WEBVTT

00:00:00.200 --> 00:00:00.766
Önceki videomuzda

00:00:00.766 --> 00:00:02.438
arz yasasından

00:00:02.438 --> 00:00:03.692
bahsetmiştik.

00:00:03.692 --> 00:00:05.968
Ekonomi hocamız ceteris paribus derdi, 
yani diğer tüm etkenlerin aynı kaldığı bir durumda,

00:00:05.968 --> 00:00:07.379
.

00:00:07.379 --> 00:00:10.147
eğer bir mal veya hizmetin fiyatı yükseliyor ise,

00:00:10.147 --> 00:00:11.308
bunu üretmek isteyen daha fazla sayıda üretici olacaktır,

00:00:11.308 --> 00:00:13.119
veya mevcut üreticiler üretim miktarlarını artırmak isteyeceklerdir.

00:00:13.119 --> 00:00:14.933
.

00:00:14.933 --> 00:00:15.433
Bu konuların üzerinde durmuştuk.

00:00:15.433 --> 00:00:17.461
Fiyat yükseldikçe

00:00:17.461 --> 00:00:19.621
arz eğrisi üzerinde hareket ettik,

00:00:19.621 --> 00:00:22.133
ve üretilen miktar arttı.

00:00:22.133 --> 00:00:23.164
Bu videomuzda ise,

00:00:23.164 --> 00:00:24.189
.

00:00:24.189 --> 00:00:25.797
geçtiğimiz videoda sabit olduğunu

00:00:25.797 --> 00:00:26.800
varsaydığımız etkenler üzerinde duracağız.

00:00:26.800 --> 00:00:28.770
Üzerinde duracağımız ilk etken,

00:00:28.770 --> 00:00:29.700
girdi maliyetleri.

00:00:29.700 --> 00:00:32.615
.

00:00:32.615 --> 00:00:34.075
Veya, başka bir şekilde ifade edersek

00:00:34.075 --> 00:00:35.782
"üretim maliyeti".

00:00:35.782 --> 00:00:37.965
Girdi maliyetleri veya üretim maliyetleri neler olabilir düşünelim,

00:00:37.965 --> 00:00:39.729
işgücünün maliyeti olabilir,

00:00:39.729 --> 00:00:40.677
örneğin üzümleri toplamak için kullanılan işgücü,

00:00:40.677 --> 00:00:41.563
.

00:00:41.563 --> 00:00:42.323
veya toplanan üzümleri taşımak için kullandığımız benzinin fiyatı değişebilir,

00:00:42.323 --> 00:00:43.606
.

00:00:43.606 --> 00:00:45.012
.

00:00:45.012 --> 00:00:46.605
eğer bu üretim girdi fiyatlarında artış olursa

00:00:46.605 --> 00:00:48.460
o zaman daha az para kazanırız.

00:00:48.460 --> 00:00:49.435
.

00:00:49.435 --> 00:00:50.457
Ve bu işi yapma motivasyonumuz azalır.

00:00:50.457 --> 00:00:51.386
.

00:00:51.386 --> 00:00:52.731
.

00:00:52.762 --> 00:00:54.729
.

00:00:54.729 --> 00:00:55.533
Belki de diyeceğiz ki,

00:00:55.533 --> 00:00:57.098
"Üzüm asmaları çok pahalılandı,

00:00:57.098 --> 00:00:58.214
üzüm satarken kilo başına ettiğim kar

00:00:58.214 --> 00:01:00.116
artık tatminkar değil,

00:01:00.116 --> 00:01:01.200
belki de artık başka bir şeyler

00:01:01.200 --> 00:01:03.467
üretmeyi düşünmeliyim.

00:01:03.467 --> 00:01:05.550
Yani belli bir fiyat seviyesindeyken eğer girdi fiyatları

00:01:05.550 --> 00:01:10.333
veya toplam olarak üretim maliyetim artarsa,

00:01:10.333 --> 00:01:11.587
daha az miktarda üretim yapmaya karar verebilirim.

00:01:11.587 --> 00:01:13.475
.

00:01:13.475 --> 00:01:16.835
Yani eğer girdi fiyatları artarsa,

00:01:16.835 --> 00:01:21.757
arz azalır.

00:01:21.757 --> 00:01:23.754
Bu durumda,

00:01:23.754 --> 00:01:25.240
bu satış fiyatında

00:01:25.240 --> 00:01:26.216
daha az para kazanacağım,

00:01:26.216 --> 00:01:27.562
dolayısıyla da daha az miktarda üretmek isteyeceğim

00:01:27.562 --> 00:01:29.745
veya başka şeyler üretmeye karar vereceğim.

00:01:29.745 --> 00:01:33.507
Benim arzı düşürmem dolayısıyla,

00:01:33.507 --> 00:01:37.222
toplam arz eğrisi bu şekilde sola doğru kayacak.

00:01:37.222 --> 00:01:39.219
Arz eğrisini sola kaydırdığımızda,

00:01:39.219 --> 00:01:40.798
üretim yapacağım asgari birim fiyat

00:01:40.798 --> 00:01:41.587
da yükselecek

00:01:41.587 --> 00:01:42.748
.

00:01:42.748 --> 00:01:44.234
.

00:01:44.234 --> 00:01:45.785
zira artık o ilk birimi üretmek bile benim için daha yüksek

00:01:45.785 --> 00:01:47.485
maliyete sahip.

00:01:47.485 --> 00:01:50.829
Bunun tersi de geçerli, belirli bir fiyat düzeyindeyken

00:01:50.829 --> 00:01:52.176
eğer girdi maliyetlerim düşerse

00:01:52.176 --> 00:01:53.244
üzüm üretmek çok daha karlı hale gelebilir,

00:01:53.244 --> 00:01:53.942
.

00:01:53.942 --> 00:01:55.397
.

00:01:55.397 --> 00:01:56.587
ve diğer şeyleri üretmeye kıyasla üzüm

00:01:56.587 --> 00:01:58.166
üretmek çok daha cazip hale gelebilir

00:01:58.166 --> 00:01:59.095
.

00:01:59.095 --> 00:02:00.070
ve arazimin daha büyük bir kısmına asma dikebilirim.

00:02:00.070 --> 00:02:02.160
.

00:02:02.160 --> 00:02:03.710
Bu durumda da toplam arz eğrisinin

00:02:03.710 --> 00:02:05.922
sağa doğru kaydığını görürüz.

00:02:05.922 --> 00:02:10.785
Şimdi ikame malların fiyatları hakkında biraz düşünelim.

00:02:10.785 --> 00:02:12.518
İkame malların fiyatları

00:02:12.518 --> 00:02:14.476
bu durumda nasıl etkilenir?

00:02:14.507 --> 00:02:17.046
Konuyu talep açısından değil,

00:02:17.046 --> 00:02:18.309
.

00:02:18.324 --> 00:02:19.840
.

00:02:19.840 --> 00:02:20.922
arz açısından değerlendireceğiz.

00:02:20.922 --> 00:02:21.651
Yani mal veya hizmeti üreten kişinin bakış

00:02:21.651 --> 00:02:22.797
açısıyla.

00:02:22.797 --> 00:02:25.549
İkame mallar dediğimizde,

00:02:25.549 --> 00:02:26.600
birbirlerinin yerine kullanılabilecek olan iki maldan bahsediyoruz,

00:02:26.600 --> 00:02:27.794
koyun eti-dana eti, kavun-karpuz gibi.

00:02:27.794 --> 00:02:29.235
Çiftçilik hakkında pek bilgili sayılmam,

00:02:29.235 --> 00:02:31.232
ancak örneğimizde meyve vermiş bulunduk

00:02:31.232 --> 00:02:32.006
devam edelim artık,

00:02:32.006 --> 00:02:32.795
diyorum ki

00:02:32.795 --> 00:02:33.879
arazimin bir kısmına üzüm asması dikmiştim,

00:02:33.879 --> 00:02:34.900
.

00:02:34.900 --> 00:02:36.572
.

00:02:36.572 --> 00:02:39.498
diğer kısmına da böğürtlen ekeyim.

00:02:39.498 --> 00:02:40.891
Bunlar ikame mallar.

00:02:40.891 --> 00:02:43.910
Şimdi diyelim ki üzümün yerine tüketilebilen

00:02:43.910 --> 00:02:45.000
bir meyve olan böğürtlenlerin fiyatı yükselmiş olsun,

00:02:45.000 --> 00:02:45.814
.

00:02:45.814 --> 00:02:48.925
bu durumda neler olur?

00:02:48.925 --> 00:02:52.176
Eğer böğürtlen fiyatları yükselirse

00:02:52.176 --> 00:02:53.244
.

00:02:53.244 --> 00:02:53.894
böğürtlen üretimini artırmanın daha iyi bir seçenek

00:02:53.894 --> 00:02:55.289
olduğunu düşünebilirim

00:02:55.289 --> 00:02:56.299
ve

00:02:56.299 --> 00:02:57.645
arazimin büyük kısmını üzüm yerine böğürtlene

00:02:57.645 --> 00:02:59.235
ayırırım.

00:02:59.235 --> 00:03:00.582
Yani burada olan şu,

00:03:00.582 --> 00:03:02.161
ürettiğim malın yerine geçebilecek

00:03:02.161 --> 00:03:04.749
malın fiyatı yükseldiğinde,
veya üretebileceğim diğer şeylerin fiyatı yükseldiğinde,

00:03:04.749 --> 00:03:08.244
diğer malı üretmeye ağırlık veriyorum

00:03:08.244 --> 00:03:16.541
ve

00:03:16.541 --> 00:03:17.841
.

00:03:17.841 --> 00:03:19.143
.

00:03:19.143 --> 00:03:22.731
.

00:03:22.777 --> 00:03:24.979
üzüm arzım gene düşüyor.

00:03:24.979 --> 00:03:26.588
.

00:03:26.588 --> 00:03:28.263
Bu söylediklerim pek

00:03:28.263 --> 00:03:29.551
çok alanda geçerli,

00:03:29.597 --> 00:03:31.235
sadece örnekte çizdiklerimize bağlı kalmaksızın,

00:03:31.235 --> 00:03:31.816
arkanıza yaslanarak düşündüğünüzde

00:03:31.816 --> 00:03:32.746
pek çok farklı örnek bulacağınızı düşünüyorum.

00:03:32.746 --> 00:03:35.599
.

00:03:35.599 --> 00:03:37.519
.

00:03:37.519 --> 00:03:38.595
Pek çok üretici böyle düşünebilir,

00:03:38.595 --> 00:03:40.187
'Eğer böğürtlen ekerek daha fazla para kazanabiliyor isem,

00:03:40.187 --> 00:03:41.870
.

00:03:41.870 --> 00:03:42.970
.

00:03:42.970 --> 00:03:44.084
arazimin büyük kısmını üzüm yerine böğürtlene ayıracağım'

00:03:44.084 --> 00:03:45.754
diyebilir ve

00:03:45.754 --> 00:03:48.133
böylece üzüm üretimi, yani üzüm arzı düşer.

00:03:48.133 --> 00:03:48.833
Şimdi üreticilerin sayısını da düşünelim.

00:03:48.833 --> 00:03:53.825
.

00:03:53.825 --> 00:03:56.050
.

00:03:56.050 --> 00:03:57.888
Genel kanı,

00:03:57.888 --> 00:03:59.200
ne kadar çok sayıda üretici varsa

00:03:59.200 --> 00:04:00.763
üretimin yani arzın da

00:04:00.763 --> 00:04:03.467
o kadar yüksek olacağıdır.

00:04:03.467 --> 00:04:06.248
.

00:04:06.248 --> 00:04:08.668
Buradaki toplam arz eğrimiz.

00:04:08.668 --> 00:04:09.924
.

00:04:09.924 --> 00:04:11.733
belirli bir fiyat seviyesindeyken,

00:04:11.733 --> 00:04:14.235
eğer üretici sayısı artarsa

00:04:14.235 --> 00:04:15.907
toplam arz da yükselir.

00:04:15.907 --> 00:04:17.904
belirli bir fiyat seviyesindeyken

00:04:17.904 --> 00:04:20.180
eğer üreticilerin sayısı azalsaydı,

00:04:20.180 --> 00:04:22.147
toplam arz da azalıyor olacaktı.

00:04:22.147 --> 00:04:23.800
Sanırım buraya kadar son derece net.

00:04:23.800 --> 00:04:28.208
Şimdi biraz da teknolojik şeylerden bahsedelim.

00:04:28.208 --> 00:04:29.235
.

00:04:29.235 --> 00:04:30.257
Diyelim ki bir buluş yapıldı,

00:04:30.257 --> 00:04:32.579
yeni bir tohum geliştirildi

00:04:32.579 --> 00:04:34.299
ve aynı miktarda arazi

00:04:34.299 --> 00:04:35.739
ve aynı miktarda işgücü kullanarak

00:04:35.739 --> 00:04:37.502
artık çok daha fazla üzüm üretebiliyoruz.

00:04:37.502 --> 00:04:42.071
.

00:04:42.071 --> 00:04:43.818
.

00:04:43.818 --> 00:04:44.839
.

00:04:44.839 --> 00:04:47.670
yani teknolojik gelişmeler de

00:04:47.670 --> 00:04:53.802
arzı yükseltebiliyor.

00:04:53.802 --> 00:04:55.845
Şöyle düşünmek de mümkün,

00:04:55.845 --> 00:04:56.979
eğer üretimi daha ucuz hale getirebiliyorsa, yani birinci madde,

00:04:56.979 --> 00:04:58.818
bu da aynı anlama geliyor.

00:04:58.818 --> 00:04:59.839
Eğer üretim girdilerinin maliyetleri düşerse,

00:04:59.839 --> 00:05:02.254
arz yükseliyor.

00:05:02.254 --> 00:05:02.990
.

00:05:02.990 --> 00:05:04.766
'Yeni asmaların verimi çok daha yüksek olduğu için,

00:05:04.766 --> 00:05:06.969
artık daha fazla üzüm üreteceğiz.'

00:05:06.969 --> 00:05:10.008
diye düşünebilirsiniz.

00:05:10.008 --> 00:05:11.133
Bahsedeceğim konulardan sonuncusu ise

00:05:11.133 --> 00:05:12.225
.

00:05:12.225 --> 00:05:13.314
aslında üzümlere pek uymuyor ama,

00:05:13.314 --> 00:05:16.366
'gelecekte oluşması beklenen fiyat düzeyi'

00:05:16.418 --> 00:05:22.777
Bu ürününün fiyatının önümüzdeki dönemde

00:05:22.777 --> 00:05:23.954
nerede oluşmasını bekliyoruz?

00:05:23.954 --> 00:05:26.200
Bu konu için örnek olarak üzümü

00:05:26.200 --> 00:05:28.133
kullanmaktan vazgeçtim,

00:05:28.133 --> 00:05:29.200
zira çok çabuk bozulup çürüyebilen bir meyve.

00:05:29.200 --> 00:05:31.038
Bir kenara saklayıp daha sonra kullanabildiğiniz mallardan değil.

00:05:31.038 --> 00:05:33.250
.

00:05:33.250 --> 00:05:35.598
En iyisi siz petrol üreticisi olun.

00:05:35.598 --> 00:05:36.098
Petrol saklayarak daha sonra

00:05:36.098 --> 00:05:39.081
kullanabileceğiniz bir ürün.

00:05:39.081 --> 00:05:44.422
Bugünlerde petrol fiyatları sakin,

00:05:44.422 --> 00:05:46.093
dengeli hareket ediyor.

00:05:46.093 --> 00:05:48.090
diyelim ki petrol fiyatlarının bugünden tam bir yıl sonra

00:05:48.090 --> 00:05:51.109
yükseleceğinden eminsiniz.

00:05:51.109 --> 00:05:52.781
.

00:05:52.781 --> 00:05:54.685
Bugünden 1 yıl sonra fiyatların çok daha yüksek olacağına inanıyorsunuz..

00:05:54.685 --> 00:05:55.600
Bu durumda ne yapmalısınız?

00:05:55.600 --> 00:05:57.100
Bütün petrolünüzü stoklamaya çalışırsınız,

00:05:57.100 --> 00:05:59.055
ve bunu bugün satmaz ve

00:05:59.055 --> 00:06:01.094
ileride fiyatlar yükseldiğinde satmak üzere

00:06:01.094 --> 00:06:02.200
stoklarsınız.

00:06:02.200 --> 00:06:03.133
.

00:06:03.133 --> 00:06:04.400
Eğer gelecekte fiyatlarda ani yükselme olacağından

00:06:04.400 --> 00:06:06.518
eminseniz böyle yapabilirsiniz.

00:06:06.518 --> 00:06:08.431
.

00:06:08.431 --> 00:06:11.088
Yani eğer gelecekteki fiyat hareketlerine

00:06:11.088 --> 00:06:15.125
ilişkin beklentiniz, fiyatların yükseleceği yönündeyse,

00:06:15.125 --> 00:06:17.864
üretiminizi bugünden stoklamaya başlarsınız.

00:06:17.864 --> 00:06:18.871
Üzümler için geçerli değil tabii bu,

00:06:18.871 --> 00:06:20.306
üzüm çürür tabii.

00:06:20.306 --> 00:06:20.960
Üzüm çok beklediğinde herhalde ancak sirke yapmaya falan yarar.

00:06:20.960 --> 00:06:21.460
.

00:06:21.460 --> 00:06:22.576
.

00:06:22.576 --> 00:06:25.876
.

00:06:25.876 --> 00:06:26.376
.

00:06:26.376 --> 00:06:28.300
Ancak eğer bahsettiğimiz mal petrol ise,

00:06:28.315 --> 00:06:30.027
ileride yüksek fiyattan satabileceğinize inanıyorsanız

00:06:30.027 --> 00:06:31.400
bugünkü düşük fiyata razı olmak istemezsiniz,

00:06:31.400 --> 00:06:35.190
ve şu anki üretiminizi düşürürsünüz.

00:06:35.190 --> 00:06:37.038
.

00:06:37.038 --> 00:06:39.546
Yani eğer üretilen malın fiyatında gelecekte oluşacak fiyatında

00:06:39.546 --> 00:06:43.342
önemli bir yükselme bekleniyorsa

00:06:43.342 --> 00:06:45.351
bu durumda

00:06:45.351 --> 00:06:46.883
şu anki arz.

00:06:46.883 --> 00:06:48.044
.

00:06:48.044 --> 00:06:49.316
şu anki kelimesi çok önemli burada.

00:06:49.316 --> 00:06:50.733
şu anki arz düşecektir,

00:06:50.733 --> 00:06:53.436
zira ilgili mal ileride satılmak

00:06:53.436 --> 00:06:53.936
üzere stoklanacaktır.

00:06:53.936 --> 00:06:56.357
.