0:00:07.015,0:00:09.485
Myśląc o muzeach historii naturalnej,

0:00:09.485,0:00:14.116
pewnie wyobrażacie sobie wystawy[br]pełne prehistorycznych eksponatów,

0:00:14.116,0:00:15.435
takich jak dinozaury,

0:00:15.435,0:00:16.463
meteoryty

0:00:16.463,0:00:17.867
czy kamienie szlachetne.

0:00:17.867,0:00:20.695
Ale za fasadą edukacyjnej ekspozycji,

0:00:20.695,0:00:25.032
stanowiącej zaledwie 1% całej kolekcji,

0:00:25.032,0:00:29.558
kryją się laboratoria, w których[br]dochodzi do naukowych przełomów.

0:00:29.558,0:00:31.196
Za nieoznaczonymi drzwiami

0:00:31.196,0:00:34.087
i na piętrach, na które[br]nie zabierze was żadna winda,

0:00:34.087,0:00:37.488
można znaleźć okna[br]na niesamowite światy.

0:00:37.488,0:00:42.017
Ten labirynt korytarzy i laboratoriów [br]to naukowe sanktuarium,

0:00:42.017,0:00:45.744
gromadzące nieskończenie wiele eksponatów.

0:00:45.744,0:00:49.507
Naukowcy próbują tu[br]rozwikłać tajemnice ewolucji,

0:00:49.507,0:00:51.261
początków kosmosu

0:00:51.261,0:00:53.579
i historii naszej planety.

0:00:53.579,0:00:57.013
Jedno muzeum może mieć miliony okazów.

0:00:57.013,0:01:00.103
Amerykańskie Muzeum [br]Historii Naturalnej w Nowym Jorku

0:01:00.103,0:01:04.079
ma w swojej kolekcji[br]ponad 32 miliony eksponatów.

0:01:04.079,0:01:06.164
Oto jeden z nich.

0:01:06.164,0:01:09.478
Naukowcy określili dokładny czas [br]i miejsce jego znalezienia

0:01:09.478,0:01:14.035
i użyli różnych technik datowania,[br]żeby określić jego wiek.

0:01:14.035,0:01:17.307
Powtórzcie tę czynność[br]milion razy, a te rośliny,

0:01:17.307,0:01:18.371
zwierzęta,

0:01:18.371,0:01:19.228
minerały,

0:01:19.228,0:01:20.106
szczątki

0:01:20.106,0:01:25.239
i artefakty pozwolą zajrzeć[br]do czasów i miejsc na całym świecie

0:01:25.239,0:01:28.066
na przestrzeni miliardów lat.

0:01:28.066,0:01:29.872
Kiedy pojawia się problem badawczy,

0:01:29.872,0:01:34.880
naukowcy zaglądają przez takie okna,[br]sprawdzając różne hipotezy.

0:01:34.880,0:01:39.702
Na przykład w 1950 roku[br]populacje ptaków drapieżnych,

0:01:39.702,0:01:41.331
takich jak sokoły wędrowne,

0:01:41.331,0:01:42.353
sowy

0:01:42.353,0:01:45.014
i orły, zaczęły w tajemniczy sposób maleć,

0:01:45.014,0:01:48.668
aż w końcu wiele z nich,[br]w tym bielika amerykańskiego,

0:01:48.668,0:01:50.929
uznano za gatunki zagrożone.

0:01:50.929,0:01:54.553
Na szczęście naukowcy[br]z Muzeum Historii Naturalnej w Chicago

0:01:54.553,0:01:58.283
od dziesięcioleci zbierali jaja[br]tych drapieżników.

0:01:58.283,0:02:01.811
Odkryli, że skorupy jaj były kiedyś grube,

0:02:01.811,0:02:04.059
ale zaczęły robić się cieńsze,

0:02:04.059,0:02:09.616
gdy na uprawach zaczęto rozpylać[br]środek owadobójczy znany jako DDT.

0:02:09.616,0:02:12.436
DDT zabijał owady,

0:02:12.436,0:02:16.239
jednak gdy przylatywały ptaki [br]i zjadały stosy martwych robaków,

0:02:16.239,0:02:19.369
DDT zaczął odkładać się w ich ciele.

0:02:19.369,0:02:21.401
Przeszedł w górę łańcucha pokarmowego

0:02:21.401,0:02:26.473
i ptaki drapieżne wchłonęły go [br]w tak wysokich stężeniach,

0:02:26.473,0:02:28.299
że skorupy jaj stały się cieńsze,

0:02:28.299,0:02:32.086
więc nie mogły utrzymać piskląt.

0:02:32.086,0:02:33.669
Wszędzie było pełno omletów,

0:02:33.669,0:02:36.103
póki naukowcy z muzeum w Chicago

0:02:36.103,0:02:37.642
i innych z instytucji

0:02:37.642,0:02:40.493
nie rozwiązali zagadki, ratując świat.

0:02:40.493,0:02:42.778
Ameryka dziękuje[br]Muzeum Historii Naturalnej.

0:02:42.778,0:02:45.341
Muzea historii naturalnej,[br]okna w przeszłość,

0:02:45.341,0:02:48.326
rozwiązały wiele innych naukowych zagadek.

0:02:48.326,0:02:50.706
Badacze skorzystali z kolekcji,

0:02:50.706,0:02:53.077
aby odtworzyć genom Neandertalczyka,

0:02:53.077,0:02:56.129
odkryć geny odpowiadające[br]za czerwone futro mamutów

0:02:56.129,0:03:01.182
i wskazać miejsce narodzin[br]prehistorycznych rekinów gigantów.

0:03:01.182,0:03:04.475
Na świecie istnieje około[br]900 muzeów historii naturalnej,

0:03:04.475,0:03:07.305
które każdego roku dokonują[br]nowych odkryć i spostrzeżeń

0:03:07.305,0:03:10.926
na temat przeszłości,[br]teraźniejszości i przyszłości Ziemi.

0:03:10.926,0:03:14.214
Muzealne eksponaty pomagają[br]zrozumieć, jak obecne zagrożenia,

0:03:14.214,0:03:16.168
na przykład globalne zmiany klimatu,

0:03:16.168,0:03:17.862
wpływają na nasz świat.

0:03:17.862,0:03:20.401
Przyrodnicy przez ponad sto lat

0:03:20.401,0:03:24.034
zbierali próbki z jeziora Walden Pond,

0:03:24.034,0:03:27.139
uwiecznionego w utworach[br]Henry'ego Davida Thoreau.

0:03:27.139,0:03:30.429
Dzięki takim ludziom jak Thoreau

0:03:30.429,0:03:32.736
wiadomo, że rośliny wokół Walden Pond

0:03:32.736,0:03:38.125
zakwitają trzy tygodnie[br]wcześniej niż 150 lat temu.

0:03:38.125,0:03:40.572
Ponieważ zmiany te zachodzą stopniowo,

0:03:40.572,0:03:44.706
jedna osoba może ich nie zauważyć,

0:03:44.706,0:03:46.640
ale dzięki muzealnym kolekcjom

0:03:46.640,0:03:51.535
mamy ciągły zapis pokazujący,[br]jak zmienia się świat.

0:03:51.535,0:03:54.375
Podczas następnej wizyty[br]w muzeum historii naturalnej

0:03:54.375,0:03:57.355
pamiętajcie, że to, co widzicie,[br]to tylko jeden klejnot

0:03:57.355,0:04:00.721
w wielkiej naukowej skarbnicy.

0:04:00.721,0:04:05.446
Za tymi ścianami i wokół was[br]są okna do zapomnianych światów.

0:04:05.446,0:04:06.610
Kto wie,

0:04:06.610,0:04:11.234
może pewnego dnia jakiś naukowiec[br]zajrzy przez jedno z nich i zobaczy was.