1
00:00:01,008 --> 00:00:02,698
Kada misle o gradovima,

2
00:00:02,698 --> 00:00:05,000
ljudi su skloni da misle
o određenim stvarima.

3
00:00:05,000 --> 00:00:07,060
Razmišljaju o zgradama i ulicama

4
00:00:07,060 --> 00:00:09,956
i neboderima, bučnim taksijima.

5
00:00:09,956 --> 00:00:11,890
Ali kada ja razmišljam o gradovima,

6
00:00:11,890 --> 00:00:13,691
razmišljam o ljudima.

7
00:00:13,691 --> 00:00:17,161
U osnovi gradova su ljudi,

8
00:00:17,161 --> 00:00:19,005
i to kuda se oni kreću,

9
00:00:19,005 --> 00:00:20,520
i gde se sastaju,

10
00:00:20,520 --> 00:00:23,850
to je suština toga 
kako gradovi funkcionišu.

11
00:00:23,850 --> 00:00:27,030
Ovo znači da su u odnosu
na zgrade u gradu

12
00:00:27,030 --> 00:00:30,038
važniji javni prostori među njima.

13
00:00:30,038 --> 00:00:32,696
A danas se neke od najznačajnijih

14
00:00:32,696 --> 00:00:34,373
promena u gradovima

15
00:00:34,373 --> 00:00:37,559
dešavaju upravo u javnim prostorima.

16
00:00:37,559 --> 00:00:41,752
Tako ja verujem da su javna mesta
puna života i uživanja

17
00:00:41,752 --> 00:00:44,872
ključna u planiranju divnog grada.

18
00:00:44,872 --> 00:00:48,292
Oni čine da grad oživi.

19
00:00:48,292 --> 00:00:51,972
Ali šta čini da javni prostor funkcioniše?

20
00:00:51,972 --> 00:00:55,523
Šta ljude privlači
uspešnim javnim mestima,

21
00:00:55,523 --> 00:00:57,945
i šta je to što u neuspešnim prostorima

22
00:00:57,945 --> 00:01:00,625
ljude odbija?

23
00:01:00,625 --> 00:01:03,984
Pomislila sam da bih,
kada bih mogla odgovoriti na ovo,

24
00:01:03,984 --> 00:01:07,764
mogla značajno doprineti svom gradu.

25
00:01:07,764 --> 00:01:09,918
Ali jedna od stvari
koje su čudne kod mene,

26
00:01:09,918 --> 00:01:13,469
jeste da sam stručnjak
za ponašanje životinja

27
00:01:13,469 --> 00:01:17,046
i svoje veštine ne koristim
za proučavanje životinja

28
00:01:17,046 --> 00:01:19,980
već za analizu kako ljudi u gradovima

29
00:01:19,980 --> 00:01:22,228
koriste javne prostore.

30
00:01:22,228 --> 00:01:25,549
Jedan od prvih prostora
koje sam proučavala

31
00:01:25,549 --> 00:01:28,954
jeste ovaj maleni park nazvan park Pejli

32
00:01:28,954 --> 00:01:31,262
u srednjoj oblasti Menhetna.

33
00:01:31,262 --> 00:01:35,387
Ovaj mali prostor je postao mali fenomen,

34
00:01:35,387 --> 00:01:38,255
i zbog toga što je značajno uticao

35
00:01:38,255 --> 00:01:39,471
na stanovnike Njujorka,

36
00:01:39,471 --> 00:01:43,555
ostavio je veliki utisak na mene.

37
00:01:43,555 --> 00:01:46,362
Ovaj park sam proučavala
na samom početku svoje karijere

38
00:01:46,362 --> 00:01:47,638
jer ga je sagradio

39
00:01:47,638 --> 00:01:49,416
moj očuh,

40
00:01:49,416 --> 00:01:52,048
tako da sam znala da mesta
poput parka Pejli

41
00:01:52,048 --> 00:01:54,448
ne nastaju slučajno.

42
00:01:54,448 --> 00:01:57,000
Iz prve ruke sam videla da zahtevaju

43
00:01:57,000 --> 00:01:58,456
izuzetnu posvećenost

44
00:01:58,456 --> 00:02:01,514
i ogromnu pažnju datu detaljima.

45
00:02:01,514 --> 00:02:03,248
Ali šta je ovaj prostor

46
00:02:03,248 --> 00:02:07,050
načinilo tako posebnim i privuklo ljude?

47
00:02:07,050 --> 00:02:09,951
Sedela bih u parku
i veoma pažljivo gledala,

48
00:02:09,951 --> 00:02:11,843
i jedna od prvih stvari

49
00:02:11,843 --> 00:02:14,906
su bile udobne, pokretne stolice.

50
00:02:14,906 --> 00:02:17,416
Ljudi bi došli, pronašli svoje mesto,

51
00:02:17,416 --> 00:02:20,810
te ga malo i pomerili,
i ostali neko vreme

52
00:02:20,810 --> 00:02:22,658
a zatim su iznenađujuće,

53
00:02:22,658 --> 00:02:25,633
sami ljudi privlačili druge ljude,

54
00:02:25,633 --> 00:02:28,410
i ironično, osećala sam se mirnije

55
00:02:28,410 --> 00:02:30,391
kada je oko mene bilo još ljudi.

56
00:02:30,391 --> 00:02:32,281
I park je bio zelen.

57
00:02:32,281 --> 00:02:36,042
Ovaj mali park je Njujorčanima
pružao ono za čime žude:

58
00:02:36,042 --> 00:02:38,580
udobnost i zelenilo.

59
00:02:38,580 --> 00:02:40,268
Ali moje pitanje je bilo,

60
00:02:40,268 --> 00:02:43,330
zašto nije bilo više mesta sa zelenilom

61
00:02:43,330 --> 00:02:45,839
i prostora za sedenje usred grada

62
00:02:45,839 --> 00:02:48,319
gde se ne bi osećao usamljenim,

63
00:02:48,319 --> 00:02:50,776
ili samo kao prestupnik?

64
00:02:50,776 --> 00:02:53,008
Nažalost, gradovi nisu tako

65
00:02:53,008 --> 00:02:55,026
bili osmišljeni.

66
00:02:55,026 --> 00:02:58,720
Ovde vidite poznat prizor.

67
00:02:58,720 --> 00:03:03,001
Ovako su trgovi generacijama planirani.

68
00:03:03,001 --> 00:03:06,131
Imaju taj stil i spartanski izgled

69
00:03:06,131 --> 00:03:09,951
koji nas često asocira
na modernu arhitekturu,

70
00:03:09,951 --> 00:03:12,262
ali ne iznenađuje što ljudi

71
00:03:12,262 --> 00:03:14,124
izbegavaju ovakva mesta.

72
00:03:14,124 --> 00:03:16,234
Ona ne samo što izgledaju napuštena,

73
00:03:16,234 --> 00:03:18,946
na njima se oseća opasnost.

74
00:03:18,946 --> 00:03:22,223
Zaista, gde biste ovde seli?

75
00:03:22,223 --> 00:03:24,769
Šta biste ovde radili?

76
00:03:24,769 --> 00:03:28,245
Ali, arhitekte ih vole.

77
00:03:28,245 --> 00:03:31,518
Oni su baza njihovog stvaralaštva.

78
00:03:31,518 --> 00:03:33,451
Možda tolerišu skulpturu ili dve,

79
00:03:33,451 --> 00:03:35,204
i to je sve.

80
00:03:35,204 --> 00:03:38,408
A za investitora su ona idealna.

81
00:03:38,408 --> 00:03:40,995
Tu nema šta da se zaliva,
niti da se održava,

82
00:03:40,995 --> 00:03:44,955
i nema nepoželjnih ljudi
o kojima bi trebalo brinuti.

83
00:03:44,955 --> 00:03:48,199
Zar ne mislite da je to gubitak?

84
00:03:48,199 --> 00:03:50,520
Za mene je to što sam postala urbanista

85
00:03:50,520 --> 00:03:53,192
značilo da mogu zapravo promeniti grad

86
00:03:53,192 --> 00:03:55,682
u kom živim i koji volim.

87
00:03:55,682 --> 00:03:58,170
Htela sam da napravim mesta

88
00:03:58,170 --> 00:04:00,135
koja bi vam dala utisak koji se stiče

89
00:04:00,135 --> 00:04:01,673
u parku Pejli,

90
00:04:01,673 --> 00:04:06,461
i da ne dozvolim da investitori grade
sumorne trgove poput ovog.

91
00:04:06,461 --> 00:04:07,876
Ali tokom mnogih godina,

92
00:04:07,876 --> 00:04:10,472
naučila sam kako je teško

93
00:04:10,472 --> 00:04:13,060
napraviti uspešna, značajna,

94
00:04:13,060 --> 00:04:15,088
prijatna javna mesta.

95
00:04:15,088 --> 00:04:16,985
Kao što sam naučila od svog očuha,

96
00:04:16,985 --> 00:04:18,953
ona se ne dešavaju slučajno,

97
00:04:18,953 --> 00:04:21,781
naročito u gradu kao što je Njujork,

98
00:04:21,781 --> 00:04:25,060
gde se za početak
treba boriti za javne prostore,

99
00:04:25,060 --> 00:04:27,168
a da bi zatim bila uspešna,

100
00:04:27,168 --> 00:04:29,190
neko treba da dobro razmisli

101
00:04:29,190 --> 00:04:31,214
o svakom detalju.

102
00:04:31,214 --> 00:04:35,160
Otvoreni prostori u gradu su prilike.

103
00:04:35,160 --> 00:04:38,964
Da, to su prilike
za komercijalnu investiciju,

104
00:04:38,964 --> 00:04:42,533
ali to su takođe prilike
za dobro zajednice

105
00:04:42,533 --> 00:04:44,299
u gradu,

106
00:04:44,299 --> 00:04:47,814
a ta dva cilja često nisu usklađena,

107
00:04:47,814 --> 00:04:50,423
i tu se nalazi sukob.

108
00:04:50,423 --> 00:04:53,075
Prva prilika gde sam se borila

109
00:04:53,075 --> 00:04:56,237
za sjajan javni prostor je bilo
u ranim 1980-im godinama,

110
00:04:56,237 --> 00:04:58,575
kada sam predvodila tim urbanista

111
00:04:58,575 --> 00:05:01,887
na ogromnoj deponiji Bateri park siti

112
00:05:01,887 --> 00:05:04,500
u donjem Menhetnu, uz reku Hadson.

113
00:05:04,500 --> 00:05:07,314
Ta peščana deponija je bila napuštena

114
00:05:07,314 --> 00:05:08,764
10 godina,

115
00:05:08,764 --> 00:05:11,408
i rečeno nam je da bi,
osim ako pronađemo investitora

116
00:05:11,408 --> 00:05:13,536
za šest meseci, ta deponija propala.

117
00:05:13,536 --> 00:05:15,537
Došli smo do radikalne,

118
00:05:15,537 --> 00:05:17,927
gotovo lude ideje.

119
00:05:17,927 --> 00:05:19,775
Umesto da napravimo park

120
00:05:19,775 --> 00:05:22,283
kao prateći sadržaj budućeg naselja,

121
00:05:22,283 --> 00:05:24,368
zašto ne bismo preokrenuli situaciju

122
00:05:24,368 --> 00:05:27,421
i prvo izgradili mali,
ali veoma kvalitetan

123
00:05:27,421 --> 00:05:29,406
otvoreni javni prostor,

124
00:05:29,406 --> 00:05:32,412
da bismo videli da li će ovo
nešto promeniti.

125
00:05:32,412 --> 00:05:36,110
Mogli smo samo da priuštimo dva bloka,

126
00:05:36,110 --> 00:05:39,570
da izgradimo šetalište dugo kilometar ipo,

127
00:05:39,570 --> 00:05:42,537
što znači da je to moralo biti savršeno.

128
00:05:42,537 --> 00:05:45,533
I da bismo bili sigurni, insistirala sam

129
00:05:45,533 --> 00:05:47,750
da napravimo maketu

130
00:05:47,750 --> 00:05:51,684
od drveta, u razmeri,
sa ogradom i morskim zidom.

131
00:05:51,684 --> 00:05:54,708
I kada sam sela na probnu klupu

132
00:05:54,708 --> 00:05:57,906
sa peskom koji se kovitlao oko mene,

133
00:05:57,906 --> 00:06:00,999
ograda je bila tačno u visini mojih očiju,

134
00:06:00,999 --> 00:06:03,990
zaklanjajući mi pogled
i kvareći mi doživljaj

135
00:06:03,990 --> 00:06:06,120
na ivici mora.

136
00:06:06,120 --> 00:06:09,427
Dakle, detalji stvarno
mogu napraviti razliku.

137
00:06:09,427 --> 00:06:13,358
Ali dizajn nije samo to
kako nešto izgleda,

138
00:06:13,358 --> 00:06:19,250
već kako vam se telo oseća 
na tom sedištu u tom prostoru,

139
00:06:19,250 --> 00:06:22,390
i verujem da uspešan dizajn uvek zavisi

140
00:06:22,390 --> 00:06:25,815
od tog veoma ličnog iskustva.

141
00:06:25,815 --> 00:06:30,186
Na ovoj fotografiji, sve izgleda završeno,

142
00:06:30,186 --> 00:06:32,904
ali ta ivica granita, ta svetla,

143
00:06:32,904 --> 00:06:34,792
naslon te klupe,

144
00:06:34,792 --> 00:06:36,486
zasađeno drveće,

145
00:06:36,486 --> 00:06:39,089
i mnoga različita mesta za sedenje

146
00:06:39,089 --> 00:06:42,271
su bile male pobede
koje su ovaj projekat pretvorile

147
00:06:42,271 --> 00:06:46,315
u mesto na kom ljudi žele da budu.

148
00:06:46,315 --> 00:06:50,150
Ovo se pokazalo veoma vrednim
20 godina kasnije

149
00:06:50,150 --> 00:06:52,548
kada mi je Majkl Blumberg
ponudio da postanem

150
00:06:52,548 --> 00:06:53,740
njegov poverenik za planiranje

151
00:06:53,740 --> 00:06:55,587
i poverio mi da oblikujem

152
00:06:55,587 --> 00:06:57,658
ceo grad Njujork.

153
00:06:57,658 --> 00:06:59,757
Tog dana mi je rekao,

154
00:06:59,757 --> 00:07:01,853
da se predviđa da će Njujork

155
00:07:01,853 --> 00:07:04,910
narasti sa osam
na devet miliona stanovnika.

156
00:07:04,910 --> 00:07:06,440
Pitao me je:

157
00:07:06,440 --> 00:07:08,283
"I gde ćeš postaviti

158
00:07:08,283 --> 00:07:10,999
dodatni milion Njujorčana?"

159
00:07:10,999 --> 00:07:13,644
Tada nisam imala nikakvu ideju.

160
00:07:13,644 --> 00:07:16,683
Znate da Njujork polaže

161
00:07:16,683 --> 00:07:19,381
puno na privlačenje imigranata,

162
00:07:19,381 --> 00:07:22,301
i bili smo uzbuđeni zbog ovog rasta,

163
00:07:22,301 --> 00:07:25,180
ali iskreno, pitali smo se
gde ćemo rasti

164
00:07:25,180 --> 00:07:28,574
u gradu koji je već bio
izgrađen do svojih granica

165
00:07:28,574 --> 00:07:31,374
i okružen vodom?

166
00:07:31,374 --> 00:07:32,976
Kako ćemo pronaći mesta za život

167
00:07:32,976 --> 00:07:35,274
za toliko novih Njujorčana?

168
00:07:35,274 --> 00:07:37,087
Ako ne možemo da proširimo grad,

169
00:07:37,087 --> 00:07:38,901
što je verovatno bilo dobro,

170
00:07:38,901 --> 00:07:41,720
gde bi novo stanovanje bilo?

171
00:07:41,720 --> 00:07:43,353
A automobili?

172
00:07:43,353 --> 00:07:47,465
Naš grad nikako ne bi podneo
još automobila.

173
00:07:47,465 --> 00:07:50,299
Dakle, šta ćemo uraditi?

174
00:07:50,299 --> 00:07:54,276
Ako ne možemo da se proširimo,
morali bismo da rastemo u visinu.

175
00:07:54,276 --> 00:07:57,070
A kada bismo morali rasti u visinu,
morali bismo rasti tamo

176
00:07:57,092 --> 00:07:59,101
gde nam automobil ne bi ni trebao.

177
00:07:59,101 --> 00:08:01,964
A to znači da bismo koristili
naše najveće preimućstvo:

178
00:08:01,964 --> 00:08:04,416
naš sistem prevoza.

179
00:08:04,416 --> 00:08:05,989
Ali ranije nismo razmišljali

180
00:08:05,989 --> 00:08:08,225
o tome kako ga
na najbolji način iskoristiti.

181
00:08:08,225 --> 00:08:11,438
I tu se krio odgovor na naše probleme.

182
00:08:11,438 --> 00:08:15,069
Ako je potrebno
da kanališemo i preusmerimo

183
00:08:15,069 --> 00:08:17,363
novu izgradnju oko tranzita,

184
00:08:17,363 --> 00:08:20,990
zapravo bismo mogli
da izdržimo povećanje naseljenosti,

185
00:08:20,990 --> 00:08:22,264
pomislili smo.

186
00:08:22,264 --> 00:08:24,822
I tu je bio plan,

187
00:08:24,822 --> 00:08:26,470
ono što je trebalo uraditi:

188
00:08:26,470 --> 00:08:29,318
Bilo je potrebno
da preradimo naše zoniranje -

189
00:08:29,318 --> 00:08:32,669
a zonama urbanisti regulišu grad -

190
00:08:32,669 --> 00:08:35,980
i praktično preoblikujemo ceo grad,

191
00:08:35,980 --> 00:08:38,125
ciljajući gde bi nova izgradnja
bila moguća,

192
00:08:38,125 --> 00:08:40,316
i zabranimo građenje

193
00:08:40,316 --> 00:08:42,430
u prigradskim naseljima,

194
00:08:42,430 --> 00:08:44,192
gde se prevozi automobilom.

195
00:08:44,192 --> 00:08:47,924
Ovo je bila neverovatno ambiciozna ideja,

196
00:08:47,924 --> 00:08:50,500
ambiciozna jer su zajednice

197
00:08:50,500 --> 00:08:54,115
morale te planove odobriti.

198
00:08:54,115 --> 00:08:57,134
Kako sam mogla to da uradim?

199
00:08:57,134 --> 00:09:00,042
Slušajući. I, počela sam da slušam,

200
00:09:00,042 --> 00:09:03,396
da slušam na hiljade sati

201
00:09:03,396 --> 00:09:05,214
kako bih razvila poverenje.

202
00:09:05,214 --> 00:09:07,303
Znate, zajednice mogu reći

203
00:09:07,303 --> 00:09:09,455
da li razumemo njihova naselja.

204
00:09:09,455 --> 00:09:12,551
Tako nešto se ne može lažirati.

205
00:09:12,551 --> 00:09:15,257
I počela sam da idem pešice.

206
00:09:15,257 --> 00:09:17,887
Ne mogu ni reći koliko sam
blokova zgrada prešla pešice,

207
00:09:17,887 --> 00:09:20,986
tokom znojavih leta, smrznutih zima,

208
00:09:20,986 --> 00:09:22,816
godinu za godinom,

209
00:09:22,816 --> 00:09:24,904
samo da bih mogla razumeti

210
00:09:24,904 --> 00:09:26,931
srž svakog naselja

211
00:09:26,931 --> 00:09:29,506
i osetiti svaku ulicu.

212
00:09:29,506 --> 00:09:33,001
Postala sam veliki štreber
koji poznaje gradske zone,

213
00:09:33,001 --> 00:09:35,410
pronalazeći načine
na koje bi zoniranje moglo rešiti

214
00:09:35,410 --> 00:09:37,132
brige zajednica.

215
00:09:37,132 --> 00:09:39,704
I malo po malo, naselje po naselje,

216
00:09:39,704 --> 00:09:41,139
blok po blok,

217
00:09:41,139 --> 00:09:43,332
počeli smo da definišemo granične visine

218
00:09:43,332 --> 00:09:44,744
kako bi nova gradnja

219
00:09:44,744 --> 00:09:48,361
mogla da bude predvidiva
i blizu tranzita.

220
00:09:48,361 --> 00:09:50,142
Tokom 12 godina

221
00:09:50,142 --> 00:09:52,611
uspeli smo da promenimo zone

222
00:09:52,611 --> 00:09:55,180
u 124 naselja,

223
00:09:55,180 --> 00:09:57,959
na 40% gradske površine,

224
00:09:57,959 --> 00:10:02,498
u 12.500 blokova, tako da je sada

225
00:10:02,498 --> 00:10:05,735
90% nove gradnje u Njujorku

226
00:10:05,735 --> 00:10:08,383
na 10 minuta hoda od podzemne železnice.

227
00:10:08,383 --> 00:10:11,033
Drugim rečima: nikom u tim novim zgradama

228
00:10:11,033 --> 00:10:12,909
automobil nije potreban.

229
00:10:12,909 --> 00:10:17,002
Te izmene zona su bile iscrpljujuće

230
00:10:17,002 --> 00:10:20,040
i iscrpne i važne,

231
00:10:20,040 --> 00:10:22,590
ali izmene zona nikad nisu bile moj cilj.

232
00:10:22,590 --> 00:10:26,081
Zone ne možete videti i osetiti.

233
00:10:26,081 --> 00:10:28,169
Moj cilj je uvek bio da napravim

234
00:10:28,169 --> 00:10:30,093
odlična javna mesta.

235
00:10:30,093 --> 00:10:33,985
Tako sam u delovima gde smo zonirali
zbog značajne izgradnje,

236
00:10:33,985 --> 00:10:36,176
bila odlučna da stvorim mesta

237
00:10:36,176 --> 00:10:38,870
koja bi donela promenu u ljudske živote.

238
00:10:38,870 --> 00:10:40,956
Ovde možete videti ono što je bilo

239
00:10:40,956 --> 00:10:43,380
tri kilometra napuštene
i uništene rečne obale.

240
00:10:43,380 --> 00:10:45,147
U naseljima Grinpoint

241
00:10:45,147 --> 00:10:46,929
i Vilijamsburg u Bruklinu,

242
00:10:46,929 --> 00:10:50,489
bilo je nemoguće doći do obale
i koristiti je.

243
00:10:50,489 --> 00:10:52,983
Tadašnje zone su tu bile mnogobrojna,

244
00:10:52,983 --> 00:10:56,005
i osećala sam obavezu da napravim

245
00:10:56,005 --> 00:10:59,030
divne parkove na tim obalama,

246
00:10:59,030 --> 00:11:01,770
i provela sam puno vremena

247
00:11:01,770 --> 00:11:04,875
na svakom deliću ovih planova.

248
00:11:04,875 --> 00:11:06,940
Htela sam da se postaram da tu budu

249
00:11:06,940 --> 00:11:09,479
staze sa drvoredima od nasipa ka vodi,

250
00:11:09,479 --> 00:11:11,890
da su svuda zasađeni drveće i zelenilo,

251
00:11:11,890 --> 00:11:16,078
i naravno veoma mnogo mesta za sedenje.

252
00:11:16,078 --> 00:11:19,448
Iskreno, nisam znala kako će sve ispasti.

253
00:11:19,448 --> 00:11:21,443
Morala sam verovati da će sve biti dobro.

254
00:11:21,443 --> 00:11:24,036
Ali sam u planove uložila

255
00:11:24,036 --> 00:11:25,770
sve što sam naučila.

256
00:11:25,770 --> 00:11:27,430
I kada je to otvoreno,

257
00:11:27,430 --> 00:11:30,717
moram priznati da je bilo neverovatno.

258
00:11:30,717 --> 00:11:32,802
Ljudi iz celog grada su došli

259
00:11:32,802 --> 00:11:34,459
da provedu vreme u tim parkovima.

260
00:11:34,459 --> 00:11:37,879
Znam da su promenili živote
ljudi koji su tu stanovali,

261
00:11:37,879 --> 00:11:40,374
ali su takođe promenili
kako su Njujorčani videli

262
00:11:40,374 --> 00:11:42,150
svoj grad.

263
00:11:42,150 --> 00:11:45,259
Često dolazim i posmatram ljude
kako se penju na taj mali trajekt

264
00:11:45,259 --> 00:11:47,223
koji sada vozi među naseljima,

265
00:11:47,223 --> 00:11:48,710
i ne mogu reći zašto,

266
00:11:48,710 --> 00:11:50,282
ali me je potpuno ganula

267
00:11:50,282 --> 00:11:52,429
činjenica da to ljudi koriste

268
00:11:52,429 --> 00:11:54,611
kao da je oduvek tamo.

269
00:11:54,611 --> 00:11:57,884
A ovo je novi park
u donjem delu Menhetna.

270
00:11:57,884 --> 00:12:00,641
Rečna obala u donjem Menhetnu

271
00:12:00,641 --> 00:12:03,574
je pre 11. septembra bila sva u neredu.

272
00:12:03,574 --> 00:12:05,489
Vol strit je u suštini ograničen kopnom

273
00:12:05,489 --> 00:12:08,075
jer se nije moglo prići ovoj ivici.

274
00:12:08,075 --> 00:12:11,909
A nakon 11. septembra,
grad je imao vrlo malo kontrole.

275
00:12:11,909 --> 00:12:13,784
Ali ja sam pomislila da, ako bismo otišli

276
00:12:13,784 --> 00:12:15,599
u korporaciju
Louer Menhetn Development

277
00:12:15,599 --> 00:12:18,560
i pribavili novac za povraćaj
ova tri kilometra

278
00:12:18,560 --> 00:12:20,356
degradirane obale

279
00:12:20,356 --> 00:12:22,207
to bi imalo ogroman uticaj

280
00:12:22,207 --> 00:12:24,668
na ponovnu izgradnju donjeg Menhetna.

281
00:12:24,668 --> 00:12:25,848
I tako je bilo.

282
00:12:25,848 --> 00:12:29,239
Donji Menhetn konačno ima javnu obalu

283
00:12:29,239 --> 00:12:31,353
na sve tri strane.

284
00:12:31,353 --> 00:12:33,737
Zaista volim ovaj park.

285
00:12:33,737 --> 00:12:35,962
Ograde treba da su sada više,

286
00:12:35,962 --> 00:12:38,506
tako da smo postavili
barske stolice na ivicu,

287
00:12:38,506 --> 00:12:40,618
tako da možete toliko prići vodi

288
00:12:40,618 --> 00:12:42,346
da ste praktično zagazili u nju.

289
00:12:42,346 --> 00:12:44,215
I vidite kako se ograda proširuje

290
00:12:44,215 --> 00:12:45,631
i postaje ravna da
biste na nju moguli postaviti

291
00:12:45,631 --> 00:12:47,513
svoj ručak ili laptop.

292
00:12:47,513 --> 00:12:49,493
Volim kada ljudi dođu ovde

293
00:12:49,493 --> 00:12:51,353
razgledaju i kažu,

294
00:12:51,353 --> 00:12:55,380
"Vidi, tamo je Bruklin, i tako je blizu."

295
00:12:55,380 --> 00:12:57,732
I gde je tu trik?

296
00:12:57,732 --> 00:12:59,541
Kako pretvoriti park

297
00:12:59,541 --> 00:13:02,707
u mesto na kom ljudi žele biti?

298
00:13:02,707 --> 00:13:05,550
Pa, to je na vama,

299
00:13:05,550 --> 00:13:08,915
ne kao urbanisti, već kao ljudskom biću.

300
00:13:08,915 --> 00:13:12,315
Za ovo ne koristite dizajnerska znanja.

301
00:13:12,315 --> 00:13:15,830
Ovde se radi sa humanošću.

302
00:13:15,830 --> 00:13:19,156
Zaista, da li biste voleli otići tamo?

303
00:13:19,156 --> 00:13:21,139
Da li biste tamo voleli da ostanete?

304
00:13:21,139 --> 00:13:23,277
Možete li videti ka unutra i ka spolja?

305
00:13:23,277 --> 00:13:25,529
Da li su tamo i drugi ljudi?

306
00:13:25,529 --> 00:13:28,176
Da li se čini zelenim i prijateljskim?

307
00:13:28,176 --> 00:13:31,414
Da li možete sebi naći mesto za sedenje?

308
00:13:31,414 --> 00:13:34,443
Sada se širom Njujorka

309
00:13:34,443 --> 00:13:35,947
nalaze mesta gde možete

310
00:13:35,947 --> 00:13:37,801
sebi naći mesto za sedenje.

311
00:13:37,801 --> 00:13:40,323
Tamo gde su nekada bili parkinzi,

312
00:13:40,323 --> 00:13:42,616
sada su mali kafei.

313
00:13:42,616 --> 00:13:44,964
Tamo kuda je saobraćaj Brodveja
nekada prolazio,

314
00:13:44,964 --> 00:13:46,558
sada su stolovi i stolice.

315
00:13:46,558 --> 00:13:50,112
Gde su pre 12 godina
kafei na trotoaru bili zabranjeni,

316
00:13:50,112 --> 00:13:52,085
sada se nalaze svuda.

317
00:13:52,085 --> 00:13:55,080
A pretvaranje ovih mesta u javna

318
00:13:55,080 --> 00:13:56,219
nije bilo jednostavno,

319
00:13:56,219 --> 00:13:58,881
i čak je teže održati ih.

320
00:13:58,881 --> 00:14:00,570
Sada ću vam ispričati priču

321
00:14:00,570 --> 00:14:04,850
o veoma neobičnom parku Haj Lajn.

322
00:14:04,850 --> 00:14:06,904
Haj Lajn je bio uzdignuta pruga.

323
00:14:06,904 --> 00:14:13,535
(Aplauz)

324
00:14:13,535 --> 00:14:15,811
Haj Lajn je bio uzdignuta pruga

325
00:14:15,811 --> 00:14:17,623
koja je tekla kroz tri naselja

326
00:14:17,623 --> 00:14:19,493
na zapadnoj strani Menhetna,

327
00:14:19,493 --> 00:14:21,238
i kada je voz prestao da ide,

328
00:14:21,238 --> 00:14:23,394
ovo je zaraslo

329
00:14:23,394 --> 00:14:26,001
u nekakvu baštu na nebu.

330
00:14:26,001 --> 00:14:28,150
Kada sam to prvi put videla,

331
00:14:28,150 --> 00:14:30,796
iskreno, kada sam se prvi put popela,

332
00:14:30,796 --> 00:14:33,612
zaljubila sam se
kao što se da zaljubiti u osobu,

333
00:14:33,612 --> 00:14:34,839
iskreno.

334
00:14:34,839 --> 00:14:36,960
I kada sam se zaposlila,

335
00:14:36,960 --> 00:14:39,036
spašavanje prve dve trase Haj Lajna

336
00:14:39,036 --> 00:14:42,408
od rušenja je postao moj prioritet

337
00:14:42,408 --> 00:14:45,080
i moj najvažniji projekat.

338
00:14:45,080 --> 00:14:48,348
Znala sam da kada
samo jedan dan

339
00:14:48,348 --> 00:14:51,951
ne bih brinula o Haj Lajnu,
to bi bilo srušeno.

340
00:14:51,951 --> 00:14:53,940
A Haj Lajn,

341
00:14:53,940 --> 00:14:56,400
iako je to mesto slavno danas

342
00:14:56,400 --> 00:14:58,219
i izuzetno popularno,

343
00:14:58,219 --> 00:15:02,123
je najosporeniji javni prostor u gradu.

344
00:15:02,123 --> 00:15:04,998
Vama se čini kao divan park,

345
00:15:04,998 --> 00:15:07,445
ali ne misle svi tako.

346
00:15:07,445 --> 00:15:10,082
Znate, istina je, komercijalni interesi

347
00:15:10,082 --> 00:15:13,299
će se uvek boriti protiv javnih prostora.

348
00:15:13,299 --> 00:15:15,123
Možete reći:

349
00:15:15,123 --> 00:15:16,693
"Divno je to što više

350
00:15:16,693 --> 00:15:19,124
od četiri miliona ljudi iz celog sveta

351
00:15:19,124 --> 00:15:20,771
posećuje Haj Lajn."

352
00:15:20,771 --> 00:15:25,387
Ali investitor
to vidi drugačije: klijenti.

353
00:15:25,387 --> 00:15:28,112
Zašto ne bismo iskopali ove biljke

354
00:15:28,112 --> 00:15:30,120
i otvorili prodavnice duž Haj Lajna?

355
00:15:30,120 --> 00:15:31,617
Zar ne bi bilo odlično

356
00:15:31,617 --> 00:15:34,152
i donelo više novca gradu?

357
00:15:34,152 --> 00:15:36,644
Ne, to ne bi bilo odlično.

358
00:15:36,644 --> 00:15:39,943
To bi bio tržni centar, a ne park.

359
00:15:39,943 --> 00:15:47,322
(Aplauz)

360
00:15:47,322 --> 00:15:48,830
I moglo bi značiti

361
00:15:48,830 --> 00:15:51,040
više novca za grad,

362
00:15:51,040 --> 00:15:55,089
ali grad mora planirati dugoročno,

363
00:15:55,089 --> 00:15:58,025
za opšte dobro.

364
00:15:58,025 --> 00:16:01,740
Nedavno je krajnja trasa Haj Lajna,

365
00:16:01,740 --> 00:16:03,356
to je treća trasa Haj Lajna,

366
00:16:03,356 --> 00:16:04,926
krajnja trasa Haj Lajna,

367
00:16:04,926 --> 00:16:07,728
bila spašena od interesa investitora,

368
00:16:07,728 --> 00:16:10,028
gde je nekoliko
vodećih gradskih investitora

369
00:16:10,028 --> 00:16:12,710
gradilo više od 2 kvadratna kilometra

370
00:16:12,710 --> 00:16:15,010
na Hadson Jardsu.

371
00:16:15,010 --> 00:16:16,971
Došli su i predložili mi

372
00:16:16,971 --> 00:16:19,530
da "privremeno demontiraju"

373
00:16:19,530 --> 00:16:22,260
tu treću, krajnju trasu.

374
00:16:22,260 --> 00:16:24,723
Možda se Haj Lajn ne uklapa

375
00:16:24,723 --> 00:16:27,610
u sliku svetlucavih gradskih nebodera

376
00:16:27,610 --> 00:16:29,073
na brdu.

377
00:16:29,073 --> 00:16:31,797
Možda im je samo smetao.

378
00:16:31,797 --> 00:16:34,285
U svakom slučaju,
trebalo je devet meseci

379
00:16:34,285 --> 00:16:36,759
neprekidnih svakodnevnih pregovora

380
00:16:36,759 --> 00:16:38,772
da bi se konačno potpisala

381
00:16:38,772 --> 00:16:40,796
zabrana ovog rušenja,

382
00:16:40,796 --> 00:16:44,605
i to je bilo pre samo dve godine.

383
00:16:44,605 --> 00:16:47,063
Vidite, bez obzira koliko je popularno

384
00:16:47,063 --> 00:16:49,899
i uspešno neko javno mesto,

385
00:16:49,899 --> 00:16:52,315
ne može se uzeti zdravo za gotovo.

386
00:16:52,315 --> 00:16:54,896
Javnim mestima uvek - ako se sačuvaju -

387
00:16:54,896 --> 00:16:58,608
javnim mestima su uvek
potrebni budni borci,

388
00:16:58,608 --> 00:17:02,308
ne samo da ih sačuvaju
za prvenstveno javnu upotrebu,

389
00:17:02,308 --> 00:17:05,839
već da ih projektuju za korisnike,

390
00:17:05,839 --> 00:17:07,870
a zatim održavaju da bi bili sigurni

391
00:17:07,870 --> 00:17:09,840
da su za svakog,

392
00:17:09,840 --> 00:17:12,253
da nisu narušena, demolirana,

393
00:17:12,253 --> 00:17:14,890
napuštena ili zanemarena.

394
00:17:14,890 --> 00:17:16,534
Ako postoji jedna lekcija

395
00:17:16,534 --> 00:17:19,686
koju sam naučila
u svom urbanističkom radu,

396
00:17:19,686 --> 00:17:23,446
to je da javna mesta imaju moć.

397
00:17:23,446 --> 00:17:26,515
Nju ne čini samo broj korisnika,

398
00:17:26,515 --> 00:17:28,469
nego mnogo veći broj ljudi

399
00:17:28,469 --> 00:17:30,588
koji se osećaju bolje u svom gradu

400
00:17:30,588 --> 00:17:33,820
samim tim što su tamo.

401
00:17:33,820 --> 00:17:37,292
Javna mesta mogu promeniti
to kako živite u gradu,

402
00:17:37,292 --> 00:17:39,462
kako se u njemu osećate,

403
00:17:39,462 --> 00:17:42,750
koji grad ćete odabrati,

404
00:17:42,750 --> 00:17:45,521
i javno mesto je jedno
od najbitnijih razloga

405
00:17:45,521 --> 00:17:48,642
zašto u gradu ostajete.

406
00:17:48,642 --> 00:17:51,107
Verujem da je uspešan grad

407
00:17:51,107 --> 00:17:53,728
kao odlična žurka.

408
00:17:53,728 --> 00:17:57,633
Ljudi ostaju jer se sjajno provode.

409
00:17:57,633 --> 00:17:59,576
Hvala.

410
00:17:59,576 --> 00:18:05,529
(Aplauz)

411
00:18:05,529 --> 00:18:10,779
Hvala.
(Aplauz)