնասվածք, սակայն հիվանդը դեռ ցավ էր զգում:

Բոնիկան քննարկում էր

ունենում հիվանդանոցի բոլոր մասնագետների`

վիրաբույժների,

նյարդաբաններին,հոգեբույժներին և այլոց հետ

փորձելով նրանց կարծիքն իմանալ

իր հիվանդների մասին:

Դա շատ երկար տևեց,և նա սկսեց կազմակերպել

խմբային հանդիպումներ ճաշի շուրջ

Դա նման էր մասնագետների

զույգերով աշխատանքի,որոնք

պայքարում էին հիվանդի ցավի դեմ:

Նախկինում ոչ ոք այդպես չէր կենտրոնացել

ցավի վրա:

Հետո նա սկսեց գրքեր ուսումնասիրել:

Նա կարդում էր ձեռքի տակ գտնվող բժշկության

վերաբերյալ ամեն մի դասագիրք` ուշադիր

նշելով այն հատվածները, որտեղ առկա էր ցավ

բառի ցանկացած գործածություն:

Նրա կարդացած 14.000 էջից «ցավ» բառը

առկա էր միայն 17 ու կես էջում:

17 ու կես:

Իսկ դա հիվանդ լինելու ամենահասարակ,

ամենապարզ և ամենատհաճ մասն է:

Բոնիկան ցնցված էր,մեջբերում եմ նրա բառերը.

«Գրողը տանի,ի ի՞նչ եզրակացության կարելի է

գալ: Նրանք չեն խոսում հիվանդի տեսանկյունից

ամենակարևոր բանի մասին»

Եվ ահա հաջորդ ութ տարիների ընթացքում

Բոնիկան կխոսեր,կգրեր դրա մասին,

նա կլրացներ այդ պակասող էջերը:

Նա կգրեր մի բան, որը հետագայում կդառնար

ցավի Սուրբ Գիրքը:

Դրանում առաջարկեց նոր ռազմավարություններ,

բուժման նոր մեթոդներ,օգտագործելով

նյարդային շրջափակման

ներարկումներ:

Նա առաջարկեց ստեցծել մի նոր հիմնարկ՝ ցավի

դեմ պայքարի կլինիկա՝ հիմնվելով ճաշի

ճաշի ժամին անցկացված հանդիպումների վրա:

Նրա գրքի կարևորությունը այն էր, որ դա

մի տեսակ

հուզական ահազանգ էր բժշկության համար.

հանդուգն խնդրանք՝ բժիշկներին, որպեսզի

լրջորեն մոտենային

հիվանդների ցավին:

Նա վերաձևակերպեց բժշկության իրական նպատակը

Նպատակը ոչ թե հիվանդին

ավելի լավը դարձնելն էր,այլ այնպես անել

որ նա ավելի լավ զգար իրեն:

Տասնամյակներ շարունակ նա ներկայացրեց ցավի

վերաբերյալ իր օրակարգը

մինչև որ այն հաստատվեց

70-ականների կեսերին:

Աշխարհով մեկ բացվեցին ցավի դեմ պայքարի

100-ավոր կլինիկաներ:

Բայց այդ ընթացքում ողբերգական շրջադարձ

տեղի ունեցավ:

Բոնիկան ստիպված էր վճարել տարիներ

շարունակ ըմբշամարտելու համար:

Նա շուրջ 20 տարի ռինգում չէր եղել,բայց նրա

1500 պրոֆեսիոնալ

մենամարտերը իրենց հետքն էին թողել

նրա մարմնի վրա:

Արդեն 50-անց տարիքում նա տառապում Էր ծանր

ոսկրահոդաբորբով:

Հաջորդ 20 տարիների ընթացքում նա ենթարկվեց

22 վիրահատության՝ ներառյալ ողնաշարի 4

վիրահատությունները և ազդրերի

ազդրերի փոխպատվաստումը՝իրար ետևից:

Նա հազիվ էր կարողանում բարձրացնել իր ձեռքը

թեքել վիզը:

Քայլելու համար նրան ալյումինե հենակներ էին

անհրաժեշտ:

Նրա ընկերներն ու

ուսանողները դարձել էին նրա բժիշկները:

Ասում էին, որ նա ավելի շատ նյարդային

շրջափակման ներարկումներ էր ստացել,

քան աշխարհում որևէ այլ մեկը:

Նա աշխատամոլ էր,

աշխատում էր օրական 15-ից 18 ժամ:

Ուրիշներին բուժելը դարձել էր ավելին, քան

աշխատանք. Նրա համար դա

թեթևանալու ամենաարդյունավետ միջոցն էր:

Մի անգամ մի թղթակցի ասաց.«Եթե ես այսքան

զբաղված չլինեի,ապա ամբողջովին

հաշմանդամ կլինեի»:

1980-ական թվականների սկզբին՝ Ֆլորիդա

ործուղման մեկնելիս Բոնիկան իր

ուսանողներից մեկին խնդրեց իրեն մեքենայով

տանել Տամպայի Հայդ այգի:

Նրանք անցան արմավեննիներ

կողքով և կանգ առան մի հին առանձնատան մոտ,

որի ավտոտնակում հսկայական արծաթագույն

հաուբիցային հրանոթներ էին թաքցված:

Այս առնաձնատունը

պատկանում էր Զակկինի ընտանիքին, որ

համարվում էր ամերիկյան կրկեսի պարագլուխը:

Տասնամյակներ առաջ

Բոնիկան նայում էր, թե ինչպես էին

նրանք ցուցադրում իրենց իսկ նախաձեռնած

«մարդ-արկ» հնարքը՝ կրելով արծաթյա

ցատկակոստյումներ և պաշտպանիչ ակնոցներ:

Բայց այժմ նրանք էլ Բոնիկայի

նման թոշակառուներ էին:

Այդ սերունդը այժմ

չկա՝ ներառյալ Բոնիկան, ուստի ոչ մի կերպ

չենք կարող իմանալ,

թե նրանք այդ օրն ինչի մասին խոսեցին:

Բայց ինձ դուր է

գալիս պատկերացնել այդ ամենը:

Ամենազորը և մարդ-արկերը վերամիավորվել էին՝

ցուցադրելով իրենց հին ու նոր սպիները:

Գուցե Բոնիկան նրանց բժշկական

խորհուրդներ տվեց:

Գուցե նա նրանց ասաց այն, ինչը հետագայում

պատմեց իր բանավոր պատմության մեջ, այն է,

որ կրկեսում և մենամարտերում անցկացրած

ժամանակը կերտել էր իր կյանքը:

Բոնիկան տեսավ, թե ինչպես է ցավը մոտենում:

Նա զգաց ու ապրեց դա:

Եվ նրա համար անհնար էր ուրիշների

ցավն անտեսելը:

Կարեկցանքից ելնելով՝ ստեղծեց մի նոր

ամբողջական ոլորտ, որը մեծ դեր է խաղաց՝

ստիպելով բժշկությանը

լրջորեն մոտենալ ցավին:

Այդ նույն բանավոր պատմության մեջ

Բոնիկան պնդում էր, որ ցավը մարդկային

ամենաբարդ փորձությունն է:

Այն ներառում է ձեր անցյալը, ձեր ներկան,

ձեր հարաբերությունները, ձեր ընտանիքը:

Այս ամենն իսկապես վերաբերում էր Բոնիկային:

Բայց այս ամենը ճիշտ է նաև մայրիկիս դեպքում

Բժիշկների համար հեշտ է իմ մորը տեսնել

որպես մի պրոֆեսիոնալ հիվանդի, մի կնոջ, որն

որն իր օրերն անցկացնում է սպասասրահներում:

Երբեմն ես հուսահատվում եմ՝ տեսնելով

նրան այդ վիճակում:

Բայց երբ տեսա Բոնիկայի ցավը, ցավ, որ

իր ապրած ողջ կյանքի վկայությունն էր, ես

սկսեցի հիշել այն ամենը, ինչի միջով

ստիպված էր անցնելու մայրս:

Մինչև այտուցվելն ու անզգայանալը, մայրս

աշխատում էր հիվանդանոցի

կադրերի բաժնում:

Նրա ձեռքերը ողջ մզկիթի համար ճարպկորեն

փաթաթում էին սամոսներ:

Երբ ես փոքր էի, այդ ձեռքերը կտրում էին

մազերս, մաքրում քիթս,

կապում կոշիկիս քուղերը:

Շնորակալություն

(Ծափահարություններ)