1
00:00:07,015 --> 00:00:09,485
Doğa tarihi müzelerini düşündüğünüzde

2
00:00:09,485 --> 00:00:14,116
muhtemelen zihninizde cansız, 
antik şeylerle dolu sergiler canlanıyor;

3
00:00:14,116 --> 00:00:15,435
dinozorlar,

4
00:00:15,435 --> 00:00:16,463
göktaşları

5
00:00:16,463 --> 00:00:17,867
ve değerli taşlar gibi.

6
00:00:17,867 --> 00:00:20,695
Ancak müze koleksiyonunun

7
00:00:20,695 --> 00:00:25,032
sadece %1'ini oluşturan 
eğitsel yüzünün arkasında,

8
00:00:25,032 --> 00:00:29,508
bilimsel atılımların yapıldığı 
gizli laboratuvarlar vardır.

9
00:00:29,508 --> 00:00:31,196
Tabelasız kapıların

10
00:00:31,196 --> 00:00:34,087
ve asansörlerin seni götürmeyeceği 
katların ötesinde,

11
00:00:34,087 --> 00:00:37,488
hayret verici dünyalara açılan
pencereler bulabilirsiniz.

12
00:00:37,488 --> 00:00:40,067
Koridorlardan ve laboratuvarlardan 
oluşan bu labirent,

13
00:00:40,067 --> 00:00:45,164
görünüşte sonsuz çeşitli örneklere ev 
sahipliği yapan bilimsel bir tapınaktır.

14
00:00:45,164 --> 00:00:49,207
Burada araştırmacılar evrimin gizemlerini,

15
00:00:49,207 --> 00:00:50,951
kozmik kökenleri

16
00:00:50,951 --> 00:00:53,579
ve gezegenimizin tarihini 
aydınlatmak için çalışırlar.

17
00:00:53,579 --> 00:00:57,013
Bir müze kendi başına 
milyonlarca örneğe sahip olabilir.

18
00:00:57,013 --> 00:01:00,103
New York’daki Amerikan 
Doğa Tarihi Müzesi’nin koleksiyonunda

19
00:01:00,103 --> 00:01:04,079
32 milyondan fazla örnek var.

20
00:01:04,079 --> 00:01:06,164
Hadi bunlardan sadece birine göz atalım.

21
00:01:06,164 --> 00:01:09,638
Bilim insanları ne zaman ve nerede 
bulunduğunu kaydettiler ve tam olarak

22
00:01:09,638 --> 00:01:14,175
ne zaman ortaya çıktığını saptamak için 
çeşitli tarihlendirme yöntemleri kullandı.

23
00:01:14,175 --> 00:01:17,307
Bunu milyonlarca kez yineleyin, 
bu bitkiler,

24
00:01:17,307 --> 00:01:18,371
hayvanlar,

25
00:01:18,371 --> 00:01:19,228
mineraller,

26
00:01:19,228 --> 00:01:20,106
fosiller

27
00:01:20,106 --> 00:01:24,259
ve eserler dünyadaki zamanlara,

28
00:01:24,259 --> 00:01:28,066
yerlere ve milyonlarca yıllık tarihe 
açılan pencereleri temsil ederler.

29
00:01:28,066 --> 00:01:30,832
Bir araştırma problemi ortaya çıktığında


30
00:01:30,832 --> 00:01:34,880
bilim insanları bu pencerelerden bakar ve
geçmişle ilgili varsayımları test ederler.

31
00:01:34,880 --> 00:01:39,982
Örneğin 1950’lerde

32
00:01:39,982 --> 00:01:41,331
ala doğan,

33
00:01:41,331 --> 00:01:42,243
baykuş

34
00:01:42,243 --> 00:01:46,054
ve kartal gibi yırtıcı kuş toplulukları 
gizemli bir şekilde kırılmaya başladı

35
00:01:46,054 --> 00:01:49,598
ve öyle bir noktaya gelindi ki 
kel kartal da dâhil, birçok türün

36
00:01:49,598 --> 00:01:51,519
soylarının tükenmekte olduğu duyuruldu.

37
00:01:51,519 --> 00:01:54,553
Neyse ki Chicago Field Müzesi'ndeki
bilim insanları

38
00:01:54,553 --> 00:01:58,283
bu yırtıcı kuşların yumurtalarını 
on yıllardır topluyorlardı.

39
00:01:58,283 --> 00:02:01,811
Yumurta kabuklarının daha kalın olduğunu

40
00:02:01,811 --> 00:02:04,949
ve DDT adlı bi böcek ilacının 
mahsullere sıkılmaya başlanmasıyla

41
00:02:04,949 --> 00:02:09,616
zamanla incelmeye başladığını keşfettiler.

42
00:02:09,616 --> 00:02:12,436
DDT böcekleri öldürmede çok işe yaradı

43
00:02:12,436 --> 00:02:16,239
fakat kuşlar gelip 
ölü böcek öbeklerini yediğinde

44
00:02:16,239 --> 00:02:19,372
vücutlarında DDT birikti.

45
00:02:19,372 --> 00:02:21,401
Bu işlevini besin zincirinde de sürdürdü

46
00:02:21,401 --> 00:02:26,473
ve süper avcı kuşlar tarafından 
öyle yüksek yoğunlukta sindirildi ki

47
00:02:26,473 --> 00:02:28,299
bu onların yumurtalarını,

48
00:02:28,299 --> 00:02:32,086
yuva yapan kuşun ağırlığını 
destekleyemeyecek kadar inceltti.

49
00:02:32,086 --> 00:02:34,339
Chicago Field Müzesi'nden bilim insanları

50
00:02:34,339 --> 00:02:36,103
ve diğer kurumlar gizemi çözüp

51
00:02:36,103 --> 00:02:37,642
günü kurtarana kadar

52
00:02:37,642 --> 00:02:40,493
her yerde omletler vardı.

53
00:02:40,493 --> 00:02:42,778
Teşekkürler Amerika,
teşekkürler Field Müzesi.

54
00:02:42,778 --> 00:02:45,341
Geçmişe açılan 
doğa tarihi müzesi pencereleri

55
00:02:45,341 --> 00:02:48,326
diğer birçok bilimsel gizemi çözdü.

56
00:02:48,326 --> 00:02:50,706
Müze bilimciler koleksiyonlarını

57
00:02:50,706 --> 00:02:53,077
Neanderthal genomunu dizmek,

58
00:02:53,077 --> 00:02:56,129
mamutlara kırmızı kürkü 
veren geni keşfetmek

59
00:02:56,129 --> 00:03:01,176
hatta antik dev köpek balıklarının doğum
yaptığı yeri belirlemek için kullandılar.

60
00:03:01,176 --> 00:03:04,476
Dünyada yaklaşık 
900 doğa tarihi müzesi var

61
00:03:04,476 --> 00:03:07,306
ve her yıl yeryüzünün geçmişi, 
bugünü ve geleceği hakkında

62
00:03:07,306 --> 00:03:10,934
yeni keşifler ve görüşler 
ortaya koyuyorlar.

63
00:03:10,934 --> 00:03:14,348
Müze koleksiyonları küresel iklim 
değişikliği gibi yeni tehditlerin

64
00:03:14,348 --> 00:03:16,152
dünyamızı nasıl etkilediğini bile

65
00:03:16,152 --> 00:03:17,861
anlamamıza yardımcı oluyor.

66
00:03:17,861 --> 00:03:20,404
Örneğin doğa bilimciler, 
100 yılı aşkın bir süredir

67
00:03:20,404 --> 00:03:24,029
Henry David Thoreau tarafından 
ölümsüzleştirilen,

68
00:03:24,029 --> 00:03:27,139
meşhur Walden Pond’dan örnekler topluyor.

69
00:03:27,139 --> 00:03:30,426
Thoreau’yu aralarından sayan 
o doğa bilimciler sayesinde,

70
00:03:30,426 --> 00:03:32,735
Walden Pond çevresindeki bitkilerin,

71
00:03:32,735 --> 00:03:38,132
150 yıl öncekinden üç hafta daha erken 
çiçek açtıklarını biliyoruz.

72
00:03:38,132 --> 00:03:40,566
Bu değişiklikler aşamalı olarak 
gerçekleştiğinden,

73
00:03:40,566 --> 00:03:44,710
bir kişi bunları on yıllarca 
fark edemeyebilirdi

74
00:03:44,710 --> 00:03:46,635
ancak müze koleksiyonları sayesinde

75
00:03:46,635 --> 00:03:51,535
dünyamızın nasıl değiştiğini gösteren 
kesintisiz bir kayda sahibiz.

76
00:03:51,535 --> 00:03:54,715
Bu yüzden bir dahaki sefere 
bir doğa tarihi müzesini keşfederken

77
00:03:54,715 --> 00:03:57,361
gördüğünüz şeyin 
devasa bir bilimsel hazinenin

78
00:03:57,361 --> 00:04:00,716
sadece bir taşı olduğunu hatırlayın.

79
00:04:00,716 --> 00:04:05,448
O duvarların ardında, ayaklarınız altında
unutulmuş dünyalara açılan pencereler var.

80
00:04:05,448 --> 00:04:06,609
Kim bilir?

81
00:04:06,609 --> 00:04:11,697
Gelecekte bir bilim insanı bu pencerelerin
birinden bakıp sizi görebilir.