WEBVTT

00:00:06.404 --> 00:00:11.023
Năm 2011, một nhóm các nhà vật lý
đã công bố một phát hiện gây sốc:

00:00:11.023 --> 00:00:13.544
các hạt neutrino di chuyển nhanh
hơn vận tốc ánh sáng

00:00:13.544 --> 00:00:15.885
60 phần tỉ giây

00:00:15.885 --> 00:00:20.574
trên hành trình dài 750km của chúng
từ Geneva đến một máy dò ở Italia.

00:00:20.574 --> 00:00:25.316
Dù có đến sáu tháng kiểm tra lại,
phát hiện kì lạ này vẫn đúng.

00:00:25.316 --> 00:00:27.804
Nhưng thay vì ăn mừng
một cuộc cách mạng vật lý,

00:00:27.804 --> 00:00:30.075
các nhà nghiên cứu công bố
một bài báo gây chú ý

00:00:30.075 --> 00:00:35.103
về việc tiếp tục nỗ lực nghiên cứu 
hiện tượng dị thường này

00:00:35.103 --> 00:00:41.274
Qua thời gian, lỗi sai được phát hiện
ở một cáp quang bị nối sai.

00:00:41.274 --> 00:00:45.745
Ví dụ này nhắc nhở chúng ta rằng khoa học
thực sự không khô cứng như sách giáo khoa.

00:00:45.745 --> 00:00:49.646
Thay vì đó, các nhà nghiên cứu trên
toàn thế giới đang liên tục công bố

00:00:49.646 --> 00:00:51.265
những phát hiện mới nhất của họ

00:00:51.265 --> 00:00:54.965
mỗi công trình đều đóng góp vào
cuộc đối thoại khoa học.

00:00:54.965 --> 00:00:57.425
Nghiên cứu đã công bố 
thúc đẩy nghiên cứu kế tiếp,

00:00:57.425 --> 00:00:59.223
sáng tạo các sản phẩm mới,

00:00:59.223 --> 00:01:01.335
và tạo dựng những chính sách mới.

00:01:01.335 --> 00:01:05.144
Vì vây, sự tin tưởng vào những kết quả
đã công bố là rất quan trọng.

00:01:05.144 --> 00:01:06.726
Nếu kết quả không chính xác,

00:01:06.726 --> 00:01:07.955
chúng ta mất thời gian

00:01:07.955 --> 00:01:09.115
nguồn lực

00:01:09.115 --> 00:01:12.285
và thậm chí sức khỏe 
để theo đuổi những điều sai

00:01:12.285 --> 00:01:13.914
Khi những phát hiện là quan trọng,

00:01:13.914 --> 00:01:17.005
chúng thường được kiểm tra lại 
bời các nhà nghiên cứu khác

00:01:17.005 --> 00:01:18.996
có thể bằng tái phân tích số liệu

00:01:18.996 --> 00:01:21.886
hoặc làm lại toàn bộ thí nghiệm

00:01:21.886 --> 00:01:25.496
Ví dụ, cần phải lặp lại
nghiên cứu về dữ liệu của CERN.

00:01:25.496 --> 00:01:28.766
trước khi lỗi thời gian được phát hiện.

00:01:28.766 --> 00:01:33.206
Đáng tiếc, hiện nay không có nguồn lực
hay sự hỗ trợ chuyên môn nào

00:01:33.206 --> 00:01:38.617
để kiểm tra lại hơn 1 triệu 
nghiên cứu khoa học được công bố hàng năm.

00:01:38.617 --> 00:01:42.725
Ngay cả khi những nghiên cứu được kiểm tra
kết quả vẫn không chắc chắn.

00:01:42.725 --> 00:01:46.297
Những nghiên cứu gần đây kiểm tra
hàng chục bài báo ngành dược đã công bố

00:01:46.297 --> 00:01:50.807
đã cố gắng lặp lại kết quả
của dưới 25% các nghiên cứu.

00:01:50.807 --> 00:01:54.587
Và kết quả tương tự được tìm thấy
trong các ngành khoa học khác.

00:01:54.587 --> 00:01:58.316
Có rất nhiều nguyên nhân tạo ra
kết quả không thể lặp lại

00:01:58.316 --> 00:02:03.597
Lỗi có thể ẩn trong giai đoạn thiết kế,
thực hiện hay phân tích dữ liệu.

00:02:03.597 --> 00:02:04.807
Những nhân tố không rõ,

00:02:04.807 --> 00:02:08.237
như yêu cầu bảo vệ thông tin bệnh nhân
trong nghiên cứu y học

00:02:08.237 --> 00:02:11.909
có thể gây ra những kết quả không 
thể lặp lại trong những kiểm nghiệm mới.

00:02:11.909 --> 00:02:15.887
Và đôi khi, nhóm nghiên cứu thứ hai
không thể tạo lại các kết quả ban đầu

00:02:15.887 --> 00:02:20.368
đơn giản vì họ không biết chính xác
nhóm đầu tiên đã làm gì

00:02:20.368 --> 00:02:23.738
Tuy nhiên, nhiều vấn đề xuất phát từ
các quyết định có tính hệ thống

00:02:23.738 --> 00:02:26.018
về việc chúng ta làm khoa học như thế nào

00:02:26.018 --> 00:02:26.918
Nhà nghiên cứu,

00:02:26.918 --> 00:02:28.548
các viện nghiên cứu tuyển dụng họ,

00:02:28.548 --> 00:02:31.258
và các tạp chí khoa học
công bố những khám phá

00:02:31.258 --> 00:02:34.688
thường được mong đợi
tạo ra những kết quả to lớn.

00:02:34.688 --> 00:02:37.048
Nghiên cứu quan trọng
có thể thúc đẩy sự nghiệp,

00:02:37.048 --> 00:02:38.964
tạo nên sự thu hút truyền thông

00:02:38.964 --> 00:02:41.098
và bảo đảm nguồi tài trợ cần thiết.

00:02:41.098 --> 00:02:45.478
Cho nên, có một động lực nhỏ
để họ khước từ những kết quả của mình.

00:02:45.478 --> 00:02:47.644
Ngoài ra, rất ít điều khuyến khích họ

00:02:47.644 --> 00:02:51.608
công bố các kết quả
không hỗ trợ giả thuyết mong đợi.

00:02:51.608 --> 00:02:55.008
Điều đó dẫn đến sự thỏa thuận giữa
điều mong đợi

00:02:55.008 --> 00:02:56.615
và điều được tìm thấy.

00:02:56.615 --> 00:03:00.055
Trong vài trường hợp, điều này 
có thể dẫn tới sự tự tạo có chủ đích.

00:03:00.055 --> 00:03:04.759
như năm 2013, khi một nhà nghiên cứu
pha máu của thỏ và người

00:03:04.779 --> 00:03:08.888
để đưa ra bằng chứng sai
rằng vacin HIV của anh ấy hoạt động.

00:03:08.888 --> 00:03:10.889
Suy nghĩ công bố hay loại bỏ

00:03:10.889 --> 00:03:15.430
cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình 
phản biện truyền thống tạp chí khoa học,

00:03:15.430 --> 00:03:16.722
là những kiểm tra an toàn

00:03:16.722 --> 00:03:20.459
mà các chuyên gia sẽ kiểm tra
các bài báo về những lỗi dễ xảy ra.

00:03:20.459 --> 00:03:21.540
Hệ thống hiện tại,

00:03:21.540 --> 00:03:24.199
có thể chỉ bao gồm 
một hoặc hai người phản biện,

00:03:24.199 --> 00:03:26.149
có thể hoàn toàn không hiệu quả.

00:03:26.149 --> 00:03:28.579
Điều đó được thể hiện
trong một nghiên cứu năm 1998

00:03:28.579 --> 00:03:32.649
có 8 điểm yếu kém được chèn vào
có chủ đích trong bài báo,

00:03:32.649 --> 00:03:36.289
nhưng chỉ có khoảng 25%
được tìm thấy khi phản biện.

00:03:36.289 --> 00:03:40.841
Nhiều nhà khoa học đang làm việc
để nâng cao tái lặp trong lĩnh vực của họ

00:03:40.841 --> 00:03:42.940
Có một động lực làm cho các dữ liệu thô,

00:03:42.940 --> 00:03:44.560
các quá trình thí nghiệm,

00:03:44.560 --> 00:03:47.728
và các phương pháp phân tích
trở nên mở hơn

00:03:47.728 --> 00:03:50.560
để giảm công sức lặp lại thí nghiệm.

00:03:50.560 --> 00:03:53.029
Quá trình phản biện cũng có thể
được củng cố

00:03:53.029 --> 00:03:57.101
để loại bỏ các nghiên cứu yếu kém
hiệu quả hơn trước khi được công bố

00:03:57.101 --> 00:04:00.020
Và ta có thể giảm áp lực
để tìm ra các kết quả to lớn

00:04:00.020 --> 00:04:04.191
là công bố nhiều nghiên cứu thất bại hơn.

00:04:04.191 --> 00:04:08.670
điều mà xảy ra nhiều hơn rất nhiều
những gì nền khoa học hiện giờ đang có.

00:04:08.670 --> 00:04:12.311
Khoa học luôn có, và luôn sẽ
đối mặt với những bắt đầu sai lầm

00:04:12.311 --> 00:04:15.391
như một phần của việc 
thu thập kiến thức mới

00:04:15.391 --> 00:04:18.310
Tìm cách để cải thiện
khả năng lặp lại kết quả của chúng ta

00:04:18.310 --> 00:04:21.601
có thể giúp loại bỏ
các bắt đầu sai lầm một cách hiệu quả,

00:04:21.601 --> 00:04:24.672
giúp ta tiến bền vững đến
những khám phá mới đầy thú vị .